jiV GVR A hlSy
I N
FAVENTE DEO OPT. MAX.
Ex auBoritate fJMagntfict ReBoris,
S. S. Theol. Dodoris, ejufdemque in Inclyta Academia Ultrajeâina
Profeflbris Ordinarii , amp; Ecclefige ibidem Paftoris facundiffimi,
N E C N O N
Ampliffmt Senam Academici Confenfu, amp; Alm*
Facultatis JVRIDICM Vecreto ,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifque in utroque JURE honoribus, amp; Privilegiis ritè ,
ac legitime conlêquendis,
JEruàtofum Examini fubjicit
^GIDIUS NYLANT; Daventria Transysuï.:
Ad dim 19. Jmiii loco horifquefoUtis.
Ex Officinâ FRANCISCI HALMA , Academis
Typographi , cla loc Lxxxvi.
Clarißimo fpeamp;atijßmoque
FIKO
Domino in Hamerden amp;c. Vi-
ro apprimè do6to, Hiftoriarum
peritiffimo, illarumque, ut amp;
! iloquentise in Academia Neo-
magenfi non ita pridem Profef-
fori publico celeberrimo, A-
vunculo fuo nunquam non co-
lendo fufpiciendo.
Hancßtam Inauguralem difputa-
t'mem
D. D. C.
AEGIDIUS NYLANT Auctor.
-ocr page 3-INAVGVRALI s,
A D
' Elebre eji ac decantatum remedium : quod
ex quatuor materiis mihi ab Ampliffima
^facultate frafcriptis, pro t emit ate inge-
® nit explicandum fufcepi\ utque id ritè fie-
ret , primum de ipfia emptione in genere prafari vi-
fim efi.
Mptio venditio eft contraftus jurisgentium.
l.ï.§. ult.ff. decontrah. emp- bonae fidei. 3.
ïnfi. de obl.quteexconfien. deaSt. con-
fenfu conftans pr.Infi. de obi. qua exconfien.
de re pro certo pretio habenda.
I I.
ConfienfuConfians. Perficitur hiccontralt;fhjs, fimul
ac contrahentes de re amp; pretio convenerint: amp;quiderai
folus confenfus hic fufficit. pr. Infi. de emp. vend, non:
tamen ea intentione, quod rei interventus, vel pretii nu-
meratio non defideretur, fed tantùm ad conftituendam
A 3nbsp;obliga-
-ocr page 4-Obligationen!, amp; producendam adionem; quia nulla
emptio fine pretio efle poteft §. i- Eod.
Hxc régula, quod fblus confenfus fuificiat ad perfi-
ciendam emptionem, duobus modis Fallit.
I. Si contrahentibus placuerit, emptionem celebrari
in fcriptis pr.lnft.de emp. vend, quo cafu demiim perfe-
da eft emptio, fi inftrumenta confcripta fint, amp; à con-
trahentibus fubfcripta. i.xj-C.defid. inflrum.
- II. In venditione rerum, quae pondéré, numero, aut
menfura conftant: in illis enim rebus non antè confum-
mata eft emptio, quam fi resannumeratœ, autappon-
deratx fint. /. 3 5-. f. f.jf^ de contrah. emp.
I V.
Dixi confenfum debere eflb liberum ; unde colligitur,
quod nemo invitus ad vendendum, aut emendum cogi
poflit. /. II. 13. C de contrah. emp. Duas tamen habemus
exceptiones.
I.nbsp;Si publica militas hoc exigat. l.w.C.de evi£f. utfi
pomeria urbis fint dilatanda.
II.nbsp;Propter favorem religionis- l-w.inpr. ff.de relllg.
^fiimp.fun.
Ex definitione tria hujus contradûs fubftantialia col-
ligi poflîint, qu£B funtmerx à parte venditoris- /. 8.jf.
de contrah. emp. pretium à parte emptoris. /. 2. §. i. Eod.
amp; confenfus ab utraque parte. l.^-inprEod. Duopriora
requifita diftinguunt hunc contraftum à permutatione,
quae ab utraque parte rem defiderat /. x.ff. de rer.permuta
Ultimum requifitum excludit eos, qui confenfum non
poflunt adhibere:quales funt,furiofi, mentecapti, amp;his
fimiles, nifi habeant dilucida intervalla.
Emptio perfeda variis modis diffolvitur, ut mutuo
diffenfu: quod enim confenfu contraftumeft, contraria
voluntatis adminicuio difTolvitur /. i. f. quand lic.^ ab
emp.diftJ. ^Z.f-depact. quod tamen non abloluteeit
accipiendum, fed cum hac limitatione ( re intégra , id
eft, quamdiu aut pretium non fit darum , aut res tradita)
nam fi contraftui ab una parte traditio acceffit, iterum
retrotraditione opus eft, nec tumfufficit nudusconfen-
fus d.i.nbsp;ratio eft, quia unumquodque eomodo
diiTolvitur, quo colligatum e^^l. s^.ß.de Ji.
Dolus, vis amp;, metus dant quoque caufam refciffioni,
adhibitâ tamen diftinftione inter dolum incidentem m
venditionem, quo cafu venditio eft refcindenda /. 13.^.
^.^.de aB. emp. amp; dolum dantem caufam venditioni,
auo cafu eft ipfo jure nulla l. i-jf. de dol. mal.
Inter modos diffolvendx emptionis non parùm célé-
bré eft remedium I. x. C. de Refc. vend.^m explicanda:,
cujus haec funt verba:
Impp- Diocletianus amp; Maximianus
Rem majorts pretii, ß tu vel pater tuus minoris di~
ßraxerit: humanum eß, ut vel pretium te reßituen-
te emptoribm, fundum venundatum recipias , auBo-
ritate judicis intercedente : vel fi emptor elegerit,
quod deeß juflopretio recipias. Mmus autem pretium
efe videtur, fi nec dimidia pars C ven ) pretu folu-
Hu^s conftitutionis fumma hxc eft : quod venditor
enormiter (hoe eft ultra dimidium) in pretio klus ,
poffit venditionem refcindere : data tamen empton
'nbsp;A 3nbsp;electio-
eleétione ; utrum velit laefionem refarcire , vel rem
reftituere.
I X.
Videmus auftores luijus conflitutionis Imperatores
Diocletianum amp; Maximianum : qui vixerunt in fine
feculi tertii poft natu m Chriftum , regnaruntquc per
viginti annos, multalque conftitutionesdederunr, non
tamen ex auftoribus conftat, quo imperii anno hsc no-
va conftitutio lata fit.
Voco hanc conftitutionem novam : quia tempore
Pandeftarum fuit incognica , quod multis argumentis
poflïjm demonftrare.
I.nbsp;Quia nulla^ mentio fit in Pandedis hujus confti-
tutionis : amp; certè JCti : non praetermififlent tam infignem
juris decifionem, fi ipfis fiiiffet cognita.
II.nbsp;Jure Pandedarum licebat contrahentibus fe invi-
cem circumvenire, fineullapretii determinatione, mo-
do dolus malus abeflquot;et /. i6. §. ff. de minor, nec ulla
aftio dabatur venditori laefo ad refcindendam venditio-
nem : ne quidem ad venditionem reducendam ad sequa-
litatem,quod non obfcurè colligitur ex l-x%.§.ul.ffJo.
cat. cond. ^ff.derejud.
III.nbsp;Non parum facit , quod nullus alius Imperator
hujus conftitutionis mentionem faciat, quam Diocletia-
nus amp; Maximianus : qui omne fundamentum in fola
humanitate pofuerunt, latis indicantes aliud jus olim
obtinuiflè.
Competit hoe remedium tefis in genere : dico in ge-
nere contra Cuijacium aliofque , qui hoc remedium
emptori denegandum putant, cum d' /. tantum, in fpe-
cié
-ocr page 7-INAUGURALIS. 7
cie ioquatur de venditore : refelluntur tamen ob fequen-
tes rationes.
I.nbsp;Quia fub venditore emptor continetur, ut fub
venditione emptio. /. i^.ff. de aUt. emp.
II.nbsp;Eadem ratio tarn pro emptore , quam venditore
militât, cum non neceflitas vendendi, fedenormis lae-
fio amp; œquitas caufam hujus legis condendae dederint,
quod probatur per 18. C h-1.
X I, L
Major efl: controverfia , an fciens valorem rei non
excludatur ab hoc remedio ? quod affirmandum ex his
rationibus :
I.nbsp;Cum fcienti non fiat injuria-/. I. ff.de injur.l.i.
^'^.ff.deR.J.
II.nbsp;Damnum non efl:, quod quis fuâ culpâ fentit /.
xoi.jf.de R.J.
III.nbsp;Probatur clarè per expreffum tcxtumin/. Sl-ff
de contrah. emp. in verbis: ßmili quoque modo traBa-
ri oportet, fi venditor quidem fciebat, emptor autem
ignorabat.
IV.nbsp;Qiiifciens rem miiioris vendit, donaflevidetur,
nam ubi errore interveniente datur repetitio ; ibi quod
confulto amp; à fciente fit, donatio intelligitur. I. ^^.ff
de R. J.
XIII.
Cum affirmanti incumbat probatio , ( tefle Paulo ia
I. z.ff.deprobat.) hinc concludo, quo«.l Ijefus teneatur
probare fuam lœfionem: adore enim non probante reus
abfolvitur. /. 4. c. de Eden-
Quoniam vero varia funt probationum genera 3.?.
z.ff. de tefi. amp; kfio non potefl: probari , incognito rei
valore, videndum quomodo probari debeat. ^
Certum eft teftium probationem admitti, qui fecun-
dum communcm rei xftimationem, qux tempore con-
trarius fuit atteftentur : nullâ habitâ ratione afïeftionis :
cum pretia rerum non exafîèdione, fedcommuni aefti-
mationefundentur /. 6i,ff.adl.falcid.
Si teftes ab utraque parte difîêntiant, quidam majo-
rem , quidam minorem xftimationem afteverantes ; lia-
bendaeft ratio dignitatis, qualitatis amp; numeri teftium l.
3. §. ï.ff. de teß. Si verb ex omni parte fit teftium xquali-
tas, prxvalet illorum teftimonium, qui minorem xfti-
mationem affirmantl. ff.derejud. Ratio eft,ex
régula juris, qux dicit : indubïts id quod miràmumefl
fequimur. l. ^.ff.deR.J. Quia in ambiguis id magis
accipi debet , quo contradus valeat , quam quo pe-
reat.
Poteft II. etiam probatio fieri per peritos illius rei
œftimatores. arg. /. 6. i. C defecund, nup.
III. Etiam procedit probatio per inftrumenta pofterio-
rum venditionum, fi non longo tempore interjedo con-
feda fint ; at haec relinquuntur arbitrio judicis , cum
ipfae probationes fint arbitrarix l. 7.^.1. ff de teß
Hinc jam oritur alia quxftio : nempe quomodo hxc
Ixfio jam computanda fit, cognito rei yalore ? Multi
diftinguunt inter venditorem, amp; emptorem. De ven-
ditore omnes conveniunt, amp;;ei remedium /. tribuunt :
fi V. G. rem valentem 9. vendidit 4. aut valentem 20.
minus 10. quod etiam ultima verba d. I. clarè often-
dunt.
In emptoris perfona aliter Ixfionem eflb coniputan-
dam Acurfius amp; alii docuerunt V. G. fi rem valentem
10. emerit 16. vel valentem zo- emerit 30.
Qiiod
-ocr page 9-Quod quidem aliquâ ratione nititur, cum emptor re
vera plus quam dimidium veri pretii dederit : nam fex
fuperant dimidium decern : Sed menti D. L. hoc ad-
verfari, Sc emptorem pari palTu cum venditoreambula-
re, non pauci animadverterunt, quorum fententiis etiam
fubfcribo , cum non invenerim rationem differentiae, qua-
re emptor eiïet melioris conditionis quam venditor, de
quo etiam legis verba in fpecie funt concepta- Conceden-
dum ergo hoc remedium tam emptori, quam vendito-
ri indiftinélè : fi quilibet dimidium ejus quod dederint,
non recepennt V. G. Si juftum rei pretium fit 10. ven-
ditor dicetur Ixfus , fi minùs quàm j. accepit : emptor
veto fi dedit plus quàm lo ; quia hac computatione
utrique re verâ abeft dimidium ejus, quod dederint.
XV.
Lex agit in fpecie de fundo, id eft , de re immobili :
unde dubitari polTet, an etiam legis remedium obtine-
ret in rebus mobilibus? quod affirmandum puto.
I.nbsp;Quia Impp. tantum de fundo erant rogati : leges
autem codicis funt adftrifti magis ad cafus de quibus
erant rogati-
II.nbsp;Legis ratio confiftit in aequitate 8c enormi laelio-
ne, quae tam mobilibus, quàm immobilibus contingit.
in. Cum initio Legis Imperatores fimpliciter loquan-
tur de Re vendita, fed rei appellatio tam mobiles , quam
immobiles comprehendet arg.l. s-ff-de V.S.
Porro cum lex tantum fit concepta de emptione ven-
ditione : hinc quxrunt an etiam extendenda ad alios con-
traaus 'bonx fidei ? Quod ex eadem sequitatis ratione
affirmo , ut in locatione conduftione l.i^.ff. loca.cond.
pr.Inft,Eod. in rerum permutatione arg. l.%.ff.derer.
perm, in rerum divifione arg./. i.C.comm. utr.jud. in
datione infolutum arg. 1.4 C. de eviSf. ratio eft : quod
hi contrarius venditioni fimiles funt dd. U.
X V I L
Hac occafione quaeritur,an etiam d.i. producendafit
ad tranfadionem.fiquis duplo plus dedit ex caufa tranf-
aaionis, quamdebebat, vel ä contrario, fiquis duplo
minus accepit. quam ei debebatur? Negantium opinio
magis jun amp; rationi mihi videtur effe conformis. Quod
probo.nbsp;^
I,nbsp;Tranfadio comparata eft ad lites finiendas/. iz.C.
de tranfac. at remedium, quod finiendis litibus eft com-
paratum. non debet effe earundem feminarium.
II.nbsp;Lites , legitima tranfaftione finite , non poffunt
principali refcripto refufdtari, l.i6. C.de tran/ac. ereo
nec remedio d. I.nbsp;^
III- Tranfaftio eandem quam res judicata habet au-
aontatem Uo.C.detranfac. at res judicata fub prx-
^xtu Ixfionis, ne quidem immodicae poteft refcindi 1.4
C. de re jud. ergo nec tranfaftio.
IV. Tranfaä:io eft de re dubia , amp; lite incerta /. 1
ff.de tranfac.
Qux autem dubia funt amp; incerta, non recipiunt cer
tam aeftimationem. arg. I. 29. 3. ad I. Aqtiil. amp; per con-
fequens certa Ixfio non poteft allegari.
Videndum jam, qux fitintentioadoriskn nempe
ut contraaus aut refcindatur , aut defeaus fuppleatur
refervata tamen reo ekaione: qui fi pretium fupplere ma-
luerit, nonfufficit, ut Iccfionem redigat infra dimidium
V.G.fi rem dignam xo. emiffbt 9. amp; vellet pretium fun-
plere ad 11. vel etiam ulterius.'
Debet
-ocr page 11-Debet autem pretium in tantum augere, quo rem po-
tuiffet habere emptam fme vitio : Venditor e contra de-
bet in tantum refundere , ut faltem falvam habeat rei
fux œftimationem : dicit enim Lex, quodjuftopretio
deeft.
Petitur hxc refciffio, aut adione empti, qux in aliis
cafibus etiam datur, ad refcindendum contraftum /.6.
ff. de refc. vend.l.so. ff.de contrah-emp. vel condiäio-
ne ex hacL.x. nam cum' nova lex adionem introduxit non
expreffo adionis nomine, agendum.eft condidione ex
lege l. \.ff.decondiB. ex l.
X*
Dixi reo dari eledionem, utrum contradum fupple-
re, an rem velit reftituere : fed re reftituta quaentur
an etiam pignus medio tempore in re conftitutum fol-
yatur? quod alïirmo ex his rationibus:
I. Qiiia refoluto jure dantis, folvitur quoque jus ac-
II Argumentum poteft deduci ab emphyteufi, quae
libera ad dominum debet revertinonfolutocanone/- 31.
jf.de pig-^bypoth.nbsp;c^nbsp;r. c
III. Ab addidione in diem, quo pado contractulo-
luto, folvitur quoque hypotheca 4- 3 'ff- ^^ ^^^^
addic. l.x.ffqiiib. mod.pïgn.velhjpoth.foh cum au-
tem non fit ratio difFerentix, idem quoque ftatuendum
in venditione refoluta ex d.l.-L. Nam ficut emptor po-
teft impedire refciffionem , fupplendoid quodjufto
oretio deeft, itaquoque emphyteuta,fifolvatcanonem,
Vel emptor fi ofFerat venditori eam meliorem conditio-
nem, qux ab alio offertur l.j.Ufdemdiemaddic.
B
XXL Re-
-ocr page 12-XXL
Remedium d. L. etiam variis modis cefTat, ut
I.nbsp;Si ei renunciatum fit ; cum quifque favori pro fe
introdufto poflit renunciare arg. 1.6^'ff. de R- J.
II.nbsp;In venditione fubhafl:ali. tot. Tit. C- fi prop. pub.
penfl i6. C. derefc. vend.
in. Re apud emptorem perempta fine ejus culpa
IV.nbsp;In cafu, quo heresjufiTus fit, à teftatore certo
pretio rem vendere l. 70. §. i- de leg. x.
V.nbsp;Si contrahentes jurato promiferint non contrave-
nire venditioni, cum nec minor contrajusjurandum re-
ftituitur /. I. C. îê auth.feqü.fil adverf.vend.
VI.nbsp;Si res incerta vel fpecies vendita fit arg. l. %.ff.
de contrah. emp-
VII.nbsp;Prxfcriptione 30- annorum arg. l.i.^.i.Q.de
ann.excep.l.^.j^.Q.deprafcrip- 30.ann.
CO-
-ocr page 13-L
Q:^inor€S in'viti Curator es accipmnt.
Tater ßlio exheredato potefl dare tutorem,
Born fidei poßeßorfruäuspmeptos ^ con-
fumptos [ms facit.
Tofi litis conteftationem Bellum licet cor-'
DIADE.
É
ßuo Ultrajedi 16B6, die 2p.
Junü Coronatus fuit pmclarm,
ac fapientisßmus,
St infinkm fapientia Vera Thefaurasy
Cujusfplendenti Luce comfcat Homo.
Umcfapkns Sai:omon (m^i^v Aumm pretuHt iilam,
Qua prius ä Domim glorificatus erat.
Ut
-ocr page 15-Ut velut in medio Phoebus Refplendet Olympo l
Sic inter cundos Falgidfis ilie foret :
Ipforum Vitas formandi legibus aqnis ,
Ac quoque tollendi jurgia mœfta Dj^ûs.
.(Egidius talis fapiem Nilandius , atque
Eft Sol refplendens, lumim jufia Vibrans :
Quem priiis Mxartum Phabea DaVentria vidit ,
Dum jmis ftudiis iuvigilator erat ;
Sed veluti Phoebus radiofts fdfit ab Afiw,
Qui fpargit radios inter utrofque Polos
(Poftquam PmdeElas fedulus cum Cedice volvit,
Atque fuis Theßbm jura probata dédit)
Hunc dum Joannes Mu yd en DiademMe cimdt
Inter jmftas, quo radiatus ad eft.
Aft mage fplendidor fdgebit Transisulanis
Cum Novus in Patria DoBor ubivis erit:
Qmndo producet jnfti nova germina juris
Quo proprium tribuet jftflns in orbe fuum ;
^re quod oppreffis vitae nova gaudia fundit,
Atque mvos Homines femper ubique facit :
XJ t quoque Luce ftovos fruftus Sol gignit ad omnes
(Quod quovis anno quifque videre poteft)
Dum faciem Terra renevat r^diifque decorat
Queis novus apparet laetus amp; omnis Homo.
Seu velut antiqmm Terr am novus incola ruris
In fudore fuo reddit ubique Novam.
Vomere dum fcindit, geminis raftrifque rimatur,
Ut noviter furgat multiplicata feges :
Sicque novam reddes procelTibus inveteratam
Tu Patri* Terr am jure, Nilandè, tuam;
Exi-
Exiftes quoties ViBor, vel jurgia tolks
Ut fit PacificHS juribus omnis Homo.
Vel, fi quid Fitii fuerit radicitus in T E ,
Pellas, ut femper j(it Nova Vtta Tibi.
Non igitur fruftra Nova nomine Terra vocaris ,
Qui facts ad cundlos omine cmBa Neva.
Si tamen Eccljfßn Tibi jura aliquando moverent,
Inde Novum lumen Sox, dabit ille tuus;
Donee ad Occajum fic vergens morte , fupremus
JufiitiK Dominus fit Diadema tuum.