0 ^ A M
FAVENTE DEO OPT. MAX.
Ex auBoritate CHagnifici ReBoris,
S. S. Theol. Dodoris, ejufdemque in Inclyta Academia Ultrajedina
' Profefforis Ordinarii , amp; Ecclcfiae ibidem Paftoris facundiffimi,
NEC NON
Ampliffmi Senatm Academici Confenfu, amp; Nobilijfma
Facultatis JVRIDICM Décréta,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in JURE honoribus , amp; Privilegiis ritè, amp;
légitimé obtinendis,
Eruditorum Examini fubjicit.
thomas PELS,th. F. Neom. gelrtjs.
Ad diem zi. OMris hora locoquefolitis.
Ex Officinâ FRANCISCI HALMA , Academic
Typographi , do Idc Lxxxvi.
oAmplißmis DoBiJfmis ac Virtute Maxime
Con/picuis V J R I S
experientiiïimo Sc fiibdliffimo Poliatro ac in indyta
Neomagenfiiim Academia Profefîôri Ordinario pa-
renci fno in ïeternum çolendo.
magenfi Ecclefia, quae Remonftrantium dicitur Pa-
ftori fideliffimo , Avunculo fuo plurimum vene-
rando.
Med. Doâ:. pradico fidelillimo, nec non Sereniffimi
Elelt;5loris Brandeburgici Medico Aulico, Fratri Utri-
no eoque nomine mihi Chariffimo
Apud Rottrodamen fes Mercatori honeftilTimo Fra-
tri Utrino femper amando.
Hoc inaugurale exercitium of en amp;
infcribit
THOMAS PELS,
AuUor.
-ocr page 3-INAVGVRALIS,
D E
Uoniam omnis ut ait Tullius qua! à
ratione fufcipitur de aliqua re inftitutio,
debet à definitione Proficifci ut intel-
ligatur quid fit id de quo difputetur,
Ub.ï. offic. inprmc. incipiam à defini-
tione quam fic exhibeo. Legatum
eft donatio quaedam à defiinâo reli-
da ab hsrede prxftanda. i. Infiit.
de Legat.
Genera legatiolim erant quatuor vel legabaturper vindicatio-
nem vel per damnationem vcl finendi modo vel per praece-
otionem i.z.M.Lt. vindicationis verba haec funt doUgo illi fo-
L;c^^^«^qu®vindicatiotantumefficiebatutlptanus limul ac
ab hxrede adita effet haereditas, dominus ret légats fieret. Ita
ut adverfus quemvis adione in rem uti poffet. Damnationis
A znbsp;verba
-ocr page 4-verba funt Damm te hares illi dare folidos centum. Hinc lega-
tario competebat adverfus hsredem in perfonam aéèio quae di-
citur ex teftamento. Sinendi modo damno te haeresut L. Titio
permittas illam rem accipere fibique habere, unde adio ex tefta-
mento competebat Prœcepdonis formula haec erat. L. Tidus
mihi ex parte haeres illam rem prascipito, aut praecipuam habeto.
Sic ut non rede ei qui non ex parte haeres effet per prsceptionem
lt;î//^««WreIinqueretur nam cum dicitur pracipito eo ipfo prïfupponit
partem aliquam haereditatls, amp; vult eum cui per prxceptionem
aliquid reliquitjhaberehasreditatis partem; amp; hoc quod itarelidum
erat petebatur judicio familiae ercifcundse. Haec olim. Verum Im-
peratores Conftandnus, Conftandus amp; Conftans hxc mutarunt
ml.ii.C.h.t. ik ut non necelTaria fit hodie illa verborum obfer-
vantia , fed liceat legatario quibufcunque verbis ei aliquid reli-
dum fit, id perfequi, five adione in rem, five adione in per-
fonam aut etiam hypothecaria l.i. C. Commun, d.legat. Perfo-
nalis datur legatario ex quafi contradu aditionis adverfus haere-
dem ad petendam rem qualemcunque, corporalem autincorpo-
ralem, etiam nomina amp; fada amp; quicquid legari poteft, aut ejus
aeftimationem. Vindicatio conceditür legatario ex jure domi-
nii , quod ipfo jure ei fine tradidone quxfitum eft, contra
quemlibet rei legatae poflelTorem, ut cam fibi reftituat, fi nem-
pe res corporalis fit amp; propria teftatoris fuerit quoniam aliter
adio in rem terminos fuos non obrinei'et arg. L ^.ff.d.R.J.
1.10. ff. d. acqr.rer. Domin. Hypothecaria compedt legatario vi
generalis hypothecae quam habet ex d.i. i. in univerfas res hsre-
ditarias (defundi inquam) nonhaeredis, contra quemvis earum
polfefforem, ut eas legatario praeftentur, quatenus opus eft ad
legati prxftadonem.
Magnae olim inter legata amp; fideicommilTa crant differentiae :
nam legata diredis , fideicommilTa precariis verbis relinquaban-
tuxVlpianusinfragm.tit.z^.pr.tit.i').princ. legatanonnifi verbis
latinis.fideicommilTa quibufvisrelinquebantur'L'/^gt;.^^.^«?.25./ ii.
inpr. ff. d.legat. i. ante haeredis inftitudonem in utiliter antea le-
gabatur.
-ocr page 5-gabatur, fideicommilTum rede relinquebaturnbsp;2î.§. 34.
Inflit. h. t. Poft mortem hsredis aut legatarii inutiliter legaba-
tur,fideicommiflum vero poterat relinqui§.35.
jf.if/^^lt;ï?.}.Fideicommiffumnutu poterat relinquidummodo is
nuturelinquit quiloqui poteft,amp; morboloqui impeditur , lega-
tum nutu relinqui non poterat /. 21. frin. ff.delegat. j. Vlf. d.
tit.z^. legatarius non poterat olim legare fed quidem fideicomm.
Princ. Inflit. deßngal. reb.per fideicomw-rel. non potent legari nifi
codicillis teftamento confirmatis fideicommiffa reliquebantur
etiam codicillis non confirmatis l.ä;\.ff.d.mannm.teflam.kA fcru-
pulofa illa obfervantia in legatis eft fiiblata l. zr. C. d. legat. fic
ut legata fint exasquata fideicommiffis l. 1. ffquot;,nbsp;j. In-
flit. h. t.
I V.
Ut legatorum materia breviter amp; dilucide pro inftituti noftri
ratione explicetur , videamus primo quç res legari poffint. No-
tandum hic primo tales res quae non funt in rerum natura, five
adu five potentia in utiiiter legari /. 108. §. lo. f. d. L legat. i.
Dico adu five potentia , quia quae aliquando in rerum natura
fperantur futura, licet adu noudum fint rede legantur , uti
frudus qui ex illo fundo nafcuntur vel quidquid ex ancillamea
natum erit §. 7. /«/?«gt;. h.t. 1.14. inpr.ff. de legat. 1.1. quot;Jl.ff- d. verb,
ebligat. an tale legatum fit pure an conditionale videamus. Di-
ftinguendum hic puto, ex dicendum : tale legatum quo ad trans-
milfionem haberi pro puro , quia quamvis vivo legatario nihil
fit natum, hxredes tamen legatarii frudus quandocunquenatos
petere poffunt /. 25. §. 1.qmnd. Dies legat. ced. 1.6. §. i.ff. h. t.
I. ff. d. condit. ^ demonflrat. videtur conditionale refpedu dif-
pofitionis, obligationis, amp; adionis, quatenus antequam ,quic-
quam natum eftprœmatureagitur/.75.i.^.t/fr^.o^/z^.namquan-
do frudus nafcituri legati funt, fi nihil nafcatur nihil quoque
debetur, vel fi non nafcatur tantum quantum teftator legavit, hae-
res non tenetur ad prsftationem totius , fed ad id quod natum
eft,perinde acfi teftator quafi per modum taxationis, fi hoc, vel
A 5nbsp;fi tan.
-ocr page 6-fi tantum fuerit, legaife videatur: arg./.8.§. l.f.delegar.z.l. 5.
d.Trit. vin. legm.
Porro non tantum inutiliter legantur , qu$ in rerum natura
non funt, fedamp;quaram dominium legatarius acquirere non po-
teft , aut unde nulla ad legatarium perventura eft utilitas, quia
tunc deficit finis legati, quod multis modis fieri poteft , quo-
rum primus eft, fi res legata fit extra commercium. Extra com-
mercium res funt Abfolute amp; fimpliciter, vel fecundum quid, vel
€x accedenti: abfolute amp; fimpliciter extra commercium res funt,
quae nulla ex caufa poffunt acquiri, neque intervivos, neque
per teftamentum aut aliam ultimam voluntatem , ut funt res fa-
cra:, fanctae amp; religiofae, qus fi funtlegttae , ne aeftimatio qui-
dem debetur Inflit.h.t. fecundum quid extra commercium
funt res, quae quidem ad ufum hominum funt deftinats , fed
non omnium, quare fi quis Saluftianos hortos qui funt Augufti
■vel fundum Albanam , qui Principalibus ufibus defervit, lega-
■verrt, furiofi eft , talia legata teftamento adfcribere. Item fi
CampumMartium aut forum Romanum, vel aedem facramaut
prsdia Csefaris legaverit, ne aeftimatio quidem debetur /. 59. §.
8.9. amp; 10. d. legat. I. Ex accedenti extra commercium res
funt, que fua natura quidem poffunt aüenari, fed ob fpeciales
juris rationes alienari prohibenrur, ut funt columns, marmora
amp; alia xdibus junfta quu ä fenatu detrahi vetantur, quje fi fue-
rint legatsE, earum ne aeftimatio quidem debetur. /. 41. r.
fe^q-ffquot;. d. legat. 1. adde / 42. 43. eod,
V I.
Quod legatarius rei legatae, dominium acquirere non poffit,
amp; tunc fit, quando ei pure legatur res , quf tempore fadi te-
ftamenti fuit in proprio ipfius patrimonio, quia quod proprium
eft ipfius amplius ejus fieri non poteft §. 10. Inflit. h. t. amp; licet po-
ftea legatarius eam rem alienaverit, nec ipfa res nec xftimatio
ejus
-ocr page 7-ejus debetur d. §. lo. quia legatum quod ab initio non confiftit
ex poft fado convalefcere non poteft /. ä^i.^.z.f.deUgat.u ut
tarnen tale legatum fit-inutile hoc defideratur, ut res ita fit lega-
tariiut non fitonerata, nam fi onerataeft, valet legatum, quia
res tunc ifto onere liberatur , amp; poftea pleno jure fit legatarn
/. 86. i»pr. amp; §• de legat. i. Quod fi res aliéna legata fuerit
amp; ejus rei legatarius viro teftatore dominus fadus fuerit, fiqui-
dem ex caufa'emptionis , adione ex teftamento pretium confcqui
poteft §.6.Infiit.h.t.l.î^.^.^.ff-delegat.u Quid fi ex tei-
va caufa legatarius rei legats dominium nadus fit, veluti ex do-
natione vel alia fimili caufa? Placuit eum tunc agere non poffe.
quia traditum eft, duas lucrativas caufas in eundem hommem amp;
eandem rem concurrere non poffe d.^.ó.l.i^.f.d.ohl.amp;aSl.
L^z.f.d. legat, 1.
Tandem eft inutile Legatum, fi inde nulla ad legatarium per-
venit utilitas, m fupra dixi, quia legatum eft donatio amp; titulus
lucrativus. Hinc debitor fi creditori fuo quod debet kgave-
rit in utile eft legatum §. 14. Ififitt. h.t. nifi plus fit in legato
quam in debito. Quid ergo fi in diem debebam aut quia for-
te ftipulatus eras centum folidos tibi dari poft decem vel duode-
cem annos, aut forte tibi fub conditione debebam, fi nempe
navis ex Afia veniret. Valct ta!e legatum propter reprefentationem:
reprefentare autem eft ante diem aliquid prœftare, aut antequam ali-
quid debeatur folvere. Sm. in Claud, cap. 54. Tormenta quœftio-
num pœnafque Parricidiarum reprefentabat. ideminAugußocap.
101. Praetorianis militibus fingula millia nummorum, cohorti-
busurbanisquingenos, legionariistrecentosnummos quamfum-
mam repraifentari juffit. v\à.l.\.%.z.ff-d.dot.prdegat. Creditor
enimidlucratur, utftatim idaccipiat, quod poft decem vel duo-
decim annos, vel exiftente primum conditione debebatur, vcl
quod nunquam conditione non exiftente accepiffet. d.%. 14.
V I I L
Sequitur ut de dote legata videamus. Dotem abuxore accepi,
confiante matrimonio, moriens ei legavi, qusritur anvaleat hoc
legatum : amp; videbatur primo non valere. Ratio dubitandi erat,
quia dos proprium, efl uxoris patrimonium amp; maritus dicitur de-
bitor uxoris ratione dotis accepts, fic ut dos quas propria efl uxo-
ris, amplius ejus fieri non pofTit, arg.§. lo.h.t. Valet tamen legatum,
quia plenius eft legatum dotis, quam a(aiodedote§.i5. Inflit. h.t.
nam legatum ftatim à morte teflatoris folvitur ; dos autem non ni-
fi intra annum /. mica §. 7. verf, exaBio C. d. Rei uxor. ail.
Vidimus quae res legari non poffint, unde è contrario patet quae
res legari poffint, nempe quae funt in rerum natura, qusque à lega-
tario poffunt acquiri eidemque utilitatem adferre.Non folum igitur
legari poteft res propria teftatoris, fed amp; aliéna ^.^.Inflit.h.t. rem
fuam teftator rede legat putans effealienam quia plus valet quod
in veritate eftquaminopinione.§.ir,/»y?«.^.r. haeredisrem quo-
que utiliter legari conftat ex l.%6.^.i.ff'.delegat.i. Res etiam aliéna
rede legatur, modo teftator fciat effe alienam quod à legatario
debet probari, fic ut hsres cogatur eam redimere, aut œftima-
tionem ejus prsftare §.4. Inflit. h. 1.1,59. §. y.f. d.legat. i. Sed fi
teftator ignoraverit effe alienam non valet legatum, nifi proxi-
mae perfona, vel uxori, vel alii tali perfonae datum fit, cuile-
gaturis effet, amp; fi fdviffetrem alienam effe l.xo.C.d.legat. quod
fi teftator rem fuam legaverit, pofteaque eam alienaverit ? diftin-
guendum : aut teftator rem alienavit animo adimendi nulla co-
gen te neceffitate, quo cafu non debetur legatum, aut neceffitate
rei familiaris compulfus alienavit, tunc non videtur animo adi-
mendi feciffe, quo cafu valet legatum, fic ut haeres cogatur eam
rem redimere vel pretium ejus praeftare §. 12. Inflit. h. 1.1. iS./quot;.
d, adimend. legat.
Prseterea non tantum corporales res fed amp; in corporales rede
legari poffunt ut fervitutes, obligationes amp; nomina amp; ideo quod
defundo debetur potefl: alicui legarizï.Inftit.h.t.'E.Gt. Cen-
tum quae mihi Titius debet, haeres meus fempronio dato ficut
haeres teneatur adiones legatario eedere, nifi exegerit vivus tefta-
tor pecuniam, quo cafu extinguitur legatum d.^.zi. quia fo-
luto debito nulla fupereft adio. Dico quod haeres tenetur ee-
dere adionem, hoe ideo dico quia ipfe legatarius adionem non
habet quoniam adionum jura haerediamp;: in haeredem competunt.
Sed quid dicendum fi quis debitori quod debet legaverit; valet
tale legatum amp; vocatur legatum liberationls de quo vid. §.15.
Inftit.bj. amp; ta.f. à. Ubem. legat,
X I.
Sequitur nunc ut de interitu reilegatç videamus.Queritur igitur
quid dicendum fit fi res legata perierit : diftinguendum fi cafu
tortuito, aut fado alieno res legata, perierit, nulla mora ab hx-
redefada, ratio didat legatarium, qui dominus eft (nam fimul
ac teftator deceflît efficetur reilegatae dominus) ferre periculun«
amp; damnum rei fuae /. 56. §. ttU.ff. d.legat. i. fed fi fado haeredis
res legata perierint, tenetur h^resejus rei aeftimationem prœftare /.
ff. d.legat.I. fi pro parte res interciderit, régula eft quod
fupereft rede à legatariopeti, nam tota re legata, fingulœ ejus
partes legatae creduntur,quod exempio gregisadunum pecus redadi
probat Juftinianus in §. 1%. Inflit. h.t. fi res principales cum ac-
cefforia legata eft, re principalinon exiftente, ne accelToria qui-
dem debetur, nam ait JCtus in I. 129. §. i.l.i'ji.ff.d.R.y.
cum principalis caufa non exiftat, plerumque ne ea quidem quae
fequuntur locum habent amp;ut ait Gajus in Lz.ff.d-feeaUegat.
quç acceîTionum locum obtineftt, extinguuntur cum principa-
les res peremptx fuerint, quod etiam probat Juftinianus in §.17.
Inftit.h.t. ubi agit defervocum peculio legato,quod non debe-
tur
tiir, fi fervus vel eft mortuus vel alienatus vel manumiflus, quia
peculium abfque fervo eft nullum idem in penu legata amp; abfumpta
obtinet, fic ut ne vafa quidem debeantur l.z.amp;^-ff^-depenu
legat. aliter tamen in ancilla cum fuis natis legata obtinet, nam
ancilla fola fi non fint liberi, amp; liberi foli fi non fit ancilla de-
bentur diäo^. 17./. 26. /. 61.ff. d.legat. i. quia hominisdignitas
non patitur, ut homo fit in fruélu vel homo homini acceflio.
X I T.
Proximum nune eft ut videamus de perfonis, quibus legari
poffit. Namqui legare poffint vix meretur tradari , cumqui amp;
teftamenta facere polTunt, iidemamp; legare poffint /. i.ff.d.legat.
l.l.i.ff.d.legat. i. nam cui permiflam eft principale, eidemac-
celforium non eft denegandum, amp; contra cui non eft teftamen-
ti fadio adiva , eidem non eft legandi, licentia, ut filiusf. cap-
tivus, fervus, furiofus, prodigus amp; fimiles qui non teftantur;
non etiam legare poffiant d.l.i.inprmc.é'd.l.z.
Relinquntur illis legata cum quibus eft teftamenti fadio paf-
fiva, id eft qui haeredes poffunt inftitui §. za,. Inflit. h. t. Incer-
tis igitur perfonis legari non poteft §. 25. Inflit. h.t. Ratio eft
quia certum debet efle teftatoris coniilium. Incerta autem per-
fonam eft de qua teftator rogatus nihil certi poteft refpondere,
vel quam incerta opinione animo fuo fubjiciebat d. §. 25. velu-
ti fi quis ita dicat. qui prior afcendit Capitolium ei haeres
meus illum fundum dato : legatum non valebat , eo quod
plerumque ob mérita legata relinquantur, vel ex certa animi af-
fedione, quam teftator erga legatarium habet, idque adeo fuit
obfervatum, ut ne militibus quidem , quibus multa funt con-
cefla, quse aliis denegata, licitum fuerit incertis perfonis, legare
d.§.zlt;). quod tamen aliquo modo à Juftiniano eft temperatum,
fic ut liceat ex certis perfonis fub certa demonftratione incertx
|gt;erfonaE legare. V.G. excognatismeis qui nunc funt, fi quis
filiam
-ocr page 11-INAUGURALIS. II
filiam meam uxorem duxerit illi haeres meus eam rem dato d. §•
25. Legatur etiam militer incertis perfonis ad pias caufas, nam le-
gatum pauperibusamp; Ecclefiis reliâum valet l.i^.C.d. Epifi. 8c
Clerk. Ratio eft quia quando teftator de Ecclefiis vel pauperibus
legat, non de certis perfonis quidem cogitat, fed tantum hoc
vult, ut pauperibus diftribuantur eleemofynae certa tamen fint
exercends pietatis fubjeéta : hue etiam facit l.'^i.jf.d.relig.^
fumpt.fun. ubi dicitur quod fumma ratio eft quae pro re-
ligione militât.
Tandem amp; ultimo loco videamus quibus modis legata extin-
guuntur adimuntur amp; tranfiferuntur. Extinguitur legatum,
cum legatarius ante teftatorem moritur, quia ejus perfonam re-
fpexit , teftator , non etiam haeredis /. 10. ƒ! d. adimend. vel
tramferend. legat. fi res légata fine fado haeredis perierit, vel
commercio eximatur 16. Inflit.d. legat. cum res ex alia caufa
lucrativa ad legatarium pervenit ^.6. Infiit. h.t. conditione non
exiftente l.z.jf.d. condit. ^ demonfirat. fi teftamentum ruptum
irritumve fit. l. \j,d. Injuß.rt^p.
Adimitur legatum quando teftator voluntatem mutat (nani
ambulatoria eft hominis voluntas, ad extremum ufque vitae ha-
litum /. 4. d. adimend. legat. ) quod fit vel exprefle vel tacite :
exprelTe, quando teftator verbis contrariis, veluti do lego, non
do, non lego , vel quibufcunque aliis, legatum prius datum,
adimit ^.i.I.h.t. Tacite qUando non ex vei bis , fed ex fado,
contraria teftatoris voluntas colligitur, quod fit diverfismodis :
Prmo propter graves amp; capitales inimicitias inter teftatorem amp;
legatarium ortas, nam levis offenfio non nocet. l.y.^.ult.Liz.
ff.d.adimend.legat. Secundo : mutaûone formaerei legatae, quod
accidit, diftrudione. diiTolutione atque interitu corporislegati,
nifi probetur teftatorem aliter fenfiffe /. 65. §. uit. f. de legat. I.
Tertio
-ocr page 12-Tertio alienatione rei legatae, quando teftator fponte amp; nulla ne-
ceffitate coadus rem legatam alienat, vel alii donat, amp; licet ean-
dem poftmodum redcmerit /. 15. amp; 18.f, d. adimnd.legat.
Transfertur legatum quatuor modis : amp; quidem primo à per-
fona in perfonam, cum teftator dicit, fundum , quem Titio
Legavi, Scio Do. lego §. ult. I. d. adimend. legat. Socundo ab eo-
qui darejulTus eft ut alius det. E.Gr, aliquis duos inftituit haere-
des, amp; ita legat : Primus fcriptus haeres Maevio centum dato :
poftea transfert hoc legatum amp; dicit : illa centum quae volui à
primo Msrio dari, fecundus dato. Tertio. Cum res pro re da-
tur, ut pro fundo decem aurei. Quarto amp; ultimo , cum quod
pure datum eft , transfertur fub conditione /. 5. 6.jf.de adi-
mend. amp; transferend. legatis.
^Ommunis error non facit Jus.
I I.
Filiusf SCto Macedoniano renuntiare non potefl.
lABiodoli non competit ubi aliafuperefl.
Tlures dantur exharedationis cafua , quam qua
exprimuntur in N- 115-. Cap. 3.