I U A V G V R
D E
^TJ A M
PRESIDE DEO TER OPT. MAX.
Ex auBoritate CHagnifici ReBorts,
S. S. Theol. Dodoris, ejufdemque in Inclyta Academia Ultrajeédna
Profèiforis Ordinarii , amp; Ecclcfiae ibidem Paftoris facundiffimi,
NEC NON
Ampliffimi Senam Academici Confenfu, ^ Alma
' Facdtatis MED IC amp; Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifque in MEDICINA honoribus , ac Privilegiis rite , ac
légitimé confequendis,
Eruditorum Examini fubjicit.
PETRUS MULERIUS, Nic. Fil. Zypa BataVus.
Ad diem I2. Novemhris hora locoqueJolitts»
Ex Officinâ FRANCISCI HALMA , Academie
Typographi , cId Idc Lxxxvi.
Keygt;erendo TioUiJJîmo CkriJJtmoque V I R O
D. N I C O L A O M U L E R I O,
Theologo fummo, in EcclefiaquxChriftoHarderovid Colligitur, ver-
bi Divini Miniftro fideliffimo, Parenti dilediffimo, filiali pietate amp; ob-
fequio femper colendo.
Gravijjtmo Confultiffïmoque V I R O
Exconfuli Woerdano, nunc autem apud Amftelodamenfes Civi Hono-
ratiffimo, Spedatiflimoque, Amits mes Marito dilediffimo sternum
honorando.
'PmdemiJJîmo SpeBatiJJîmoque V I R O
Mercatori apud Delphenfes fumma fide confpicuo, Materterx mese Ma-
rito, plurimum venerando, atque amore profequendo.
NEC NON
ClariJJïmisy DoBijJîmifque V I R I S
In inclyta hac Academia artis Apollinex Profeifori Celeberrimo , Pra-
dico expertiffimo, ftudiorum meorum Promotori fideliffimo Prxcepto-
ri benigniffimo asviternum honorando,
D. J O H A N N I M U N N I C K S, M. D.
In hoc Celebri Athenseo Medicinx Anaton^es amp; Botanices ProfefTori Or-
dinario , pradico feliciffimo, Promotori ac Prxceptori fuo dilediffimo,
Fautori fummo, maximo femper honore profequendo.
Hcinc diJpHtationem Imugaralem gratitudinis
ergo dedicat.
PETRUS MULERIUS,
AuSlor,
-ocr page 3-d e
Um mortalis generis humani Corpora
non folum multis diris horrendisque, mi-
feriis à prima nativitate ad ultimum uf-
quevits terminum afficiantur, verum
etiam nec in utero fontia degant, jure
mihi liceat cum Poëta canere.
Quid ßt mßra €tas morbis applet a
malignis.
. ^nbsp;Quoniam igitur quamcumque œtatem
mhnitis pene morbis obnoxiam effe frequenti nimis experientia
(proch dolor!) compertam habeamus, illamqueprotinusexuno
in alium jaâari ,
Inctdit in fcillam qui vult vitare charybdim
Vix cognovi qualem ex tanta nimis uberi copia materiam mihi pro
ingenii tenuitate expendendam compararem ; cumque pleraque
morborum genera animo volverem atque ex his qusedam mea-
rum effe virium, nec inflituti probe confcius effem; affedum
tamen elegi, qui aetatem puerilem ut plurimum infeüare folet,
variolas puta; cum fit affedus hifce in Regionibus adeo fami-
liaris, ut vix ullus hunc fibi connatum evirare valeat. Ut ita-
que iflius materia dcfcribendaEinitiumfaciam, ordinem fpedans
ducor primo ad Etomologiam vocis variolarum, quas alii dedu-
cunt à varis qui funt puftulae exigus in facie erumpentes : aliis
à variando potius placet, eo quod cuticulam variat, non folum
nitorem ac Isvorem, fpeciminaquaedam elegantiae, imminuen-,-
do acfœpiffimetollendo, verum etiam insqualitates ei interdum
ihducendo, ac faepe quafi cauterio illam taftam corrugando :
graîcis dicuntur è^w^-w/^a^t, noftratibus de Kinderfockjes,
Smt antem variola fufluU in cute confficaa febre continua ma-
ligna comitate, ob fanguinis fecuüarem efervefcentiam excitatx.
An vero hic afteétus fit novus, an autem veteribus fuerit co-
gnitus quseritur ? ego autem brevitati ftudens huic qusftionî
me non intermifcebo, fed curiofum dimittam ad P. Forefi. lih.6.
obferv. ^x.infcholiisfag. m, ipz. ^ Jêqq. uti amp; River, lib. lj.fi£i.
cap.!,
Pars affeBa feußibjeäum variolarum potentiffimum efl: cutis
fuperficies; non raro etiam omnium internorum mufculorum,
vifcerum, folidarumque partium extima pars; hiftoriae namque
teftantur, quofdam ab interitu dilfedos, quibus Hepar, Lien,
Pulmones omniaque interiora haud fecus ac cutis fordillimis pu-
ftulis manantibus fcaterent. Hiftoriîe videri poflunt apud Fa-
hicit. Hildan. cent.^. obferv.
Differentia defumuntur vel à contagio quando nimir. vario-
lae epidemicè graffantur; vel cum à peculiari fanguinis amp; hu-
morum diathefi, ex 6. rerum non naturalium abufu- , orta,
fine ulla aëris malignitate oriuntur j atque ex iftis praediftis re-
bus non naturabilis, excitatç variolje funt mites, benignse nul-
laque labe ftipatx : notum enim eft, quofdam in eadem domo
degentes amp; eodem vidu utentes in variolas incidiife, quamvis
alibi non reperiantur ; uti etiam quofdam terrore affedos in va-
riolas incidifle; nolo tamen negate adelTe frequenter peculiarem
aëris difpofitionem. Caeteras variolarum diffcrentias enarratis
caufis fubnedemus.
VI.
Jam proximeincumbit hujus morbi caufas enarrare, quod com-
mode abfolvitur; exponendo vid. caufam Antecedentem fiwpoe-
yisfAtynv; qua prsdifpofitione homines omnes amp; foli huic morbo
obnoxii redduntur ado. CaufasProcatardicas f. evidentes, quibus
hsc
-ocr page 5-hsc diathefis in corpore exiftens modo citius modo ftrius in
adum deduci folet, amp; caufam condnentem ; fc. quo modo
fanguis humorefque prsternaturaliter effervefcentes per modura
.crifeos ad cutis fuperficiem propelli ibidemque Iisrere foleant
Caftß rs^onySf^n fnbsp;fecundum meam opinionem de-
betur vel impuro fanguini materno fingulis menfibus Catame-
niorum fluxu evacuari folito; quoniam autem tempore conce-
pdonis amp; fœtus geftationis menftrua defiftant, facile concipere
datur aliquid iftius fermenti uterini (quo mediante ftatis perio-
dis oborta effervefcentia fanguis impurus per naturalia loca fo-
ras pellatur) fœtui, fanguine materno, nutriendo inlpirarî,
quod cum fanguine in fœtum tradudum ac in fpeciali ladbulo
abfconditum latens tam diu ibidem haeret donec à caufa qua-
dam procatardica irritetur, excitetur amp; in adum deducatur.
Ex illa hypothefi dare patet cur laborare variolis fit proprium
omni homini, illique Coli-.dice omni homini. Nam etfi quifpiam
fit ab iis per totam vitam immunis, non inde certo conduden-
dum, illum nunquam variolis affedumfuilfe; poffet enim ute-
ro adhuc conclufus illis laboravilfe ; experientia namque tefta-
tur, fxpe deprehenfum prägnantes matures partus edidiffe hac
lueperfufos, \mo teihtwx Jeh.Rhod.cm. i,obferv.%i. puerum
in utero materno variolis Jabora/fe : nolo tamen ita obftinate il-
lud ftatuere, quafi femper femd faltem illis affici deberent; pof-
fet nimir. illa impuritas vd labes per alia loca difHari, ud per
morbum aliquem amp;c. fed illud eft rarum natura inventum. Di-
co quoque foli quia illud fermentum menftruans foli generi hu-
mano fœminino, minime vero bruds utpote naturaliter non men-
ftruandbus, connatum eft.
fel caufa Antecedens debetur humori vel fermento alicui prç-
ternaturali, hic vel illic, in privato quodam corporis loco, la-
tend, à chylo cum fanguine per tranfeunte condnuo foto, qupd
fermentum eodem plane modo in adum deducitur ut antea di-
dum, nimir. arequapiam non naturali, inter quas primum lo-
cum meretur peculiaris aëris refpedu iftius fermenti difpofitio
A3nbsp;fed
-ocr page 6-fed antequam ad ilia expedienda ulterius progrediar operœ prS.;
tium videbitur chylum ejufque chylificationem paucis invefti-
gare , qu® eft cibi potufque in ventriculo fermentatio ac di-
geftio ope triplicis fermenti ibidem concurrentis, nimir. falivae
cibis deglutitis permixts, reliquiarum praecedentis chyli in fer-
menti naturam ex altatarum amp; denique ope fermenti cujufdam in
glandulofa interioris tunicas ventriculi fuperficie è fanguine ar-
teriofo amp; fpiritibus animalibus, fecreti : quodcunqueitaquedi-
geftum ac fermentatum eft, ope motus ventriculi periftaltici amp;
prelEone circumjacentium partium proxime per pylorum in Duo-
denum depellitur, ubi nam, concurente bile, fucco^ancrearico,
uti amp; fermento in glandulis /'fjyfm»« fecreto, primam in œcono-
mia animali patitur chylus excrementis adhuc confufus efFervef-
centiam, qua chylus ladefcens per totam minorem inteftinalem
flftulam à craffioribus cibi potufque particulis feparatur, fimul-
que motu inteftinorum periftaltico in orificiola vaforum laâeo-
rum protruditur, quae infundibulorum more in cavitatem in-
teftinorum hiant : per quae vafa, primi generis difèa, plurima
per mefenterium difpeifa decurrit in glandulasejus, ubiprimam
fufcipit alterationem ; chylus jam lympha dilutus ulterius pro-
pellitur in orificiola majorum furculorum ladeorum , amp; hinc
in chyli commune receptaculum , interdum fub ultima , in-
terdura penultima dorfi vertebra , fitum. Ex quo porro pref-
fione abdominis, Diaphragmatis, amp; lymphas tum in glandu-
lis mefenterii tum partium inferiorum genitae pertranfeuntis in
du6lum chyliferum propellitur, qui furfum per Thoracis ver-
tebras fub iEfophago obliquo tramite in latere dextro , hinc
in finiftrum adfcendit, poftea vero redo dudu hinc inde fa-
da bifurcatione, pro ut natura varie ludit, fupra vertebras
ingreditur venam fiib claviam vel axillarem finiftram , quo-
nam in loco prius per preffionem aperta valvula fanguini ad ve-
nam cavam defcendentem amp; fic ad dextrum cordis ventricu-
lum ruenti, commifcetur, cum quo lege circuladonis per to-
tum corpus movetur, ut tandem in fanguinem laudabilem cae-
teris requifitis bene fefe habentibus commutetur. Hifce prae-
miffis patet cibi potufque naturalis in laudabilem fanguinem
tranfitus; de prsternaturali vero tranfitu chyli in fanguinem,
quippe
-ocr page 7-quippe qui millenis modis fieri poteft , nil dicere hic prsftat.
Ut itaque ad fcopum revertamur j Confentaneum videtur i
quod chyl US fanguinis caeterorumque humorum Auâor varias
fubeat mutationes tum propter incongruum aliquod fermentum,
tum propter aèris peculiarem conftitutionem, tum propter va-
rium materiae mundi fubtiliffimas influxum , quae prout varia
funt, chyli mixturam varie afiiciunt, amp; hinc patet in fbrma-
tionefaetus, ut amp; tempore nutritionis poft hominis ortum, chy-
lum pro varia prçdidorum requifitorum difpofitione, mate-
riam acquifiviffe peculiarem , quf in partibus peculiaribus abf-
condita longum ibi tempus poteft latere, donec a re quapiam
non naturali, praefertim aëre mota, ad fanguinem vehatur, amp; fic
in adum deducatur; fub aëre intelligo , vel ejus malignam vei
peculiarem difpofitionem, vel ejus fubtiliflimam partem amp; ma-
teriam primi elementi, quae, quamvis prioribus femper adeffe
debeat, poffet tamen fola varie mota , amp; vario modo fefe'ha-
bente fubjedo , variolas producere. Notum enim leviter int
chymia verfato, materiam mundi fubtiliffimam variarum fermen-
tationum amp; effervefcentiarum , pro vario ejus influxu propter
variam fubjedi difpofitionem, efle caufam. Hifce ita judicatis
non inficias ibit ûïqms variolas aliquando effe benignas ac boni
moris , aliquando malignas amp; mali moris.
Catifa htijm morbi Frocatarüica vel evidentes funt 6. res non
naturales, amp; quidem praefertim hae quatuor, videl.aër, cibus
amp; potus, animi pathemata amp; motus, quibus femina hujus mor-
bi commoventur amp; in aétum deducuntur.
u4ërem hujus morbi frocatarxin efle, amp; quidem frequentiflli-
mam oftendit duplex aëris antea memorata difpofitia, ut amp; fer-
menti refpedu material primi elementi, inter quas difpofitiones
frequentius tragaedias ludet malignus feu contagiofus aëris habitus :
uti docemur a variolis per has illafve Regiones epidemicè tem-
pore veris amp; autumni potiifimum licet, interdum œftate, amp; ra-
rius hyeme vagantibus ; qui aër ita Contagiofus five in-
fpira-
Vj
fpiratione five immediato contadu cum fibi admixtis effluviis
feu miafraatibus e corpore infedo continuo exhalantibus, à
corpore fano fiifceptus ac pofl:modum fanguini communicatus,
ita agit in fanguinem, ut amp; peculiari modo in morbi feminaj
quae, cum aëri contagiofo admodum fint heterogenea , mor-
bi hujus Ideam difponunt. Si autem morbi femina non radici-
tus e latibulis fuis expellantur, fed continuo foveantur, amp; de
novo accrefcant , non mirum efl: quofdam reperiri qui bis terve
variolis corripiuntur. lufuper hujus morbi Procatarxin confti-
tuit peculiaris aeris dijpoßtio nulla communi labeinfèda. Infuper.
procatardicis caufis annumerari debere diximus alimenta pecu-
liariay quibus utentes plures in eadem domo in variolas non raro
incidunt, quamvis ills alibi non ita obferventur. Poft crapu-
lam quoque quofdam in variolas incidiffe experientia interdum
teftis eft. Gaula evidens non nunquam deducenda videtur ab
animi pathematibm peculiaribus, uti terrore, metu , abomina-
tione, ira, gaudio amp;c. A motu denique nimio, ut ab imfflo-
dico exercitio procatarxin peti debere interdum cogitur medi-
cus, cum facile nimio fanguinis motu femina hujus morbi pro-
mi valeant.
Caufa Continens autem haud inepte cenfentur particulae acres
amp; acidse fanguini admixts, quae cum fanguini valde fint inimi-
C3Ï, ejus conftitutionem plane pcrvertunt, ita ut variomateria
primi elementi in hafce particulas heterogeneas influxu oriatur
inordinata illa effervefcentia, Febris fynochos dida , modo in-
tenfior modo remiflîor : quse tam diu perdurât donec fàda fit
commoda impurarum particularum a puris, feparatio, quam fe-
quitur tandem remittente febre particu arum impurarum, videlicet
acrium amp; acidarum , per modum imperfedae crifios ad habitum
propulfio ; fubfiftentes vero ac haerentes fub cuticula, utpote
minoribus quam cutis poris, praedita , particuls illae impurae,
cumque non habeant quo ulterius progredi queant, amp; aliae alias
infequantur particulas, necefle habent cuticulam in moleculas
ac tubercula elevare ; amp; quoniam fanguis particulis iftis impuris
imbutus, non diu valeat in eodem ftatu permanere, mora ma-
gif-
-ocr page 9-gifqueacrioracidiorquefadus In pusconvertctur neceffeeft juxta
veriffimam expedentiam Hipjgt;. aph. lo. jeEl.ô.far.gms in cavita-
tem dtqmm eifulHs in pus converti necejfe habet.
Quxri hic pofTet , cur in facie maxime erumpant varioUl
ratio videtur in promptu , videlic. quia pori in cuticula faciei
ac manuum funt anguftiores propter frigidum aercm condnuo
has partes ambientem : cum e contra cuticula in aliis corporis
partibus propter integumenta, immediate à frigore non tam fa-
cile afficiatur, quapropter ob poros magis patulos per fudores
facilius in illis partibus diffluit vanolarum materies.
XV.
JDiferentia variolaram defumuntur vel àfiibflantia-, ratione
cujus aliae funt magis minufve ferofç , pituitofse , biiiofe amp;c :
vel à quantitate ; ratione cujus dicuntur majores vel minores,
plures aut pauciores ; vel h qmUtate , ratione cujus aliae funt
majoré vel minore acrimonia aciditate, vel falfedine prsditx;
adeoque aliae funt rubrs, albç, lividae, nigrae amp;c. vel à
ficie ; ratione cujus , aliae funt magis minufve altae aut fuper-
ficiariœ ; vel à tempore ; ratione cujus aliae cidus, aliae tardius
erumpunt, amp; fuppurantur; vel à /owj ratione cujus aliae cutcm
tantum occupant, alix etiam partes internas invadunt.
Quoad ftgna Diagnoftica : primo inquirendum ex aegro,
num variolis laboraverit, nec ne : inter figna verô quae tempore
variolarum epidemicè gralTantium fufpicionem praebent funt fe-
quentia : primo invadit fehïis continua fjmchos difta , mo-
do intenfior , modo remiffior , deinde capitis amp; lumborum amp;
prœfertim do-ft dolor, quod fignum tempore variolarum epide-
micè gralfantium tantam futurarum variolarum {lifpicioncm
prsbet, ut fermé audiat nomen figni pathognomonici : adhaec
înaena anxietas amp; inquiétude corporis, pandiculationes amp; o-
fcitâtiones crebrae , pruritus corporis, narmmque , fternuta-
tiones fréquentes, tufficuk ficca, rubor faciei amp;,oculorum ,
gutturis dolor, oris (kcitas amp; litis, fomnolentia gravis, ut amp;
inquiéta, deliria , palpitatio cordis, naufea , alvi fluxus, to-
tus habitus mollis peculiare fere eft fignum : At infallibile fig-
num eft ipfarum variolarum proventus. Si quis plura defide-
rat, adeat P. Forefi. lib. 6, obfirvat. 44.
XVIL
Quod attinet ad Prognofin. FlirioU diverfis temporibus magis
minufve funt contagiofae amp; maligna , amp; diverfos concipiunt,
modopueros, modoadultos, hifquemagispericulofae quam ülis.
Aliquando nullo modo funt contagiofae, adeo ut nulli morian-
tur ; adeoque hafce ita deftinguere , Medici multum intereft.
Salutem fequentia figna praefagire poffunt,'qua: tempore nullius
malignitatis adfunt, quas cito amp; facile erumpunt, fi poft erup-
tionem febris aliaque fymptomata omnia ceilent, aut admodum
imminuantur, amp; maxime fi variolarum exitum notabilis hsmor-
rhagia fine diminuto virium robore praecelTerit, variolae primum
rubrse , dein albx, molles, rotundas , faftigiatae, folam cutem
non autem partes fubjedas amp;c internas afRcientes, fi brevi fup-
rantur , quod plurimum decimo cireiter ab eruptione die acci-
dere folet.
Contraria figna demonftrant exitum forfan fore lethalem : fe-
bris fcilicet magna non imminuta poft variolarum eruptionem,
horrenda fupra naturam fuam fymptomata , praefertim fl vires
dcrepente imminuantur, maligna aëris difpofitio , difficultas re-
fpirandi, alvi fluxus: malum quoque denuntiant variolx tardé
erumpentes, depreffs, qua?que ubi jamegreflas funt ftatim eva-
nefcunt, dum partium tumor remittitur, nimir. ab impedita par-
ticularum noxarum fecretione amp; fecretarum expulfione j item
fi in medio concidant, aut macula nigra appareat; porro fi vi-
rides, livids aut nigrae fint : vomitus , fingtiltus, amp; convul-
fiones, item fi homines adulti cacochymici iis corripiantur. De
urina vix quicquam certi ftatuendum cenfeo , quoniam fcEpe
fanorum urinae non eft dilTimilis.
X I X.
Curationem rede quidam dividunt in Prophylaxin amp; Curatio-
nem ipfam. Ad Prophylaxin quod attinet, illa indicat impedi-
menta primo effe removenda antequam quatuor morbi tempo-
ra
ra adfunt, nimir. principlum, augmentum, flatus amp; declina-
tio. Impedimenta rede in Prophjlaxi tolluntur Cura Univer-
fali, videl. vensefedione, amp; purgatione. Circa vensfedionem
notandum, quod illa non fit inflituenda, nifi prius circumftan-
tias probè perfpedas habeamus; videl. an ca conduceret, amp; facile
eam corpus ferat fecundum Hippocr. aph. z. fiEl. i. illam indica-
bunt corpus plethoricum, aetas firma, robur, amp; folits eva-
cuationes fuppreffae ; illam refpuunt corpus cacochymicum ,
stas puerilis, amp; virium prolapfus. Quoad purgationem, illa
lenis conducit, fi nempe nulla introduda fit fanguini ebullitio
monente Hippocr. in aphorif. 19. feB.z. his verbis, incipientibm
morbis, fi qmd move»d-4m videtur , move, cum vero vigent quief.
cere praßat. Illam itaque commode abfolvent hierapicra, quan-
doque amp; ejus infufio, aut prma coBa, caßia recenter extra-
Ba, manna, fyrupHsrofarumlaxativus, amp; caetera leniora in pri-
mas vias agentia.nbsp;autem annuntiant naufea, amp;fabur-
rha ventriculi.
X X.
fn Curatione ipfit quando jam quaedam figna futurarum va-
riolarum adfunt, probe circumfpiciendum eft ad morbi tempo-
ra , illa ingeniosè à quibufdam dividuntur in tempus ebullitio-
nis amp; variolarum eruptionis. Tempus ebullitionis quatuor die-
bus ut plurimum perficitur, ita ut primus dies principium fta-
tuatur, fecundus augmentum, tertius flatus amp; quartus decli-
natio ; tum enim febris amp; alia fymptomata remittere folent ; at
principium exitus variolarum eft ipfemet dies quartus; augmen-
tum in feptimumprotrahitur; ftatus adundecimum; dechnatioad
decimum quartum, quo tempore variolœ exficcantur fed illa tem-
pora ubique amp; in omnibus non ita exadè obfervantur, fed ra-
tione loci amp; individui multum variant.
Tempore ebullitionis probe ad treshafce indicationes danda ope-
ra ut nimir bona fiat fecretio, fecreti expulfio, amp; tandem ne
expulfum rurfus in declinatione rétrocédât. Cum autem critica
illa feparatio fit introduda, ea eft moderanda, leniterque pro-
movenda : Ubi autem natura fufficienter fuo munere debito
B a gt;nbsp;fungs-
-ocr page 12-ïi DISPUTATIO MEDICA
fungatur, medicum agere fpefl-atorem oportet, amp; quidem jux-
ta fententiam exferienttjjimi Hipp. aph. zo. feB. i. qua judicamur
Qr judicata Jmt perfeSli, neque medicamentis, aliifve irritamentü
innovato, fedßnito, attendatur folummodo ut leviter infenfibi-
lis tranfpiratio continuetur, amp; ne aeger nimio caiore ciibiculi
aut lefii obruatur, vel fi aliquid patiens petat, fufficiet deco-
ctum ficuum, vel veronics cum liquiritia, vel raparum.
Cum vero natura deficit. Medicus utfidelis Minifter fuccur-
rat, fcduloque refpiciat ne quid detriment! oeconomia patiatur,
inveftigando qusnam fit impedimenti caufa, fi enim ob cutis
denfitatem, accidat ( quod non raro accidit) quo minus dia-
phorefis promoveatur , emollienda , amp; ej us pori aperiendi; fi
autem humor in caufa fit, fl:imuletur fiidoriferis.
Tempore eruptionis, nimir. cum jam variola incipiunt prorum-
pere amp; natura jam viam monftrat illa ulterius eft follicitanda fe-
cundum illud Hipp. qu£ ducere oportet, quo maxime natura ver-
gif per loca convenientia, ei ducere oportety quam ob caufam ftu-
dendum ut blanda, diaphorefis in fanguine continuetur , hanc
operam fufficienter abfolvit, decoBum ficuum in cerevifia, qui-
bus illud exhiberi nequit iis non male ficus comedenda offerun-
tur, fed illud de ficubus notandum, quod nullo modo fint
exhibendsfi Patiens laborat alvi fiuxu : fi autem hoe modo va.
riolarum eruptio non procedat, exhibeatur leve fudoriferum amp;
alexiphctrmacum. In hunc cenfum occurrunt omnia alexiphar-
maca amp; Cardiaca modo non fint nimis fortia, qualia funt rad
faniculi, apii, diBamni, fiorz,oner. pimpinell. fol. fcahiof:, fiord,
capill, vener. fior. Calendul. Croc. drc. ut amp; C. C. ufi. lapis bL
. z.oar. Orientale^ Corallia, c^f. Etiam plurimum hic valent omnia
antimonialia-, exhisvariae, pro re nata, poflunt confici formu-
lae; V. g. j^.theriac. a. diafcord. 3j.
C.C. Philofoph. praparat. 3j.
Croc.gr, V. m.f. bolus.
Si vero fit infans detur tantum pulvis croci ex gr. v], vij, aut
viij. Cui aliquid C, C. Philofophic. praparat. addi potefi.
Pra
-ocr page 13-INAUGURALIS. 15
Pro ditioribus talis poteft praefcribi pulvis
iji. croc.
C.C.philofiph.prap.3).
Lap.-^bez:oard. Orient, gr.v].
m. f. ptflv.no. üj. per intermlla quatuor Mt quin-^
quehorarumfumendi.vd _
çi. Croc, gr.-üv).
antim. diaphor. 3).
Lap. bez.oar. gr.y]'nbsp;, -
M.f. pulv. in iv. dofes dividend, quorum quotidie ij ap-
mat.nbsp;. J'
Alii ufurpant decoEl-ßummodo ex. C.C. Haec omnia medica-
menta eruptionem variolarum valde (tefte experientia) promo-
vent, fudores movent, amp; malignitatem expellunt.
Hodie bono cum fucceffu vulgus utitur cerevißa temt m qua
furpendit ßercus oviUum, qmm pro potu ordimrto exhtbet.
Si VaLu vehementius funt expellendx utimm fiercore cabal-
lino in vino rhenano coBo, amp; pojH. %ve horas exprejfo, ßcqueex-
^'^Ad fudores continuandos praefcribi quoque poteft talis mix.
tura
Ç1, Aq. diaphoret. ßmpl. 31V.
Sal. card, bened. 3).nbsp;r ■ 1 •
Syrup. ejufdem Al.de quaßngulisßmt hoas uta-
tur patiens cochleari. Si adfit nimia alvi adftridio, adeo ut mde
aliquid mali fit in metu, illa folvi poteftnbsp;Wtof., vel
ßloßtorio ex melk amp; [de communi, verurnenim vero hisreme-
dHs non temere utendum, neque alvi adftnaio m vanohs fa-
SiTXtl illa omni modo eft fiftenda in hunc finem
conducit decoBum tormentil. additis pertinaciortbus, vel tale ale-
xipharm. adftring.
Conßrv. rofar._ rubr. g).
miv.cjdoneor. ^ß. _
diafcord Fracaß. 3i).
Car all. rubr. prap.
B ^
terr.
-ocr page 14-terr.ßgtllmt. a. Bil?.
ßmp. papav. errat, q.ß
m. f. conàitum.
XXIV.
Tempore augmenti eruptioms fi maturatio bene procedat nil ex-
teriuseftapplicandum, fin minus, maturado earum promoven-
da videtur fomentis, vel linimemis, qualia eflTe poffunt ol. am%-
dal. dulc. rapar.jufcda vervecimpmguia, axmgia humana, por-
cina aut fequens ung.
vint alb. gallic.
hntjr. infulß
Salv, horienf. mj.
Coq. ut decet lento igne ad vint confumptionem ußqfte', colentur amp;
fortiter exprimantur amp; f.ß a. unguent, quo tota fades madida te-
nui inunmone efi firvanda. auidam hic laudant guttas aliquot
lardi forcipe ignitoajfati, inaquam rofac. decidentes,^ quas conden-
fatas cum ung. rofac. variolis inungunt. Hic plurimum valet fi
lana carmofina totum corpus tedum fervetur.
Tempore fiatus eruptionis infignisontur quxftio inter Medicos
annbsp;fint aperiendœ, nec ne? ad quam fic refpondeo; h
fint admodum magnœ, fimulque pure repletse amp; materia admo-
dum fit corrodens, fimulque occupannt partes nobiliores, pof-
funtaperirifadisparvis foraminuüs, ne aër fngidusm punduram
nimis irruat. Si autem fint parvx, amp; pure non ita turgeant,
non perforate praeftatj fed naturs committendx; polfet tamen
iis imponi vinigallici vappa. Si autem aridiores fint, plumula
inungatur ol. amjgdalarum dulc. ^ ^
Tempore declinationis, id eft, fi variolç jam exficcari incipiunt,
cavendum ne fcalpantur, fed tam diu relinquantur donec fpon-
te décidant. Si varioix cicatrices reliquerint in gratiam virgi-
num amp; Muliercularum quae pulchritudinis confervand® funt ftu-
diofiffim^, earum reparation! fedulo eft incumbendum; cutem
tamen in integrum reftituere oleum amp; operam effet perdere, qux
tamen cicatrices fœdas imminuunt funt omnia, quae cutem nu-
tnunt
-ocr page 15-triuntuti oleum exvitellisovorHm,fertim vcrvccimmrecens, liqua~
tum , perquam hic conducit pinguedo anguillarum in vernbus
ligneis alfatarum, ut amp; tmg. Theß xxiv. defcript.
X^x V I I. ^
Oculis variolis^obfeffis fuccurrimus Collyrio ex ag. planta^.n-
far. UHe muliebri; aut tantillo croci addito : vel fucco ex cherefol.
contufo amp; exprefo , aut addita foenicul, aq. tepide cum linteis oculis
applicat. vel tale conducit.
aq, plantag. euphrag, a. §j.
camphor. Bß.
croc.gr. iiij. m.
Si ab Ichoribus oculi occludantur fomentatio ex decoEl. camomill.
équot; ßmin. fcenugrac, vel cum laUe dulci tepido , conducit, ut Sic.
apji'tis oculis aqua in iis contenta efHuerc queat.
XXVIII.
Si variola fituces occupent, eum in finem conducit Jjrupus dia-
mor^n, c^ auricula juda cum melle. Si increfcentes variolae fau-
ces nimis obftruant convenit Gargarifma ex decoElo ficuum vel
raparum vel ferum laSlis ovilU ut citius maturefcant, poftea vero
de tali vel fimili fyrupo lingendum.
9t. Sjmp. hylTop.
tußilag,
well, rofac. a. §]. m.
Ad nares a puftulis prœfervandas , acetum fàpius e[l olfacie».
dum , aut nodulus ex fantalo ^ camphora , aceto rofaceo , intin-
äus naribus identidem admovendus ; aut oleo amjgdal, dulc. fornen-
tentur.
Quoad di£tam : aër fit calidiufculus, (ut cutis pori aperiantur)
minime ad frigidum vergens, ne adiapneuftia, materia intus re-
percufla aegrum de medio tollat : tempore brumali optimè œgri
decumbunt in cubiculo parvo luculentis ignibus calido, amp;ftra-
guüsbenecoöperti, ut vero perfpiratio infenfibilis continuetur,
in ledo detinendi; involucrisque rubeis involvendi , qua; ad
variolas promovendas magnopere juvare experientia probat. At
notandum hic venit indufia aliaquelinteamina non effe mutanda,
Ltequam pknè mature funtnbsp;^^^ pnmo fit tenuis;
ubi vero humoris eruptio fafta eft amp; mitigata funt fymptomata
graviora,tumpaulo Uberalior concedi poteft. Camp;i
Iniies, eupeptibonique fucci
ab acidis , falfis acribufque, ut frudubus horarns ahifque taci-
le corruptibilibus. Pot»s fit cerevifia tenuis , in qua ficus co-
as funt , vel cui fufpenfus eft facculus ftercore ovillo vel cqm-
no refertus , aut in qua fubinde incoquitur rafura C. C.
Exercitia Mows amp; qmetis fint mediocria; quiete attamen potius
utendum, quam motu. Somnm fit naturalis, attamen fspiffi-
me contingit ut vigilie valde torqueant , in tali cafu rnedica-
mentis , aut illis alimentofis addi poteft opiatum aliquod : or-
fllnario in ufu eft diafcordiHm addita. confeÜ alcherm : conducit
e^Jiam laudannm Uquidum. Excreta fecundum nature modum
procedant. Animi pathemata fugiantur, imprimis timor , ter-
ror , triftitia amp; ira. Cumque jam aeger è ledo furgit variola-
rum exuviis per totum depofitis, leni purgatione fordes amp; ma-
teria excrementitia in fanguine vifceribufque relida auferantur ,
exhibito fjrupo dehor., cum rheo , manna. , am levtfenna de-
coiio.
aulne aüquamdiu circulatur.
Redit omnis lymfha a circumferentia ad
centrum.
in utero non refpirare mdetur.
I V.
InVlemnide^erareäe ^ quidem re^uU
ßonis gratia infiitmtur ^en^eBw,
V.
Dantur Medicamenta eleäive purgan^
tia.
V I.
Optimum in Apoplexia remedium efi ve-
nefeäio.
Qnbsp;Orna'
-ocr page 18-Cum in lllußri Academia Vltrajeäina Medicina
DoBorum Ordini adfcriberetur.
Auriferos mens noftra jubet tranfcen-
dere colles
Paucaqne vix iacili nedere verba
lyra.
Carmina pofcit amor, non carminis au6tor A-
pollo
Nec venit ad cantiis pulchra Thalia meos.
Officio didante canam ; crafTumque recufet
Ingenium, vati fit voluiflè fatis.
Pceonias dudum non infeliciter artes
Excolnit variis mens tua ciilta modis.
Teque machaöniis juvat inclarefcere fuccis;
Morborum caufas, auxiliumque doces.
Candida fiderio veniet ditiffima vultu,
Nympha ferens capiti laurea ferta tno.
Te canet omne melos^ magnoque Academia
plaufu
PrOvehet, amp; vèfter non morietur honos.
Sit ceciniffe fatis, fignatque modeftia vocem
Jam taceo, facilis non mihi mufa favet.
A. D. PLOOS VAN AMSTEL.