l N A V G V R
A N
I
FAVENTE DEO TER. OPT. MAX.
ExjluBoritate CMagnifici ReBoris,
D. H E R M A N N I W I T S I t
s. s. Theol. Dodoris , ejufdemque Inclyta in Academia Ultrajedina'*
Profèffons Ordinarii , amp; Ecclefise ibidem Paftoris facundiflimi gt;
NEC NON
Ampliljimi Semtm Academici Confenfu, Alma
Facdtatis MEDICcAE. Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifque in MEDICINA honoribus , ac Privilegiis ritè , ac
legitime confequendis,
Eruditorum Examini fubjicit.
FREDERICUS van HOUTEN, Hornâ Weftfrifius
Ad diem ii.Decemhris, hora locoque folitis.nbsp;'
Ex officinâ FRANCISCI HALMA, Academic
Typographi, cId Idc Lxxxvr.
O,
E
i
fhefes hafce Inaugmales
-ocr page 3-Emo Mor tail um (^ut vpimr)
inficias ibit, hominem primo-
rum noßroYum Tarentum lap'
ßi^peccatOy non ßlum ima-
gine.^ei^ aterna beatitu-
dine fuiße oblatum , rerum
etiam plmimü j imo innume-
rahilibus calamitatibus , miferiis, ^ déplora-
bilihus morbis ohnoxium fa^um : ßd velu-
ti Deo omnipotemi ^ mißericordi homini jam
lapßo in Chrißo amißam imaginem divinam red-
dere vißum fuit ; ita etiam eidem ßummo numi-
ni placuit talia media miferrimo humano generi
prafcribere. qute calamitates, miferias, ^ de-
plorabiles morbos dignoßcere , mitigare ^ in to-
tum tollere, apta forent hac media folum in-
veniri in me me die a certo certius eß y atque ideo
nuüihi niß in ek qu(?Yenday quoniam Deus non
A 2-nbsp;araplius
-ocr page 4-amplim per miracula, m olim, fed folum per ar-
tem medicam, corpori humcino, debilitato, ^
in vafio morborum Occam luBuanti foUtium adfer-
re , imo in prißinam ^ optatam fanitatem re-
ducere folet ^ plura mihi mfam cjr
mum prabuere flndio medico operam dare, quod
fiudium ad rogum quoque ufque in fummo pretio
habebo : fed cum eo res mea redierim, m priuf-
quam vim zAcademica valedicam ^ Medico-
ram or dim adfcribar, lemma quoddam è Medi-
cina petitum charta mandare cogar, nullum mihi
magis arrifit, quam Anginaquodß non pro me- .
Tito, fahem pro Viribus ac ingenii modulo breVi-
ter expedire eß animus.
D E
T ut legitimum ordinem hac in re fervemus oc-
cupati erimus i. circa Etymologiam nominis An-
gine, 2- ipfius anginsE definitionem. 3. divifio-
nem, 4. differentias 5. caufas, 6. diagnofin amp; pro-
gnofin;amp; denique 7. curationem..
Anginae nomen originem duxit à latino verboangi,quorun-
dam autem opinions debet originem graeco verbo «j/j^o'v» la-
queus, alii rurfus aliunde petunt, fed hoc remittemus curio-
ribus, amp; conferemus nos ad rem ipfam.
Definitur autem hic afFedus; quod fit faudum five guttu-
ris eorumque mufculorum inflamatio, febre continua, amp; acuta
comitata, refpiratione amp; deglutitione impeditâ.
Dividitur porro in legitimam amp; fpuriam, verum nos ( ut
breves fimus) circa legitimam folum ve^fabimur.
Hujus itaque legitimx Anginae differentiam veteres Graeci,
nimis curiofitati ftudentes, quadruplicem ftatuere; prima illa
A 3nbsp;diffe-
-ocr page 6-differentia vocatur Cynanche, quae omnium eft pcriculofifli-
ma, hanc dicunt nomen amp; fimilitudinem ftimpfiffe à canibus,
qui faepiffime hoc morbo arripiuntur ; vel quia aegri hoc mor-
bo laborantes inftar canum feflbrum, lingua, ex ore exertâ, re-
fpirant, quia cum lingua elongatur, tum minus craffefcit, amp;
etiam aëri in afperam arteriam ingrefluro non itaobftat, unde
refpiratio minore difficultate procedit : altera eft paracynanche,
in qua externi laryngis mufculi cum parvo tumore funt inflam-
mati; in tertiâ five fynanche internus ad eft tumor amp;inflamm3-
tio mufculorum internorum faucium ; amp; denique quarta eft
para fynanche, in qua exteriores faucium mufculi cum rubore,
tumore, amp; ardore afficiuntur.
Hifce jam expofitis par erit, ut videamus qua caufae ha-
rum partium inflammationem producere valeant ; eas itaque
dividimus in caufam continentem, proximam, antecedentem,
amp; procatardicam.
Caufa continens hujus morbi eft fanguis propter lentorem
fuum invafis ftagnans, vel extravafatus, ideoque corrumpiin-
cipiens,fimulque, obturgefcentiam,ibidem inflammationemex-
citans : amp; ex his non difHcile erit omnia fymptomata,de qui-
bus in definitione mentionem fecimus, deducere, fi modo a-
nimadvertemus, febres continuas polfe originem habere â nimiâ
amp; praeter naturali turgefcentiâ amp; effervefcentiâ in fanguine exi-
ftente : verum fi jam ad refpirationem, amp; deglutitionem im-
peditam oculos noftros convertamus, facile ab eadem illâ eau-
sâ continente Isfionem harum fundionum deducere poteri-
mus; nam, pofitâ causa continente, ponitur effedus, fed effe-
dus illius caufae continentis eft inflammatio , pofita autem in-
flammatione in partibus jam nominatis, oritur tumor, hinc par-
tes vicinae comprimuntur , compreflse anguftantur, angufta-
tï
-ocr page 7-INA U'GURALIS. 7
ts obftruuntur , ficque aëris amp; cibi tranfitus plus vel minus
impeditur.
Explicatâ causâ continente caufa proxima indaganda eft j Ea
autem eft fanguinis inparrîbus didis ftagnatio vel extravafatio j
fanguis dicitur ftagnare , quando particulx ejus crafliores à
fubtilioribus non fatis comminuuntur, fed glutinis inftar lente-
fcunt: fanguis dicitur extravafari, quando vafa vel eroduntur
vel rumpuntur, his enim ruptis vel erofis, fanguis in partes vi-
cinas elFunditur, ibidemque corrumpitur, amp; denique inflam-
madonem producit.
Hanc caufam proximam fequitur Se antecedens} amp; hicrur.
fus fanguis culpandus venit, nempe peccans qualitate vel quan-
titate imprimis vero quantitate uti in plethorâ , dum fan-
guis nimiâ fuâ quantitate vafa fanguinea prxter naturam di-
ftendit, amp; ita vaforum fibrillas difneâit, porro rumpere fa-
cit , amp; fie tandem fanguis in fubftandam partiutn effunditur:
qualitate dicitur fanguis peccare dum'particulx acidx nimis ex-
altentur, ita ut cxteras particulas fanguinem conftituentes. V.G.
oleofas, aquofas, falinas, terreas, fpirituofas cxfuperent, hoc
dum fit , fanguis contrahit majorem acrimoniam membranas
vaforum fanguineorum vellicat, arrodit, exedit, amp; denique ex.
travafationem caufat: fed prxter fanguinem, etiam vasâ fangui-
nea fuum fymbolum adducunt, quando funt obftrufta.com-
prelTa, vel in ipsâ partium^illarum conftitutione depravata, at-
que adeo fanguinis circulationem impedientia.
Hifce tribus caufis explicatis, tranfeamusadprocatharfticam
qux eft aër mmis frigidusnebulofus, multis tenacibus par-
ticu-
-ocr page 8-ticulis inquinatus, qui fanguinem in craffat ; velhalitibu.m,.r
t.s acnbus mfedat . qui fanguinem acrioi;m ïdtre ^oÏÏ'
pWfaanm conftitutio, ve'r amp; autumnus , qJlbt So'
nbus maxime angmam graffari, ipfe teftatur Divinus Ile Sn
Wu,. amp; fpirituofus eft, quÏVfSrif
n mis fit immoderatus. aut in loco minus fa ubri^vSub
änd j venlïntT'^ ^ .vigili. etiam non mi'nus Ï!^^î^
pandae venmnt fi modum valde excedunt; corporis exercir;,
nimia. e;ufque motus validiores, ut funt clamoVeT vT ?
tiones, tubarum inflationes cantn. X^™ i 1'
quies nimia. vita nimisTd^n^a^e^tiaTT
SÄ^fm ^^ rT'quot;^ ^ excttionr^'çd :
luppreii® ut hsmorrhoidum, menftruorum amp; fic oorr^ h,^
quot;''P^'f'^'.^onferammeadfigna, que funtaut dia
gnoftica fivemorbumhuncprxfentem ind^^^^^^^
ftica. five morbi hu,us eventumprsdicentia.
Anglnaß figna diagnoftica patefcunt ex illius pathognomoni-
cis, refpirandi nimirum amp;deglutiendidifEcultate, abfque tarnen
aliqua thoracis Isefione, vel pulmonum vitio, prfterea circa
fauces amp;guttur dolor percipitur; febris continua ad eft, ru-
bor faciei» vocis languor; aliquando fuffocationis periculo
concomitatur, tumor, caloramp;ardorin faucibus fummus, in
linguâ, amp;fic porro.
Quoad prognofin : fatemur hunc morbum eîfe acutum, pe-
riculofum, amp; valde ancipitem juxta Hippocratis effatum, cum
inquit; in morbis acutis nullas omnino certas effe prfdiftio-
nes, nequefalutis, neque etiam mortis Aph. 19. feft. t. Ra-
tione autem quadruplicis iftius differentiç, thefi quintâ enarra-
tac angina , alia minus periculofa eft : faltem illam , quam cy-
nanchen vocant,omnium periculofiffimam çftimanus, quando-
quidem in illa maximè refpirario laeditur, in hacaffedi amp;inflam-
mati funt mufculi interni laryngis, à quibus afpera arteriafaci-
le obftruitur imo etiam praecluditur, ita ut aër in infpiratione
amp; exfpiratione tranfire nequeat ; unde amp; rede polTumus condu-
dere, vitae periculum hic imminere. Paracynanche autem non
plane fine periculo eft, fed tamen minus lethalis eft quam cy-
nanchej ea propter, quia mufculorum externorum laryngis in-
flammatio tam fubitam amp; periculofam obftrudionem non po-
teft producere. Tertia fynanche multo levior prioribus, _fic
quoque multa minus periculofa eftj quia hic minus refpiratio,
quam deglutitio laeditur , originem fuam duxit ab inflamma-
tione mufculorum internorum faudum. Parafynanche quarta
differentiarum fpedes eft omnium leviifima (non tamen levem
aneinam, nifi diverfo refpedu, propter fymptomatum gravi-
tatem , novimus) quoniam inBammatio longms à gutture amp;
faucibus ab eft, amp; extrorfum tumet, atque ideo mmus perj-
cu'ofe
-ocr page 10-culosè Juxta Hippocratis effatum ; nempe cum dicit, fecurif-
fimum vero, fi tumor vel rubor quam maxime foras vertatur
Aphor. 37. Sed. ö.
His jam abfolutis tantum reftat ut nos adcuradonem aain-
gamus, qux fequenti modo legitime inftituatur. Medicus
quam primum ad xgrum anginâ correptum vocatus fuerit.
cjuacunque diei horâ. ob imminens periculum venam fecare
jubeat , amp; dia pro neceffitate aliquodes reiteranda eft , orx
lertim fi sger fit plethoricus : Dein conveniens clvfter. v s'
prxmilTus V. G.nbsp;^ v. s.
Çi. Decod. emollient amp; flat,
Difcutient. fvij.
£lelt;a. diacathol. §i/.
ol. violac. §j.
fil gemm. Bij. vel 5j.
M. F. Clyfter.
Ut autem fanguis ftagnans temperetur , refolvatur . amp; di-
fcutiatur Medicamenta pofTunt adhiberi , qux incidendi, re-
foivendi amp; difcutiendi vim hàbent ; V, G. lignum falfafras,
ftçrcus equmum recens. Syr. de fucco taraxici, cichorei fp.
fa^^ arraoniaci fd. armoniacum, aqua carduis, petrofelini,
theriacahs fimpl. herb, menthx, majoranx. ruthx, althex,
mehflx, ol. majoranx, fœniculi, amp; plura alia, qux hic legi-
time adhiben polTunt.nbsp;quot;
PolTunt etiam gargarifmata amp; edegmata in ufum proferri que
coftfici p^oflbnt ex, caprifol. rob.de ribes. famb. fem. levift!
tior. rofar. mei. rofat. aqu. theriacal. fimpl. fyr. diamor. fal.
prunell. fp. nitri dulcïs amp; fic porro. quot;
XVII.Ad-
-ocr page 11-I N A u G Û R A L I S.
XVII.
Adhec externa nonnunquam magnam utilitatem adferre va-
lent, vid. cataplafmata.. vel linimenta , ycl focus, vel fimi-^
lb, Y. G. , ,,
çi. Rad. altlies
liliot. alhor. an.§jß. herbe malvç.althee a. m. j.
nidor. hirund. No.j.
ficuum
dadil. aa. No. iv.
db. graec. fß.
caepar. gvj.
coqu. in cerevifia. tenui ad moîlitienr, dein contufis
adde
far. tritici
fem. lini aa. ^
faenugr. ait. aa. gij.nbsp;.
vîrelh ovor. N®.ij.
M. F, Cataplafma.
XVIII.
Ad caufas antecedentes tollendas, fymptomata praefentia mi-
tiganda, futuraque prœvenienda maxime juvant omnifquegene-
ris diaphoretica , inter haec potiflimum funt falia volatilia , fa-
liafixa, olfaanimantium, fal cranii humani. fel goi-hu cervi,
fal eboris, oculi cancri, antim. diaphoret. bezoard. mmerale,
regul. antim. medicinalis; mithrid. theriaca veneta, eleä.dia-
feord. fracaft. casteraque plura.
XIX.
.Use funt quï bre^iter circabtinc afFedum in mediumpra-
ferre volui, amp; idcirco , quia ab omnibus fere authoribus hic
affedus fatis prolixe tradatur, hifce finem imponara,
FINIS»
-ocr page 12-I.
HVmores a capite adpeéioris cavita-
tern dejcendere nequeunt.
Nulli vapores a ventriculo ad caput ad-
fcendere poj^unt.
III.
Inapoplexid (fanguinea excepta) veuA fi-
éUonem damnamus.
i v.
Cljfleres nutrientes exifiere rationi confin-
taneum efl.
quot;Diaphoretica fere fimper infehribmcon^
ducunt 3 ynodo debi^to tempore ujur*
pentur,