S S Theol. Doftoris , ejufdcmquc Inclyta in Academm Ultrajeéhai
?;JeflSis Ordinarii , amp; Ecclefi^ ibidem Paftons facundiffimi.

Ampliffimi Semm Acdemiü Confef., amp; SdtiliJfm.
^FacHhatis PHILOSOPHIC^ Dccrcto,
Pro Doctoratus ia Philosophia Gradu , amp; Artium
Liberalium Magisterio, ommbufquepraerogativis
rite ac More Majörum confequendis,

Uemadmodum non raro
mortales gramorihm la-
horantes morbis quam
hre^tßimo etiam tempOquot;
ris fpatio ante diem qua-

ß exßingui , ac 'vïolenta morte rapl
cernimus ; ita. quoque ab omni avo
quamflurmas optime licet ratione con^
ßitutas Civitates morbis peßiferis ante
Jènium quaß ac prMer atatis curßum
devaflatas omnino atque fubverßas eße

doemt e^entus. l^am mortifères Rehus-
publicis morbomm caujjas inveßigare
^ expromere fert animus, ^emera-
rium nimis me promittentem forfan
quis diceret 3 me juvenem infortunata
Remmp. 'veüe deferibere ßdera : opus
quippe hoe mehereule Cafkris acumen
Neßoris Matern poflulat : nemo quippe
niß fciens 3 nemo niß expertus de tamis

rehm fcriberet ; animo dum Ijac mecum
revoho , defißam ne hic an ulterim
progrediar, dubia mens haret. Verum

quid diutius quaß fomnio immorer ?
Quid inde mihi opprobrii / Experiar ;
fcopum forfan pertingam -, fm minus,
In magnis voluifTe fat eft.

derum influentiis dérivant ; verum Fanaticos iftos homines,
ac fallaces aurufpices quam longi'ffimè de veritatis tramite defle-
dere ,in peculiari ài^^VLtmoxiamp;dQEwrJîom Remmp.FatoJpo-
logko habita , demonftravimus, nugis idcirco hifce non eft
quod amplius inhsreamus.

Sacrorum Myfteriorum Antiftites exclamant iram Dei ob
hommum peccata Imperiorum effe ruinam , hanc vero atro-
lt;3) Amos cium fcelerum efie pœnas dodrina cœleftis confirmât: (a) Ec~
f- ce octilos Domini Jehovi contra Regnnm peccans, ut perdam ipfum
ajkperficie terrce. Pharetram multifariis telis completam, qui-
bus m fceleratiffimas gentes exitiofam exercet vindidam, ac to-
tas omnmô .Refpublicas propter immania flagitia fubvertit.
geftat Deus. Ignibus cœlitus dimiffis Sodoma amp; Gomorrha
ob nefandas libidines delets funt.

Quid de Carthagine , quid de Troja, quid deTyro, amp; aliis
fexcentis dicam ? nonne ob nefaria fcelera fubverfs funt? '

(b) Virg.
lib.

jEncid.

Intégras aliquando nationes peftücntïa depopulatur. Peftem an-
tecedere, aut fequi fames folet, qu» ipfa quandoque gentium
reliquias depafcitur. Solum ipfum ac aqua peccatis in Civita-
tum ruinam ac perniciem moventur atque irritantur. Veri-
tatem didi tot Civitatum interims confirmavere. Duodecim
Civitates Afiç terrae motu , urbes Grsecig deluviô extindae
funt. Quid multis? Invalida etiam atque abjediffima animal-
cula ira Dei propter abominanda fàcinora in populorum exitium
(c) Plin^ armat. (c)Ita nonnullae Refp. a cuniculis, talpis, ranis locuftis

Dei everfarumCivitatum feriem enumeraflem ; nifi me hic Po-
liticum Profiten. non vero Theologum , cogitaflèm , cujus
eft inquirere in Irati caufTas, fimulque populo horrenda
fiia ac deteftanda demonftrare deliéla, quibus jure merito ira-
fcitur , ac nifi i^is defiftant, in totura fe iftum populum ex-
ftiipaturum minatur Deus.

Politicus vero primam hanc Civitatum Interitüs caufam ac-
curatiffimè non confiderat , ubique tarnen praefupponit ever-
fiones Imperiorum Regnorumque ruinas a Providentia divina
dependere , nifi cum monftro illo horrendo , ac Dolore vi-

tiorum fceleratilEmo (d) Maéiavello , ejufque alTeclis fub (d) Lib.i:
quorum fceleribus terra gemit , fatô omnia , jam multa ante Cap. 19.
fecula a Chriftianis amp; aliis viris cxplofo , dirigi velit. Politi- ^^
eus enim Civitatum interitus nullas poteft affignare cauflas, ni-
fi quae ex praeceptis ac prudentias fux regulis fluunt, (e) »ifi (e)Arnif.
pilmm facere, amp; terminas fuos transgredi velit.

Damna Reip. exitiofa circa quae prudentia Politici verfatur,
duplicia funt : vel enim ex ipfa Civitate nafcuntur , amp; in vif-
ceribus harent , vel aliunde extrinfècus fcilicet infèruntur.
Hanc paritionem etiam (0 Polybmm'mttnéiamp; vidctuv , cum ({) Lib.
ait: Intefiinos hofies difficilius vitari,^uam externos, amp; (g) Li- (g)Ub.3o:
vittm ubi vocem Hannibalis refert : Nulla magna Civitas din
quiefcere potefi, ßforis hofiem non habet, dornt invenit. Quibus
clarè atque lucidè explicatis; cam ofpoßtorumeademefl fiientia,
amp; contraria curantur contrariis, hûud difiBcile erit ingeniofo
leÄori de Remediis judicatum.

malum , quod optime etiam licet conftitutaî fensêre R.efp.,
Difcordia nimirum , certum interiturae Reip. argumentum,

(h) lib. 8.
C. I.

ri) lib. 2.
de Orator.

(k) cap. lo'
de Princi-
pe.

(1) Mach.

lib. I, dü:

r, 4.

Profedo quis enim poflet efle fpes diuturnitatis ac potenti® ,
ubi fumma eft animorum diftracäio, ubi Reip. membra, quse
nifi confenfu falva elTe non poffunt, fadionibus inter fefe di-
vifa , feditionibus, atque bellorum civilium furore œftuant ?
Nam vires opefque civium hoc pa£to facilius franguntur , amp;
externis populis occafio prsbetur dilatandi Imperium , quam
fi fapiant, ncgligere non folent. Diligenter admodum hac oe-
cafione uti aftutiffimi Principes fciunt, qui cum de hifce, vel
illis Civitatibus fuis Imperiis adjiciendis cogitant (inftar Me-
dea; , quae , (ut vellere aureo tanto commodius potiretur )
ferpcntium dentes diffeminavit unde enati funt integri viro.
rum armatorum manipuli, qui vulneribus mutuis fe conficie-
bant) inimicitias, atque diflenfiones inter Rerump. membra
ferere amp; alerefolent, donee mutuis difcordiis attritas vires fi-
ne negotio occupent. Optimè hanc artem calluit fubdolus
Macedonum Rex Philippus, qui cum totam Grasciam fubju-
gare decreviflet, ortas inter Civitates inimicitias , contentio-
nes atque bella clvilia alit atque fovet donee mutuis tandem
diffidiis atque csdibus dilaceratas earum atque enervatas vires
fubegit, amp; ut (h) JafiinHS mc^mt F'iäospariter viäoreßiHe
ftibire Regiam fervittttem coegit. Cum tantas poft fe Rebusp.
exitiofas trahit confequentias Difcordia , merito quis miretur,
Politices inveniri DotSores, qui diffenfiones atque excitatas
inter cives feditiones, felicitati ac promovendœ Reip. falutiin-
iervire cenfeant. Craffi forfan illis apud ( i ) Ciceronem favet
fententia, feditiones nonnullas tanquam Reip. utiles amp; neceffa-
rias commendans. Apprimè bonus nofter ( k ) Machiavellus
feditiones atque inteftina diffidia, Piftorenfium exemplôcom-
mendat, de quibus in proverbio eft : Civitatem eommfaBio'
mbus retinendam ejfe : amp; Venetorum exemplô, qui ftudio fa-
diones Guelficas amp; Gubellinas in urbe fua foverint ; (I) Im-

mo quam maximè etîam difcordias domeflicas commendat,
quod inde bons nafcantur leges. Verum fallaciam accidentis
illos cominittere nemo non videt : fimili quippe modo pra-

cauflam prœbeant. (m) Qmd tum ? Quis tnde effictet ut malt j
mom boni ßnt , «W Ç/? gt; lucem tenebras, auttenebras lucem vo- Theor. 31.
cemtis ? Nemo efi tam Imperitm , quin fciat leges a legumlatori-
büs ßriptas, ^^^^ ^^ mores corrigendos öquot; caßiganda vitia.
Vbi nihtl contra morew peccatur , ubt nulla libido efi , qu£ coi'r-
ceatur , ibi ndlis legibus opta efi. Sicut enim morbos mea con-
venit ejfe cognitos, quam remedia eorum : ita cupUitates prim na-
ta funty qmm leges, qua its modum facerent. ut ait (n) Cato. (quot;) Apud
Gangraenatn merite, perniciem atque peftem Civitatum efle
difcordias civiles ipfum Veritatis Os docet, cujus hçc vox eft : .
(0) Omne Regnum dißdens adverfits fe vafiatur : amp;omnismbs, ^
mt domus di[ßde»s adverfusfi ipfam , mn fiabit. Huic haud
adeo dilTimilis Romani eloquentie patns fententia: (ip) Qm ^e Amidt.
( inquit) domus tam fiabilis, qua tam firma Civitas efi , qua
non adiis atque dlfßdiis funditus poffit everti ? Teftes tot homi-
numftrages, tot urbium rudera, totque Civitates infernalibus
hifce furiis fubverfs , quas enumerare nimis longum foret.
Quis merito mehercule monftrutn illudhorrendum Civile bel-
lum , U difcordias, fadiones, conjurationes atque feditiones ^
ex quibus oritur , non execratur , amp; cogitat illud ( q ) Lu- (l) i.
cani :

Summum, Brute, nef as Civilia bellafatemur.
Quibus nec chariffimi chariffimis , nec confanguinii confan-
guiniis parcunt :

Immo execrandi amp; iili homines amp; facri haberi merentur, qui civile
bellum defiderant. Unde vere cecinit Grscorum poëtarum
Princeps (s) Homerus:

A'lt;ppgt;iTup, ùd-ffAiç-©^, dvéç-iôç'é^v lgt;im@',
Of mXiy.'i tpxTctf 'é^ctn/ji'm inpvóivr©-

Ille nefarIMS équot; fine gente tribHijHe mihi eßa,
Qm civile cupitfermm, ^ execrabile bellum.

Cum clifcordia, feu feditio Civîtatibus adeo perniciofa fit,
horn iquot; ejus inquirere caufas operae pretium duximus. (t) Cauf*

lit. .Magiflratum, aut populus in populum, am populm in Magißra-
tum difiordiâ ac civilium bellomm aßuferumur.

Magiftratus in Magiflratum potiffimtim ex omnium vitio-
rum Regina ambitione infurgere , quij vel primis labiis Politi-
ces arcana guftaverit, fugere credo neminem. Imprimis vero
■illud

GraviflSmastUrbas atque exitialia bella civilia in liberis Rebusp.
excitât J non adeo vero in Monarchicis feu abfolutis Imperiis:
( X ) Prava quippejpes aliorum ac deßinationes in occupandis Impe-
riis y ubi unius ,velunius domus Imperium efl, melius praciduntur
quam ubijnter plures diflributus efl bonos Imperii, ut in Arifto-
craticis ac Democraticis Imperiis, quorum oculos modo feme!
perftrinxerit atque fafcinaveritdira illa atque infatiabilisimperan-
di libido, ft:imulos illis quafi jure an injuriaaltiora petendi ad-
dit. (y) Qui aliis pares aut inferiores fmt, fuperiorts aliis, vel
jprimi ejfe contendunt. Alter meritos alteri invidet honores, fug
jaâuram laudis pati, nifi crefcentem alienam gloriam oppugna-
tum eat, ducens.

Jtut dulces aati : cedit cognatio famx.
fa) Romanos gemims mnm non cepit Régnant , qms mum uteri (a) Cypri-

Hinc Reip. falutem negligi debcri, Cœlum terra, fummaque [JJ
imis permifceri, nemo non ^idet. In extremo nonne verfata
difcrimine Roma fuit difcordiâ Caefaris atque Pompei ortâ ex
ambitione? Quid magnum illud magni Alexandri Regnum
fubvertit, nonne fuccefforum ambitio? Quid mediâ inurbe, ve-
lut in arena , cives commifit cum civibus, nonne ambitio ?
Quid fufpendit feralem Sylls Tabulam, nonne ambitio ? Quid
profcripfit tot procerum fub civüi haftâ capita venalia,^ nonne
ambitio? Quid denique quafi clafficum cecinit, quo toties
univerfus orbis Chriftianus in mutuam confurrcxit perniciem,
nonne ambitio? Adeo ut omni calculémajus illud (c) Thu- (c) lib-j;
cididis : nâvTuv mmv muo. n ^pc« Jfè-nbsp;, (fiMri-

fjilav. Omnium malornm cauÇa cttpiditas Imperii ex ambitione.
HœcfadionibusCivitatesfcindit in partes: haec honoribus cu-
mulât indignos , de Rep. bene meritos fraudibus amp; technis
opprimit : haec tot deplorandas miferorum civium ftrages pro-
curât , nee quiefcit ; nifi mutatum prius bellis civilibus Reip.
ftatum viderit, vel potentioribus exfanguis atque defelfa prae-
daï evaferit.

Populus in populum infurgit, vel ex difcrimine opum, amp;
quorundam estremâ egeftate , vel ex diverfitate facrorum Sa
Religionis.

Summam concordiam pacemquê inter illos praeiêrtim vîge-
re, qui iifdem facris, eidcmque religionis cultui inferviunt ,
omnibus in confefloeftj verum è contrario nil magis concor-
diam, pulcherrimumque illud vinculum nexumque animorum
morralium, quam religionum diverfitatem diflbJvere, triftis
toties eventus docuit. Qus inde furiarum miferè diffidiorum
civium faces accenfsE funt, qui bellorum ftrepitus, amp;-qujB fot
miferorum ftrages éditas; immô etiamnum eduntur;

Has bellorum civilium turbines, quibus innumerabilis morta-
lium numerus abfumtus, Galiia non abfque gemitu amp; ejulatu
vidiit; vidit Anglia, Germania, Polonia, Hungaria, Bohe-
niiaî eheu ! fi vidillènt nec amplius viderent. Verum ab ex-
teris quid retrahamus exempla? Cum vel patria noftra, quâ
dulcius natale folum cfatur nullum, haud raro fchifmatum Ho-
rum aculeos Heu ! indigné perpeffa fuerit. Cum fasviffimâ ac
furiali perfecutione, nec non dira illâ ac infèrnali Hifpanorum in-
quifitione, (c) quà coußientiis eripitHrlibertasqaÀKortfuade-
tfir Religio, Jed vi armis imper at ur, qutt afflatu, dnmtaxat cn'
lefli cordihas hominum ingemrmda ^ non vi-, minis autßtppUciü
] incfitiefida, (f) Nul^^ profeBo inPoliUM pernicioßor Invenintr
error i quam ilk hifimorum, bareticos, feu dijfentientes in Reli-
gtone eJfe comburendos vel patibulandos, fecundum bar bar urn fyllo-
gtfrnwtn, quem Fargas hifpanus truculenti homo ingenii, fum-
msque imperitise de cunólis Belgium inhabitantibus (g) femper

redt abat : Hlt;iretiei fraxermttempla, boni nihil faxermt contra.,
ergo dshent omnss patibulare. Hicmicmfane error, (h) qm
quadraginta annornm Jpatio hominum millia plm quam Centura
flammis, laquek, aqmhauflà, variifque ob Reltgionem tormen-
lis excmciatafmt 1 (i) Regi Hi/pani^e tantum damni intulit,
quantum gravijfimô 80. annorum hello accipi potefi. Tum tu-
multu amp; graviffimâ ilia inter Reformates amp; Remonftrantes

(d) Virgil

lib.z.iE-

ncid.

(e)Wendil.
■ Polit. 1. 3.
C.I.Th. 8
_(f) Horn
inDiflèrt.
ad Polit.
Boxhor.
l.i.C. 7.

(g)nbsp;Korn
didtô locô.

(h)nbsp;Reid.
lib. i.Belg.
Annal.

(i)nbsp;Horn,
diâô locô,

I N A tJ G
diffcnfione. de quâ non imprudenter quis pronunciavit, fi
unquatn in extremô verfata difcriminepatna noftra, certe turn
temporis fuerit. Et quid mirum,_ hifce morbis amp; fymtoma-
tibus infelt;ais Rebufp. extremum imminere exitium? Holtis
enim amp; vis externa ( ut jam antea diximus) eo minus reprimi
valet. Deplorandum idcirco inter noftros, dum haec ita fint,
paflim reperiri non nullos eruditos quidem, eo tamen animo
imbutos, ut vel animi acerbitate agitati, vel inani gloria vexa-
ti, non neceîfariis difputationlbus vulgo , autinutilibusfacram
fcripturamtorqueant amp; retorqueant, amp; inde quid tandem fiet,
nimis cito forfan exitus docebit.

Graviffimas quoque non rarô turbas inter cives ob difcri-
men opum amp; extremam quorundam egeftatem efie concitatas
quamplurima, fi velimus afferre, exempla, docerent. Quid
enimcertius eft, quam tot elTe pro turbisacbelhs civilibus vo-
ta quot funt hominum res attritae, amp; decoftae fortunae. Un-
de ilia (k) Lucani obfervatio , de ftatu Imperii Romani,
paulô ante bellum civile :

/I/nc ufara mrax, raftdamqtie in tempore fœnus}
Et concujfa fides, amp; mnltis utile helium,
DivitiîE mortalium oculos, aeque ac honores, perftringunt :

mùiarn Cm) Neque animo aquS pauperes alienam opulenttum (m) Prob.
Ttuenmr fortmam j verum quamvis modô oblatam fpolian- ^nChabr.
dorum locupletum occafionem avide atque audaâer arn-

(n) Pauperes, inopes, egeni, audaces funt, amp; odiS rerum fua-
mutare omnia (tudent, é-privata incommoda amp; mala Reip.
malis tegere cupimi , pMc^ue nma pottm qmm fua pmre

Nam (ut prœclare (p) Saluflms Çzn^Çit) ßmper civiu^
te, qmbus opes n'JUßint, bonis invident, malos extoUmt-,
teraodere, mvaexoptanf, odiùfmmm remmmntan omniaßu.
denti turba, atque feditionibus fine cnrâ alnntur-, qmniam eac-
fias factie habetur fine damnô.nbsp;^

Et fane quis non videt, fi in hoc fataliRerump ftatu Indi-
gentia ac res accifs primorum hominum C qui dilieehter
admodum hanc occafionem captant, ut abfque opprobriô ut
putent. ex inopiâ amp; magnitudine asris alieni emergere pofllnr
amp; magnas opes parvo labore quçrere) cum fummâ plebirfn
opia amp; paupertate conjungantur, periculum imminere gravif

Ua die difpofitas. Commotiones enim amp; turbç, quae à ven-
tre ortum habent , peflimae. Quamobrem amp; Catomajorin-
maxima annonas caritate blandam praeter naturam fuam oratio

Paulus in Magiftratum fertur vel ob contumcliam fibi à
magiftratu illatam , vel ob contemtum magiftratus, vel deni

Prima ac potentiffima infurgendi adverfus Magiftratum ac
rebellandi caufaeftcontumelia, quae gravis eft injuria, in cor-
pus, wl m fubditorum bona. Utrumque illud vitium,(quod
pviUimosfspiffimè motus, conjurationes, ac deteftanda civi-
la bel a conotavit) pra; aliis imprimis Monarchis familiare,qui
cum altiflimo loco pofiti amp; quafi fupra omnem fortunse aleam,
(ut libi perfuadent) illatis nimisprae fuperbiâ fuperciliis, quid-
VIS libi Iicere arbitrantes, non plebem duntaxat j fed vel gra-

viffimos faspiffimè ac magnos virosjfadis, verbifve contumeliâ
afHciunt,Cq) q^i fotentes fmt, magnofquefpirimsgermt, infue-
ti contumeUa,fgt;onfdci!ecgt;mittuntultiom omßonem. (r) quare non
immerito Cicero (cum contumelia plus doloris infert, quam
contemtus, qui Lyfandrum tamen amp; alios viros ad ineunda ad-
verfus patriam Confilia incitavit) de CN. magno fufpicatyr :
jlmeo , inquit , tarn vchemens -vir , tamqut acer in ferro , ^
tarn infolens contumsliit, ne omni animi impetu , dolori ^ ira-
cmdiapAreat. Habet entrn quendam aculenm contumelia,, qaem
pati prudentes ac viri boni difficillime pojfmt. Quam noxium at-
que perniciofum fit Reip. quieti, magnos viros vel contume-
liofis dumtaxat verbis excipere , exemplô fuô Narfes docuit,
qui eunuchus erat, verumtamen (ut inquit (s) Puteanus)
dignus Italia erat, qui tam clementer ac pie praerat. Hie in-
quam Narfes Longobardos in Italiam duxit, propter contu-
meliam fibi a perquam lafciva Juftini fecundi Imperatoris uxo-
re Sophia illatam , quse revocari eum ab Italiae procuratione
euraverat,additô hoc opprobrio, daturum feilliconvenicntius
in aula munus, nimirum ut lanas carpat, amp; telam inter mu-
lieres texat. Quam contumeliam ac probrum hifce excepit
diais : (t) Re^e , inquit, amp; ego telam contexam , qmm nec
ipfa nec vilis ejusmaritus, qui a fœmina regitur, retexerepofßnt-,
idquevocatis in Italiam Longobardis, egregiè praeftitit. Si
contumeliofa dicèa generofum peâus ad vindiâam adeo flimu-
lant, quid fafta ergo ? * Senßt hoc Francifcus Rex Gallia, conlu-
dens aliquando cum CaroVo Borbeniô pila minari. Luùcntibus ad-
ßabat defuper Madame de Eßampes concubina Regis, qua ut Re-
gt gratificaretur, perpetuis fanmsBorbonium excipiebat, quarum
impatiens generofi Vrincipis animus, libidines fcorto ebjeSlabat, amp;,
mi compefceret linguam , hortabatur. Rex injuriam ut interpre-
tabatur amnßa fua faElam , colopho Frincipi impaäo vindicavit.
^orbonius plenus jdßißmi doloris , patriaflatim excefßt , hoßique
Prancifco Carolo V. Romanorum Imperatori, fefe junxit , ^ in
eas anmflias, e quibus qmmdift 'vixitexplicare fe nmquam po-
tuit, Rcgem conjecit. Nulla vero atfocior contumelia eft ,
quam fi per probrum attredentur fubditorum uxores, ac per

(q) Cont-
zen. lib. a.
C.8.

(r) ad At-
tic. lib. z.
Epif-ir.

* Cic. lib:
3. Ac us:
in Ver.

(s) lib. 2
Hilt. Barb.

(t) Pute.w.-
lib.îHift.

* Sclioocfc
lib. I. cap.
24-deDifc.
Domeft.

libidinem illarum pudicitis illudatur. Fugere credo neminem
quid Rom® Tarquiniis contigerit, (uj qmr^m alter ornatiffi.
m* jeminx. Lucretm ßnprtim intHÜjfet; ejefti fcilicet tyranni funt
00 Dioclis Athenienfis libido in caufTa fait ejiciendorum PiJ
fitoidarum. (y) Decemviratui finem (quod non abfque gra-
yiiimo mteftmo motu contigit) procuravit Appius Claudius,
dum illigitimó amore virginem plebejam profequitur. Effrse-
nis Roderici Hifpani^ Regis libido adeo ad ultionem inflam-
mavit Juhanum Tmgitanas Provinciae praefeaum, cuius filiam
contumelia afFecerat, ut Mamolinum Saracenum in Hifpania.
evocaret. Unius itaque intemperantiä primó rebellionem
deinde bellum , ac fervitutem multorum feculorum nobiliffi-
mis Regnis attulit. Quid multis ?

Si quis mecum jam altius progredi, aliofque contumelia gra
dus confiderare velit, ad rebelliones, civilia bella, acfubver-
tendas Kefpablicas, quam immanitatem amp; crudelitatem elHca-
cms reperiet nihil. Hominibus quippe vita dum fit carius ni-
hil , contra fanguinarios amp; crudeles tyrannos quo poffunt
modo fe tuentur, acmanibuspedibufque feverum illud ac ty-
rannicum jugum excutere conantur : (a) Omnibus enim homi.
nthus odio efi inhnmana crudelitas: qm tametfi ad omnes non per-
vemat.iitamm quoque,a quibus ilk injuriam abfimet, metmnt,
exempla in propinquos , amp; neceffarios Jiios edita ad fe quoque per-
ttnere , équot; in fe verti poffe exlflimant.

(c)nbsp;Metm vera earim amittendarum rerum , quas ms primas
ducimus , vita , fortunarum aut decoris ingens odium parit : ^
eorum qua odimus, mn tantum excidium opt are , fed moliri con-
fuevimus.

(v) Florus

lib. I. C.J.

(x) Juftin.
lib. 2. c. 9.
(y) Flor.
Kb. I.e. 14.

(z) Horat.

lib. I.

Sat. 3.

fa) Anti-
mach.
lib?.
Theor. 8.

(b)nbsp;Horat.
lib. i.Epis.
18.

(c)nbsp;Item.
Antim.
dia.Iocó.

(d)nbsp;Cic.
lib. i.de
Off.

(d)nbsp;Quem metuunt oderunt : quern quifque odit, periife expetk.
Hinc fit Tyrannorum Dominatum haud diuturnum efle:

tttvvov : Qft 'td difficile vidtfet ? Tjramum, t»qutt, Jenem. Quid
multis? certifTimum illud Poëtas:

(g) Ad generum Cereris fine clt;tde, amp; vulnere pami (ë)
Defcendmt Reges, amp;ßcca morte Tyranni.

Altera vcro injuria fubJitorum fdlicetfacultatibusillata, haud
minoris eft ponderis atque cfBcaciae ad feditiones ac Civilia
bella excitanda , quam faevitia ac Immanis crudelitas corporî
injunda : mortalium quippe fanguis efl: pecunia fecundum
illud Comici veteris.

r'apj^veJov iç'fy »'i^t. ^ ßl^^i-
Sangms hominibt*s, amp; anima efi pecunia.quot;'

Mirum ergo non efl:,fubditos, omnibus rebus feverâ tributo^
rum exadione exutos'.itaut ad vitam nihil amplius jam fit fo-
latii, ad defperationem adigi, nihilque non etiam cum vit®
difcrimine ampleâijCum ob juftam indignationem, tum ut fe-
fe tantis calamitatibus fubtrahant. Et fane quod fi quismecum
prifcas velit introfpicere hiftorias vix ex ullâ aliâ causa turba-
tas aut mutatas Civitates , quam ex hac inveniet. • Anti-
quam modô (tum temporis totius orbis caput) Romanam^
Remp.videamus, plerafque feditiones ac Civiha be la m ea
exorta, nullis aliis ex cauffis , quam eximmodicis tnbutorum
exadionibusreperiemus; hinc fubditorum querelas apud O-
ceronem vidcmus (h) Audivimtts (mquit) mhtl aliud, «'^^^tt '
impratanbsp;fihere non pojfe : «m? omniurn vendttas :

Civitatum gemitus, ploratus, monflra quidam non homtms, fed
fera, nefcio cujus immânts (i) H$c Dalmatas movit ab Impe- (i) Dion.

A L

(e) Ftolenta nemoJmferia comtimt diui
Moderata durant

gwes c^todte-ados mn cmes pafiorefve , fid IkPos mttkis. Un-
voxpromanavit: (k) Bonifions cfimdcrepec^;

Ipje qmdem eripiam , fi tradere forte gr avenir.
Proxima huic noftro praecedentia fecula, immo hoe noftrum
feculum tot rapmas, tot sdes incenfas ac tot hominum in-
numerabilmm ftrages, quarum

Vide vel folum Belgium noftrum quam miferè feditionibus at-
que inteftm.s bellis concuffum atque turbatum fuerit j cum
Dux Albanus Hifpaniarum Regis feverus minifter décimas bo-
norum tam mobilmm quam immobilium a Belgis exigeret,
quod cum pr^ftare fine fummô rerum fuarum diTpendiô non
poflent, amp; tarnen ille tyrannicè urgeret , tanto dulcius liber-
tatis nomen fiebat eis. in quam tandem fefe a Rege déficientes
jure mento vindicarunt. Si Italiam verfus mentis mürx cur-
fum du-igamus, Neapolis nobis occurrit, ubi (anno huiusfe-
culiquadragefimofeptimo) quidam ex infima fcece pifcator
nomme Thomas Anjellus, feu ut vulgô vocatur Mafanjello, ab
exadonbus vea.gahum ob frudus , quos in foro attulêrac
irntatus, 100000 hominum ad armaconcitavit, ac iutradecem
dies tan, turbas excitavit, ut fimiles nulla hiftoria nobis fuppe-
öiccc. ^.avete ergo vobis, O fupremae dignitatis

nal.
cap. 40.
(m) lib. ö
Annal, c.

41.

perniciofum mehercule Reip. vulnus, fi fubditi oderint Ma-
giftratus; fin contemnant longè perniciofius : clancularium dum
odium fit magnôque timore conjundum ; proinde minus au.
dax : at contemtus, odio modo femel dextram prsebuerit, in au-
fum prorfus relinqui: nihil,- amp; elEcit, ut,quo plurimum ofo-
res amp; Reip. turbatores frenantur , metum omnem amp; terro-
rem excutiantj immo debitana gubernantibus obedientiam de-
negent , omnemque prorfus amorem exuant; quibus pedibus
calcatis, autôritas omnis vilefcit, dignitas hebefcit, Majeftas
evanefcit, quo lethaliusReipiiunquam infortunium exftitit nul-
lum : hifce quippe fublatis,

(q) Autoritas enim efl anima vita imperI. Ex op-^^^
pofito inferendo, ejus exitium contemtum dicere non du- Polit.
bitamus: Quippe qui dirae Anarchie viam aperit, quae omni
tyrannide , omnique corrupto Reip. ftatu deterior , ubi ne-
que lex, nequefubditi, neque Magiftratus; fedhorrendaom-
nium rerum confufio eft , ubi furibunda multorum Capitum
bellua nutu omnia fuo peragit, in aedes irrumpit, fuis divites
fortunis difpoliat, vel aram non nunquam, nec curiam invio-
latam relinquit : fed omnia devaftat amp; fubvertit. O miferri-
mam Rerump. labem amp; interitum ! O facinorofos amp; perditos
homines! qui cam in rem propenfi , amp; Reip. ruinam malunt,
quam Magiftratui- debitam prœftare fubmiffionem. Sed priuf-
quatn huic corrupted vale dicimus, paulo altius mente perva-
gemur, amp; paucis in contemtus Cauffas inquiramus.

Duplicipotiffimùm ex caufa Magiftratus contemtum incur-
runt, vel ex Imperii regimine malè habitô, vel expravis mo-
nbusi cum nimirum voluptatum amp; infauftarum libiînum le-
nociniis ducuntur, amp; totos fefe comeflationibus, temulentis, amp;
omniluxuriarum generi dederunt; vitia in aliis meritô abomi-
nanda, nedum in iis a quibus tota Imperii falus dependeat.
Cnminibus, in quam . hifce obnoxii, contemtu amp; infamiâ
quam facdlime apud fuos flagrant. Obfequi illis polTe fubditi
negant, qui mter potatorum quotidiè amp; fcortorum greges in
popinis amp; lupanaribus, in forô rariffimè confpiciuntur. Et
profedo quid eô agerent ? Nifi eorum , quae nodu feciffent
de die teftimoma proferre velinr. Ut ignavia animalia jacent,
Otiô atque fegnitiâ toipent , Remp. negligunt, amp; infidianti-
bus, voluptatibus dum ardeant , permultas invadendi oppor-
tunitates praebent, amp; Cuftodibus ipfi indigent cuftodes.

Maximè quoque ex Imperii regimine malè habitô Magiftra-
tus contemtum incurrit. Primo fcilicet filanguidâ nimis kxâ
que manu regat Magiftratus j uti quando fefe efFufe dat aur»
populari, amp; fubditos nimiam in familiaritâtem admittit, ad de-
hda^ amp; fcelera connivet. Facit ingénia luxuriare, nec fatis de-
corô amplius m pretiô habere Magiftratus : nam ex converfa-
tione aequali , dignitatis nafcitur contemtio. (r) Prudenter
olim Alexandrum Severum admonuit mater, ne nimiâ familia-

hœc eft ratio, quam ob rem Perfarum olim Reges hominum con-
fpeâuifefefubtraherent, fcientes, (t) Dicente Livio : Hom-
mes minus , quod. qaotidianum eji revereri, quam quod rarumefiy
aut , ut (v) Tacitus : Majeflati majorem ex longinquô reve-
rentiam ejfe. Populus quippe , qui antea opinione amp; fplen-

(r) Lam-
prid. in
Alexaiid.
(s) Juftii.
lib. i. c. 9.
ft) lib. 24.
(V) Lib.i.
Annal, cap.
,47-

dore Majeftatis obftupefceret, horroreamp;poenïformidine inof-
ficiô detineretur , in familiaritatem admiflus, vihores de Ma-
eiftratu cogitationes formare incipit, indulgentiâ amp; pcenarum
impunitate nil metuens, legum repagula excutit , ipfa fibi ra-
pere gubernacula , amp;quidvis audere incipit. Nam quis eum,
qusfo. metuat, ac potius vereatur, (x) apudquem condiium,
igt;nmo confiriBum fermm efi ? Secundô quoque fuprema fefe
Majeftas contemtui, amp; inCdiis exponit ; cum , uti omnibus
ferè in Rebusp. non libcris modo ; immo amp; Monarchicis op-
tinet ; ut uni ex aulae afleclis, dum praefentiam omnibus amp;
fingulis rebus impendere nec polTit , nec Majeftati congruum
fit Cquippe plus reverentis exIonginquoO quidvisnon mdul-
geat, amp; fplendidisquotidiehonoribus eum amp; dignitatibus eu-
mulet. Perverfa enim opinio haec amp;regnantium ftolida credu-
litas. Perfuadent fibi amorem miniftri fidemque , quem m
oravi amp; dignitate prx caeteris infigni extollunt, magis fibiha-
Lre obftridam. Verum tam longè abeft , quin potius , ut
ferunt, equum Trojanum introducant, qui illis certara amp; prs-
fentem, nifi praeveniatur in tempore, ruinam minatur. Nam
modicâ dum dignitate gaudeat minifter, majoremfpeaat vene-
ratione omni , manibus pedibusque obnixè demereri favorem
amp; fupremi Magiftratus amorem defiderabit; ubi vero varus jam
artibus, illufis regnantibus, fupremum Majeftatis faftignum
adfcendilTet, amp; prceter folos Imperii fafces nil ipAdeelfet, jam
madsmagisque criftas erigit, jam Csfares amp; Auguftos fpirat,
iam Reip. gravis amp; Majeftati formidabilis fieri incipit, amp;ever-
fum iam feró , quem extulit, vellet Magiftratus, ne ipfum
evertat minifter. Quod fadu facile , dum ipfi in manu tota
Imperii vis fit, et muniis tranfmittendis favorem omnium fibi
conciliatum, amp; converfos dumtaxat in fefe oculos habeat.
Um enim occidentem defirmt flerique amp; in orientemconvenmtHr.
Infinita funt exempla miniftorum, (quos vocant ftatus,) ni-
lïiiâpotentiâdumeflentarmati, conjuratione Majeftatem in-
vadere tentarunt ; immô invaferunt. Luculentum exemplum
habemus in Sejanô, qui Tiberii animum, nemini hadenus

- pcnetrabilem, aftu amp; dolô ita irrepfit, ut ii duo haberentur
tanquam Par amicorum. Certè xLrius in epiftcJrquâS
ad eun, ,ta fcribit : hac pra amickiâ nofirâ non occtihaTit

arlS-Tf^'u-f^''''quot;quot;^'» Pr^feduraraPr^Etoriidelegit: ut
armata effet ambitio In eo vim Imperii fitam effe non igno-

gumenarrare. nec noftri foret inftituti) adfummum Imperii
cacumen eveaus Sejanus , potentiâ omninô Sô S

r iônS:'tî oppignoratos habens, inSdiis amp; C^-
ratiombuslmpenodeturbafret Tiberium; nifi Princeps ante

(y) CJ.

Pi-oi. de
Vries in
Difp.de
obfèq, §c
Imp.
Th.

Ad fontem tandem omnium quafi feditionum in Civitat^
exagjtatarum, ac bellorum civilium fcaturiginem pervenSi^s
ad v.olationem fcilîcet Privilegiorum bonorum civ^m pÎ^
'nbsp;recentioresi immo vel hujus noftri

fc uh h,ftonas pervagan placuerit, nullas frequentiores in C
vitate nxas ac bellorum civilium turbas, quam ex violât s fub
àtorum a Magiftram Privilegiis, exortisînveni«. Se le-
aves SJ^f' audimus Principem fuum Tyrannum habf c
Cives, Cives vero fuos Rebelles crederc Principem • ou-e ol

judex, qui vel vet eres fines auüoritate fua renovet , vel afiigna-
tis commodis terminis fecundum juris prafcriptum controverßam
dirimat, alterutrumque ad obfervantiam compellat. Nil hie pro-
funt Agraria leges. Ad Aceufationem criminalem caufa illico de-
ducitur ; dum ad arma pars utraque provolat : altera quidem
afiertura vielati, ut autumat, Imperii Majefiatem adverfus per-
duelles-, altera vero tuitura opprejfa, ut opinatur, Libertatis pri~
vilegium contra Tjrannum. Et fané fi quis rem bene introfpe-
Äam habeat, vix aliter fieri poffit; quin quotidiè rixœ atque
lites inter Imperantes atque fubditos oboriantur. Uli quippe,
ubi vel lemel guftavere quam dulce fit imperare hominibus,
nifi heroico plané animo inexplebilem Imperii cupiditatem fu-
perare nequeant ; verum dira quotidiè atque infernali ambitio-
ne incitati per fas atque nefas, violatis atque pedibus con-
culcatis fubditorum privilegiis, altius extendere atque eri-
gere Imperii fui Majeftatem conantur. Quod fi animadver-
tant fubditi violatis privilegiis Isdi atque opprimi libertatem
fuam, quse res tam prsetiofas, amp; quibus nihil homini charius
efle poteft, compleéiatur; hinc libertatis nomen illis adeo dulce
eft , ut nunquam majori furore ad arma ruant, quam quo-
ties de libertate illorum agatur. Quid enim Mehercule, amiffa
libertate, vita nifi triftis fervitus. Hinc ills voces : Vivere
in libertate , vel ante fervitutem mori. Libertatis dulceda
(ut aliarum gentium funefta atque tragica exempla tranfeam)
movit majores nofl:rors,fub duâu Gulielmi Auriaci, Bruti Ba-
tavi J pro violatâ atque oppreffà libertate, arma aflumere a-dver-
fus potentiffimum Regem Hifpaniarum ; qui tam perfidè Ba-
tavorum privilégia violaverat, ac in totum Belgarum libertatem-
delere coaabatur, Sed aliter Deo vifum fuit , qui voluit nos,
fubfelicibus aufpiciis illuftriffimae Domus Auriacs, (utinam
auguftiffimse amp; nunquam apud nosintermoriturse memorias?quot;)
in priftinam libertatem vindicate , in qua etiamnum vivimus,
titinam in sternum vivamus !

Hadenus de caufis internis Everfionis Civitatum : fupereft
ut paucis, (ne in immenfura noftra excrefcat Difputatio) do
externis agamus, quae foris afferuntur : utfuntDefediofocio-
rum, Irruptio barbarorum, amp; Infelix tandem bellum.

Extremum Civitati imminere exitium, fi focii, qui ex vï
foederis auxilium ipfi prsftare tenebantur, calamitatum impri-
mis ac bellorum temporibus eam déférant , vel ad hoftem de-
ficiant, nemo non videt : facilius quippe de illâ tum hofti efi:
lib 6 c T'nbsp;Seusêre illud fummô cum difcrimine (z) Spartani,

■ ' qui a fociis in Leuftricâ pugnâ propter fuperbiam deferti, in-
fignemillama Thebanis, Epaminondâ duce, cladem accepe-
inAphorS ' qua Sparta quoque ipfa pene concidit. (a) Infams
Polit. quoque nota infcribitur Hungaris , quorum ixcn mijß er ant a
Bethlemo in fuppetm flatibm Bohemia ; hi ubi acrim prdium in
campo Pragenß infiaret, non tantum reliElis perfide fociis in ftt-
gam, fraStis Bohemoram ordinibus, fefe conjecère, fed fociorum,
pro quibus fanguinem evomere debebant, cafiris exutis, opimis
cum fpoliis prlt;edatores abiêre. Vnde fiafarianis facilis acceßt vic-
toria.

Quamplurimas quoque Civitates, teftantibus hiftoriis, effe
devaftatas, fcimus atque fubverfas, irruptione Barbarorum, qui,
vel ob bellorum calamitates, vel foli fterilitatem, vel aliagra-
viora incommoda, patriis reliais fedibus, ingenti vi aliénas in
Regiones amp; Regna irruentes , inftarque turbinis amp; procellse
obvia quseque corripientes , latèque profternentes , horrendas
mutationes amp; ftrages Rerump. fecêre. Ita Anglo-Saxones mi-
grantes ex Germania in Britanniam , univerfam immutarunt

amp; everterunt. Ita Hunni fuis cum fociis, Attila duce mundi
illôdeorumque.flagellô, (utfe ipfum vocabat) in Panno-
niam, Belgium? Italiam, Germaniam, aliafque Imperii Ro-
mani partes irrumpentes horrendum in modum obvia quxvis
flammâ atque ferro devaftarunt. Sic Gotti, Suevi , Alani,
Longobardi, Burgundiones, Turcs, Tartari, Saraceni, Ro-
mani, Graeci, Hifpani, Batavi, aliique populi, migrationi-
bus fuis univerfum terrarum orbem amp; innumeras Refp. vel
routarunt, vel everterunt. Si quis plurade hoc argumentôde-
fideret, Confulat imprimis Wolfgmgum Laxium , aliofve au-
tores, qui ex profeflo de gentiupi migrationibus fcripsere.

Quam multis Civitatibus, qus vel per annorum millia fe-
liciter fteterant , bellum infeliciter geftum finem impofuit! ^^^
(b) Videamusvel ipfum Craefum Lydorifm Regem , qui lib.i.e.7,
omnium mortalium propter fuas divitias feliciffimum fefe glo-
riabatur, prçliô infeliciter a Cyrô Rege Perfarum fuperatus, . ^
atque captus, fortunas fimul amp; Regnum amifit. (c) Quid de
Dario potentiffimo Perfarum Rege dicemus ? Nonne , bello ' '
infeliciter adverfus Alexandrum Magnum Macedonum Regem
gefto, tribufque praeliis devidus, Imperiô fimul, ac vitâ fpo«
liatus eft? Quid fi tragica caetera horrendo.illô monftro bello
everfarum Civitatum cxempja, quorum infinita ubique ex-
tant , commemorare velimus,finis nobis deeflet. Immo nemo
noftrûmfbret, credo, qui non mecummonftrumilludvorax
bellum , quo patria noftra non multis abhinc annis penè fuif-
fet fubverfa, deteftaretur, amp; exdamaret illud Poëta :

(Û) Virgil.

lib. II.

Quaed.

(d) Nu/la falHs bello : focem te pofcimrn omnes.
Atque hçc de Civitatum Interitu.

RElîiffime profeSlo Jkpientis mmen devitavit TphagQtM i «c
Philofiphi nomen adoptavit,

Mdio quippe pluta funt, quit Philofophus dekt profiteri (i ignt'
rare, quam frnt ea qua novit.

ttdf^He ah arrogmtia excnjâri non pojfunt ifli Thrafines l qui vo-
ciferantur fe omnium effefèorum arcanorumque in naturâ
hadienus obfervatorum , etiam occultiffimorum amp; quam
maxime admirandorum , per cauflas faciles , amp; perlpicuas
rationem claram amp; cuivis attendent! manifeftam redderc
poffe.

Duo tantum corporum naturalium principia firiSle di^tt Admittiquot;
mus, Adateriam fcilicet ^ formam.

Mundunt immediate ex nihilo creatam ejfe , Phikfophns qua talie
non potefi cognofiere.

I u

I '11

lii'

P T

i isl

W IH -

Nec Uli , qmferitik artis gladiotoriit nitmtes , alium minm peri-
tum aggrediantur.

Omr. An nauta pulverem pj/reum incendentes inter dv^cpoW^
numerandißnt\ Affquot;.

Firmijfmum Reip. fulcrum ut vera Religio eft, ita PapißicaReip,
maxime perniciofa exifiit j cum mn tantum bonos cives faeere
non poß, fed ^ malos faciat.

OMßio ilk qmnam fit optima regiminis forma, in gmti ^^
pofita, inutilis eft. amp; Politico prorfus indigna.

Subdim Magîftratui, contra. Legem divînam , vel nmu man-
danti, non tenmr obedire.

Nec AfjUy fceleftorum réfugia y nec lupanaria in Rep. bene con-
fiitHta fmt toleranda.