I N A G V R
ALIS,
CONTI KENS
PR^SIDE DEO TER. OPT. MAX.
Ex auSforitate CMagnißci Reêïoris,
S. S. Theol. Dodoris, ejufdcmque in Inclyta Academia Ultrajeäina
Profefforis Ordinarii , amp; Ecclcfi:e ibidem Paftoris facundiffimi.
NEC NON
Amplijßmi Semtm Academici Confenfit , Alme
Facaltatis MEDICiy£ Decreto ,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in MEDICINA Privilegiis amp; honoribus
rité, amp; legitimè confequendis,
Tublico Examini ßibßcit
TOBIAS KERN ER, Brega-Silesius.
Addern 51. Decembris, loco horisqueßlitü.
Ex Officinä FRANCISCI HALMA, Academie
Typographi, cId Idc Lxxxvi.
VIRO
Nohilisfimo 3 Clansfimo , atojue Experientisjïmo
SCHOLTZIO, Medicina
Dodori Eximio, amp; Pradico Rottero-
damenfi Famigeratiflimo , Patrono amp;
Fautori meo aeternum colendo.
NEC NON
VIRIS SpeÜatisfmis atque Integerrimis
D. VALENTINO MICHEL,
Civi amp; Rcrum Pretiofariim Mercacori HagienfiiE-
quiffimo, Soleiciffimoque.
D. BARTH0L0My£0 STAPHORST,
Civi amp; Mercatori Rotterodamenfi Vigilantiffimo.
Fautoribus amp; Amicis meis omni honoris cultii de-
venerandis.
Thefes hafce Inaugurales
Ex fincera animi Affèftione
Offert amp; confecrat
TOBIAS
K E R N E R,
A. amp; R.
DISPUTATIO MEDICA
INAVGVRALIS,
CONTINENS
Edicinam antea in majori quam nunc fuilTc
pretio extra dubitationis aleam eft pofitum,
unde Graeci etiam eos, qui in hac arte excel-
lebant , Deorum Filios vocabant. Caufa
mihi videtur elTe i. quoniam antea pauciores
elfent, qui ejus cultui aegrifque curandis fefe
facrabant, dum nempe principibus Viris tantum Medicinam
olim exercere , eamque fuis Pofteris per manus tradere liceretj
quo ipfo fere omnibus Medicbrum inter fe œmulationibus,
rixis amp; calumniis, hodie fatis ufitatis, occafio erat abfcHTa,
qu2 non poflunt non Medicine, eamque exercentium exifti-
mationi inter homines multum detrahere. 2. Quoniam è Ma-
joribus noftris plures plurima quae arte medica , quamvis ma-
gis ruditer, magis dolorifice , magis tarde fierent, quafi pro
miraculis divinitus infpiratis ebuccinarent amp; interpretarentur;
licet Medicina tunc temporis adhuc rudis, certisque duntaxat
regulis amp; colledis fententiis, haftenus ex parte fatis frigidis,
ex parte omnino falfis repertis, inniteretur. Cum vero no-
ftro feculo tum Morbi, tum accommodati Medicamenti ge-
nuinae rationes indefeflb conamine inquirantur, amp; felicilEme
fucceflive detegantur , non mirum eft , quod etiam artis no-
ftrœ, tanquam magis notae amp; minus miraculofae, œftimationi
inter homines non parum derogetur. Hinc hodie videas tam
parca manu in Mcdicos collata foftra , quœ a Majoribus no-
A anbsp;ftris
-ocr page 4-ftris pleniffimis manibus conferebantur , ita, ut Medicis inde
accrefcerent opesprivatis hominibus quandoque majores. Hinc
hodie etiam videas tam parvam circa aegros amp; adftantes Medi-
corum Autoritatem , qui prifco aevo , cum adhuc viverent,
pro Oraculis quafi vivis habebantur, cum fatis ceffiflent , pro
femideis, Diisque ipfis quandoque colebantur.
Hoc tamen nativam Artis Medicae dignitatem nihil omnino
atterit,eodem modo, quo multitudo minus virtuoforumpro-
prium virtutis ipfius fplendorem obfcurare non poteft. No-
biliffimumenim vitae noftra; thefaurum (Sanrtatem fcilicet) do-
cet fartum teftumque confervare, amp;, fi ille aliquod ceperitde-
trimentum, redintegrare.
Qua dulcedine cunöos ducat vita, quam amicabilinexu A-
nimula blandula , hospes comefque corporis , corpori juncäa
fit, in vulgus magis compertum eft , quam ut de eo aliquid
dici mereatur. Imo Mors quibusdam omnium -rerum terribi-
lium eft terribilifTimum, in tantum, ut, licet morbis graven-
tur moleftiffimis, licet fiippüciis crucientur maxime dolorifi-
cis, ipfis tamen, Vita dum fuper eft, bene fit.
I V.
Tales tamen exquifitiffimos vitae dolores morti ipfi prxop-
tantes homines funt rariores. Communior hominum condi-
tio potius fert, ut taediofam a morbo plerumque vel aliunde
vitam tranfigen^ps, amp; vivere vel mori nefcientes vitaä fuae tae-
deat, ita, ut, qui fani omnem pro vita tuenda follicitudinem
deponebant, segri nihilominus faiäi, five ob dolorum atroci-
tatem, five ob mali longitudinem extremis amp; , uti aliquando
apparent., periculofiffimis fe libenterfubjiciantMedicorumMe-
dica-
-ocr page 5-INAUGURALIS. 5
dicamentis amp; Chirurgorum Inftrumenris, ut vel morbo vel
vit£ finem faciant.
Hînc facile patet , quanti aeflimandum fit , fi quis Canum
mentem gerat in corpore fano, quod confiderantes Veteres tan-
to , uti fuperius diàum , Medicos in iionore habuere , quia
nimirum occuiti amp; inaeftimabilis hominum thefauri curam ge-
tebant.
Et hic, ut quis omnes corporis humani adiones libéré ex-
ercere poffit, finis amp; fcopus unicus efl: Medicine noftrae,pro-
pter quem amp; ad quem omnia, quas in ea traâantur fiunt.Hic
fi obtinetur, Medicus amp; .^ger habent, de quo fibiplurimum
gratulentur.
Immortales autem fervari poffent homines, fi finis ille fem-
per obtineretur. Non enim femper obtinetur five ob defi-
cientem in Medico Confcientiam Scicntiamve, five ob ^gri
Inobedientiam Senectutemve , five ob Adftantium Incuriam
(■Malevolentiamve , five etiani ob alias adhuc omilTas rationes.
Nihil jam dicam de juftiffima fummi Creatoris lege , median-
te qua ob inobedientiam primorum parentum omnibüs homi-
nibus femel eft caleanda via Lethi. Hoc faltem dicam, quod
ut plurimum ob morbi ipfius gravitatem finis ille , non obti-
neatur , unde etiam propter fubjedi naturam morborumque
varias circumftantias Medicina ipfa Artis conjedturalis nomen
eft adepta. Hoc tamen nomen magis convenir veterum em-
j^rics folis adhuc analogiis amp; quibufdam experientiis fufFuItae,
minus hodierns Medicins, duobus experientioe fcilicet amp; Ra-
tionis fulcris innixs , Prsprimis noftro hoc fecUlo, quo plu-
A 5nbsp;rimi»
-ocr page 6-i'imi, licet non omnes pafiibus aequis, duplex hoc fulcrum in-
defeflb amp; feiici fatis ftudio magis magifque folidatum eunt,
ut, fi fieri poffit, fuperftruftae illi fulcro MachinaB omnimo-
dam concilient perfè(5èionem ; quanquam hcec, cum nihil fub
cœlo fit ab omni parte beatum , magis obtanda , quam fpe-
randa. Multum egerunt Majores noftri, fed non pertgerunt,
multUm âdhuc reftat, multumque rcftabit, nec ullo nato
poft mille fecuk praecludetur occafio aliquid adhuc adjiciei?di.
Ut autem diâus Medicins, quoad Medicum , obtineatur
:finis, in eo requiritur Confcieutia amp; Scientiaj Confcientia, ut
munere fuo in omnibus débité fungatur , Curationes fuorum
.^grotorum cito, tuto amp; jucunde, quantum fieri poteft, per-
agat, lèmperque in eo fit, ut bene agendo tam fibi ipfi fàtis-
faciat, quam aliis bonam fuam comprobet Confcientiam.Quoad
requifitam in Medico Scientiam, ea abfolvitur bene explorata
amp; cogniti Theoria amp; Praxi.
Cum vero Medico futuro Pradlco potiffimum conveniat,
Ca, qux in Praxi medica aliquando: pro hominibus fanis prae-
ftandis infervire poffint, cognita amp; perfpefta habere, ideo amp;
nos pro noftro fcopo potiffimum circa Praxin medicam unum
alterumveduntaxat, nullo fervato wdine, hinc inde delibabi-
mus. Cum porro in Medico Praftico requiratur, ut,quan-
tum fieri poteft, cito, tuto amp; jucande Curationes ^groto-
rum abfolvat, propofueramus quidem paucüla quaedam ex
Chymia adjicere , cum per eam potiffimum illaz intentiones
Medicamentis efficacibus, débitéelaboratis jucundis amp; gratisra-
tione compendiofœ dofeos amp; bland« operationis, feliciter im-
petrari poffint. Verum, cum praeter alias rationes potiffimum
temporis anguftia hoc nobis difluaderet, illa jam omittere, amp;
faltem circa generalia fubfiftere maluimus.
X. Circa
-ocr page 7-Circa Afcitis medelam , ratione kmofz Paracentefeos Ope-
rationis, idem videtur evenire fatum , quod amp; circa alios ge-
nerofos in Medicina aufus contingere folet. vEgrotorum enim
amp; adftantium plerumque culpa hase Operatio non inrtituitur,
nifi omnibus aliis prius in caffum tentatis amp; adhibitis. Abdo-
minis enim perforationem , tanquam rem maxime horrendam
amp; cum fingulari ^gri periculo conjundam fibi perfuadent,
cum tamen tutiffima fit Operatio, Afciticifque levandis amp; cu-
randis commodiffima , fi in tempore , vifceribus nondum ab
amurca muriatica corruptis, adhibeatur; quae, fi jamtumde-
trimentum ceperint, vel, fi furfum prefTa aqua refpirationem
reddiderit breviorem, vel etiam vires omnes maximam partem
fuerint amiffs , non mirum eft , Paracentefin , quse alias in
principio adhibita ^grum penes Medicamenta co'nfortantia,
amp; Distam convenientem reftituiflet , tum fruftra adminiftra-
ri. Sane hoa fatis teftantur Cadavera Afciticorum poft mortem
aperta, in quibus Peritoneum, P^ancreas, Mefenterium con-
fumtum, Fiftulam Inteftinalem lividam , Hepar exukeratum,
Lienem nunc iu fruftula quafi divifum , nunc induratum amp;
cralTa gypfi adinftar materia repletum, Renum fubftantiam vix
confpicuam, uno verbo nullum vifcus fanum amp; integrum fuif-
fe repertum Eruditorum muit® referunt Obfêrvationes, U-
trumque Paracentelêos eventum ipfe vidi , ubi fanè non Para-
centefin , fed jam recenfitas caufas mortem accelerafle protobe
obfervavi. Unde eft, quod etiam aliquando ClarilT. D. Chri-'
ftophorus Ruperti, tune temporis Profeflbr Academie Erfur-
tenfis amp; Praàicus felicifFimus in Afcite ClarilT. D. Johannis
Schmidii, Phil. Prof. jam nominati loei p» m. hanc Opera-
tionem adminiftrare recufaret , licet ab ipfo ^groto ad illam
inftituendam indefinenter imploraretur. Praevidcns enim tam
ob morbi pertinaciffimam diuturnitatem, quam ob viriumo-
mnium immenfam jaduram, infelicem eventum, nobiliffimum
hoe Auxiliura ab ipfo- in ^iis Afciticis felici fucceffu adhibi-
tum.
-ocr page 8-tum, ne vulgo ampla illud difFamandi daretur anfa, jure me-
ritoquc non adhibuit.
X I.
lila refpirandi difBcultas, qux per intervalla cum fibilo.
ftertore amp; tuffi recurrit, amp; Afthmatis appellationem obtinuit,
hadenus exquifitiffimis etiam Medicamentis curatu fuit diffi-
cillima, quare ejusdem Curatio etiam tentata fuis Vomitoriis,
quibusdam felLci, quibusdam fatis infelici fuccelTu. Non igi-
tur immerito qusritur : an Vomitoria in hoc morbo conve-
niant? Creditum hadenus fere fuit, ejus caufam folummodo
in pulmonum , eorumque bronchorum a materia tenace , vi-
fcida, pituitofa, flatùlentaamp;c. obftradione amp; repletione refi-
dere ; aft eadem tenax Sc crafla pituita in Ventriculo ftabulans
verum Afthma cum fuis fymptomatibus , quandoque etiam
five conftituit five mentitur. Nimirum quando illa materia
crafla amp; tenax quacunque ex caufa commota incipit turgefcere
amp; quafi in flari , non poteft non Ventriculo exinde diftento
Diaphragmatis motus deorfum , ad dilatationem pulmonum
fumme necelTarius fimul impediri , quin etiam Diaphragma ex
irritatione Ventriculi convellitur , amp; hinc vitiatus fub refpira-
tione motus (equitur, quod illuftrant exempla Afthmaticorum,
qui Vomitoriis fuere curati à Rulando . Höfero , Horftio ,
SennertOj Hartmanno, VelfchioSi aliis unde in eo cafufeliciter,
caeteris partibus Vomitoria adhiberi pofle , in propatulo eft.
Nec minus in cafu, ubi in ipfis pulmonibus caufa liaeret, fi-
quidem in vomendi illo conatu amp; infigni abdominis conftri-
(äione ipfi Pulmones neceflario premiamp; anguftari debeant, ita,
ut materia in iis hsrens prœfla feliciter extrudatur, ficque per
Vomitum eliminetur. Quod fi aflertionem hanc obfervatio-
nibus illuftrare animus effet , ingentem Catalogum Afthmati-
corum ex vitio pulmonum, quibus vomitoria feliciffimo fuc-
cefTii fuere propinata , in medium proferre pofTem. Hoc ta-
rnen fiientio prssterire nequeo, mealiquoties defperatos Afth-
maticos à Ciariff. D. Doclore Seydlero, Pradico Leydens.
Fami-
-ocr page 9-IN AUG URALIS. 9
Famigeratiffimo, Fautore amp; Amico meo honoratllîîmo, prjc-
miffis amp; fruftra adhibitis appropriatis amp; fpecificis fic didtis,
folo propinato Vomitorio cum ftupenda adftantium admira-
tione a fuffocationis prasfentis periculo vidifle liberates, amp;
priftinœ Sanitati reftitutos. Quod autem quibusdamAfth-
maticis Vomitona infeliciter ceflerint, aliis Afthmatis caufis
aliquoties per Anatomiam detedis adfcribendum eft, adnatis
fcilicet Pulmonibus, quod Grim Comfend. Med. Chym. his
verbis teftatur, Demimm Rjklof de Goem Juniorem , Batavici
m Cejlon Territorii Guhernatorem, veramAßmatis ibi frequen-
ns naturam inquirentem ,mortuorum ali/^Kos aperiri curaß; ex iis
uni Pulmo ad Pleur am . altert non modo ad Pleuram , fid ima
etiam parte ad Diaphragma fuit annexus. Sed quid opus , ex
Indiis Orientalibus Teftimonia adducere , cum paffim in Eu-
ropsorum Obfervationibus adnatorum Pulmonum proftent
Exempla. Imoipfe preterita hyeme vidi Puellam Il.annorum,
dum viveret, fumme Afthmaticam a Joanne Doetmenuvt
Chirurgo Rotterodamenfis Civitatis primario , pr^fente D.
Sam. Godheb Scholtzio. Med. Dod. , amp;Praaico illius lo-
Cl famigeratiffimo. Domino amp; Fautore meo (quem Honoris amp;
Obfervantis caufa nomino) plane fingulari , diffedam , cui
alter Pulmonum lobus Pleurs, alter vero Diaphragmati perti-
naciffime erat adnatus. Quis non videt, Vomitoria nullo mo-
do convenire, ubi hsccaufapeccat, tenfionefqueillsepervio-
lentum vomitionis motum adhuc magis expanduntur ? Et li-
cet Oppletio Pulmonum a vifcida pituita in adnatis Pulmoni.
bus aliquando concurrere poffit, Medicus tamen eo in cafu
a Vomitorio abftinens ibit tutiffimus. Hinc Afthmatici a
prudente Medico accurate funt examinandi , ejusque vera
caufaJexSymptomatibus omnibus, asgrorumque conftitutio-
ne probe mveftiganda, ne quandoque prjefens amp; falutare
prx aliis Vomitoni remedium negligat, quandoque idem, ia
cafu inconveniente adhibendo, diffamet.
B
XIL Non
-ocr page 10-Non omnino difpar ratio eft Phthifeos amp; Vomitorio-
rum. Nec in ea, uti communiter folet, femperabominan-
da funt Vomitoria, ficuti Experientia amp; Ratione pater.
Duplex-Jïempe obfervatur Tabes , alia orta ex vitio ftoma-
chi, quae ftomachalis, alia ex vitio Pulmonum, quse pul-
monalis dici poteft. Prior, an vera: Phthifeos appellationem
mereatur , licet id pluribus Phthificorum fymptomatibusfi-
mulet, non difputabo ; pueris, prscipue in hac Regione
eft familiaris , amp; alias etiam Atrophia dicitur, quanquam
adultis quoque hominibus fuperveniat, tefte citato Grim
Compend. Med. Chj/m. ubi meminit , plurimes i'a India re~
periri inter milites Phthificos , quorum paucijftmi Pulmone la-
borant , fed pra-va duntaxat Vifcerum confiitutione , qua impe-
diat Concoäionem, ^ fanguificationem corrumpat, neceptrium
corpori alimentum detrahat, carnemque penittis liquere ^ eva-
nefcere faciat. In tali cafu Vomitoria, tam in principio,
quam in progreflu morbi adhibita, Angularis ufus amp; efFe-
ftus elfe pofle utique patet. Et fortaffis caufa talis tan-
tum eft in iis Phthificis , in quibus quidem omnia adfunt
verce Phthifeos figna , nulla tamen unquam fanguinis vel
veri Puris expcdoratio fuit obfervata j quanquam , fi Fer-
nelio credamus , etiam Vomica pulmonis aliquando per multos
annos geftari pojßt , nullis ßgnis fe prodens, ob veficuU fu£
crafßtudinem , etiam ut inde noxa nulla inferatur partibus vi-
cinis, fed cum tempore fubita Solutione poffit hominem fuffo-
care. Nec Vomitorium eo in ftatu (ubi ingravefcentibus
fymptomatibus a fpontanea talis veficulae ruptione ^gri
fufFoeatio fit metuenda, amp; nullum Medicamentum tali^E.-
gro in futurs fuffocationis periculo conftituto fatis fubita-
neum levamen amp; juvamen alferre poffit) rejiciendum, led o-
mnino a confirmatE autoritatis Pradico, caeteris paribus, in
ufum vocandum. Hujus generis videtur efle Fphemerid.
Germ,
-ocr page 11-I N A U G
Germ. Ann. 5. Obfervatio 49-. quot;bi in defperata Phthificai
vetula agonizante pro ancipiti remedio , confenfu circum-
ftantium. Medicus propinavit Vomitorium, unde plus quam
Librse X. materiae purulentse funt ejedae, mulierque caepit
revivifcere , amp; adhibitis paucis tantum abftergentibus amp; ex-
pedorantibus omnino convaluit. Sed ejufmodi Obfervatio-
nes funt rariores. Succurrit autem mihi egregium Phthi-
feos fic àïSts ftomachalis Exemplum in Virgine 25.Anno-
rum , quam omnes, ( licet haemoptyfis amp; veri puris ejeftio
abeflènt ) imo ipfi Medici , qui omnia hadenus fruftra
tentaverant, conclamatam dicebant Phthificam , cui a pere-
grinante quodam Studiofo , in aliorum Medicamentorum
defeau, data fuit dofis Reguli Antimonii Medicinalis di-
£ti, qui a quibufdam quafi pro Panacea , licet antea magis
quam nunc, venditatur. Ille aliquot, uti folet, in .ffigra
copiofiffimae materia; pituitofae , quafi purulents excitavit
Vomitiones, unde iEgra quafi ab Oreo revocata, intra heb-,
domadam unam alteramve , absque ullis aliis adhibitis Medi-
camentis contra omnium expeflationem priftinae reftituta fuit
fanitati.
II
Quoad Phthifin fic diftam pulmonalem notandum , ve-
rius hanc verx Phthifeos mereri nomen, majoremque in hac,^
Vomitoriorum adhibendorum ratione, efle difEcuhatem, non
tamen tantam, qua; ea omnimode excludat. Quodfi enim
Haemoptyfis nondum fuerit obfcrvata , nec metuendum fit,
ne novx hsmoptyfi per Vomitorium adhibitum fubmini-
ftretur anfa , at copiofa Pulmones gravet purulenta materia,
periculofam refpirandi dilBcultatem pariens, confultum omni-
no eft, purulentam pulmones opplentem farcinam ^gris per
vomitum adimere, refpirandique reddere licentiam, quoipfo
illi non folum vires refumere , amp; Medicamenta accommo-
data balfamica amp; mundificantia cum frudu in ufum trahere
poflunt , verum etiam notabilis curationis fpes eis afFulgerc
incipit.
B 1
XIII. In-
-ocr page 12-ingens fane circa Pleuritidem eft Controverfia, an nempe
Venas fedio in ea conveniat ? De qua transcurfim hoe tan.
tum dico , ubi potius Obftrudionis a fanguine ftagnante
fade Deobftruàio , acidique vitiofi, membranam Pleurs,
inltar fpmas, velhcantis, quam ipfius fanguinis Depletio in-
dicetur , V. Sem ibi etiam non indicari, fed per Diaphore-
tica amp; Depbftmentia tam interna, quam externa Cm-atio-
nem bene polTe abfolvi, id , quod etiam toties fada Ex-
penentia fatis comprobavit. Quoniam vero tam Medici
quam ahi hadenus obfervarunt, fsepius per V. S. dolores
acutiffimos mox remitiere, a fanguine fcilicet detrado vafo-
rum tenfionibus quodammodo relaxatis , hinc earn ceu ab-
folutae neceffitatis operationem œftimarunt ; cum tamen, li-
cet dolores pro tempore imminuantur , nifi fimul interne
adhibeantur Medicamenta diaphoretica, non folum brevipoft
redeant, fed etiam magna inde virium fiat imminutio, que
agris ad morbi decurfum fuperandum potius eflênt affervan-
dae. Unde etiam nullus Pkmticus unquam fola V. S. fa-
natur , quam hodie Medici attentiores libenter prjetermitte-
rent, fi modo ejus neceffitas a vulgo non tantopere urge-
retur, qui nempe, nifi Pleuritico Vena fuerit feöa, eum
negleâum elle palam profiter! non erubefcit. Sic Medicus
circumfpeaus, nifi fingulare quid V. Soni adminiftrandce
obltet, quafi coaftus , vulgi opinioni amp; perverfse confue-
tudim hac m parte aliquid concedere debet, ne inevitabiles e
jus calumnias cum Praxeos fuse , licet alias florentis, deperdil
îione incurrat.nbsp;^
Circa Dyfenteriam non inutilis occurrit queftio , an ni-
mirum ufus Clyfterum in hoc morbo fit proficuus ? Hei-
mon-
-ocr page 13-montius in genere Clyfmata belluina amp; inteftinis peregrina re-
média vocat, verum uti aliorum, fic amp; Clyfmatum nimis rigi-
dus eft ceafor cum dexter eorum ufus in multis morbis feücif-
fima fubfecuta Curatione magis fe reddiderit commendatum,
quam ut e foro medico penitus eliminari poffit aut debeat.
Interim tamen licet Clyfteres in Dyfenteria in fpecie haélenus
in ampiilEmo fuerint amp; adhuc fint ufu, nihilominusfanioris
judicii Praäicis crebrior eorum in hoc morbo adhibitio ma-
xime fuit fufpeda, cum nullis prasoccupati prsejudiciis vi-
derint, illos ea , quje ipfis adfcribuntur , non praeftate , amp;
ad ipfam Curationem parum facere , nifi commoda interna,
' quibus folummodo Dyfenteria aufcultare folet , prsecipue aci-
dum imbibentia, fpirituofa volatilia , amp; balfamica demulcen-
tia fimul adhibeantur. Cum enim caufa Dyfenteria^ fit acre
acidum quodcunque internum, membranis inteftinorum ini-
miciffimum , quod propter continuam vellicationem amp; irri-
tationem Inteftinorum tandem amp; fanguinis profluvium exci-
tât , fequitur exinde , quod illud acre acidum fit corrigen-
dum amp; irritatio Inteftinorum fiftenda. Jam vero Clyfteres,
licet etiam conftent ex ingredientibus blandiffimis 8d maxime
demulcentibus, femper tamen Inteftina plus minus ftimulant, ^
Sä in Dyfenteria prœprimis partes excoriatas, amp; plus minus
exulceratas manifefte acelfunt, Sc ad immodicam imo fpas-
modicam contraftionem irritant. Quam facile enim partes
excoriatae aut exulccratse irritari , amp; fubfequentes exinde do-
lores excitari queant, patet faltem ex eo , quod fi quis ali-
quam levem exteriore in cute , vel etiam in ore Exulceratio-
nem habeat, amp; illinat blandiffimum aliquod Medicamentum,
imo aërem duntaxat infperato admittat , non levem exinde
fentiet dolorem. Hinc etiam tam ftudiofe Ambuftorum vel
etiam Variolarum cuticulas pro tegmina contra varias externas
injurias adfervare jubemus. Non autem verum lifum , fed
abufum faltem Clyfterum , uti in aliis morbis , ita etiam in
Diarrhaeis amp; Dyfenteriis rejicio , id eft , uti paulo fuperius
notavi j crebriorem , imo creberrimam eorum injedionem,
B 5nbsp;amp;dan-
-ocr page 14-amp; dantur fane cafus, in quibus' praeter omnem cogLtationem-
tam horrenda amp; mortem indicantia fuperveniunt Tymptomata,
qux tamen tempeftive applicato Clysmate felicimme fuerunt
mitigata. Sic adhuc nuper vidi Virum magni nominis Fe-
bre continua œgrotantem , cui fuperveniente Diarrhxa inopi-
nato tanta fanguinis tam floridi quam coagulati per anum fe-
quebatur excretio, ut ejus quantitas etiam aliquot pintas ex-
cederet, cum virium fumma proftratione, Lipothymiis, Con-
vulfionibus, aliisque peffimis amp; mortem indicantibus fignis,
qu£ fymptomatal omnia Clyftere ex Laft. dulc., Terebinth,
venet., Rad. Rub. Tindor., Aloë, Myrrha, moderate ad-
dita quantitate Opii, exoptatiffimo fucceffti fuerunt mitigata
ita , ut exinde nova vitae fpes iterum alFulgens intra aliquod
temporis fpatium , adhibitis Medicamentis ipfum morbum
fpedantibus, ex voto fuerit reftitutus , amp; adhuc falvus vivat
amp; incolumis. Medicus hinc facili negotio poterit cognofce-
re , quo in cafu Clysmatum conveniat ufus, ne quotidiana
bis terve illorum reiterata injedione iEgrotantium vitam fa-
ciat ancipitem.
Praecedenti Thefi mentionem injecimus Variolarum, qua
fcrobiculos amp; cavitates, quandoque naevos amp; cicatrices va-
rie figuratas poft fe relinquentes cutem externam mirum in
modum deturpant amp; déformant. Plerique , praecipue delica-
tiores, cutem inprimis faciei, a tali puris in Variolis erofio-
ne integram confervare follicite ftudent, efFedu tamen impari,
quandoque fruftraneo amp; noxio, quandoque fperato amp; in-
noxio. Cum enim in hocce morbo libera ubique tranfpira-
tio non impediri, fed potius omnibus modis promoveri de-
beat, hinc Linimenta , Unguenta ex oleoGs amp; pinguibus,
Axungiae, Lardum ipfum , licet fumatum , in tenuiffimas
Lamellas charts fere craflitiem aemulantes, dilTedum, amp; va-
ria alia, quorum hinc inde apud Autores proftant Exempla,
faciei intumefcenti , puftulisVcerumpentibus applicata jure
meritiffimo non parum funt fufpeßa. Accedit, quod Vario-
larum humiditatem potius protrahere , quam exficcationem
(quod Lotichlus quidem de Oleo Amygdalarum dulc. illito
prjedicat ) promovere, amp; ita citam earum fuppurationem
prspedire videantur. Redius itaque amp; tutius agetur, fi
omnia talia poros conftipantia (prspritnis in iis , in quibus
noxa ab externis adhibitis Medicamentis internis refarcin ne-
quit, uti faepius in pueris Medicamenta interna renuentibus
fieri folet ) omittantur , in fallaci hoc prscipue morbo , ubi
$gri aliquando omnino convalefcere videntur, amp; tamen pau-
cis interjedis horis moriuntur. Commodius potius duntaxat
internis eita Variolarum eruptio aut maturatio promovenda
imo, fi id exequi liceat , nimia earum eruptio avertenda , o-
mnifve prscavenda , qualia effeda paflim in Ephemer. Ger-
man. cum exemplorum variorum recenfione adfcribuntur
Mercurio dulci aliis Medicamentis intermixto^^, ea 'ratione ,
quod ille , uti Lumbricorum , ita amp; collüvièi an'imatae ho-
ftis fit, quam fide Microfcopii multi hodie in Morbis ma-
lignis ftatuunt. Quam ipfam fententiam variis in locis con-
firmare videntur jam allegatas Ephemerides Gernian. , ubi
Vermiculi poft Variolas cum urina rejefti, item fudor ver-
minofus in Variolis obfervatus, amp; multa alia ad hunc fcopum
fpeftantia annotantur. Imo ipfe Joël jam tum refert de Va-
riolis Ao-. 1574- »» Irtfula Rngiet , vicinacjue Vrbe Stralfun-
denfi (rraffantibm , in iis tantam fmjfe putrefaHionem , ut de-
traBilptiflitlarum cruftis in fdcaUneo ulcere yipi ' Fermiculi re-,
perirentur. Sub didorum internorum adhibitione maturatio
Variolarum follicite expeflanda amp; attendenda , amp; licet fint,
qui fuadeant earum acu ferrea argenteave, pro puris effluxu
amp; expreffione , apertionem , Experientia tamen hoc affirma-
re polTum , me absque ulla pertufione , inunftione, aliisque
externe adhibitis, fola continua fed moderate obfervata dia-
phorefi amp; cura , ne nimis cito crufta earum feparetur amp; de,
trahatur, aërque externus arceatur, priftmum faciei nitorem
fere
-ocr page 16-fere Temper vidifle confervatilm ; contrarium tarnen eventum
in pertufis amp; quoeunque alio modo externis Medicamentis
traäatis variolis faepius obfervalTe.
Animus quidem erat, rariores nonnullas a fuperius nomi-
nato ClarilT. D. Scholtzio circumfpede inftitutas amp; feliciter
peradas Curationes ( quibus femper ex peculiari Ipfius erga
me benevolentia praefens interfui) hic fubne(äere, fed quia
gravitas Morborum , amp; Circumftantiarura varietas amplam
enarrationem amp; dilucidationem requirit, quam temporis penur
ria jam mihi non concedit, tam prolixum negotium commo-
diori potius occafioni refervare , quam currente tantum cala-
mo adumbrate malui. Interim Deum T. O. M implore,
ut ad ulteriores meos in Medicina aufus divinam fuam bene-
didionem , ad Ejus nominis Gloriam amp; Proximi falutem
largiter concedere dignetur. .nbsp;*