INAVGVRALISy
Q_V A M
FAVENTE DEO OPT. MAXIMO
Ex autorit ate CMagnifici Regions,
S. S. Theol. Dodoris , ejufdemque in Inclyta Academia Ultrajedin»
Profèflbris Ordinarii , amp; Ecclefia ibidem Paftoris facundiffimi
NEC NON
Amplijfimi Senam Academici Confenfii , ^ Almx
Facultatis JVRIDICiy£ Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in UTROQUE JURE honoribus amp; Privilegiis
rité , ac legitimè confequendis,
Eruditornm fubjicit examini
NICOLAUS SCHAGHEN, Alcmar. Bac.
Ad diem 5. Janmrii, loco horüquefolitU,
Ex Officini FRANCISCI HALMA, Academis
Typographi, do locLxxxvii.
URBIS ALCMARI^ SENATORI, NUPER
SCABINORUM PR^SIDI , NUNC VERO
^RARII PUBLICI QU^STORLamp;cPATRUO
SUD.
EJUSDEM URBIS CONSULT ET SENATO-
RI, REDITUUM TERRITORII VERONEN-
SIS dUiÊSTORLamp;c. COGNATO SUO.
UT ETIAM
Tgt;OCriSSIMO ET CONSVLtlSSIMO
V I \ O,
ET IN ACADEMIA ULTRAJECTINA JU-
RIS UTRIUSQ.UE PROFESSORI CELEBER-
RIMO.
Hanc Dijpmationem InaugWAÏem Dehiu Oh'
fervantU monumentiim
Offert amp; Infcribit
NICOLAUS SCHAGHEN, A.amp;R,
DISPUTATIO JURIDICA
I N A V G V R A h I S,
Icet de juris quadam materia difputaturo ni-
hil magis conveniat, quam in ipfo limine vo-
cjs tradere derivationem, attamen, hoc loco
eam, tanquam per fe claram , fiientio prs-
teribo, amp; ftatim ad ipfam rei definitionem
me accingamj qam omnis qm a ratione fufcipi-
tur de aliqm re inßitatio, a definitione debet profidfci, ut intelli-
gatur quid ßt id, de quo difputetur. Cic. de Off. c. i.I. i.
Definitur itaqueyooVMf, quod ßt centraBm Juris gentium,
bonx ßdeinominatus, confinju conßans, quoidagitur, m com-
munio fit rei vä honefta negotiationis, communi lucro é' damno:
explicabimus nunc definitionem : Dicitur focietas alio modo ,
confortium'voluntariumL. 52. ^.■^.jf.h.t. nulla enim intelli-
gitur focietas nifi communio fufcepta fit confenfu amp; traftatu
fuper ea re habito. quot;Juris gentium-, quia originem ex jure Gen-
tium traxit, nam quoad formam ilia juris civilis eft, nihil hie
obflante, quod dominia rerum jure gentium fint diftinda, in-
troduétaeenim funt focietates utilitate amp; majore neceflitate fua-
dente bona invicem in totum vel pro parte in communionepo-
nere, ut major poffit inde amp;uberiorredire qugftus, boitxfidei:
ratio eft quod adio hie detur bonas fideij ut patet §.28. h.de
AÜ:. nominatus: certum enim amp; egregium nomen ipfi datum eft
confenfu confians] ratio eft quia fimulac dere five negotio con-
trahendo confenferint, acconvenerit inter contrahentes, focie-
tas dicitur.nbsp;III.
Dicitur amp; communio rei vel honefla negotiAxioms', fed ne con-
A anbsp;fundatur
-ocr page 4-fundatur nomen focietatis cum communione, diftingendum Kic
eft, quod focietas fine communione nequeat efle, coTKmanio
vero fine focietate effe poflit, amp; patet ilia differentia duabus
rationibusj prima, quod alia fit focietatis definitio, alia com-
munionis, quam, ut aperta magis ac plana fint omnia, dabi-
mus: commmio enim eft qmndo Uli qui rem communem habent, ni-
hil agant, fid, five illam pojfideant, fiive nony fiatim dividi ptquot;
tmt, amp; prafiationes perfonales prafiari. Exemplum eft in lega-
to, donatione, amp;c. quapropter illi focii dici nequeunt qui ta^
li modo in in communionem incidunt , ut apertè coniliat ex
/. 51. ^fiqq. f. h. t. altera ratio eft, quod diverfa oriatur adio,
ex communione enim oritur aüio communi dividundo tit. ff, com,
divid. ex focietate, aBio profiocio. d.Lii. J.deAB,
Dividenda autem nunc venityêaV/^^ï/, quod variis fit mo-
dis; amp; primo quidem in univerfalem, quse eft omnium bono-
rum , in qnam veniunt mobilia, immobilia, prtefientia, futura^
hmditates, legata dic. I. \ .z.^. ff.h.t. non vero feudai fea-
dorum iutem fruBus venh-e o{}iendit Wifemb.p.i.ff.h.t. Sscfin-
gularem, quse eft in una vel alia re, vel inplnribu6, non au-
tem in omnibus: Simplicem,lqnx voatar focietas lucri amp; damni^
atque hiEC quam plurimum hodie obtinet mpaElis antenuptia-
libus, occurrens in l.j.ff.h.t.ficundo, in tacitam, quae vel
fit tacito confenfu, vel ex rei natura oritur , ut vidcre eft in
i..\.f.h.t, amp; expreßamy qua fit ^ initut exprejfo confenfit. d.t.
^.f.h.t.
Sequuntur adhuc aliae divifiones , quas etiam noftrum eft
hic proponere, fcilicet; quod amp; tertio dividatur in ptiblicam,
qu2 verfatur circa res publicas, ut veBigalia , tributa , amp; fit
inter publicanos, l.lt;j^.i^6^.ff.h.t.^privatam , quae initur de
rebus privatis, amp; circa eas verfatur , d. I. 59.h. t. quarto,
quod fit vel rerum , quae contrahitur de rebus honeftè acqui-
fitis, amp; profluit ex quadam forte, wtVinum, aleum, frumen-
tum ; vel operarum , quae non confiftit in folis rebus , fed in
opera amp; forte , nimirum ubi unus operam , alter pecuniam
confcrt , nam amp; opera sque ac pecunia valet, L.x.C. h. t.
Quinta
-ocr page 5-Qm»to ; in puram , qus fit fimpliciter. vel, conditionalemi
qux fit exprefla aliquâ conditione , adeo ut focietas nulla fit
eâ conditione non exifiiente. Sexto, dividitur in perpetmm,
qus contrabitur quamdiu focii in vivis fiint, vel temporalem,
qus ad tempus aliquod fit, ita ut finito tempore etiamfocie-
tati finis fit , aterna vero focietas non datur , uti conftat amp;
L.-jo.f.h.t.
Vtxkx.m focietas 6xci res honefias, non, turpes, l.-^j.f.h.
t. i. I. §. 14, f. de tut. ^ rat. difir. turpium enim nulla eft
obligatio fi honefta fit focietas , lucrum amp; damnum
cuique fociorum pro rata collata pecuniae cadit, nifi aliud fit
aâum , E. G. fi finguli aequas partes contulerunt ad focieta-
tem ineundam, quifque habebit pro data forte quicquid lucri
amp; darani provenerit ; fic etiam fi unus 200 , alter 100. con-
tulerit, atque exinde 12. Flor, lucri fint, unus 8. alter 4.
habebit, fed poffunt amp; convenilTe, ut finguli haberent 6. Sc
tunc aliud dicendum.
Illud etiam à focietate alienum eft , quod unus lucrum fo-
lus, alter folus damnum haberet, quia talis focietas potius leo-
nina dici mereatur , /. 29.§. 2. f. h. t. quam hom fidei contra-
Üus, amp; originem duxit à fabula de venatione Leonis, vaccse,
Capelle, amp; Ovis, quam, ut elegantem ex PrWr/7.r.f.6. an-
dere hic lubet ea hsc eft.
Nunquam efl fidelü cum potente focietas,
Teflatur hac fabella propofitum meum.
Vacca équot; capella, ^ patiens ovis injuriie
Socii fuere cum Leone in Saltibus ,
Hl cum cepijfent cervum vafli corporis,
Sic efl locMHS, partibus fahis, LEO-.
Ego primam tollo, nominor quia lea ,
Secundam, quia fum fortis , tribuetis mihigt;
Tum, quia plus valeo , me fequetur tenia »
Mala adficietur , ß quis qwirtam tetigerit,
S 'x totam pr»dam fola improbitas abflulit.
î
Vidimus modos quibus fockm contrahitur , amp; circa quas
fes iniri poffit, adjungertdi funt cafus quibus finiatur. Solvi-
turautemquinquemodis, i. remnciatiom , i. morte , 5. p«.
blkatione bonorum, â^. film0 negotio, 5. cejjione bonorum.
I X.
Renuntiatione, ut confiât ex ^.^.I.h.t. Sc âcBmtm Renm-
tidtio quod fit modus legitimus jolvendi focietatem , per aBum
contrarium. quot;uel fer verba-, propriè vero nihil aliud eft, quam
renmtiatio, qna, quis dicit ft nolle amplius in focietate flare-, tam
diu durât enim focietas, quamdiu confenfus partium perfeve-
rat, I.y C, eod. amp; haec renuntiatio aliquid fingulare eft in ju-
re focietatis, propter odium communionis, quae folet excitare
difcordias. l.JJ.^. zo.ff.de leg. 2. ad renuntiationem autem
duo requiruntur , 1. ut fiat bona fide, nec quis malitiose fo-
cietati renuntiet, fi enim calüdè renuntiaret, puta, fivelhae-
reditatem vel legatum fuerit adeptus, folus damnum fentiet,
lucrum vero communicate tenetur , I. ji. x.ff.h.t. 1. ut
fiat hsc renuntiatio ipfi focio praefenti, vel ejus procuratori,
uti aperte probat , 1.6'j.^.S.ff.h.t.
Morte finitur focietas unius ex fociis, l.^. §, 1./. •^i.ff.h. t.
amp; receditur in hoc contrafliu à communi modo, quo placet ut
hsresineandem obligationem , amp; idem jus, quod defundus
habuit , tranfeat, /. 6i.ff. de R. I. propter hanc rationem,
quod in focietate non folum res familiaris, fed etiam fides amp;
induftria alicujus fpedetur, qui enim focietatem contrahit , cer-
tam fibi eligitperfonam. ^.i.I.h. t. talem nempe cujus fides amp;
induftria fpedata fit, quot; Inquit Imperator morte , amp; intelligit
tam civili, quam naturali-, civili : ut maxima amp; media capitis
deminutione ; maxima ; quia fervus quis fadus contrahere ne-
quit, nec contradus cum ipfo tenet, l.^i.ff.deR.J. media,
quia univerfa focii bona publicantur,nbsp;8c ad fifcum
perveniunt, qui ei fuccedit. Naturali finitur, quia mors
omnia folvit.
Pu-
FHblimione bonorum-, ^.j.I.h.t. nifi publicationembôno'
rum pafllis, folam contulerit operam, non vero fortem, eo-
cafu enim non deficit focietatis materia j filmo negotio ; §. 6-
I.h.t. focietas enim ultra cœptum negotium nifi aliud poftea
conveniat, durare nequit. Cejjione bonorum, §. 8./. ä, r. cum
ad extremam egeftatem focius pervenerit , nec unde conférât
ulterius habeat, quapropter non magis bonis fublatis focietati
locus efle poteft, quam perfonâ fublatâ.
Progrediendum nobis nunc ultimo ad aâionem ex hoc con-
tradlu oriundam, amp; eft aBiobona fidei ,ferfonalü ,cmlüi Mrin-
que direBa, qm datur focio, contra Socium, ut impleatur foek-
tas, fiat communio lucri amp; damni,^frafietur culpa, amp; omne id
qmd interefi ; culpa hic intelligitur lata amp; levis , ratio eft in I.
5. §. z.ff.commod. levem venire patet ex l.j^.ff.h.t, quia hic
contraâus refpicit caufam communem, lecundum «f./. 5. §.2.
amp; in hoc contractu focius non damnatur ulterius quam fàcere
poteft, uti conftat ex l.Ci.pr.h.t. ratio, quod focietas con-
tineat jus quodammmodo amp; vinculum fraternitatis.
Sed ne breviorcs nimis fimus, quam fubjeÄaz nobis mate-
ris conveniat, quafdam quasftiones , non inutiles , corolla-
riorum loco fubjiciemus, amp; primo prsemittemUs : an vakat
paBum ut Societas ad hmdem tranfiat ? quod ncgandum ejfeßa.
tuimus. moti l.'^lt;).ff.h.t. amp; l.'^'). jf.eod. teftis etiam Hunn,
in refil. I, 5. quaß. traB. 7. ratio hujus evidens eft ex §.
5. /. i. t. ubi dare inquit Imp. quod morte focii folva-
tur focietas, cui etiam addi poffet illud. 1. q^oJ a, focio cert it
tantum perfona fuerit eleBa^ quapropter alius ipfi invito nequeat
obtrudi, 2. quod Paulus JCtus proponit in l.Cquot;).^. ^.f.h.t,
ubi nemo potefi effici focius illi, cui non vult ejfe focius. Qua-
propter ut bonis moribus contrarium hoc paclum non
valet.
Aliam
-ocr page 8-Aliam quoque, Ut jucundam addemus, nimirutn : anpe-
emta ah um in Societatem collata , cum alter contderit operam,
finita Societate communis fit, inter focios dividatur ? a pH'te
illorum ftabimus, qui pecuniam dividendam ftatuunt, nec
vanâ de ratione , i. quia quicquid in focietate commune eft,
illud ea finita dividatur , atqui pecunia collata eft communis,
uti patet ^.uh.I.h.t. ö* ^ ff. h.t. 2. quod fit fervanda
aequalitas in hoc contraéèu, quod nequaquam fieret, fi pecu-
nia non divideretur, 3. quod opera comparetur pecuniae, uti
conftat ex Thef. 5. quae fi dividatur utrinque collata, confe-
quens eft ut etiam divifio fiat, fi ab una parte pecunia ab al-
tera opera fit data.
Ultimo fubjicîemus aptam hoc loco etiam quaeftlonem utrum
mi ex ficiis reBe folvatur , ö* folvens liberetur ? Refponde-
mus , quod regulariter fit afiirmanda hsec pofitio , amp; locum
habere hanc folutionem , fi unus ex fociis fpecialiter ad hoc
datus fit. Haec pro inftituti noftri ratione fufficiant.