AVGVRALI s,
D E
I S P
/ JV
D
VARIOLIS,
0_V A M
FAVENTE DEO TER. OPT. MAX.
Ex auSforitate CHagnifici ReBoris ,
s. s. Theol. Doftoris, ejufdemque in Inclyta Academia Ultrajedina
Profeflbris Ordinarii , amp; Ecclefiae ibidem Paftoris facundiifimi,
N E C N O N
AmfUIJîmi Senatm Academici confenfit , ^ Nobiliffim*
Facultatis MEDlCt^ Décréta,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in MEDICINA honoribus êc Privilegiis
ritè , ac légitimé confequendis,
Eruditorum examini fubjicit
PETRUS GELSTHORPE, Anglus.
Ad diem 5. Martii, hork locoque folitü.
TRAJECTI AD RHENUM,
Ex Officinâ FRANCISCI HALMA, Academia
Typographi, cïa lac Lxxxvii.
Indußriä:, ac Trobitate
Confpicuo, ' :
GELST HORPE,
Pharmacopaso apud Londi-
nenfes Expertiflimo, Parenti
fuo Chariflimo, omni filiali
amoreamp; obedientia in oster-
num perfequendo, amp; Vene-
rando.
In grati animi ^ debitaque Ohfer\gt;antia
Symbolum fe difputationemque
hancce fuam humillimè offen
PETRUS GELSTHORPE,
Aua:. ßcRefp.
-ocr page 3-Vju^ IIluflnjftmA oAcade-
mi A jam antiquitus ohti-
nuit conjuetudo , ut eo-
rum, qui Lauream am-
hiunt DoBoralem, unus-
quifque Jiudiorum aliquod Jpecimen in
lucem proférât 5 Huic lubenter ego fatü-
faâurus mori, pra aliis mifere Genm
humanum infefiantibus morhü, Vario-
las hujm Exercitii ^Academici fubjeéium
ejfe 'uolui, ^, quantum ingenii mei te-
nuitas patiatur, elucidatum, ^ explica-
tum jufcepi»
A
DISPUTATIO MEDICA
INAVGVRALIS,
D E
T ufitatam in fcholis methodum, fidif-
fimum in rebus pcrtradandis ducem ,
retineamus , ab ipfa morbi appellatione
aufpicari par duxi; utpote qua perfpe-
dâ facilius in rei ipfius cognitionem per-
venire liceat; Authores quidam Vario-
las à variando , quod cutem maxime va-
riant; Alii à Varis, ob fimilitudinem
cum iistumoribusdenominari autumant;
Potius verô à vocabulo Variolus ( qui apud Lexicographos
Pifcem, qui alias Truttaenomine infignitur, dénotât) appella-
tionem fuam deducere opinor; quod fl;atim infinuat fimilitudi-
nem aliquam inter hunc pifcem, amp; noflrrum affedum jam tra-
ôandum, quam in hoc confifl:ere obfervamus; Pifcis enim hic
dorfum fuum, amp; latera maculis, tuberculifque perplurimis au-
reis, rubris, amp; fufcis infignita, amp;variegata habet, non valde dif-
fimilibus iftis puftulis quae in facie, manibus, totoque corpore
hoc morbo correptorum alTurgunt, erumpuntque ; unde à qui-
bufdam Varioli appellantur, à Gallis la petite Vérole, ab Anglis
vero the Flox, or fmall pox ;
Mifsâ ulteriore nominis exploratione ad morbi noftri realem
defcriptionem me accingam ; Variola igitur funt Puftulç modö
majores, modo minores ab initio fub forma macularum ruben-
tium , cum pruritu in toto corpore, aut plurimis ejus partibus
erumpentes, cum febre acuta (ut plurimum Epidemica) con-
juniäa, in augmentofefe fenfim devantes, amp; gradatim grandef-
centes, amp; in ftatu materiam vifcidam puri quodammodo fimi-^
lern continentes, interdum amp; aqueam, tandem in declinatione
tenuiore materiae intus contentç parte evaporata in fcabiem in-
cruftantur, quas dein cuticulâ exesa, amp; abruptâ, à cute de-
cidit.
I I I.
Variol« à Morbillis diftinguuntur , quod hi circa , fepti-
mum poft invafionem diem, per infenfibilem tranfpirationem
difparent , iftaeque maculae nunquam ad fuppurationem per-
veniunt; Eodemque modo à febri lenticulari ( quae à quibuf-
dam Pulicaris dicitur) difcriminantur, quod inhâc febremor-
fibus, pundurifquepulicum, quandoque veficulisab urticf iflu
ortis fimiles morbillorum inftar difparent, amp; per infenfibilem
tranfpirationem difcutiuntur, amp; poft puftularum difcuffionem
cutis in fquammulas decidit furfuraceas ; A Chriftallis demum
diftinguitur nofter afFedus, quod puftulas in Variolis cum in-
flammatione amp; rubore è cute emergunt, fenfim amp; gradatim
albefcunt. In Chriftallis vero prima eruptione puftulx limpidx,
velutique ferofo humore replets apparent, quae intra triduum
difrumpuntur, amp;cxiccantur, nullumque afferre folent pericu-
lum, amp; plerumque fine febre erumpunt, Variolas vero femper
concomitatur febris;
I V,
Dux funt Variolarum fpecies, Difcretx nempe, amp; Confluen-
tes , qux licet eflentialiter non difFerunt , per illuftriora tamen
qusdam fymptomata, tam ante puftularum eruptionem, quam
durante morbo xgrum difcrutientia, haud difficulterab invicem
difcriminantur , amp; cum eandem non omnino admittant curam,
jure merito , hic loci noftram merentur elucidationem j Prima
A 5nbsp;fpecics
-ocr page 6-fpecicsDifcretaenimirum, cumfrigoreamp;rigore invadunt, quas
mox fequuntur calor intenfus, capitis amp; dorfi vehemens dolor,
Naufea , Vomituritio , infomnia turbulenta , aliquando ftu-
por, amp; fomnolentia , in infantibus vero ut plurimiim paroxyf-
mi Epileptici j Per tres dies continuos aegrum haec fymptomata
nuncplura, nunc pauciora, difcruciant, incipiente vero quarto
(non nunquam ferius) puftulae fubrubras tenuiffimarum acicu-
larum punda aequantes magnitudine, fparfim fe produnt faciem
imprimis occupantes, vei etiam collum, amp; pedus, acdein corpus
univerfum : quae indies grandefcentes, Sc in majus faftigium ele-
vatae, cutim , carnefque vicinas rubore afficiunt, atque inflam-
matione ; Odavum circiter à primo infultu diem , intervalla
quae prius fubalbebant, pr® puftularum, quibus obfidentur nu-
mero , rubelcere jam incipiunt , atque in molem attolli , non
fine partium didarum dolore tenfivo, amp; lancinante ; jam qui-
dem puftulx.quae antea ad tadum leves fuere, amp;ruhraB, afpe-
rlores evadunt , (quod quidem primum eft incipientis matura-
tionis indicium) amp; fubalbidae ; Uti quae faciem occuparunt
puftulae, afperiores quotidie ac magis flavx, pro maturationis
ratione , apparent ; Ita è contra quae manus occupant, minus
afperç albaeque magis confpiciuntur indies j Undecimo die partium
tumor, atque inflammatio fatis apertè recedunt, amp; puftulae jam
maturitatem adeptasexarefcunt ,amp;decidunt, atque in hac vario-
larum fpecie, die decimo quarto , vel decimo quinto ■ ut plu-
rimïim funditùs pereunt.
Secunda fpecies Confluentes nempè . communia cum prima
fpecie habent fymptomata, nifi quod hic atrociora funt omnia,
Febris feil: anxietates circa praecordia, capitis, lumborumque
dolor , amp; vomituritio segrum immanius afficiunt. In hac fpe-
cie ut plurimiim tertio paftulae erumpunt die , ante illum ali-
quando vix unquam poft illum, amp;quo magis tertium preverte-
rintdiem, e6 magis confluunt puftulae ; Longèquealiter, quam
in Difcretis, in 'hac fpecie fe res habet ( ubi mox ab eruptione
puftularum omnia fymptomata valde imminuuntur vel penitus
evanefcuht ) cum tam febris quam alia fymptomata ad muitos
poft eruptionempuftularum dies xgrum difcruciant ; Puftuls jam
erupts Hon in molem aliquam fpedabilem , uti in Difcretis at-
tolluntur, prffertim qux faciem occuparunt puftulae : at fibi
invicem imp ' primo fe habent inftar veficulç rubrequot; vultum
omnem contegentis, quam maturiùs etiam in tumorem élevant
quàm Difcrets; Dein adinftar pelliculaz albs vultui agglutinata?,
folitam cutis fuperficiem non multiam fuperantes, apparent, Die
Odavo pellicula alba quotidiè paulatim magis exafperatur (judi-
ce digito ) amp; ad colorem fufcum accedit ; Intenduntur indiö
tum afperitas, tum etiam cutis color , donee tandem pellicula
dida latioribus laminis defquammatur , quod in quibufdam fa-
ciei partibus , prout morbus truculentior fuerit, non nifi poft
vicefimum diem folet contingere. Pellicula haec feu fcabies om.,
nia pervadens , ubi primtim deciderit nulla quidem fcabritie
vultum afficit; at vero mox illam accipiunt fquammuls furfu-
raceae , indolis perquam corrofivae , quae non modô patentiores
excavant foveas, fed etiam faciem fœdè deturpant. Duo alia
adfunt fymptomata in hâc fpecie , non minoris momenti quam
vel puftulae ipfae, vel tumor , falivatio nempe in adultis , amp;
Diarrhœa in infantibus. Salivatio nonnunquam fub primum
eruptionis tempus fe prodit, nonnunquam non nifi poftridie,
biduove elapfo; Materia primo tenuis excernitur, amp; ad unde-
cimam fepiffime rejicitur diem, quo tempore vifidiorfadaaeger-
rime excreatur amp; ita paulatim decrefcens evanefcit. Diarrhaea
non ita maturè infantes folet invadere , atque adultos ptyalif-
mus j quocunque etiam tempore ingruit, amp; nifi arte fiftatur,
fineula morbi ftadia decurrit.
^nbsp;VL
Communi fere omnium medicorumfuffragio Variolarumfub-
jedum, fi puftulas fpedemus, eft cutis cum Cuticulâ , micro-
cofmilittora quae glandulis infinitis, tubulifque fcatent; At fùb-
jedum cauCç eft fanguinis mafla ,, imà omnes, partK folidf in
quibus fepultum jacere potçftfcminarium hujus âffedûs, ex quo,
nadâiemergendi occafione, propullulant-exanthemata baecjfa-
niofa , pluribus tam funefta ; Jam verô non extra oleas me va-
gari arbitror , fi hic brevem aliquam cutis , amp; fanguinis uti na-
turaliter fe habeant, defcriptionem exponam, ut quae poftea de
ftatu eorum morbofo dicenda habeo , evidentiora multô, at
clariora fiant.
Cutis nihil aliud eft, quam contextusquidamretiformis, qui
conftruitur éx innumeris filamentis vaforumfanguineorum, ner-
quot;vorumque , mira arte invicem complicatis, per quorum fpatia
vacua, ordine parallele, emergunt duftus quidam excretorii Ste-
noni primum obfervati , à glandulis miliaribus fubjacentibus
prodeuntes ( quorum apicibus convexa qufdam pellicula , in-
teriora versüs, cucurbitulae inftar, extenditur, ad edendum for-
te valvulae minifterium , ut interdum tenia detineat fudorem,
laxata verô fudoribus permittat exitum) amp; papillae quxdam py-
ramidales à nervis exortas, quas à molli lymphâ ex duaubusil-
lis exudante , perpetim rigantur, amp; in cuticulam tutelx ergô
fuperjacentem per tenues fibras protenduntur : Has cum ClarilT.
amp; Oculatiff. Malpighio Anatomicorum Coripheo , illarum In-
ventore, pro immediato tadûs organoagnofco; Glandulas vero
illas cum. duclubus fuis, fecretioni, amp; excretioni halituum, amp;
feri inutilis , quod per arteriolas fuas excipiunt, deftinatas elfe
credo ;
Sanguis Vitse noftrae Thefaurus hic non ficco pede pretereun-
duseft; Illo etenim legitime conftituto, inter plerofquecircum-
ftantium morborum fcopulos, amp; vada fanusenavigathomo j ex
eodem verô à naturali fuo defleâente ftatu , millia morborum,
veluti ex equo Trajano, profiliunt agmina ; fanguis itaque non
confiderandus eft ut humor fimplex, fed ut valdè compofitus,
amp; quatenus ex particulis heterogeneis, amp; maximè diverfiscon-
ftat; quod amp; alimentorum, tam efculentorum quam potulen-
torum (quorum fingula indefinitam particularum varietatem in
fecompleduntur ) diverfitas probat, nec non ipfe fanguis Chy-
Hlic3î analyfi expofitus fatis clarè evincit j ex innumeris itaque
particülis fanguinem componentibus, eas tantiim enumerabo,
quarum efFeäus eft confpicuus magis, amp; ad quas omnes reliquae,
quantumvis diverfae façilè revocari poffunt ; Tales itaque funt
Aqueae, Saline, Acidx, Terre«, oleofx, amp; denique aliquid
Gummofum, qux omnes in efculentis, amp; potulentis,quibus
vefcitur humanum genus facilè animadvertuntur ; Jam ut fanguis
rité fe habeat, requiritur in unâquâque ejus gutta jufta omnium
harum particularum proportio ; Aques nempe ad fanguinem
fluidum confervandum, craffafque particulas diluendas, innu-
mers aliter in corpore noftro orirentur Obftrudiones, malorum
anteceffores ingentium ; Salinse vero ad acidas infringendas par-
ticulas, Acidçque ad fälinas refrenandas ; Jiarumque mutuâ pro-
portione, Sc modicâ quantitate in fanguine exiftente, cralTae di-
viduntur, amp; fubtiiiores redduntur, atque ex his fibi invicem
occurrentibus, praecipua fermentationis tam in Corde, quam
in ventriculo oritur caufa; Terreae adfunt particulse ad fubtiles
figendas; Oleofas vero ad Acidarum, amp; Sa inarum vim corrofi-
Vam temperandam, amp; impediendam, amp; denique Gummofx,
ut amplexu fuacaeteras particulas confervent in mixturâ débita,
alias enim à fe invicem facile feceffum facerent, variaque indu-
cerent incommoda, ut faepiflime accidit dum hae particulse de-
ficiunt, vel in minore quantitate quam par eft, adfunt ? Ut
igitur ex juftâ omnium harum particularum proportione in unâ-
quâque fatiguinis gutta ejus conftat ftatus naturalis, qui fangui-
nis temperics vocatur légitima,- fic quam primum una illarum
Ipecies hanc excedit proportionem , fanguinis oritur intempé-
ries, ut fi particulas falinae V. G. abundant, falina ejus intem-
peries aderit, fi acidae, acida amp;c. quarum omnium recenfionem
vetat pagellarum brevitas, explicandique neceflitas, quomodo
omnes hs particulç quantumvis diverfs, amicam tamen ineant
copulam ? Oculos itaque conjiciamus in mercurium vivum
qui quantumcunque dividatur, in guttulas lemper ufque amp; uf-
que minores abit, quae adhuc omnem argenti vivi compofitio-
nem in fe continent; fimile quis de fanguine noftro fibi perfua-
deat, qui totus guttulis conftat, quarum finguk omnem par-
Bnbsp;ticula-
-ocr page 10-ticularum diverfitatem in fe continent, quam in tota fanguinis
maffa reperiundam eife fupra indicavimus. Cum jam particulas
quoad magnitudinem figurarum, pororumque conformatio-
nem diverfiffim? in unâquâque lateant guttulâ; Neceüe erit il-
las inter fe difponi ordine, ut sther ( vacuum enim dari con-
tradidionem involvit) qui per fingulas particulas diverfus fluit,
poffit per guttas quam minimo cum obftaculo trajicere; adeo
ut omnes particuls quidem aliquo ufque à vicinis removeantur
(in quo naturalis confiftit fanguinis fermentatio) non tamen fic
ut extra communem guttularum circumferentiam ejiciantur;
Debet infuper inter tot diverfos xtheres ( unaquaeque enim
particula fuum habet proprium) fanguinem continuo trajicien-
tes, amica qusdam efle convenientia, utfibi invicem non mul-
tum obftent, aut alter alterum multum fuperet; Quam triftia
etenim exfurgunt mala fimulac aether aliquis valdè disconveniens
cum aethere confueto, fanguini forinfecus adveniat, ex fympto-
Hiatum enumeratione poft paulô infrà patebit;
E diverticulo hoc nunc in viam redeamus: Recenfentur in-
ter morbos acutos Variolae, quia ut plurimiim in quatuorde-
cim dies terminantur ; Duplex etiam temporum feries à non-
nullis ingeniofè ftatuitur; Tempus nimirum Ebullitionis, 8c
tempus Erüptionis : Ebullitio ut plurimùm quatuor in diebus
pcrficitur (hoc vero pro copia mated®, variolarumque fpe-
cie variat, ut in Thefi 4. amp; 5. fuit demonftratum ) adeo ut
primus dies principium ftatuitur; 2. Augmentum; 3. Status;
4. Declinatio ; Tunc enim febris, aliaque fymptomata valdè im-
minuuntur , vel omnino remittuntur ; At principium exitûs
puftularum eft ipfe quartus dies, Augmentum ad feptimum
protrahitur, ftatus ad undecimum, declinatio vero ad decimum
quartum, quo tempore poftulf exiccantur, non raro tamen
ad 20, vel 24 protrahitur diem exiccatio, ut in Confluentibuj
faepiffimè accidit.
Huîus affeßus caufas proximo loco noftram merentur inda-
gationem, q^^s raelioris ordinis ergo in tres difpefcimus; Pro-
ximam, procatardicas feu Evidentes amp; Conjunâam : Proxi-
ma hujus morbi caufa eft labes quxdam inter prima fstûs rudi-
rnenta in utero conceptaj Hinc hominibus folis amp; omnibus pe-
culiaris eft hic affedus, quia i!H inter omnia animalia, foliia
utero ipfo generantur, folsquemulieres, inter fœmellas (fimüs
exceptis ) menftruas patiuntur purgationes ; In utero etenim
muliebri fermentum quoddam generatur, quod fangnineae com-
municatum malfae, ipfi vigorem, amp; m'tvfxdram conciliât; ac
deincertisperiodis turgefcentiam, fanguinifque excretionem pro-
curât, quae excretio, quia ut plurimùm fingulis menfibus con-
tingit, menfium nominatur Profluvium. Jam tempore conce-
ptûs cum omnino defiftunt menftrua, plurimum hujus fermen-
ti fstui non poteft non impendijfuifque particulis humores, fan-
guinifque malTam imbuere, quae deinde fanguini immixtae per
totum faetus noftri corpufculum circulantur. Ex ofculis etenim
vaforum exiliffimis in uteri terminantibus cavitatem, ubi iftud
fermentum fupradiâum, praecipua Catameniorum caufa fedem
fuam obtinet ) poft conceptum emergunt placentae radices uteri-
nae, nec non vafa , quibus fanguis maternus ad faetum defer-
tur; fanguis jam maternus per haec vafa in uterum terminantia
ad fetum tranfiens non poteft non aliquid hujus fermenti in
fuam alfumere malfam, qui perenni fuo fluxu, amp; reflyxu mi-
nima Embryonis alluens, amp; pervadens corpufculi (nam datur
circulatio fanguinis à matre in fxtum, amp; vice verfä à fœtu ia
matrem) labcm fuam ipfis affricat, amp; partem fuarum in ipfis
deponitfaeculentiarum; Non aliter ac in tubulis artifioalibus.
liquoris, quem vehunt, recrementa quaedam lateribus fe adpo-
nunt ; Prout nunc pars quaevis corporis tenerrimi adhuc, vafis
pluribus, amp; anguftioribus, aut alias majori aliqua, adimpu-.
ritates has fanguinis remorandas, pororum difpofitione prsdita
eft. Ita amp; iifdem fufcipiendis amp; hofpitandis aptior exiftitj In
B 2nbsp;qua
-ocr page 12-qua parte hae particule diu fepultœ jacent, amp; delitefcunt, don-
née maturitatem , amp; fermenti naturam adeptae, atque à caufa
evidenti commotç, è latibuHs fuis erumpunt, maffsque com-
municantur fanguineç, cum qua fermentefcunt, amp; in fangui-
nem ebullitionem maximam, ob stherem inconfuetum introdu-
dum, inducunt, è quâ efFervefcentia varia hujus morbi fym-
ptomata fuam deducunt originem.
X I.
Objiciat hic aliquis, fi à mafre faetus taie derivetur fermen-
tum, cur non ipfam inficiat? Refpon. Quod à matrecommu-
nicatur nondum eft fermentum, fed dum longa mora amp; ftagna-
tione alienam à cajteris humoribus acquifivit naturam, dum per
multorum menfium digeftionem , longé aliam pororum , ac
particularum accepit conftitutionem Neque mirandum eft va-
riolarum eruptionem in quibusdam aliquando ufque ad Viri-
lem, imo fenilem aetatem dèferri ; In aliis verô in tenella state,
imô in Embryone adhuc membranis fuis eonclufo , hujus mor-
bi accidifle eruptionem : Fermentativa enim hœc femina, modo
pauca amp; mitiora funt, ut non fàcilè è latibulis fuis emergant;
modo verô fortiora^^, amp; plura, adeô ut levi occafione quâvis in
hunc morbum maturentur : Intemperies etiam fanguinis poteft
effe Variolarum eruptionis caufa', eô quod facilè fermentefcat,
amp; exinde fermenta e latebris fuis educat : fanguis autem legiti-
me conftitutus i. e. optimè temperatus non omnino aetheri pe-
regrino hujus fermenti aufcultant, Symbolum fuum adjungit
impraegnatio, paulô antè profluvii menftrualis expedationem',
nec non in ipfo menftruali tempore conceptus : Tunc temporis
etenim materia ifta (prscipua iftius purgation is caufa ) matura-
tur , faciiiufque labem fuam, amp; impuritates impendit, commu-
nicatque Embryonulo J quaeob copiam citius Variolacei ffermen-
ti naturam acquirunt, unde levilTimâ quâvis occafione energiam
fuam exercit,. morbumque hunc producuntin fembryone, ad-
huc uteri clauftris circumcindo : Quod non paucs comprobant
Authomm hiftoris: fi verô immediate poft iftam purgationem
impre-
-ocr page 13-impregnatio contingit Creliquüs purgationis non adhuc fermen-
ti naturam adeptis) id caufa efle poteft, quod quidam homi-
nes hoc morbo non corripiuntur, ufque dum ad virilem, imo-
decrepitam ferè peryenerint aetatem ; quia perpaucae tantum fer-
menti particulas tali faetui communicantur, unde longiorem re-
quirunt digeftionem , anteqmm fermenti acquirere queant na-
turam.^
Superfluum hic foret fpeculari quam accurate magnitüdiiïem
amp; figuram, qualefque poros habere debeant hx particulx , üC
fanguinem diftâ- ratione fermentefcere amp; agitare queant, quod»
fcrutari Philofophi elTet potiùs, quam Medici, quâtenus Medi--
ci ; amp; quidem- fufficit uno verbo hic indicâflîe particulas hafcr
neceflario volatiles efle debere,-fed cujufcunque eflè pofle figurae,,
modo extremitatem unam vel utramque habeant acutam , St
poros fubtiliflîmos, aptofque ad trajiciendum aetherem fanguini'
inimicum.
Perspedâ jam caufa proximâ , ad Procatarâicasquot;, feu cvidètï--
tes pervenimus caufas, fermentativa haec femina commoventes'y
amp; in adum deducentes : Prima fronte apparet. Aeris peculiark
difpoßtio, Hmc k^iffimh twaAk Epidemicuy, ac per totas urbesquot;
defae vit hic afleélus : In vere etiam amp; autumno crebrius invadit,
quippe aëri tunc temporis innatant corpufcula venenofa , quss
infpirata fanguinis efitrvefcentiam fufdtant, ac dèin fermenta la-
tentia in aâum deducunt ; Hinc qui antea erat fanitatis confer--
vator , nunc ejus deftruâor , quos ut mater benigna antea ale-
bat , jam peffimè Novercali traâat more ; Aer eîenim parti-
culis hifce heterogeneis imprtgnatus, altematim in peftus im*
pulfus expulfus , bronchiaque pulmonum ab utroque latere
vafis, hinc Venofis, inde arteriofis, ftypata fubiens, fpiculafuä'
contagiofa in eorum poros evibrat, qus latici gt; intus contenro»
Bi 5nbsp;commixtamp;v
-ocr page 14-commixta, fangùinis fermcntattones, ( ob particulas valde he-
terogeneas in ejus mafTam introdudas ) augent, unde erum-
pendi fermento è latibulis fuis prsbent occafionem ; Neque in-
terim otiofus celTat fimilis Aer in Oefophagum populfus , aut
cum falivâ in Ventriculum deglutitus ; pars enim ejus per inter-
ftitia membranarum penetrans , humoribus intus decurrentibus
fe alfociat ; Pars altera fermento ventriculi, vel alimentis inibi
contentis fe conjungit, amp; iifcum per Vafa laârea ad fanguinem
properat, ej ufque promo vet particularum diffidium ; Hinc pri-
mo febris, dein capitis, dorfi , lumborumque dolor , naufea,
amp; vomituritio originem deducunt. Nec tantum hic afFeftus
obhascaufascrebrior, amp; Epidemicus evadit, fed etiam multipli-
cem acquirit naturam, ut Variolae quandoque fint lethales, amp; ve-
lut peftiferae, quandoquemitius amp; benignius fe habeant, prout
nimirùm plus aut minus malignitatis ab aëre contraéèx referunt ;
Hinc etiam puftulae interdum nigraeamp;lividaî apparent, amp; multum
de peftilentiœ habent naturâ.
Contagium proximo loco fefe offert, à quo hunc morbum pro-
duci quotidiana comprobat experientia ; E corporibus etenim in-
feâis, continuo decedunt effluvia, quas ab aliis corporibus fufce-
pta, ftatim inftar veneni cum fanguine fermentefcunt, ficque femina
ejufdem affedûslatentia, ipfifque homogeneafufcitant, commo-
vent, amp; tandem illis affociata, hunc affeâum producunt : Ut ve-
ro aliquid abfolutè contagiofum poffit dici hxc duo requiruniurj
primo ut conftet particulis volatilibus, qux per aërem volantes
cum aliis poffint cömmunicari : Secundo ut particulx iftx fint val-
de Solidx, fic ut non facilè diffringantur, vel fecundîim poros mu-
tentur, fed alia quxvisvicina potius quoad poros conformja red-
dant, faciantque per eos fimilemeffluere materiam xtheream, unde
fomesvarialaceus ex infeftis locis aliunde delatus incrementum fu-
mit : Hincquixdes intraeafdem, autxgrotantium viciniadegunt
facilelabem fufcipiunt j necnon amp; veftium interventufovetur, lon-
gius diffipatur, 3c ad remota transfertur loca.
Quin etiam licet defuerit contagium, nullaque maligna aëris con-
ftitutioprsceflerit, tamen ob fanguinem, amp; humores immodicè
perturbâtes, Variols interdum oriunturj nam à crapula, aut
exercitioimmodicoquofdamin hunc incidifle morbum ex autho-
rum hiftoriis apparet,cum circum circa nemo in tota regione jegro-
taret: Neque infrequenter à terrore tantum, ut amp; aliis animi paC-
fionibus perplurinios in hunc morbum incidifle quotidiana com-
probat experientia ; Promoveturenim vehemente ilia animi com-
motioneinfluxusfpirituum per omnes corporis fibras, qui humo-
res in tubulis partium circulantes rapidius movendo, fermentum
fîmul vi quafi eliciunt, amp; exprimunt, atque unafecum adlângui-
nem vehunt.
Haßeniis de causa proximâ, amp; procatarâicis, quoad conjunftaro
vero, fcilicet quae fit hujus afFeâûs ratio formalis ; res paulô intri-
eatior videtur: Compararifolet necimmeritoeffervefcentiœmu-
fti, amp; cerevifiae, cumin dolio ifti depurantur liquorcs : Iftis
etenim liquoribusfermentoinjedo, particulaeejus cum fint hete-
rogenem, Simiraeadivitatisquaquaverfum fefe explicantes, illicè
per totam fedifFunduntmaflam, craffiores liquoris particulas, amp;
impuriores varié exagitant, à fe invicem deducunt, amp; quafdam
veluti in fugam aótas partim ad fundum praecipitant, alias vero ipfis
adhaerentes veluti captivas ad fummitatem deducunt, amp; cffloren-
fcentiâfadâ, ad extremam liquoris fuperficiem propellunt; Nort
abfimili modo hujus afFeftus femina haeterogenea mafTx fan-
guineae,ab aliqua praedidarum caufarum, introduda , ftatim alia
corpufcula fibi ipfis fimiliaexufcitant, quibus affociata totam per-
vadunt fanguinis molem, eamque infigniter turgefcere, amp; ebul-
lire , amp; poft aliqualem effervcfcentiam in partes fecedere efR-
ciunt, dein veluti efflorefcentia fada (quae per tres dies, ali^
quaodo plures continuatur) craffiores particula;, à caeteris fe jun-
ds una cum implexis veneni feminibus, non amicam,. amp; de-
bitam fanguinis copulatn confervantes, à reliquo fanguine veluti
captivac.
-ocr page 16-captivsejiciuntur, amp;per extremkates vaforum in glandulas fub-
cutaneas, ejufque dudus excretorios propeHuntur. Ubi ob de-
negatum iis exitum per valvulas duduum apicibus excretoriorum
extenfas, ac infertas (Thefifeptimademonftratas) proptercraffi-.
tiem particularum ac impetuofum fanguinis motum, neceflario
cutem cum cuticulâ (veluti fuperficiem vafis fanguinem conti-
nentis) in molem attollunt amp; exinde pufiularum formam effi-
ciunt.
Explicatis jam pro virili hujus afFeftûs caufis tam proxima,,
quam Evidentibus amp; Conjunda ad Symptomatum tandem elu-
cidationem pervenimus, quae ut dira funt, ita explicatu diffi-
cillima ; Concipiendum eft igitur maffam fanguineam infinitis
fcatere heterogeneis (particulis (-uti fu^fius inThefiS.) imo amp;
C.erevifiae , quoad particularum diverCtatçm quodammodo ana-
logam, quae, ope fermentationis continuatK, accurate jnter fe mi-
fcentur,- verum iï materia quaedam introducatur in fanguinem ,
quae cum noftri fanguinis particulis, quoad figuram, pororum-
que difpofitionem, non convenir , neceflario mafla fanguinis
turbatur, in quo particularum diffidio majori, vel minoriipfa
eflentia, amp; diverfitas Febrium confiftit ; Fermentum jam Vario-
lofum, è latibulis fuis à causa quâdam evidenti commotum, amp;
fanguinis circulatione ad .cordelatum cum mintis in principiora-
pfcerepoflît (ficuti ligna viridiadifËcilius flammam concipiunt)
ipfum fanguinem in rarefadione impedit, ( cj us maflae adhuc non
intimé permixtum, ) unde cordis ventriculi minîis diftendun-
tyr , à quâ minori ventriculorum diftenfione , fanguis minori
impetuin arteriaspropellitur, hinc Pulfus inprincipiô Debilior,
digitorumpulpis fefe offert; Cumque ex minore fanguinimotu ,
amp;rarefaaionem, pauciores fecernantur fpiritus, motum amp;calo-
rem in partibus promoventes, hinc molefta illa frigoris fenfatio,
.quod ut plurimum Horror comitatur, à particulis acribus pan-
äilculum carnofum vellicantibus; Poftquàm verô materia haecce,
aliquoties Cordis thalamos pertranfiit, adfummam rarefadionem
perduci-
-ocr page 17-perducitur , ficuti lignum viride, jam inflammâ conftiturum,
diutius ignem retinet, fortiufque ardet ; Hinc motu fanguinis
adaudo, pulfus ordinario fortior, amp; vehementior deprehendi-
tur, atque ex hk fanguinis fermentatione majori, motuque ar-
dor febrilis œftufque continuus oriuntur ; Ex hâc etiam vehe-
menti fanguinis effervefcentia , amp; perturbatione, particularum
ejus ordo amp; copula deftruitur, mixturaque ejus accurata dilTol-
vitur; Unde craffas quaedam particule , à casterarum confortio
vagantes, intubulis, amp; inter ftamina partium fibrofa (dumper
minutilTima vafa illuc deferuntur) varias pariunt obftruöiones,
gt;rasfertim in locis longe à corde diflîtis; à quibus obftrudioni-
îus circulatio humorum, amp; fanguinis per eas partes impeditur,
qu£ doloris producit fenfum j Si jam in capite , dorfo , lum-
bisve h® obftrudiones contingunt, eorum dolorem nemo mi-
rabitur frequentiam ; Dum fanguinis amica copula diflblvitur,
fpirituofiores, amp; magis fubtilcs ejus particulç vifcofarum nexu-
bus jam extricatx, quafi agmine fado, femel amp; fimul avolant
hinc fubitanea virium dejedio, amp; ovo prognatus eodem fopor,
amp; in fomnum propenfio, dum cerebrum amp;nervofum genusprae
defelt;âu fpirituum, tanquam vela vento defliituta, fubfidunt, amp;
in fe collabuntur; Pulfusvariusamp;inaequalisoritur, quodomnes
guttae fanguinis non eandem habeant compofitionem, amp; mixtu-
ram, fed haec habet plures falinas , illaacidas, tertia terreftres,
Oleofas, autaqueas, vel prout ordo particularum in hâc gutta
efl: magis turbatus, in aliâminîis : Hinc cum varié in corde efFer-
vefcunt,omnesdidae inaequalitatisdifferentiaefpontefluunt. Do-
lor capitis atrox à particulis pungentibus fibrillas circumvicinas
quaquaverfum vellicantibus, oritur, unde triftis Idea, quam
dolorem vocamus, in mente excitatur; Acredinem adefle in hoc
morbo nemo inficias ibit, quam pruritus in puftularum eru-
ptione, foveaeque poft curam Teliâtx, dolorefque toto mor-
bi decurfu pungentes amp; lancinantes fatis clarè evincunt : Hae
jam acres particulas fpiritubus animalibus admixtas, amp; iifcum ad
partes omnes delat®, dum ubique rodunt, amp; pungunt, mentem
ad attentionem excitant, Vigiliafque protrahunt: Non diffimi-
17
les particule originem nervorum vellicantes, amp; compungentes pa-
roxifmosEpilepticosnon raro producunt; Tales acuminatç par-
ticulsad ventriculum delatae, ejufquefibrillas nerveasamp; maxime
fen files vellicando amp; irritando naufeam procréant : Nec abfimili
vellicatione, amp;rofione, fed paulo graviore Vomitus ipfe produ-
citur; Hinc enim fpiritus in tubulos ventriculi omnigenos plus
debito influentes, eum undiquaque anguftant, amp; contenta fur-
fum expellunt. Sitisduplex eft caufa, vel enim vera eft, amp;ànimiâ
humididifcuffione oritur, vel eft fpuria quae à duduum Saliva-
lium, raultifariam per os difperforum, obftrudione'dependet, fic
ut limpha, quamvis in fanguine abundans, ad os tamen non derive-
tur, undè eadem fitis Idea in mente exurgit, ac fi humidum reverà
in corpore deficeret. A Salivae defedu Linguae ariditasproducitur,
quae fi major fit membrana linguam fuccingens prae exiccatione ri-
mas quoque agit, prçfertimfi viscorrofivaadfit, quae fibraspro-
fcindendo faciat continui folutionem, hinc etiam color ejus ali-
quapdo ad atrum vergit ; hxc duo jam dida fymptomata prims
fpeciei, nempe diftindis conveniunt : P'articulç etiam fupradidae
acres, ex bronchiis pulmonum exfpiratç , glandularum dudus
falivalium excretorios in ore terminantes référant ,amp; aperiunt, un-
dè neceflariô lympha per arterias illuc delata, amp; à fanguine glan-
dularum ope excreta continuo effluit, amp; excreatur, quam fali-
valivationem denominant, in Confluentibus variolis femper con-
tmgentem.
Enumeratis Phaenomenis, proximum eft ut ad Prognofin
nos accingamus. .Quae fi in omnibus morbis acütis Tefte Hipp.
Sed. 1. Aph. xix. fit dubia , amp; anceps, 'certe hic erit incer-
ta; Latet enim anguis in herbä, amp; qui morbus fucatä fui le-
nitate häc hora fatis adblanditur, poft pauló sgrum inopinanter
fspe è medio tollit; Cum alius, quem jam altero pede Cymbam
Charontis praemere certó crederes, paucas poft horas non raro
ad fe reditj Hanc inter Scyllam amp; Charibdim conftitutus quo
tutius enaviget Medicus , cautus amp; pareus in praedicendo fit
opor-
-ocr page 19-oportet, nè praeproperi moxpertaefus judicii, cum artis pariter,
amp; Artificis dedecore cogatur poftmodum palinodiam canc-
re î Nihil enim confiliis medicis tam inimicum, quam celeri-
tas ; Hoc tamen in genere dici poteft efle morbum uti acu-
tum ita periculofum , praefertim in maligna aëris conftitutio-
ne; quia mali fomitem faepe äuget magis, quam ut inde arte,
amp; natura poflSt expellij Boni tamen Augurii funt Variolas quae
cito exeunt amp; brevi ad maturitatem producuntur; Indicant enim
fermentationis vigorem, amp; materiae clementiam, obedientiam-
que, amp; naturae robur : falutares etiam funt, ubi febris eft le-
vis, amp; poft exitum Variolarum celfat, aut imminuitur, vox
eft libera , refpiratio facilis : fufiicientem enim expulfionem ma-
terisE morbificae, amp; interna libera elfe oftenduntj Quoad pu-
ftulas, iftae funt bonx, quae funt rifbrse, dein albae, molles, di-
ftindx, paucae, rotundae, folam cutim, non autem internas
partes afBcientesj In Confluentibus falivatio bene procedens, amp;
toto morbi decurfu continuans rem in tuto efle indicat ;
E contrario mali ominis , amp; periculofe funt puftulae tar-
de, amp; vix prodeuntes amp; difficulter fuppurantes, non faftigia-
tae, metum enim incutiant, ne materia peccans intus retenta,
fanguinem ulterius, ulteriulque turbet ; Atrf amp; liyidae puftu-
lae eventum minus fälicempollicentur, hae quippe majorumCor-
rofionis gradum arguunt ; Depreflae variolae indicant aut mate-
teriae paucitatem, aut fermentationum imbecillitatem, aut ma-
teriae vififcotatem , quae non patitur fe fätis fortiter expelli :
Omnium peflîmae quç ubi egreflse funt confeftim evanefcunt,
amp; tumor partium remittitur, quia humores iterum in fangui-
nem redeunt, amp; novas faciunt turbationes, amp; eorum, quibus
haec retroceflio accidit, vix ullus evadit, fed ut plurimum intra
quatuordecim horas pereunt, ni ftatim diaphorefi liberiiis exci-
tatâ, denuo foras eliminentur. Mali quoque ominis eft Deli-
rium , quippe cum fit morbus per fe acutus , fi ancipiti huic
morbo fuperaccedit, non poteft nondeteftabilem prxfagire
eventum ; Nec melius fpondent fopor, animi deliquium, extre-
morumfrigus; tantam quippe notant fpirituum inopiam, ut
C znbsp;nec
19
nec Cerebrum, nec nervös fatis poffint extendere, nec confue-
tum fibrillarum motum in partibus extremis confervare ; Maxi-
mum vitç periculum inducunt Variola, quando ftatim ab ini-
tio, febris ingens, vomitus immanis, Anxietates circa praecor-
dia, aut phrenitis ingruunt, neque variolis plene eruptis defi-
ftunt,- Hxc enim nimiam in fanguine, amp; humoribus perturba-
tionem fignificant, etiam materiae morbificx confufionem, amp;
contumaciam, quae nec fubigi, nec à cruoris maffa facile fe-
cerni , aut squabiliter extrudi poffit ; fi adfit anxietas, amp; ma-
gna inquiétude cum inordinatâ humorum effervefcentià amp;
ebullitione , etiam fitis ingens amp; difficultas fpirandi, nec non
al vi fluxus aut Dyfenteria, indicant Diaphorefin prxpeditam, amp;
humores malignos verfus interiora reftagnare, ex quo matérix
retrocelTu morbificœ cito mors ut plurimùm fuccediî.
Hifce Prslibatis ad xgri ledum progredimur, amp; juxta indica-
tiones Therapeiam inftituimus : Quamdiu igitur fanguis mate-
riç fermentativae motu turbetur , amp; ebulliat, ac puftulae non-
dum appareant, qux periodus ut plurimùm quatuor primis ab-
folvitur diebus; Prima intentio eft, ut omnia impedimenta na-
turae molefta amoveantur, amp; materiae Variolaceae in fanguine fe-
paratio procuretur; Cum igitur natura, vel à fanguinis abun-
dantiâ, vel humorum in ventriculo, amp; inteftinis congerie, in
in fuo opere impediatur, quamprimum Capitis amp; dorfi dolor
cum vomitu (Variolarum indiciis) obfervantur, Danda eft
opera, ut evacuatio fecundum naturç mptum amp; impulfum infti-
tuatur: Ut Plethora, fi adfit, xgrique patiantur vires, in primo
principio, ante ullam puftularum eruptionem, urgente maximâ
fanguinis ebullitione. ne gravia exinde fuperveniant fymptoma-
ta, V.S. commode imminui poffit: Hinc Natura non folùm
à fanguinis liberetur copia, fed etiam impuritatum à cruoris gre-
mio feparatio, amp; earum in cutem expulfio melius promovetur ,
fpatio fanguini ad fermentefcendum capaciori concelTo,- Cau-
tè vero hic procedendum eft, amp; non nifi maximâ urgente oc-
cafione
-ocr page 21-cafione Adminiftranda eft V.S. ne in Dedecoris fcopulos naufra-
gium patitur Medicus.
Si immanes segrum difcruciant Vomitus, Emeticum mite ex
Vin. Bened. Rulandi, fale Vitriol, vel ex folo liquore pofTet :
cum fol. Carduj ben. incoft. aegro propinare convenir. Hinc
Ventriculus non folum ab humorum fe gravantium copia, amp;
amurcâ omnia ingefta in fuam naturam convertente, liberatur;
fed hâc violenta convulfione, amp; impetuofis conatibus feparatio
materiae morbofae , è fanguinis gremio, melius perficitur, amp;
expulfio in cutem facilior promovetur (Unde ex Emetico dato
fecundo apparent die puftulae, quae ut plurimiim ad quartum fi-
ne Vomitu procraftinari folent ) medicamentaque plenis viribus
ad fanguinem deferuntur,
Purgationes funt fufpeds, attamen fi corpus cacochymicum
eft , primaeque viae fordibus obfidentur, ne exinde fupervenien-
tia fymptomata naturç impediant motum, blandiflimum primas
vias abftergens, caute tarnen, amp; faltem primo in principio pro-
pinari poteft, ne fortè pcriclitantur çgriab alvifluxu qui in Va-
riolis plerumque imminet. Aftridior vero fi fit alvus, ante
quartum diem, puftularumque apparentiam , follicitari poteft
Clyftere Emollienti, aut fuppofitorio ex folo melle abfque fa-
le confedo; Enema confici poteft ex jufculo carnium , vel la- '
de folo cum facch. rubr. vel ex decod. hordej , pafful. amp; Ii-
quin cum facch. commun. amp; vitell. ovor. additis.
Durante hoc fanguinis fervore, ut amp; toto reliquo morbi
decurfu, Vidusinftituendus eft tenuis, ut in omnibus febribus,
amp; morbis acutis inftituitur; viz. Exhordeatis, avenaceis, li-
quore poffet: cum fol. falv. vei Rad. Petafitid, incoar. amp;c. Vi-
tetur omnis caro, quia ob nimiam pabuli copiam gt; fanguis plus
debito ofFervefcit; Cardiaca amp; Calida nimis, cautèadhibenda,
his etenim fanguis amp; humores majorem in Confufionem aguntur^
Aër in toto morbi 'decurfu fit temperatus, neque ad calidi-
tatem nimiam, aut frigiditatem vergens; fed debitis, folitifque
ftrâgulis îEger eft cuftodiendus : Prout etenim aëre frigido tran-
fpiratio impeditur, poros cutis occludendo, unde exanthema-
ta expelli nequeant ; Ita nimis calido sgri ob fpirituum difpen-
dium fulFocantur. Ut igitur rité hoc fiat regimen, tempore
ebullitionis obfervetur aeftus in œgro febrilis, qu® fi excedat,
nullo modo per integumenta, aliifve modis eft intendendus; E
contra fi dcDilior, amp; faltem videatur minor, quam qui fufficiat
fecernendae, amp; expellendae Variolarum materif, integumentis,
aliifque modis eft augendus; Quod fi medius fuerit febrilis sftus
ita ut^nec excedat, nec deficiat, fed fufHciens pro Variolarum
excretions videatur : In ifto mediocri calore fuftentandi funt
sgri.
Cum Puftulf erumpere (quod 4, fœpiffimè accidit die) in-
cipiunt, Lenisamp; amica diaphorefis ufque in fanguine continuan-
da eft, fufficiens vi z. ad puftulas è fuo gremio, amp; amplexu
emittendas : Quod vulgariter perficitur Decod. ficuum, flor.
Calend. amp; rafur. Corn. Cerv. in hquor. Poflet: Vel tale poteft
praefcribi Apozema in hunc finem accommodatum.
Çi. Rad. Scorz^oner. hijp.
Corn. Cerv. Calc. aa. §iß
Macis 3j. Cochinel. 3ij.
,nbsp;Crußa fanis §j. coq. in aq.
Hord. q. f. ad Êêij. edulcorari poteft facch. albiflquot;. fi vero acredo
nimia fanguini adfit, ardoremque urins perfentiat xger , fyr.
de
-ocr page 23-de fymphito in Cola, diflbiv. poteft; fi Tuffis veroadfit, fyr.
pedor. ut Jujub, Capillor. Ven. de flor. Tuflîlag. de Praflio ad-
di poffimt apozemati, de quo bibat œger ad libitum : Cardiaca.
temperata, pro re natâ adminiftrari poflimt, ut Lap. de Goâ,
Pulv. Gafcon. Corail, rubr. pp. margar. pp. Bezoar. orient, alia-
ve, quia diutius in fanguine protrahunt moram, amp; amicam fan-
guini naturam in fe continent: Fortiora vero uti omnia falia Vo-
lât. fpiritufque volat. caute adhibenda, ne nimium depaupere-
tur fanguis ob fpirituum poft illorum adhibitionem difpendiym,
unde in pejori ftatu relinquituraeger.ProtuendisGulae, amp;Gut-
turis partibus exterius vulgariter apponitur fcutum croco inter fu-
tum, amp; laße muliebri intinâum ; Gargarifmata etiam modicè ad-
ftringentestepideadhibentur; Oculi verô Epithematis exaq.ro-
far rubr. Euphraf. vel lade muliebri cum croco illit : ab incurfu
muniuntur Variolarum.
In ConfiueHtibus, Opiata perquam proficua funt, debitiscum
cautelisadhibita, ciim pro mitigandis hic urgentioribus fympto-
matis, amp; praeproperâ excretione cutanea impedienda, pro iiftendo
alvi fluxu ( huic fpeciei peculiar!) amp; praecavendis nervofi generis
fymptomatismultiim conférant: Salivatiohuic fpecieipeculiaris,
( fi natura non rité procederet) arte promovenda eft, viz : Gar-
garifm: DecofL peftor: quo tepidè fiant oris collutionesj unde
materia ifta vifcofa duâus obftruens {alivales educitur, amp; acredo ,
fi adfit temperatur:SiEpidemicègrafrantur Varioix, Aiexiphar-
macaalteris remediis queant commifceri, ut Aq.Scord. Comp.Epi-
dem.Theriac. Extr. croci: Bezoard.Theriac. Andr.mithrid. Ter-
ra Lemn. Sigill. amp;c. Quas à prudenti medico, femper ad pr»-
valentia fymptomata refpeâu habito, adminiftrari poflunt.
Déclinante morbo, puftulifque emarcefcere, amp; incruftari in-
cipientibus, non multum medico curs incumbit, cum ut pluri-
mum
mum res extra periculi oleam pofita fit : JEger Vidu tenui adhuc
titidebet, donec bis vel ter purgatus fuiflèt: Si Puftulœ tardius
deciderint, unguentis amp; Linimentis propriis, ut Ol. amigd. dulc,
amp; fpermat. Cœti, vel ung. è flor. Aurant. OI. nuc. mofch. per
expreflquot;. Ol.Palmet. amp; fimilibus, illinantur pufl:ul3e, amp; fcabies:
à quibus, ne altiores relinquantur foveas prçcavetur : Poftquam
aeger (Variolarum exuviis penitus depofitis ) c ledo furgere, vi-
rcfque recolligere incipit, purgatione bis aut ter iteratâ, fordesamp;
materia excrementitia in Vifceribus amp; fanguine relida auferri de-
bent; dein ad lautiorem Vidum redeat.
Colophonem tandem operi additfymptomatum mitigatio, fed
quandoquidem tanta eorum multitudo paucis pagellis nequeat
comprehendi, amp; paffimapud Praäicos illorum proftant curationes,
quas permittente otio perlegere poteftis; hic brevitatim ftudens,
Cramben bis repetere fuperfluum fore judico ; Ne vero Difpu-
tationis limites vulgares tranfgrediar, tantùm hanc cautionem in
fymptomatisprofpiciendisfubnedam, nefcilicet, dum illis con-
fulimus, medicamentorum copia, amp; molefliiâ naturs intertur-
beturopus: Quare ut nihil temerè, amp; ex abrupto movendum fit,
maxima requiritur medici, amp;miniftrantium fedulitas, amp;circum
fpedlio, quando hic morbus eft in ftatu, fcilicet, ne cum Variol®
plenè erupt® amp; ad fummam molem cvedae fint tranfpiratio impe-
diaturj amp; materia morbosâ verfus interiora remigrante, Febris,
non fine magno aegri periculo, redintegretur.