INA'VGVRALIS,
A M
FAVENTE DEO TER. OPT. MAX.
Ex auäoritate CMagnifici ReBoris,
s. s. Theol. Doâoris , ejufdemque in Inclyta Academia Ultrajeóèina
Profeflbris Ordinarii , amp; Ecclefiae ibidem Paftoris facundiffimi,
NEC NON
Ampliffmi Senam Academici confenfu , équot; Nobilifßma
Facultatis JVRIDICvS Decreto ,
PRO LICENTIA
Summosin UTROQUE JURE honores amp; Privilégia
rite ac légitimé confequendi.
Publico Eruditorum examini fubjicit
JACOBUS DANIEL de FAMARS, Mœno-Francofurtenfis.
Ad diem lo. Martii, hora locoque folitü.
TRAJECTI AD R H E N U M,
Ex Officinâ FRANCISCI HALMA, Academic
Typographi, do loc Lxxxvii.
II,
D.G. PRINCIPI AURIACO.
COMITI NASSOVI^.
Item
Catimeliboci, Viandae, Dietzix, Lings, Meurfae, Burs, Leerdami,
MARCHIONI Vers, Vliffingaeque.
DOMINO ac BARONI
Breds , Gravae , Dicecefeos Cukianae , Diefts , Grimbergae , Heriftalli,
Cranendoncki, Varnefl-oni, Arlaei, Noferoci, S.Viti, Dasborchi,
Polani, Wi]helmoftadii,Nirvatii, Ifelfteini, S.Martinodici,
Montis-Gertrudis, Caftellorenardi, fupefioris atque
inferioris Svaluae.
BURGGRAVIO H^REDITARIO Antwerpiae amp; Bifontii.
Ut amp;
Gelriae , Hollandiae , Zcelandiaz , Weftfrifiae , Ultrajedi,
Tranfifulanix
Fcederatorum Belgarum
IMPtRATORI SUMMO.
DOMINO SVO CLEMENTISSIMO.
Hanc Difputationem Inauguralem Ea qna
par e(i animi devotione
D. D. D.
SERENIT ATIS EJUS
Dtvotifpmus amp; Humillimus Servm
TACOBUS DANIEL de FAMARS.
DISPUTATIO JURIDICA
I N AV G V R A L I S,
d e
T H E S I s I.
Ignorum amp; hypothecarum ufus quan»
fit frequens, quamqueneceffarius, ne-
mo eft, qui nefciat : h.xc cauifa eft,
quare ex infinitis juris materiis nobiliffi-
mam hanc, quœ eft de Pi^mrihs dcHypor
thecis, elegerim; Omnes quas circa hanc
materiam occurrunt quçftiones amp; dubia
i huic diflertationi inferere fupervacaneum
efle putavimus. Scilicet omiffis ambagi-
bus amp; variis aliorum fententiis noftram opinionem brevibus po-
fitionibus ita declarabimus, ut quae ei opponentur argumenta
tum demum , ubi in ipfam difputationis arenam ventum erit,
folvere ac diluere pro virili parte conemur.
I I.
Pignm in genere confideratum comprehendit hypothecam, amp;
inter nas voces tantum nominis fonus difFert, /. 5.§.i.jf. depign.
^ hmth. In fpecie vttoüpignm cogito, diftinguitur ab
A anbsp;ca.
-ocr page 4-ca, nimirum quod Pignns rei traditione, hjpotheca re creditor!
non traditâ pafl.o nudo vel etiam lege conftituatur I.9. §.
de pign. aä. hinc fi res mobilis vel immobilis ( immobilium
quippe rerum traditionem fieri patet ex /. i8.§. i.depigfi'aB:.l,^,
C.depign. hypoth.) nudo pafto vel lege obligetur, nulla fub-
fequuta traditione, confêquitur creditor jus hypothece gt; fi
dam obligationem rei traditio comitetur, jus pignoris.
I I L
Pignm ab antiquo verbo pago feu pango dérivant aliqui, quia
paftionis lege datur j nobis placet fententia Pomponii Jurecon-
fulti, qua a pugno natum elfe contendit, quia ea, quae pignori dan-
tur, plerumque manu tradi folent, hinc fi ad proprietatem, amp;
originem verbi attendamus pignus tantum dicitur efle rei mobilis,
quse fola manu tradi poteft.
IV.
Hjpothecam fatis conftat vocem effe grçcam. Origo verbi eft
i^roTid'évai quod eft fupponere. Apud Demofth. fimplicius di-
citur riamp;i^ quod Latini imitati funt, fçpe enim rem pignori
dppofitam dicunt. ■^d'mn fuppofitum fignificat, hinc Cçfares in
Codice conftitutionum fupponere pignori dixerunt, Juftinianus
fimpliciter fupponere, quod pignoris hypothecfve loco confti-
tuitur /. uit. Cod. qua res pign. obl.
Pignut vel hypothecs quandoque fignificat rem pignori fuppo-
(itzm t.t.f. dedißr. pign. quandoque contraflum ipfum, quo
res pignori conftituitur L i. §. i. f. de pign. ail. modo jus
in re pignoratâ conftitutum, quae fignificatio hujus loci eft,
amp; definitur Pignus feu hypotheca, jus in bonis debitoris creditori le-
gitime conflitutum in fecuritatem crediti. Finis itaque pignoris eft,
ut creditoribus fit cautum fuper fuo credito, quibus non in-
utile eft prçter perfonam debitoris habere etiam res obligatas, plus
enim cautionis in re efi, quam in perfonâ. I. i^.f.deReg.Jur,
Neceflario itaque requiritur debitum, cui pignus accedat, ac-
celTionis enim vice fungitur /. 45. jf.defolut. (^lib. Nec intereft
quale fit debitum, proprium an alienum, dare enim quis pignus
poteft.
-ocr page 5-poteß, five pro fita ohligatione, ftve pro aliem l. 5. ^.fin.f.depig».
amp; hypoth. naturale, an civile, five in contradupr?fenti pignus
adjiaatur, five eum procedat, fed amp; futurig obligationis nomine
res pignori dari poffunt. /. 5. in princ. de pign.
^^nbsp;VIL
Quod ad perfonas pignus conftituentes attinet, poffunt rem
pignori dare omnes, qui libere res fuas adminiftrant amp; alienan-
di poteftatem habent, quales funt veri domini, fenfu valentes,
hi quoque, qui jus in re dominio proximum habent, ut Em-
phyteuta, fuperficiarius /. 15. ƒ.nbsp;^Jpo/^. bonf fidei
poffeffor : l.x^.ff. de pign. bona enim fides tantum poßdenti prte-
fiat quantum Veritas, quoties lex impedimemo mn efi. I.\i6. ff.de
Rev. '^ur.
^nbsp;V 1 I 1.
Qui contradum inire poffunt, iis pignus vel hypotheca con-
ftituitur rede. Hue referenduseft fingularis cafus legisi^.f.de
pign. qui eft de magiftratu provlnciali feu praefide, qui in fini-
bus Provincif, cui praeeft, pro re mutuo data pignus accipere,
contrahere vero emptionem non potefi, ratio hujus rei in prom-
ptu eft, venditiones enim extort^ potius amp; vi magis, quam ju-
re contrad? videntur, in pignore vero ceffat h^c prohibit^ ven-
ditionis caulfa.
Non tantum per femetipfum alicui conftituitur pignus aut
quis conftituit, fed amp; per alios. Sic per filios familias patri ac-
quiritur pignus/. ff. de pign. per fervos dominis arg. /. 1. Cod.
per quas perf. nob. acq. mandanti domino vel ratum habenti per
procuratorem /. z«de pign. 1.1. C.per qms perf.
In bonis debitoris res effe oportet, ut rede pignorentur /.S,'
C. qua res pignori amp;c. Exceptio eft in pignore creditori tradito,
quod quamvis creditor dominium in re pignorata non habeat,
propter contrahentium tamen utilitatem placuit a creditore pi-
gnori obftringi poffe /. \.inpr.C.fipign, fignor. dat. idque tam
diu donec res primo creditori tradita in caulfa pignoris maneat,
/. 2. C.ßpign. pignor. dat. nemo enim plus juris ad alium transferre
potefl quam ipfe haberet l. 54./'. de Reg. Jur.
Quidfi res aliéna, non proprio nomine fed alterius, pignori
data fit? Valet, fi nimirum tutorio l.\6.jf.depign.aB. procu-
ratorio l.ii.^.fin.l. iz. depign.aB. vel adminiftratorio nomine
oppignoratio fit fada l.xi. jf.depign. Valet etiam oppignoratio
rei aliens, fi id fiat voluntate domini, velfi ignorante eo fada
fit amp; ratum pofl:ea habuerit l. zo. jf. de pign.draB. Item fi per
fententiam creditori res adjudicata fit /. 16.§. ^.depign. res enim
judicata pro veritate accipitur l.zoj.de Reg. Juris Ex poft fado
convalefcit rei alienae pignus, cum res, qus nondum in bonis
debitoris eft, pignori data, poftea in bonis ejus elfe incipiat,
quo cafu pignus valet non ipfo jure, fed ex aequo amp; bono, quia
verum eft debitorem illam oppignoralfe amp; ejus jam effe domi-
num , praeterea quia res in eum cafum venit, à quo incipere
potuit, quia denique iniquum foret creditorem àdebitore deci-
pi, amp; hunc à fuo mendacio lucrum confequi. E contrario non
convalefcit pignus, fi dominus rei pignoratae poftea fiat debitor
l.^i.depign.aB. Requiritur prxterea ad hypothecam rede con-
ftituendam ut res alienari poffit l. 9. Cod. qua res pign. quare in
fundo dotali, relitigiofa, hypothecae locus non eft.
X I I.
Rem comunem pro fua parte pignori obligate debitorem poffc
patet ex lege^. §. i. in fine de pign. In fumma dicendum pigno-
rari poffe tam res mobiles, quam immobiles, corporales quam
incoiporales /. 4. C. qua res pign. obl. modo in commercio fint,
quae enim extra commercium funt, ut re.s religiofae amp; facrs, ea-
tenus tantum, quatenus alienantur, etiam pignorantur.
Prohibentur pignorari arma militum arg. l. 14. de re, mil. ne
milites armis exuti à fundionibus amp; exercitiis militaribus abftra-
hantur; fpes prxmiorum quas athletis dantur l. 5. Cod. qult;e res
pign. ne athletarum alacritas minuatur.
X I V.
Nominum quidem ordinario amp; ex fubtili juris ratione non
-ocr page 7-fuftinetur pignusjfedex squitate amp; propter contrahentium utili-
tatcm; unde fequitur creditorem agere non pofle direäa hypo-
thecaria adverfus fui debitoris debitorem , fed utilem ei concef-
fam efle /. 4. C. qua res pig». obl.
Non inelegans quaeftio orta eft inter Jureconfultos circa fer-
vitutes, an pignori concedi quove jurepoffint? Non eft quod
dubitemus fervitutes tarn perfonales quam reales oppignorari
pofle domino fervientis fundi, non tmxa debet, cui plus licet ^
quod minw efl, mnUceere, l.zi.deR.J. cum igitur domino
fiindi fervientis ejufmodi jura rede vendantur, quid obftat quo
minus oppignorari poflînt. Sed an tertio pignorari poffint,
quœritur? Quod ad fervitutem conftituendam attinet, diftinguo
inter feruitutes reales amp; perfonales, hae uti ufusfrudus, ufus,
pignori dari poffunt. De realibus fciendum, diredo vel ordi-
nario jure easpignori conftituinon poffe, fed excontrahentium
utilitate admittitur, tum, ut ab initio pignori conftituantur
/. iz. ff.depign. tum Ut jam conftitutae alteri pignoris loco con-
cedantur , fi nimirum utilitas quxdam inde redundare poffit.
I r. §. 3. depign. junda lege 12. arg. quoque l. 8. §. 5. de precar.
quia aequum eft conventionem fervari Llt;\.de fervitut. Nec opus
eft diftindione, inter fervitutes rufticas amp; urbanas, quafi hs
pignorari poflent, non ills: fed dicendum neutras ordinario
jure obligari poffe, verum ut ante dixi illarum pignoratio-
nem fuftineri ex aequo amp; bono propter contrahentium utili-
tatem.
Pignoris conftitutlo vel generalis eft vel fpecialis. Generalis
comprehendit omnia debitoris bona /. 17.1.12. C. de diflr. pign.
non tantum praefentia fed amp; futura l.fin. C. qult;e res pignor. amp;e.
etiam adiones amp; jura l.j. C. de haredit. vel aEl. vend. l. 49. de
Verb.ßgn. appellatione mobilium vel immobilium nomina non
continentur, quia tertiam bonorum fpeciem conftituunt diftin-
dam à mobilibus amp; immobilibus l.j.^.^.depeculio. /. 15. §.3;
f. dere jud. Quid fi fic quis oppignoraverit obligo' omnia mea bo-
na vel omnia mea mobilia (jr immobilia Rs. pignori etiam oMi-
gaffe adiones amp; nomina intelligitur , mentio enim mobilium amp;
imraobilium ex abundanti adjeda eft /.?./. de fufeil. leg.
Generalis hypotheca non comprehendit illas res, quas verifi-
mile eft debitorem obligare non voluiffe vel nunquam (olitum
fuiffe, uti eftfuppellex, veftis, vel quod fpecialiter diligitur
1,6.1. f. de pign.
speciale pignus in rebus certis confiftit Li. §.i. 1.15- §• i* ^^
pign. nec intereft res fit fingularis, ut fundus, equus, domus,
homo , vel certa univerfitas, ut grexquorundamcorporum./.ij.
pr.f. de pign. taberna l. 34./. de pign.
Non tantum res generaliter vel fpecialiter pignori data, obligata
cenfetur, verum etiam ejufdem macceffiol.ti.f.depign.aSl. nam
re principaliter obligata intelliguntur fimul obligatae fingulae ejus
partes, hinc liquet partum ancills oppignoratae m pari caulla el-
fe quâ mater eft. /. i.C.deparmpign. fic quoque fruftus amp; quç
€x re poftea nata funt, tacite pignori conftituta intelliguntur ,
quia aliquando rei oppignorats partes fuere, tunc nimirum,
cum rei, unde nata funt, cohaerebantnbsp;de rei vind.
Quemadmodum pignus conftituatur, videamus. Conftitui-
tur vel publica vel privata audoritate. Publica auftoritate con-
ftitutumpignus, neceffarinm; privata, voluntarium appellatur. De
neceffario vide Thef. 24. Voluntarium conftituitur teftamento,
vel per conventionem ; teftamento, cum teftator rem aliquam ab
haerede legat creditori pignori tradendam , vel cum teftator
fimpliciter rem aliquam pignori abfque traditione effe jubet 1.19,
f.de fign.atl.l. ii.de alim. leg. Per conventionem, quod
ventionale amp; expreßm dicitur /. 2. C. de prat. pign. conftituitur
pignus vel per traditionem in contradu pignoris vel per padum
îegitimum, nulla interveniente traditione.
Pignori hac ratione per contradum conftituto, aliquando imo
Sc fspiffime adjici folent pada, inter quae non infimum fibi vin-
dicat locum paBum antichrefios, quo facultas utendi pignore,
loco pecunix credit« conceditur creditori /. ii.§. i.ff.de pigmr,
/,i7. C. de ufur. Eftque vel expreflum, cum expreflis verbis in-
ter debitorem amp; creditorem de eo convenir, veltacitum, ubi
pecunia gratuito mutuo data, res quae fruftus fert, pignori da-
ta eft, quia hoc ipfo conventum cenfetur, ut fruäus loco ufu-
rarum amp; compenfationis cujufdam liceat retinere l.^.ffjnquibm
cauß ptgn. tac. contrah.
X X I L
Commiflbrium padum olim pignori adjiciebatur, quo inter
debitorem amp; creditorem convenir» ut res pignori data pleno ju-
re dominii creditori acquiratur, dummodo debitor tempore di-
ao non folvat debitum , quod paßum ob fraudes amp; captiones,
qu3î facile intervenire poffunt, prohibitum,/./?». C.depaB.pigu.
facillime enim homines inopiâ laborantes in hoc padum addu-
cuntur, quo efFedum, ut debitoribus conftituto tempore non
folventibus, fua res adimatur, qu2 communiter valore fuo de-
bitam pecuniam fuperat.
Padum autem hujusmodi valet, quo convenitur , ut pecu-
nia die deftinato non folutâ, res pignorataemta efTe debeat jufto
pretio, vel jam ante conftituto vel arbitrio boni viri conftituen-
do l. dt.pr. f. de contrah. empt. Tale quoque padum admittitur,
fi debitor pacifcatur fe pignus creditori ceffurum, nifi intra cer-
tum tempus folvat , quo paâo efficitur , ut creditor hypoihe-
cam communi jure vendere poffit. l.i.C.depa£l.pign.
Ncceffarium pignus eft vel pratorium , vel legale feu taciturn'
Praetorium rurfus vel ex cauuâ judiciati defcendit 8c judiciale
alio nomine dicitur 1.1. C.ßex caujfà jud. Vel ex decreto Praeto-
ris , amp; pratorium in Jpecie vocatur.
Pignus judiciale eft, quod julTu Magiftratus judicifve poft
rem judicatam conftituitur in bonis debitoris fententiae parere re-
Bnbsp;cufantis
-ocr page 10-TO DISPUTATIO JURIDICA
cufantis , ad hoc ut creditori fatisfiat, quod fit capiendo pig-
nora ex bonis debitoris.
Ordo autem talis in hujus pignoris captione fervatur ; capmn-
tur primo res mobiles, fecundo immobiles, qua: fi non jmt,vd
non fulfecerint , nomina amp; ac^iones /. ly^.z.dere jud. Idem
ordo in horum pignorum diftraftione obtinet.
Pignus praetorium in fpecie fic didum eft , quod ex primo
decreto Praetoris indulgetur ante litem conteftatam creditor!, vel
coaftionis , vel rei fervandae caulfâ, cum nimirum debitor prs-
ftare cautionem vel refpondere recufat, quod fitpermiffionem
in bona debitoris, ad hoc,ut tsdio rerum fuarum ab alio de-
tentarum affedus aut refpondeat, aut debito modo caveat /. 4.
§.!.ƒ. de damno mfeB. fic ob contumaciam non refpondentis
feu latitantis debitoris, modo a nemine defendatur, mittitur m
polfeffionem bonorum creditor , ut in tuto fit credituni /. iz.
f.proEmpt. ob non prsftitam cautionem mittuntur muher do-
tis, legatarius legati , fideicommiffarii fideicommiffi, vicini
aedium ruinofarum fervandarum cauffà I. z. pr. ff. pro harede I.
2. Cod.mipotior. inpign. 1.1lt;).ff.dedamn.inf.
Per hanc immiffionem ex primo decreto creditori non tam
poffeffio rerum , quam cuftodia feu nuda detentio tribuitur ,
hmul enim hic cum debitore polfidere jubetur, quare inpolTef-
fione, non polfelfor effe dicitur. Ex fecundo vero decreto ve-
rus poffeffor , vel rei dominus declaratur /. 15. §. i6. ff. de
damm. inf.
Sequitur legale fen taciturn pignus, quod citra conventionem
difpofitione juris contrahitur, wdcxprafumptacontrahentiumvo-
luntate , vel ob ßngularem debiti favorem , vel denique ob
fpecialem creditorum conditionem.
X X X.
Ex präifumpta contrahentium voluntate pignori obligata funt
inveöa amp; illata in locantis praedium urbanum non fecus ac li ex-
prefle de äs cum domino conveniflet /. fin. in quibus cauff. pign.
vel hjp. accipe autem illa tantum inveda effe pignori , quse eâ
mente induda funt, utperpetuo, hoc eft, quam diu durâtlo-
catio, fint in domo /. 7. §.\.jf. eod. longe aliud obtinet in inve-
dis amp; illatis in praedium rufticum, quae nifi hoc expreffum fit,
non pignorantur , ratio diverfitatis hsc eft , quod in rufticis
praîdiis fatis cautum fit locatori, frudusenim quotannis nafcun-
tur, qui tacite ei pro mercede obligati funt, at in praediis urbanis
nihil nafcitur, ex quo fecurus efle poflit. Merito igitur inveda
amp; illata locatori pignoris jure tacite obligata cenfentur.
Occurrit hic quaeftio non inelegans, an Ubri fiudieforum in
mufitum illati taciti pignoris loco fro mercede obligentur ? affirmant
alii cum quibus amp; nos facimus , alii negant. Ratio affirmatio-
nis in eo pofita eft , quod privilégia ftudioforum eo non perti-
nent, ut contrahens cum ipfis non fit fecurus per tacitam hypo-
thecam ipfis legibus conceflam ; deinde quia fi libri exciperentur
à tacito pignore nihil aliud invedi vel illati fupereflet. Ab af-
firmative fententiâ recedere facit nonnullos lex 7. Cod. qua res
pign. in quâ inftrumenta ruftica dicuntur non polfe pignori
capi : Ex eâ lege fic argumentantur , quod fi ruftica inftru-
menta non licet pignori capi, multo minus ftudioforum , cum
ftudiofis plurima fint concefla privilégia. Verum refpondeo :
inftrumenta ruftica ibi dicuntur non pignori capi pofle, non ex eo
quod funt inftrumenta , fed quatenus omnia illata in praîdi.um
rufticum à nexu pignoris taciti excepta funt amp; foluta.
X X X 1 I.
In praediis rufticis, frudus quotannis nati ex prafumpta con-
contrahentium voluntate tacite pignori obligati funt l. 7, pr.f. in
quibm caufi pign. nec diftinguendum puto frudus fint naturales,
an induftriales.
Legatariis amp; fideicommiflariis in rebus teftatoris tacita hypo-
theca conftituitur ex ejufdem praefumpta voluntate. 1.1. C.com.
de leg.
B 2
XXXIV-
-ocr page 12-Ob ßngularem debiti caufa favorem datur i. Vxori , in om-
nibus mariti bonis tacita hypotheca pro dote reftituendâ /.
«». §. I. ^nbsp;de rei ux. aä.pro dot is augmenta Nov. 97-cap. z,
jura autem hypothecarum pro dote reftituendâ initium capiunt
à diepromiffionis, licet dos non ftatim, fed poftea foluta fuerit
/. I .ff. qui pot. in pign. fed in dotis augmento non à primâ pro-
miffione incipit /. 19. cod. de donat. ante nupt. Non competit
uxori tacita hypotheca in bonis mariti pro donatione propter
nuptias. De paraphernalibus idem dicendum. In cafu quo uxor
tutrix liberorum prions matrimonii ad fecundas afpiraverit nu-
ptias, non reddita ratione tutete, nec iis alium curaverit ordina-
ri tutorem , bona fecundi mariti feu vitrici liberis tacitœ hypo-
thecaî obligantur pro ratiociniis /. lt;5. C. in quibus cauf. pign,
^ vere.
Conftituitur z. Marito tacita hypotheca in omnibus bonis
uxoris, amp; illorum , qui dotem promiferunt, ad hoc, ut dos
praeftetur I. unie. C, de ret ux. ail. Ex eadem legis difpofitione
in bonis uxoris, quae marito Primipilo in dotem funt data , ta-
citam hypothecam habet Fifcus , fi univerfis mariti ac nomina-
torum facultatibus ex hauftis, nihil fuperfit, ex quo fifco fatif-
fîeri poffit /. 4. C. in quibus cauf. pign. équot; vere.
X X X V I.
3.nbsp;bona eorum, qui civium numero cenfentur, tacite
pignori obligata funt pro tributis amp; collcâis /. i.C. in quibus
cauf. pign.
4.nbsp;Denique is, qui in refeäionem adium pecuniam mutuodedit,
nancifcitur illarum tacitam hypothecam /. i.ff. in quib. cauf.
pign, idque fingulari jure quia refeciio aedium pertinet ad decus
amp; ornamentum civitatis, qualia fingularia jura plurima circa
sdificia funt introdufta.
Ob fpecialem creditorttm favorem concelfa eft tacita hypo-
theca I. (ißg in bonis eorum qui cum fifco contraxerunt /. 2.
C. itt
-ocr page 13-C. in quibus eau f. fig»' l- Cod. de friv.fif. In cauflä psnalihoc
Privilegium ceflat /. 57, de jure fifci. l. 3. ƒquot;. de pan. fifc. ceiïat
etiam , fi in privati locum fuccedat fifcus , quia privati jure
utitur l.ó.f- de jure fif. 2. Civitati in bonis adminiftrantium res
ejus I. !• C. quo quijque ord. conv. lib. ri. tit. 55.
Similiter bona tutorum amp; curatorum ratione geftae tutels amp;
curae pupillis amp; minóribus obligantur 1.10. C. de adm. tut. Idem
eft, etfi tutor velcurator quis conftitutus, res pupilli vel mino-
ris non adminiftraverit d. l. 20. injine. lidem tacitam hypothe-
cam habent in rebus eorum pecunia emtis /. j.ff. qui pot. iu pign.
junBa /. 2. quando exfaB. tut.
X L.
Hadenus egimus de pignoris conftitutione, amp;in ea vidimus
quinam pignusconftituant, quibus conftituatur, quas res in pig-
noris conftitutionem veniant, amp; ultimo , quo modo pignus
conftituatur; quia vero evenit, rem unam pluribus obligari,
quinam in jure fuo perfêquendo potiores fint, videndum no-
bis eft, antequam de conftituti pignoris efFedu difleramus.
Prxferuntur omnibus omnino hypothecariis creditoribus, ra-
tione caulTs feu crediti i. Fifcus in caufsä Primipilari, ob debi-
tum Primipili /. 4. C. de Frimip. lib. 12. Potior quoque eft fif-
cus, quo ad tributa, quia priori loco omnia civium bona fifco
tacite obligata funt /. i. C. fipropter penfit.publ. vend. z. qui ad
militiam emendam crediderunt, modo expreffim hoc ipfum fcri-
batur in inftrumento , amp; in hoc fiat paétum , ut cafu prove-
niente priores fint foli qui ad hoc crediderunt Nov. 97. c. 4.
l.Vxor refpeBudotis l.iz.C.qtti pot.inpign. quia publice intereft
dotes mulieribus fervari I. 1 .jf. fol. matr. ut facilius nubere pof-
fint, quod Privilegium extenditur etiam ad liberos haeredes ma-
tris, non vero ad extraneos Anth.fi quid ex reb. C.qui potior, iu
pign. praefertur non tantum creditoribus prioribus tacitam , fed.
amp; expreffam hypothecam habentibus d. I. 12. C. qui potior.
4. Illi) quipecuniam in rem pignoratam reficiendam velconfervandam
rnmuQ dederunt I. 5. ^ 6. §. 1. 2. qui pot. in pi^n. idque jufta ra-
B 3nbsp;tione.
-ocr page 14-tione , quia per hos fadum eft , ut totius pignoris caufla falva
effet. His adiice eos, quibus merces, horreorum vel areas vel
vedurae jumentorum debetur l. 6. §. ƒ«. eod. 5. quorum pecunia
res comparata eß , modo fpecialis accedat convéntio /. 7- C. qui
pot. 6. Pupilli in re fuis nummis conparata amp; hoc quidem favore
astatis l. J.ff. qui pot. in pign.
X L I I.
Inter creditores hypothecarios nullo fpeciali, privilegio gau-
dentes, priores pofterioribus funt potiores, ubi habet régula :
Qm prior eß tempore potior eß jure. l.2.^.j.i.C.qui pot. in pign,
Obfervata tamen diftinftione inter publicum amp; privatum inftru-
mentum , publicum enim privato eft potius l. ii. C. eod. nifi
forte probatae atque integrae opinionis trium vel amplius viro-
rum fubfcriptiones privato contineantur , tunc enim quafi pu-
blice confedum accipitur d. l. 11, in fine.
X L I I I.
Priorem tempore accipimus , cui prius hypotheca nudâ con-
ventione conftituta eft, etiamfi traditanon fit, hypotheca enim
non traditione duntaxat, fed ôc nudopado abfolvitur /. i.f.de
pign. ail. Quare cum prior creditor convenit de pignore , amp;
idem pofteriori traditum eft , pofteriore prior potior eft. /. 12.
§.ßn. qui pot. in pign.. Quid fi ftipulationi conditionaliaccedat
pignus, amp; anteconditionis eventum idem pignus fecundo credi-
tori pure obligetur? Refpondeo cum diftindione, aut condi-
tio invito debitore impleri poteft , cum vel in cafum vel in
poteftatem creditoris collata eft , aut non poteft ; Priori cafu
conditionalis creditoris cauffa potior /. 9. §. x.ff. qui pot. in pign.
pofteriori, fecundi creditoris ratio habenda eft , non prioris,
quia, cum evenire poteft, ut non impleatur conditio, non ante
contrada pignoris obligatio intelligitur , quam conditionc im-
pleta /. I. inßne ff. qui potior, in pign.
X L I V.
Cujufcunque generis hypothecarii fint creditores régula pro-
cedit, tacitam an expreffam , judicialem an praetoriam in fpecie
ficdidam, five ex teftamento, ejufdem an diverfi generis hy-
pothe-
-ocr page 15-inauguralis, ij
pothecam habeant non intereft /. 2. C. qui potior, I. 4. eod. I. 3.
C. MtinVoß'.leg.
Exceptio eft in prstorio in fpecie fic dido, non enim huic
régulas locus eft refpeftu creditorum , quibus hoc pignus com-
petit , inter fe confideratorum , omnium enim in pofleffionem
ex decreto primo miflbrum eadem ratio , nec priores pofterio-
ribus prsferuntur /. 5. §. i-f. ut in pof. légat, li vero cum alte-
rius generis creditoribus concurrant, difta regula obtinet.
Non eft dubium, quin, fi quis bona fua fimpliciter amp; pure
Primo pignori obligaverit, amp; deinde Secundo rem certam puta
domum oppignoret, Primus Secundo potior fit. Quid fi res
certa , puta fundus Primo fpecialiter fit pignoratus , cum con-
ditione generalis hypothec® , nifi ei ex hac re fufficere poffit,
Secundo poftea domus pignori obligata? Secundus eatenus Pri-
mo prasferetur , quatenus Primo fundus fpecialiter obligatus
fufficit ad fuum creditum confequendum ; fi non fufficit, Pri-
mi caufla potior habenda eft. /. 2. C, de pign. ^ hypoth.
X L V I I.
Chirographarii creditores omnes squali jure utuntur nec prx-
latio inter illos obtinet C Excipe Rempublicam creditricens
qu® omnibus chirographariis creditoribus prsfertur /. 8. §. r.
de reb. auB.jud. ) amp; fi bona debitoris non fufficiant ea pro
ratâ cujufque debiti dividuntur /. d. t. amp;c Ci unus in poflef-
fionem bonorum miffus fit, aliis hoc proderit/. iz. jf. eod.Vv^-
lationem autem quis confequi poterit, antequam bonorum pof-
feffio concefla, qui prius debitorem fuum excuflèrit , vigilanti-
bus enim iura civilia ftripta funt L 24. in fine tod.
X L V I I L
Quid juris fit in creditoribus hypothecariis, cum una res
pluribus feparatim amp; diverfis temporibuspignorata fit, exami-
navimus; verum fi contingat eodem tempore eandem rem plu-
ribus obligari , diftingui oportet, utrum paéinim intervenerit,
necnej amp;fipaftum intervenerit, utrum in folidum pluribus fit
obligata an fecundum partes. Si convenerit ut in folidum fit
obli-
-ocr page 16-obligata;, unusquifque creditorum in folidum contra debitorem
amp; quemvis extraneum pofTeflbrem habet adionem hypotheca-
riam /. lo. f. defign. Inter ipfos autem creditores poffidentis me-
lïor Qntconàmonbsp;deR.J.dJ.10. finveroconvenerit, ut
fecundum partes res pignori fic nexa , cuilibet competet utilis
hypothecaria adverfus extraneos amp; inter fe, fi eorum quis poffi-
deat, ad hoe, ut fuam quisque polfeffionis partem habeat/. r.
§. I. de falv. interd. Quod fi nihil convenit, pro modo debiti
adio competet, fi inter creditores oriatur qusfiio, fi vero cre-
ditores adverfus extraneuni vel debitorem agant magis eft in fo-
lidum eos agere poffe /. ló.^.fenitlt.D.depign.
X L I X.
Creditor hypothecarius pofterior in priorisjus fuccedere ipfi-
ufqne pignus fibi confirmare dicitur, quoties nomine debitoris
pecuniam unà cum ufuris folverit priori creditori /. 22. C.
pign. vel eo , cum offertur non recipiente , cbfignatam depo-
fuerit /. uit. C. de his qui inprior. Cred. loc. five ignorante , five
invito, five volente debitore hoc fiat nihil intereft /. I2.§. 6.ffquot;,
qui potior, in pign. Qui itaque in prioris locum hoc modo fucce-
dit, confequitur idem jus prioritatis, quod prior habuit, non
quidem fuo jure, fed prioris beneficio, in cujus locum fucce-
dit. Quo jure etiam gaudebit tertius, qui debitori pecuniam cre-
didit ad hoc , ut primo cieditori folvat, cum paâo fucceden-
di in locum primi , licet inter fecundum amp; debitorem padum
intervenerit, ut fi res primo obligata elfedefierit, fecundo pig-
nori eflet /. 12. §. %.ff. qui pot. inpign.
Chirographarius creditor non prius in fe transferer jus prio-
ris , nifi nominatim id adum fuerit inter ipfum amp; priorem cre-
ditorem vel debitorem /. i.C.de his qui in prior, cred. loc. vel eo
tempore hoc per judicem obtinuerit l.w C. de fideij. fi veröde
jure pignoris non fuerit padus chirographarius non habebit jus
pignoris, fed perfonalia juris prioriscreditorisconfequitur, un-
de ipfi datur adio Pauliana, quas competit, cum debitor frau-
dulenter res alienaverit /. 10. i.ff.dehisquiinfrand.cred.
EfFeclus conftituti pignoris primus eft, iWius Perfecutio. Dux
autem in hanc rem traduntur adiones, quarum prima eft Adio
Servians (ä Prxtore Servio fic dida) realis, qua dominus fun-
di experitur de rebus coloni , qux pignoris jure pro mercedi-
bus fundi tenentur. §.7./»/?. de aB. Altera, quafi Serviana.qux
amp; utilis Serviana vocatur , quibuslibet crcditoribus datur ad-
verfus pignorum fibi obligatorum polfeffores, ad hoc, ut res
pignori obligata fibi tradatur §. 7. Inß. de aä. hac aflione datur
creditoribus perfecutio in rem /. 8. C. de pign. non enim nafcitur
ex obligatione, fed ex jure pignoris, quod jus in rem acquifi-
tum eft creditoribus fimul ac paöi funt de re fibi pignori danda
Creditor etiam poterit debitorem vel fideijuflores perfonali
aftione convenire ad debiti perfequutionem, vel fi mavult hy-
pothecaria ad pignus conftitutum/. 8. C. i^^/)«^«. adverfus extra-
neos pofleflbres, utra velit, experiri integrum ipfi eft /. 14. ^
24. C. de pign. amp; quidem ante excuflum principalem. Idque
jure Codicisobtinet ; fed jure Novellarumdiftinguendura eft,
utrum debitor ejufve hsres pignus poffideat, quo cafu jus ele-
äionis falvum creditori manebit; an vero extraneus , quo cafu
creditor prius contra debitorem ejufque intercelfores perfonali
aftione experiri debet: quodfi folvendo non fint, hypothecariü
extraneum convenire poteft Auth. hoc fi debitor. Cod. de pign.
Exceptio eft, cum debitor hypothecaria adioneacreditorecon-
ventus, rem pignoratam in extraneum alienavit, poteft creditor
relidodebitore, extraneum, utra velit, acftioneconvenire
hoc ita C. de pign.
Ad rem pignoratam adione hypothecaria perfequendam necef-
farium eft rem in bonis debitoris fuilfe tempore obligationiscon-
tradaï I. 15. §. r.ff.depign. creditoris autem utpote adoris eft
probare tunc temporis rem in bonis debitoris fuiffe. Atque hoc
obtinet, fi agatur contra extraneum; fed fi contra ipfum debi-
torem adio inftituatur,probabit creditor inter fe amp; debitorem
de pignore conveniffe, amp;remcontradi pignoris tempore in bo-
nis debitoris fuiffe. /. 15. deproba.
L I I I.
Aftioni hypothecaris prsfcribitur quadraginta annis fi debi-
tor hxrefve ejus poffideat/.7.§.t,/.rf^prlt;e/;?o.'Z^«/.4o.^««. fi
extraneus amp; quidem bons fidei poffeffor , longo tempore /. i.
(^z.C.fiadv.cred.prafeript. malx vero fideipoffeffore poliidente
30 annis /. 7. Cod. de frlt;efeript. 50. vel. 40. mmr.
L I V*nbsp;^ _
Nemo autem poffeffionem pignoris propria auftoritate, id eft,
non requifitâ magiftratus aut judicis audoritate occupare poteft,
etiam fi hac de re padum conventum intervenerit. _ Hic tamen
diftinguendum puto , an debitor non refiftens patiatur credito-
rem occupare poffeffionem, an non patiaturj primo cafu vi padi
rede ingreditur poffeffionem , nec legis pœnam neretur , ipfe
enim debitor poffeffionem rei tradere videtur l. n.ff.qmd mem
canfsL Secundo cafu non licet apprehendere : nullâ enim pa-
dione iniri poteft, ut alicui refiftenti. pignus vi enpiatur/.«^.
adL. JhI. Z-viprivatk. Nihil facit, quod non videatur vis inter-
ri illi, qui ab initio voluit, fufficit enim voluntatem poftea mu-
tatam effe.
L V.
Secundus conftitnti pignoris effedus in jure retinendi pignorts
verfatur, quod in creditore poffidente rem pignoratam locum
habet l. u pr.f.depign. competit id primo quidem pro ipfo c^e-
bito , cujus cauffâ pignus conftitutum , deinde etiam pro aho
debito , quod ab eodem debitore eidem creditori fine pignore
debetur. /. m. C. Etiam ob chirogr. pecm. pro impenfis in rem
pignoratam fadis. l. 6. C.depig»., fi qus reftent ufurasfolven-
dse, retentio quoque conceditur l.^.C.def{fur.
L V I.
Tertius conftituti pignoris effedus eft jus diftrahendi -, Cum
creditor fruftra folutionem à debitore exfpedavit, conceffa eft
illi poteftas diftrahendi , ut ex diftradi pignoris pretio debitum
confequatur l.n.^.i.dereb. eor.quifub.tHt. aliter autem diftradio
pignoris conventionalisamp;legalis, aliter judicialis procedit.
LXVII. In
-ocr page 19-L V I I.
In diftraftione conventionalis pignoris, fi de tempore diftra-
aionis convenerit, diftum tempusobfervandum eft, faciatmm
cumventa ,nbsp;contra leges , neque dolo malo inita funt,
omnimodo ohfervanda fmt. Lz^.C. de transaSl. Csterum pigno-
ris conventionalis amp; legalis , quoad diftradionem eadem ratio.
Creditor in diftradione horum pignorum facultatem habet uten-
di jure fuo, hoc eft, poteft ipfe extra judicium amp; abfque audo-
ritate magiftratus diftrahere , vel fi mavult publice amp; audorita-
te magiftratus judicifve rem diftrahendam curare. Hoc pofterio-
ri cafu inter conventionale, legale amp; judiciale nulla eft differen-
tia.
L V I I I.
Extra)udicialiter , antequam diftradio fiat, denuntiandum id
eft debitori amp; quidem adhibitis teftil^us fi fieri poflit /. 4. C. de
difir. pign. poft denunciationem biennium exfpedabit creditor.
l.l.^.t.c^z. C. de jure dom. impetr. Si padum conventum fit,
ne res pignorata vendatur, trina denunciatrone ei opus erit,qua-
rum fingulis tantum intervallum tribuitur, quantum aequum vi-
debiturquot;/. ^.f. de pign. aß. poft quas denuntiationes biennium
praeterlabi finet , quo elapfo rem pubhce vendet 1.3. §. i. amp; 1.
C. de jure dom. impetr. Obfervandum porro eft in hac diftra-
dione creditori, primo ut omnia bona fide amp; folenniter ge-
rat I. 9. C. de dißr. pign. bona fide , ut abfit dolus
omnifque collufio, folenniter venditio fit, cum obfervantur il-
ia q-us in vendendis pignoribus requiruntur , qualia funt, ut
res profcribatur, id eft publicè venditio indicetur , ut venditio
fiat ab ipfo creditore , nec ille direde feu indirede , alteri fcil.
fuo nomine emptionem mandando, emptor exiftat /. 10, C. de
diflroB. fimul enim ejufdem rei tempore quis emptor amp; vendi-
tor exiftere nequit- Ut conftituto fimul generali amp; fpedali
pignore, fpeciale prius diftrahatur d.l.9- C. de diflr. pign. Quod
fi nullo jure, puta, ante moram , vel diem pado diftradioni
deftinatum, creditor pignus diftraxerit, omnino non valet ven-
ditio, poteritque debitor rd vindicatione petere rem venditam
I quocunque pofleflbre /, n.C.fivend.pign.aq., nifi cum ufu-
^nbsp;C znbsp;capta
-ocr page 20-capta fuerit, quo cafu à crgditore pretium pignoratitia adione
petendum eft d.l.z.mfine C. eod. Si vero mala fide amp; non ob-
îervatis folennibus hypotheca diftrada fuerit , adverfus credito-
rem dabitur actio pignoratitia in id quod intereft l. 4. amp; 7. C.
dediflraEl.pign. quod fi ex bonis creditoris condemnati folvi pe-
cunia non potuerit, amp; conftiterit emptorem cum creditore frau-
dem participaffe , oblatâ ei pecunia cum ufuris , quanti fundus
venit, reftituere rem venditam cum omni caufsâ compellendus
eft l.C-ß vend, pign.
L I X.
Publice vel per Judicem fi conventionalis vel legalis pignoris
diftradio celebretur, idem, ut fupra monui, obtinet, quod in
judiciali; quippe debitori condemnato quadrimeftre fpatium fo-
lutioni faciendae relinquitur /. 3. §. i. C. de aßtr. rei. jud, quo
tempore elapfo amp; ceffantejn folutione debitore, pignorum cap-
tio procedit, poft quam duo menfes conceduntur, quibus non
dum fequuta folutione , elapfis, per judicem publica licitatione
venditur, amp; plus offerenti addicitur ; In hac vendifione inter
cïteros etiam ipfe creditor admittitur, illoque plus ofFerente re-
liquis praefertur.
Pignoris legitime diftradi elfedus eft avocatio dominii à de-
bitore, ejufque in emptorem per traditionem tranflatio , quod
abfolute amp; irrevpcabiliter procedit in venditione extraneq fada,
adeo quidem, ut à debitore ofFerente debitum lui non poffit,
alia ratio eft in venditione alii creditori fada , /. 6. jf. de dijlr.
pign, ratio diffirentije eft, quod in venditione extraneo fadaper
traditionem dominium tranflatum fit, quod invito nemini adi-
mendumeft. In venditione alii creditori fada, non dominium,
fed jus pignoris tranfeat, quare illi oblatio fieri poterit. /. 5.§. i.
l. 6, ff. de dißr. pign.
Repignoratâ venum propofita, amp; emptorem non inveniente,
debitori hoc denuntiandum eft, eiquebiennium conceditur, quo
pignus Juere poffit , intra quod fi non luat, à Principe jusdo-
minii impetrabit creditor, quo impetrato, intra biennium adhuc
pote-
-ocr page 21-poteritredimereofFcrendo debitum cum ufuris, litis impenGs 8c
omnicaufsànbsp;de jure dom.impetr.
L X I L
Difpiciendum ultimo eft, quibus modis pignorisjus folvatur
amp; Primo quidem folvitur pignus mturdidebiti folutione
f. de pign. fublatâ enim caufla principalis neceflêeft, quod
acceffionis vice fungitur , quoque tolli. SecnndoßlueioHe fiStà,
uti compenfatione, jurejurando fe non debere, rejudicatâ, cum
debitorjudicio abfolutus eft, accepùhùone Li^.f-qutbus mod.
pign.l.'Ç.ff.eod. Tertio Interitu rei pignoratx.l. 8.^. eod. Quarto
remijjlone pignoris expreßa , per paâum ne res pignori hypothe-
caeve fit. /. 8. §. i.ff.eod. vel tacitk, cum pignusredditur /. i.ffquot;.
de paEl. vel creditor patitur pignus alienari L z. C. de retnijf.pig»,
patientiam autem accipe talem, cum creditor quid fecit, ex quo
manifefte renuntiandi voluntas colligi poteft /.8.§. 15. quihus
mod. pign. Item fi fifco hypothecam diftrahente filuerit creditor,
tacite remififfe intelligitur/. %.C.deremiJf.pign.,i\it fieo tempore,
quo pignus diftrahebatur , programmate admoniti creditores,
non comparuerint, idem dicendum videtur /. 6. C. eod. Quinto
denique ratione modi, exiftentia fcilicetconditionis veldieicon-
ventioni pignoris adjeds l.C.pr.f.quibnsmod.pign.l. 11. eod.
OPPUGNANTIUM. MANUS.
VERITATIS. NON. FERITATE. VICTA.
QUUM. MANUS. DEDISSET.
TOGATUS. MILES.
LAUREA. REDIMITUS. CORONA.
VICTOR. AC. TRIUMPHATOR.
DISCESSIT.
ACCLAMANTIBUS. MUSIS. PARITER. EARUM. QUE. ALUMNIS.
IO. P^AN. IO. TRIUMPHE.
MACTE. VIRTUTE. ESTO.
ET.
OyAM. ARTE. QUARTS. QU^ERESVE.
FAMAM.
F A M A R S I.
JNVENms. IN. SEPULCHRO.
A
Ita. Nobüißmo amp; Doäijßmo D, Cmdidm,
amico fm ßngulari Mgwatur