Philofophis Doftoris ejufdemque Facultatis in Inclytâ Academiâ
Ultrajeainâ Profelforis Ordinarii
NEC NON
^mpliffirni SemtHs Academici confenfn , Nabiliffim^me
Tit, ^nbsp;MEV I C^ Decreto,

is.

LA-

r ' r

. ; : a o.,i r a- t u q ?! i

I vi' tw % 'quot;J -à 'O' K VI \

a a

'?r'

' • ^JL^

Oipöra noftra fyndromè malofum ftipäntür, quae
häud folümmodo praenundant nös diffolutionem
fubituros , verum cnim vero vitäm noftram infi-
diatitür, ut Hofli extrcmo tradant. Medicina ex-
cülta fuit ad mala hsc avertenda, amp; è corpore hu-
mano eradicanda : inter qus non minimum amp; in-
frequens cft Tabes, qU$ plüfiiïi'os vitara miferam
degerecogiti amp; nön raro penitüspfofternit. Ideo-i
. .nbsp;fpecimen profedüs in haC arte exhibiturus prö'

difputatione maugurah , hunc hoftem maxime noxium debellandum fufce-
pimus; itaque ad rem ipfam.

II.nbsp;Phthifis ergo feu Tabes modo fumitur pro qüacunquè extenuatione
totms corporis ; quandoque pro atrophia ób paliuli defedüm . Ivel innuit
poiro feu colloquationem , ut in febribus amp; Heftias diuturnis j
ispeitem ^«pctf^or feuimmodicamtotiusariditatemamp;confumptionem. Ul-
timo reftringitur ad Phthifin pulm^onaremvitio fc. pulmonis excitatam. Pro
praefente vero Phthifis feu Tabes in genere eft fubjedum Thefeos noftrae
defignatum, qnam quoad nomfen defintmus elTe atrophiam indeque fequen-
tem extenuationem corporis cum debilitate virium. Hujus rationem for-
malem , caufas amp;c. inveftigando penfüni mihi impofitum abfolvére co-
nabor.nbsp;•

III.nbsp;Interim haud abs re fufpicor, in limine quaedam arinotaré de nutri-
tione in corpore rite difpofitö; Undetrahfituri fadliusin dignotionem atro-
phiae; deinde annumerabimus modos feu ^^ocpctV«? ob quas aftio nutritiva
inhibeatur; quibus breviter perpenfis, cum adumbratiorie methodi curato-
riae concludemus.

IV.nbsp;Nutritio eft reparatie difpendii, quod corpus -conftähti ritu fubit,
per viöum debite prsparatum : cum enim vita noftra in perenni fit fluxu,

volant, unde ne craffiores reftantes nimis pr^ponderent. hisquoquemul
nphces extant decelTuum amp; excretionum vi^ : per quasveluttotide^ri
partes inveterafcentes congrno fibi modo relegantur.

Huic ufui feparationes in Renibus , glandulis cataneis inferviunt, item
Hepate, Paucreate amp;c. ex his ali^ cum fiimmo corporis levamine immedk
teexcernuntur, uti ftmtfudoramp; urina,- ali^in v;a morantur, utTtfi
çefTum debitum hofpiti folverent; quales funt bilis, fuccus paûcScus amp;

lympha per glandulas faudum. ^foph.gi. amp; inteftinorumSrar H^
mod.sfpu-uus evanefcunt. fanguis ex omni parte decreffit, ànlEnufe
penu redmtegratur, corpus dto corrueretnbsp;»quot;pabuiijulto

V. Provide vero curatum eft de fuftentatione molis corpore^ per con-
ftitutionem partium dbi ingeftioni,-amp; concoftioni infervientium , dummquot;
do ordinatim agunt:nbsp;quot;ummo-

mationes fubie priufquam perfede dabor'atus i/Ltut onem^eS^^'^ hT
JUS pnncipalis officna eft ventricuJus. ubi pr^paratur pab^u um n^rnm
dum ingefta qu^vis per calorem humiditateiS Je non CumTevem ^^
picuii contenta commifcentem in minutias conterantur : ut Darfitad^vtr,
hendam tinâuram in fubfidium fanguinis poft defœcation^m ; ' j
per vafa ladea convehendam. Hoc li^ore ^ncerfttïC pTs'I^^^^

rum etiam prsparatiqni neceffario confert. Chylus fanguini paulo an ^C^
dis mgreffum quaf guttatim inftillatur qua notabili Providentia provta
eft, ut fiat jquahs amp; gradualis diftributio ; ne nimia^opiÄquot; fequot;

tx , amp; quodam modo adhuc improportionat^ obruatur Lgu amp; mt
chin® praîparantes fuffocentur.nbsp;^

Eodem Cordis impulfu fanguini in ventriculis commifcetur , amp; cum eo
m pu mones tranflatus , per ejus anfracSus propellitur ad ulteriorem c^m!
mmutionern amp; cum fanguine commixtionem : ddnde in finiftrum CorS
ventnculum reverfus , conqualTationem fortiorem adhuc fubit uSde l
,rtenas ejiqtur : harum ope in partes univerfas amp; diftantes convehendus

Hfccribracxarteriarumamp;venariim
protradis contexuntur ut videre eft m glandulofis fubftantiis totius corpo-
ris nec non hepate, liene, paucreate , Renibus amp;c. dum enim fanquis cum
iucco recenti per hsc trajicitur, inter fanguinem à tergo fequentem amp; vafa
lenlim auguftata valde compreffus eft j particule qusdam antea aflbdat^ dis-
junguntur.quaedam conformes m porulos in lateribus arteriolarum conni-
ventes, uti chylus ex mteftmis in vafa laftea, expreflse, à vafis fui generis
recipiuntur.

Hinc Chylus ficuti Isvigatione fubaftus in minima reducitur, amp;requi.
fitas configurationes acquirit , unde particulae ejus inter fefe vel cum fan-
guine taies combinationes ineunt, ut vicem partium continuo abfceden-
tium fuppleant, amp; indolem cruoris genuinam induant.

Ab hoc etiam operehaud exdudendœ funt fibrs membranofae amp; mufcu-
lares , quas fanguis quoque pervadit, nec fupponendum eft fibras has amp;
vafcula velut canales mere palfivas amp; inertes nihil huic conferre j è contra
vero nervulorum participes, amp; fpiritibus aduatos motu fuo leviter con-
tentum fanguinem comprimendo, pariterqueprogrelTum ejus promo vende,
energias fuas huic operi impendere. ^ ^^ » ' ^^

re ahbih benigne irrigat, eafque mole fua elevans. hinc corpus nutriri di-
citur.nbsp;'

Nutótio itaque eft dccrefcentis tantum fanguinis indeque fequens jufta
amp; ordmata corporeae molis confervatio vel reftitutio. Dum augmentatio
proprie dida eft appofitio amp; coalefcentia particularum folidis partibus, un-
de feeundum omnes dimenfiones amplificanturj qus adultis mimine com-
petit.

Vî. Hinc videatur Phthifm feu atrophiam efle folummodo ineptitudi-
nem fanguinis vel partium fuccum alibilem rite prçparare : Nihilominus re-
quiritur ut defcriptionem aflumemus latiorcm ; quamvis enim hic modus
fit unicus quo corpus contabefcens reftauretur: attamen hujusfolodefeclu
in tabem non labitur ; nonnunquam enim hac virtute fanguinis haud prs-
frada ob varias occalîones corporis intabefcentia inchoetur , licet perraro
inde complementum fumpferit.

VU. Tabem idcirco defcribemus , quod fit penuria feu confumptio
fucci Vitalis , cum extenuatione partium folidarum amp; debilitate virium..
Caufana proximam fupponimus confumptionem fiicci vitalis qui fan-

guis eft , huic enim indiffolubili nexu' valetudr. nnftr. n- •
nedhur, f.undum hujus fluxumnbsp;ft^tufS^^

decreffit. Quis hujus difpendium patitur, amp; non advert v^ ' ^
ftratas, amp; corpus fcnfim tabificumf hinc propter inediam
ros, catharfinfortiorem, H.morrhagias ve £nbsp;fulf.T/'-

Jupervenjt, res adtdemredit; Eadem enim reftat difproportio int.. T
recedentes e^fque qu« fuccedunr. u«dc liquet taLm elTe cn '
Wum ranguinis difpendium, ultra quo3 vidu^e^d:^^nbsp;repaquot;!

lolldas Ic. fibras mufculares hquefieri, vel particulas quas^'s ab
amp; fubfidentiam fibrarum inde fequentem.nbsp;'quorum corponsi

tut, unde Thefi noftr^ fidemcïnciliarenitemui exS?
a penurk fanguinis oriri concipiamus. ï ppo ; itaS e carn^f;^'^quot;

In tabidis vero haec vafcula haud débité imr,V^, r urj . j
nnris moles conrJrl.V c___• • •nbsp;» fubfidunt, unde cor-

gmtuum mfluentiam, canales hi fa^ngSi miruSXc^^^^^^^^^^
fanguinis mgreffum impediunt potius quam promovent ^Lc p^-t?''
cunqueneaareifto eni, uti debent r^inime irrigate . exaS
durits evadunt. uticerniturincarnibusfenefcentibusamp;emaciatisf ' ^
Hinc ratio petatur cur membra paralytica emarcefcunt, ob dcfedumfc.
'nbsp;coarftantur amp; fanguis in circuitu. fuoprspeditur, a

quo aflolent diftendi. Hinc ratio insqualis nutritionis pateat; in-pueris
«.achmddaborantibus, cui adjungaturcralfities quaedam fanguinis.

diate amp; m d ^ «'■Squot;'?quot;^'»' acquirit. Hae confiderentur i. prout imme-
bulinbsp;fanguinis quantitatem imminuunt ; hue faciunt pa-

Sanguis nutrimenti debito psnu defraudatur amp; corpuseontabefeit,non tantum,
dummodo propter appetitus languorem nimis parce iotro rccipitur, feddum
ob vexitrieuli tonum praefradum, amp; fermenti debilitatem, aut non rite dige^-
ritur, vel nimis feflitiânter denuo excernitur. Porro hifce.non obfïanti^
bus quo minus fanguis refedionem ab; ingeftis capiat, attamen Jadearum;
vel duâus thoracici eoardatio, vel obftrufbio, ob.matei-iara iis impaétam,.
vel ab tumorem vifceris eujufdem externe comprimentem, fucci aJibilisde«-
rivationem effieaeiter prsfcindit. Üt perieulum fecit Doâiff. D. Lorverusr
erumpendo dudum eanis thoracicum , qui, chylo in cavitatem thoracis,
exantlato tridui fpatio moriebatur.

XIV.nbsp;Chylus etiam poft fanguinis ingrelfum per fpiraculum quodnam
prspropere fubftrahatur, amp;hoc modo opus nutritionis eluditur. Quam-

dentur, ut piunma praeter naturam exccrnuntur. Ita fuccus nofter nu-
tntius quandoque fibi procudit dudèus, per quos finguHs Scquot;Ss ex
currerepoteft;unde alimentum quafi vafi ufque perfLto in^^^^
fangumem amp; corpus minime alit. Hoe modo chylus ipfe per ulcera Tu
mones amp; m d,arrha:a fa.pe relegatur. Ita proculdubio. quin in duobus
oWervavi max,mam hujus partem quotidie pr^cipue mane pertuffim ex-
Snbsp;1'br^duae vel tres Phlegmatiscraffi amp; albidi diei fpatio conftan-

adeo palam fuit, ut ipfelgrot-s totum mS iï hoTfôlum ^Sfr-
piniuntnbsp;animaliafceminina dumlaSntraro

non datur evidentior tabis caufa. Quot enim corpore emaciato amp; v Xs
attritis fuccubuerunt, cujus nulla ratio apparebat, prjEter alvi ßuri,m V
moderatum, diu tamen negleßum, donee altiores radices^beerst o/ -
aut confilio erui potuerint Cui fubfternifanguinem vfÄm mc^tTh
fpicemuri dum crafis ejus foJura, propter fluorés afam^rLbuh Zie evT
cuationi, vel ahter depravata.fuccum nutritium pervertit, amp; cum eô un7o
nem renuens, excerni inique exponit. ^nbsp;^«meounio.

XVII. 2. Paritas rationis ïEque valet, quare fudores immodid amp; afli-
dmfepeablque alio morbo evidenti. corpus fupra modum débilitant-
hçc evacuat,O naturalis, licet cum tanto nobis eLlumento eS t ut
minimum gradum citra illud quod commodum eft periTlf f^ t Is
tamen ultra noc fubfiftere nequit abfque magno corporis incommodo. S^l
Finfcorbuticis, poftfebres diuturnas. erumpit ,amp; in tabem tendit : ut
W hfius obfervat in Adolofcente, quia febre quartana con valefcens, infu-
dor profufos quot,die dehquefcebat; propter hanc, adeo contabu t ca o,
amp;v.r s exhauftae fuerunt. utferein fceleti marcorem redigeretur.
^xvm. 3 Ulcera externa immodicam purulentae materie quantitatem
profundentia hquorem vitalem abfumunt, £ vires tradu temporL eXu

rlunt, Hinc ulcéra cancrofa amp; ftrumofa, aut alias cacoethea in atrophiam
Icthalem definunt. Infuper praeter rationes jam diâras hsc penfitanda (c
offert, quod fanguis inter tranfeundum miafmate in congru o , ex putri ma-
teria in partibus ulceratisaggeftainquinetur, proindeque ad nutritionis mu-
nus obeundemprorfus inhabilis redditur.

XIX.nbsp;4. Seminis prodiga difpendia quocunque modo eveniuntcontabe-
fcentiam inducunt, hinc plus teftibus elargitur, quam illis deftinatur, re-
lique partes debito tributo defraudantur, amp; funâiones vacillant, fanguis
admodum depauperatus amp; fpiritibus fpoliatusmuneri fuo haud fufHcit, un-
de vires neceffario collabuntur.

Porro quandoque excretio ichoris feu putrilaginis ex partibus genirali-
bus corpus enervat ; partes amandantes in viris reputantur proftatae , in
fœminis glandulae circa uterum confits, hunc effluxum diminutio totius,
Ianguoresamp; emarcefcentiâ fuccedunt ; ut confiât in Gonorrhea amp; fluoré
mulierumalbo.

Hic fermo habeatur de Tabe dorfâli , quae fxpenumero talem feminis
effluxum caufam fibi agnofcit, amp; hsc immediate dependet a penuria fpiri-
tuum ; amp; oriatur nonnunquam ab obftrudione medullae fpinalis ; unde
débilitas praecipue fentitur in fpina dorfi circa lumbos, amp; partibus inferio-
ribus, quç vires amp; fpiritus hincdeducunt.

XX.nbsp;3. Vifceris cujufdam principalis indifpofitio amp; depravatio fspe ta-
bem inducit. Hincatumoribusin concoâionisvifceribus, abfceflu aut ul-
cere; vel ab inteftini cujufdam, aut etiam Renis, Uteri, aut Veficç ul-
cere vel humore cancrofo . aut alias cacoetheatrophiam lethalem fucceflîffe
accidlt: qus am profufa evacuatione , vel labenT fanguinî aiHigendo, Ii,
quorem noftrum vitalem difperdunt, crafin evertunt, amp; nutritionem in-
hibent.

Hujufmodi eft mala pulmonum conformatio, quae uti nimis frequens,
ita hujus morbi maxime certa amp; pertinax caufa exiftit : ut vulgo cenfetur
nullum ex Tabe fine pulmonislabeinterire.

Hoc malum non tantum ulcus, verum tubercula, aut lapides, aut ma-
teria fabulofa iis impada inférant. Hoc vifcus a qualibet adionem fuam
inhibente olfenfam cito capit, amp; in nixus folicitos laceflîtur ad moleftum
quid excutiendum : hinc excitatur tuflis , qus moleftantis cujufdam in-
dex eft, amp;Phthifeosfaepeproœmium. Compreflîoaut vellicatio duduum
trachealium, aut veficularum aerearum in motus hosfpafmodicospulmones
incitât. Occafio autem faepiflîme eft nimis copiola feri qualitate vel quantitate
peccantis, elateribus, horum duduum amp; veficularum exudatio, quod in

ipforum cavitates decidens, affcdum catarrhi nomine vnigo infignitum,
producitj ^jus diluvio vel acrimonia pulmones quafi inundatiamp; valde ir-
ritati in tulTjm amp; expuitionem fere continuam cientur ; qui pulmonibus

originaliter ve] porbo debilitatis fuperveniens exulcerationem amp; Phthifin mi-

Has malse pulmonum diathefes cum tuffi atrophiam univerfalem indu-
cunt, motum fanguinis perturbando, amp; libero aëris commeatu praefciffo,
crafin ejus evertant. Porro furor fpirituum ita fsepenumero evehitur, ut
prstufli urgente, fomnum capefTere nequeamus, appetitus dejicitur, amp;
ventriculus injefta vix retinekt, unde evidenti quafi modo in tabem conji-
cimur: ad hsc prêter evacuationem immodicam per expuitionem, com-
pletioni Tabisadvenit ab exulceratis tabi impuri communicatio, quo fan-
guis inquinatus in varias perturbationes adigitur, unde oriuntur fucci nu-
tritii difperditio, fitis amp; aeftus, fanguinis liquationes, Sc confequenter to-
tius intabefcentia.

XXL 4, Sanguis ipfe ab indole genuina defciflTens Atrophiae faepe caufa
principalis exiftit. Tabes a tali propliaft dependens, modo vifcera farta te-
ßafunt, apud Authores fub nomine febris Hefticae venit j dequofympto-
mate pofliea. fanguis ex fe drqoçiifx©^ evadit ab triplicem dyfcrafiam.

XXII. I. Dum acredinem amp; nimium fervorem acquirit ; unde mite-
iCentem 8c balfamicam difpofitionem deponens, vultum induit aufterumS;
cholericum. Hjec conftitutio muneri nutritive fumme inimica eft. Pro-
pter hanc in fe dcpraedatur, amp; nativam ejus crafin exedit, fpiritus prsebet
fervidos: qui anomalias in nervofo generefspeexcitant, amp; fibras inaftio-
ne fua prçcipitant. In hoc cafu fanguis nimium tenuis, amp; in vapores re-
folubilis, plus quam cum «Vpw tolerari poteft, exhalat, prsterea fuccus
nutritius in taliter affedis ob fermenti ftomachalis acredinem bilefcit, adeo-
que qualitates fanguini conformes fufcipiens, dum ei admifcetur, haud uti
debet fervores ejus demulcet, nec in nutritionem laudabilem faceffit, ve-
rum partibus morbofis fe affocians ulterius pervertitur , amp; celerrime'eva-
porate cogitur. Hue plurimum faciunt in excitando hunc ftatum morbo-
fum amp; fomentando ingefta qusvis calida amp;acria, uti vidus ex falitisamp;pi-
peratisi ingeftio liquorum ardentium. Talis temperies quibufdam conna-
turaliseft, qui quamvis raro ad mortem ufque intabefcunt, attamen toto
Vits curfu Tabe teneri videntur, amp; plerumque citius confenefcunt; huic
obnoxii fanguinem habent fupra modum calidum amp; effervefcentem vafa
a^mpla, amp; cruorediftenta, licet carnes emarcidae fint amp; indurata.

' '^'grant.nferoces amp;afperas; undenutritio inhibetur, fibr^e
amp; falamenta calore prsgreffo arefaâs , amp; indurata;, irrigatione hujus li-
quons minime recreantur aut relaxantur.

mcraffari videtur ob compagem ejus ftridiorem . qu£ accerf.tur mutua
comphcatione particularum quarumiibet fanguinis: hic dependet amaterl
vifcofa, qu^per totam maflam fanguinis difperfa, amp; parSs ' rb^
adaptata, commum quafi vinculo univerfasftridim devinât; Suritacon
catenatç 1,quorem exhibent craffum fed a:quabiliter mixtum, amp; tenacem^
CUJUS partes œgre ab mvicem fecedunt. Uti glutinantia liquori partibus
fteterogeneis conftanti immixta, fubfidentiam amp; feparationes prohibent amp; mi-
xturam œquabilem reddunt.

Ob tenacitatem fanguis Chylum fibi admifceri amp; intime uniri renuens,
velut heterogeneum fecum afportat, quod in variis partibus e gremio fuo
facile deponit. Ob Craffitiem vafa haud rite fubit, nec feparationes rite
luccedunt. Hmc ventriculus lympha ejus neceffaria haud sque perfundi-
tur. unde quidam hoc morbo laborantes fiti premuntur, amp; liquida facile
mgerunt, dum fohda quae vis faftidiunt, aut ingefta xgre digerunt. Ob
parem rationem m tradus exiliores vix admiflionem obtinet, unde fibras
priusa cruorediffents amp; elevate concidunt, amp; contrahuntur , amp; moles

to penu defraudatur, fpiritus torpidi fiunt, fibr^ fpiritibus minusirradia-
tae canales mertes hunt, fubfidunt, amp; anguftantur; hinctaliter affedide-
biles funt, amp; in fomnum proclives. Horum confirmatio habeatura Dia-
betis natura amp; fymptomatis; ubi fanguis ob immodicam liquidi profu-
fionem neceffario in craflamentum faceffit; hunc morbum comitanturpul-
füs celer amp; laboriofus, fitisimmanis, amp; totalisemarcefcentia. Duosquo-
que novi atrophia confumptos, qui fine evacuatione notabili vel calorein-
figni, cito elauguefcebant, carnes abfumeban tu r, amp; fpiritus mire torpidi :
nihil interim cibi appetebant, liquida vero fufFerre potuerunt, verum al-
ter folidum quid ingeftum. femper rejiciebat inconcoâum; alter quamvis
faepe non rejecerit, attamen quafi onus in abdomine fufpenfum diu amp; cum
moleftia gravitabât, inutrifque fanguis, ut per Phlebotomiam occafionali-
tercelebratam conftabat, licetfloridus, amp; squabilisconfiftentix, tenaxta-
men , vifcidus amp; feri omnino expers fuit,

B z

XXIV 5. Dum fanguis acidus amp; depauperatus exiftit, faenetablscau
fa eft Liquor vital,s ex fpirituofo amp; dulcefcente, aliquandÄmaacT

dum dégénérât qu=e defedio œconomi^ corporis proJfus adverS fS
ritibus en.m Archeo ifto magno, qui jure naturali hujus œconTmi^ fe
g.m,n, profit, profligatis vel fubjugatis. amp; acidis in domSum ^ftL
fnndamenta conftitutionis eruuntur. Hinc compages nimis laxTta dS-'

diffluimt, amp; utr.que a fe invicem fçcedunf. Ex hac.ra^dice pul u nt va!
rii fruaus morbid, ; prout a gradu defeciionis vel a qualitate CS 7

guine circulante in locis varjis relinquunturj hinc eveniunt evacuation« d W
htantes : quales funt diarrhea , fudores, amp;c.nbsp;^«anones debi-

In hune modum fanguinis crafin pervertunt, evacuationes violentar '
Hsmoverhagis febres dmturnae prœcipue quartana diu protrada.

r fdefumuntur a caufis ejus
antecedentibusj feeundum en.m caufam continentem unica tantum eft äffe

teetione, ve a vitio vifcens, uti pulmonis, qu^ Phthifis pulmonarisnc
minatur vel a fanguinis vitio, qu. apud Authoresfpeciatim veS^
mine febns Heto, amp; a triplici dyferafia dependet , fc. vel acri amp; ferquot;
vida, vel vifcidaamp;nimis compara vel aeida amp; effaeta Hamm 1 j
nudatiodiagnofin hujusmorbi inftiruunt.nbsp;Harum notae, amp; de

d^SflLIlnf ^amp;debilitatem corporis fat dignofcitur;
t^fri J Anbsp;An vafa kflea obftruantur col

gnofces cx dejeflionihus albidis amp; copiofis, qu^ funt inftar ladis coa-^uTa-
n amp;non, un aliorum excrementa. biletinft^amp;fcetid^; prout h^cob-

pravatum fit, ex fign.s frequenter fenfui evidentibus apparet, uti pulmo
n.s per tuffim amp; expuitionem^ hepatis vel lienis per doloU amp; tümo Tn^
qui funt per fe morbi velut eauf, atrophi. fubftr'ati, quorl exämen p^

diagnofin iis appropriataminftituendum, quodabs re effet hoc loci inferere.
S, fanguims folo vmo oriatur, febricula plerumqueobfervatur; fiafervida
intemperie dependeat, calor eft intenfior, urinse coloratiores evacuatio-
nes haud adeo evidentes; fi atenaciamp; vifcida diathefi pulfus celer amp; labo-
nolus, fed calor debilior, adeft in fomnum proclivitas amp; fpirituum quafi
lubhdentia ; interim evacuationes vix confpicu® funt, appetitus dejicitur,
Urina: bonae confiftentiae, amp; fanorum haud abfimiles Si ab acida pul
fuscreber fed languidus, calor debilis , nifi a paftufup'ramodumintendunquot;
tur; Evacuationes fœpe copiofç , appetitus interim vegetior eft fed mala

XXVII.nbsp;Quoad Prognofin omnis Tabes periculofa , eoque periculofior
quo caufa magis radicata eft , in principio igitur fi advertatur facile pie-
rumque curetur , nifi vifceris mala conformatio aegre corrigenda renitet,
unde Phthifïs pulmonaris hereditaria periculofiffima. Heftica in principio
fîEpiflïme feliciter curatur, poftea vero difficillime.

XXVIII.nbsp;Hue haâenus, priufquam vero tranfeamusad curationempau-
lo fiftamus examinando fymptoma quoddam fc. febriculam quas plerumque
comitatur atrophiam amp; Heftica dicitur. Hic calor humidum corporis ab.
lumens reputatur caufa efTe Tabis immediata, etiamdum fymptomatica fit.
Ubicunque vero invenitur cum corporis extenuatione , fine vifceris nota-
bili laefione, vel morbo acuto, non rantum caufam proximam, fed mor-
bum ipfum idiopathicum ftatuunt,

Forfan hxc notio aliquatenua admittatur in Phthifi ob acrem amp; fervidam
languims ternpenem: veruntamen quod calor hic fymptomaticus femper fit
caufa difperditionis fucci Vitalis, vel adeo notabiüs', dum tabes a föla fan-
guinis dyfcrafia dependet, ut morbus ab ea denominationem fortiretur,
plurima aflenfum inhibent. Calor enim a labe vifceris puta pulmonum ul-
cere excitatus intenfior eft quam vera Heâica. Ipfi quoque agnofcunt da-
ri Heâicam fine Tabe, porro plerique morbi chronici febriculam adjunâiam
habent, quœ nihilominus febris hedica haud nuncupatur.

Hoc fymptoma itaque defcribamusquod fit perturbatio amp; motus fangui-
nis citatior atrophiam faepiffime concomitans, cumcalore nonnunquara amp;
ariditatefenfibili, qui intendunturpoft paftum.

XXIX.nbsp;Proculdubio ortum ducit a caufis Phthifeos fupra mcmoratis amp;
quaelibet ad produétionem hujus diverfimode confert.

Licet hïc materia tota in tenebris verfetur, fufpiciones quafdam propo-
nam, quibus aggredior dilucidarequoritu hoc fymptoma fufcitetur. Sup-
pono itaque.

torm.ntroducerc, necnon maximam penurbationem. Wma^fS t
fub,ta paffionum excitatio, qux pulfümadeo immutat. Ita irritSb
cularum ,„ quav,s parte ab impulfu materi=e improportionatr
bus rp,n.bus fanguinis motum perturbât amp; accélérât : hin^oSa f
fat.0 febrem fymptomaticam concitat. In hunc modum Ventricu us oï
fenfam capicns, lu.c perurbationi aufam pr^ebeat. In Hedids dar^fle

Kerantur, ut frequenna pro motus languore compenfet, [culatio quot;ë
rennetur. Hmc Hydropici amp;ChIorofi affed^, L. amp; quocunque Ld^
debduat, utplunmum pulfum habent ceierem. Pariter dum fangi cA
fat cor amp; pulmones m motus rapidiores urgentur, ut cruor a c^eS

F^^aitus, amp; mtrahmites ardiores contentus tumultuat. amp; quaque vice d
tlUS crcumrotatur: tales dantur in vifcida fanguinis conftitutTore PrJquot;
terea ob glaudulas obftruflas partes fecerai folitae, inmaffam reeureitanteT
perturbationes créant. Ira in puerperis ladis tendentia. quam pro fempo' e

faftaad mammas, febrem ladeam diSm nl^
4. Mifcela matent putride amp; heterogenen fanguinis motum penurba '
Hmc exulceratio partis cujufdam particulas acrioref vel fuo modJ deine
res langumi commumcando ordinatum ejusdrcuitum interrumpit foquot;^

H^ funt rationes prscipu^, qnx feorfim vd fimul junde perturbatio
nem hanc concitent, quibus forfan aliae accenfeantur ^

Hosdeberiexiftimoamp;debilitatiVentriculi, amp; dyfcrafijE fanguinis fn
perveniente cibo amp; fucco nutritio. Fibr. Ventriculi'tenerioÄ tLquot;
ra, o^leviquavisoccafioneinfpafmosadiguntur. qui fyftemati nc vofn
commumcati, cito per totum diffunduntur. uti eviSdtur^Pyiipt«

velut mortis prasnuncia, qua: frequenter adfunt dum hoc vifcus folum ag-
gravatur. Hinc obmalam digeftionem hae perturbationes concitentur; amp;
fœminae quaedam teneriores amp; Cachedticas fine Tabe ob ventriculi d^vUr
calore amp; febricula velut hedica a prandio diu vexantur.

XXXI.nbsp;Ultimum nunc ftadium ingredimur fc. curationem, cujus me-
thodum tantum adumbrabimus. Itaque in hoc afFedu ficut in plerifque
aliis tres erunt Primariae Indicationes Therapenticœ viz. Curatoria, Prç-
fervatoria, amp; vitalis. Harum prima morbum refpiciens amp; intabefcentiam
cohibere nitens, abfque fecunda, quas in morbi caufam collimat, peragi
nequit. Quapropter circa morbi hujus Therapeiam prxcipux medendi in-
tentiones erunt. i. ut bona fanguificatio reftituatur ; 2. ut decelfus par-
tium praecaveatur. 5. ut penus fufSciens fucci laudabilis fuppeditetur. His
fubordinantur alias, a caufis hujus morbi refpeftivis defumptas, qus con-
fîderandœ veniunt, dum Medicus circa curationem in particulari verfatur.

XXXII.nbsp;I. Intentio prima eft, ut per bonam fanguificationem nutritio
reftituatur : hase fanguinis labem refpicit ; quae vel a parte quadam ulcere
tentata vcl alias depravata mutuatur, vel ex fe oritur. Si parsaliqua ita de-
ficiat, ut fanguinem coinquinet, cum conftet de morbi natura, remedia
primario amp; fedulo in hanccollimanda : dum enim fomeshic remaneat, quo-
tiefcunque efFeftus fupprimas ufque recrudefcent.

Si Pulmo tuberculis aut quibusvis concretionibus, vel quod frequentius
ulcere tentetur, amp; corpus in atrophiam conjiciat. Pars longe potior cura-
tionis reducäioni hujus vifceris impenditur. Varia generali tabis naturasada-
ptata hue commode transferantur, praecipue quae di®tam fpeâant. Inten-
tiones vero primariae refpiciunt pulmones aflFeaos, in quorum fublevamCQ
multiplex exiftit medicaminum apparatus, quibus fatisfaciamus varias indi-
cationes a natura morbi amp; fymptomatam defumptos, quorum pleniorem
tradationem, rationes amp; formulas praefcriptionum indagando, à propofi-
to prorfus alienam eifeduco, amp; quidem fuperfluam dum apud omnes fere
Authores proftant, amp; nonnullidehacreegregiefcripferunt.

XXXIII.nbsp;Vel fanguis ex fefe hanc diathefin «Tpo^/^ai/^ contrahit : hujus
femotio omnimode tentanda fecundum triplicem diifcrafiam , qua fanguis
in hac re faepe peccat. In hunc finem varia ubivis comparentur, qus in-
veniantur fub titulo febris Hedicx; utilia quidem ex iis feligentur , amp;
ufui licet cum longe diverfa intentione adaptentur. Horum Authores pri-
mario attenderunt caloris extinftinni, amp; corporis humedationi, quas per
refrigerantia amp; humedantia faspiffime irrito conatu moliebantur.

Nos vero remedia collinamus in fanguinis malam diatkfin fecundum ejus
acredinem, vifciditatem amp; acorem.nbsp;Medica-

I. Ut fanguinem fundunt. coagulationes diffolvunt nov,'.
amp; pr.ap.tant; uti funt décoda ex radicibus Ch^refoîi pXi TTSa
hd.nbsp;'T Annfcorburicis admixtis ; Item ^qu^ iffi,! ^eï

ade amp; hmaabus. amp; antifcorbuticis : potentiffime vero IZ ptS fi
h nitrofa ut Û1 prunella, aliaque ejufdem faring; Item faE vo Sitquot;

3. Vd ut matens hujus evacuationi conducunt, amp; ita fansuinis
ficationem promovent: h^coprimeperfidtur per diurefin ve dTaXorE
hue conferunt décoda, aquç, fpiritus volatiles omnmque prius nomlata
c^t utnbsp;'■^dadviasexcLoHasleniteS:

Jp Htusmnsfereextidos fufatat. Propterhanc rationem migratio in aVrem
pr^ripiunt. Illi

tncuh amp; fangumis crafin ftabiliit, ut nutrimentul redius prVpa^ amp;
prscavet, ne mmis prompte iterum diffluat.nbsp;t'aretur, SC

empenei diverf^ fangumis morbof^ , breviter annotabimus qu Jm c^
libet pnmano conveniat.nbsp;lu-cuam cui-

fi ab acidit'ate ^fangut; XernttÄ'quot;™ fundentialocu^'ni habent
debitum tenorem amp; confiUiam XTnt^ïlf^^^^^^^^nbsp;^

fpondent Chalybeata, qu^ ventriculum corroborant 3 jd' r
crafin fanguinis laxiorem reftituant. Unde fluorés pr.ca' enun-^ Äf

hendum curetur ne fanguis partes fuasadeo copiofe ableget; dein ut oma-
na excernent,a ad debitum tenorem reducentur. Pofterio prions mede-
la^rçrequint ve fimul curanda fecundum varios excretionu'^n modos '

ex^ tvelad earn tendit, refpeclu ad fanguinem femper habito, ant qu m
poro, um occlufio mohatur. Ut f^pe vidi talem affeßum poft fanguin^

«ofuntchalybeata, qux crafin e,us ftabiliuntamp;diffolutiones inhibent. Item
medicamenta fale volatih, nitrofo amp;alchalizatoprjEdita fsepius juvant Qui
dam attendant coardationempororum perinunftiones amp; balneatione'srefri
gérantes, quae fuum locum habeant, dum vero fanguis dyfcrafia «reoW«
laborer, nec tuto nec profperefuccedunt.

Pgt;-oliibent, humiditates divertunt. amp; ad farcofin
d iponunt, hue faciunttraumatica, aliaqueprius nominata. Idem dißum
ht de Gonorrhea amp; expuitione copiofa, qu^E caufis Phthifeos annumerantur;
defignatio vero hujus 1 hefeoshaud exiget, ut amplius profequeremur.

XXXVIII.nbsp;Intentio tertia eft ut fucci laudabilis penus fufficienscdntinua
apponatur: Hujustotum exhauriunt reflacibi prœparatio amp; libera m fangui-
nemtransraiflio. Hinc ventriculi tonus corroborandus, fermemum invigo-
randum, cibusfacilis coftionisingerendus. Dein vafa Chyl.fera aperta (er-
vcntur, velobturataaperienda, ut liber Cbylo patefiat aditus. In hoe cafu
aciduls imprimis conveniunt, item deobftruentibus intus exhibitis, hm-

XXXIX.nbsp;Indicatio vitalis regerit diitam, curat de fuftentatione vnnumamp;
fvmptomataurgentiarégulât. Quoad diaetam, cibusdebet elTe fimplici^OTimus,
amp; facilis codionis: hinc lac afininumamp;dixta prorfus ladea optimo fucceffu
in atrophia fipe prsfcribitur. Item Jufcula Limacum, aquae Hm-dei. Ge-
latinaexRafura Eboris Corn, iervi. Pane alboamp; HordeoConleCta , CUiad-

iiciatur Cor.C.C.amp; Cinnamomum. Haec praebent fuccum mitem Sc blandum,
qui plus reficit corpus tabificum, quam carnes vel ex iis confedra, utfuntju-
fcula confummata uti [vocantur in curatione Tabis adeo decantata. Hsc
prsterea remedium cedunt, fanguinem diluendo. amp; partes mitions natura:
fubminiftrando, ut maffam ejus nonuunquam iminutant amp; rénovant. St
d'xtü laftea minime conveniat, omnibus ertim haud sque arridet, cibusiit
boni fucci, carnes teneriores femel in die indulgeantur, five jufcula ex iis, item
ova forbillia, interim potus fit omnino medicatus, fit decodum ex farfa
china, Raf. Eboris. C.C. fantalis, falfaphr. hordeo paflulis amp; his fimihbus.
Carnes falitse vel fumo induratae procul habeantur.

Ad Vires fublevandas Cordialia exigentur, quç comparentur ex aquis appro-
propriatis; In hunc finem quoque margarits, lapides pretiofi ,amp; Bezoarnca
nec^n fpiritus volatiles adhibeantur ; hue praecipue confert hauftus Vini Gc-
nerofiamp; malagenfis. Quoad fymptomata funt morbi effedus, quo fublato, amp;
haec concidunt, dum vero vehementer urgent, confideranda veniunt, licet extra
intentionespropofitasmedendi cadunt, nedumfontem fupprimere niteraur,

Hsc fymptomata praecipua fint appetitus prorfusdqedus, Diarrhaea, amp; m
quibufdam vigilix, ad appetitum excitandum digeftiva amp; ftomachica adhiben-
da, qux fermentum aliquo modo reftituant ; curetur ut Diarrhxa intra limites
coerceatur, amp; fomnusprocurandus, amp; quslibet perturbationes fomnum ar-

propinantur maximi ufus funt; his enim deceffus partium imniodici liftun tur,
amp; perturbationes comprimuntur ; unde induciis quafi conceffis, occafiodatur
conciliumineundi, pariterqueexequendi, utrebelleshi amp; vitam perichtantes
radicitusextirpentur. Sic dixi haud quod amplitudo fubjedirequirit, fed
quod augufti difputationis limites pcrmitterent.Siquis lubeat mendas meas cor-
rigere, amp; qux defiderantur fubnedere, grate labores fuos expendat.