DISPUTATIO juridic a
I N A V G V R A L I St
De

Ufufrudu, amp; quemadmodum
quis utatur vel fruatur.

^nbsp;V A My

FAVENTE DEO TER OPT. MAX.
Ex yIu6toritate Magntfict ReSîoris,

D.M. JOANNIS LUYTS,

Philofophix Dodoris, ejufdemque Facultatis in Inclytâ Academià
Ultrajedinâ Profeflbris Ordinarii,

nec NON
AmplifTmi StMtM Academici confenf» , NohiUjfmxque
Facultatis JVRIDIC^^ Decreto ,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in U T R O QU E JURE honoribus amp; Privi-
legiis ritè , ac légitimé confequendis.
ErMditorum Examini fitbjicit.
JACOBUS LANSBERGIUS, M. F. Hagk-Bat'.
A. £gt;.13. Jami, hora locoque folitis»

Trajecti ad Rhenum,

Eî Officina Francisci Halma, Academiaî
Typographi , clo loc Lxxxvin.

Ciariffïmis Graviffimifque
FIR IS,

D.LUC^ vander POLL3
Promotori venerando,

D. johannï van Muyden ,
Juris Utriufque D. D^quot;^ , amp;

ejus facukatis in inclita hac

noftra Academia Profeflbri-
bus indefeffis, vigilantiffimis.

Hanc Difputationem , acfe ipfum, ut qualecunquc
erga viros meritiffimos grati animi indicium
ext ar et ^ débita reverentia

Offert amp; infcribit

JACOBUS LANSBERGIUS.

Auctor»

DISPUTATIO JURIDICA
I N AV GV R A L I S,
D E

Ufufrudu;, amp; quemadmo-

dum quis utatur vel fruatur.
Caput Primum,

^e Etymologid amp; definitione.

E Ufufruftu afturo Etymologiam
amp; definitionem prxmittcre vifum.
Ufusfrudus igitur dicitur ab utendo
fruendo ; uti frui autem fignificat
rem traélare amp; exercere ad ufum
noftrum amp; commoditatem, quate-
nus ad cam comparata eft natura:

------------arg. /. 13. 4. feqq. ff. de ufufr.

i.io. l.i^. eod, quoad definitionem emditilTime Cicero in
Jibro dc offidis docet, quod omnis, qua de re aliqua Ju*

A %nbsp;fi^^h

fcipitur inßtuüo, debeat a definitione proficifci, ut in-
telligatur quid ßt de quodifputetur : huncfecutus , ar-
gumentum meum de Ufufruftu à definitione ex ordior.

§. I. Ufusfruftus rede à JCto. Paulo definitur; Jus
aüenis rebus utenàifruendi falva earum fubßantia, l. r.
jf. h. t. princ. inft. eod. Jus hic fignificat legitimam , hoc
efl de jure conftitutam facultatem, in qua fignificatione
fervitus jus efle dicitur. Quot fignificationes illud verbum
injure noftro habeat fatis indicar. /. w.f.dejuß.^jur.

§. Alienvs dicitur ; unde conftat fervitutes femper in
aliéna re confifterecum res fua nemini ferviat, l. 'i.princ.
ff. fi ufus ft.pet atur-, per hoc verbum fruftuarius diffère
ab haerede fiduciario : hic enim re utitur juredominii, non
fervitutis.

§. 3. Dicitur rebus ; qux VOX generis eft indicans
Ufumfiuftum efle omnium omnino rerum ex quibus utili'
tasaliqua percipi poteft. ff. quand, dies legat. ced.
l. 41 de ufuf

§. 4. Diciturnbsp;; quod eft proprium ufus-

firuftus, qüodque eum feparat à pignore, nudoufu, ha-
bitatione ; per ea etiam verba intelligimus fruftuarium ha-
bere jus, omnemque utilitatem exrcperdpiendi, quas ali-
quo modo percipi poteft, ita ut lucretur omnes frudus
qui ex fundo aut ejus occafione percipiuntur, non modo
naturales l. 9. h. t. fed ctiam civiles l. 7, eod. non tamen
poteftatem habet rem fruduariam alienandi, oppignorandi,
vel in alios ufus convertcndi, quamvis meliorem domini
caufam faceret. /. 7. in fine l. 8. /. 44. h. t.

§. 5-. Verba jam ultima definitionis funt, rm/»^
ßibflantia; quofignificaturfruftuariumita uti frui debere,

ut rem

I N A u G u R A L I s.nbsp;f

ut rem falvam fervet domino, acproinde hacclaufulafru-
ftuariumprohiberi, tum rem confumere , caufamve pro-
prietatis deteriorem facere, tum in aliam formam rem mu-
tare /. i^j.pen.ff. h. ^.arque hoc quidem de vero ulutrurtu
dicitur , non autem de quafi ufufruau , §. inß, h. t.
de noftra definitione hxc fußiciant.

Caput Secundum.

Tgt;e VfufruBm divißone,

§. I, quot;TT Ideamus nunc, an Ufusfrudus commodam di-
y vifionem recipiat. Interprétés eum dividuntin
caufalem amp; formalem quam divifionem antea improbavi,
fedjampropriamamp;veram ejus diftinftionem explicate ne-
ceffe erit. Dividitur igitur à D. D. in verum amp; quafi Ulum-
frudum : in quibus enim rebus verus confiftat Ufusfru-
dus ex definitione ejus fatis apparet; fc.iniis rebus qui-
bus uti ac frui poflumus falvâearum fubftantiâ.

§. X. Quafi autem Ufusfruftus in iis rebus , quibus

falvâfubftantiâ utiftui non pofTumus, velutifrumento, vi-
no , oleo, item amp; pecunia numerata, quod clare ex d. §.
inß. h. t. colligitur.

§.3. D.D. qujeretefolent an veftimentorum Ufus-

fruftus verus vel quafi nominari poffet ; amp; ego quafi
puto : nam ufu quafi confumuntur : veftimentorum ta-
men folemnium êcfcenicorum verum Ufumfruélum efle
non dubito. Sed quomodo pecuniae efle poteft quafi Ufus-
fruftus cum illa nunquam confumatur ? R. pecuniae
Ufumfrùaum inexpenfione conflftere , eoque fefpefta
ejus quafi abfque dubio Ufumfrudum efle. à. inß. h. t.
^ ^nbsp;A3nbsp;Caput

« DISPUTATIO JURIDICA
Caput Tertium.

modo Vfusfruäus conflituitur,

COnftituitur autem Ufusfruaus plerumque inter pri-
vatos homines, vel voluntate ultima , vel inter
VIVOS, ultima voluntate veluti legato Ufufruftu §. i. inß
, ^^fi quot;^'quot;/i^^^ßf- % ut amp; fi proprietas

§. I. Inter vivos vel folius acquirentis fafto , vel vo-
luntate conftituentis amp; acquirentis ; priori cafu ipfo ufii
amp; longa quafi poffeffione Ufurnfrudum acquirimus -

uT iTnff'Jquot;nbsp;Imperator confti-'

uit. ut Ufusfruftus c^ter^que fetvitutes perinde ac res

immobiles ufucapi pofTent ; pofteriori cafuamp;ftipulationi-
DUS conitituitur , amp; paftionibus (fc. non nudis fed con-
traftui, vel rraditioni adjeftis incontinenti) (ut cum
JCtis. craffiori Minerva Joquar) fi fcilicet aliqua quafi
traditio acceflerit, qualis eft ceffioin jure , qusfrequens
fuir Romanis /. 39. ff, de ferv. urb. frac. /. 2. x ,
AII. amp; 14. de fervit.frad. ruß.

§ 2,. Conftituitur porro Ufusfruftus pure , vel fub
conditione l. 9. ^ ff. ad exhib. 1.quib. mod. uf am.
enam ad tempus /. 16. §. z. ff fam. ercifc. vel ex die l. 4.

ff. h.t. gratuite autem concedi debet, alias in contracflum
mnominaturn , vel locationem, vel fîmilem contraflum
inciderer.

Caput

Caput Quartum.

T^e commodis ac oneribus UfusfruBus.

FRu^luarii commoda emolumentaque maxima funt;
percipit inquam omnes fruftus , omnemque utilita-
tem ex re fruftuaria , imo quos dominus ipfe percipere
poflet l. j.prtnc. l. 9. frinc. amp; §. 4. /. ii. §. 5. / 7.i. 'f^r-
fic. unde l. 59.nbsp;h. t.

§.i. Si prsdiiUrbaniUfusfruftus conftitiitus fit, pen-
fiones amp; omnes reditus ex sedificiis , areis , amp; caeteris,
quae œdium funt, ad fruftuarium pertinent d. l.-j.deufuf^
quando vero quis praedii ruftici vel fundi ufumftuftum
habet, tunc quidquid in fundo nafcitur , Vel inde per-
cipi poteft , fecundum fundi conditionem, fruftuarius
confequitur d.l.^.jf.eod. hinc reditum ex venatione, û
fcilicet fruftus fundi ex venatione conftet /.nbsp;de

nfur. aucupio^pfcatione , ad fruij'tuarium pertinctecon-
ftat d. l. 9. i. 5-.

§ X. Item ex metallorum inventione /. 13. §. 5-. eod.
thefaurus tamen non eft in fruftu fundi, tum quia non
renafcitur , tum quia eft res nullius If. §. 12. 13.70-
lut. matr. Quando autem Ufusfruftus conftituitur in
pecoribus amp; jumentis, tunc fœtus, lac, pilus , lana ad
fruvFtuariumpertinent, partus vero ancillae in fruftunon
eft , fed ad proprietatem fpeâat : abfurdum enim vide-
batur hominem in fruftu effe , cum omnes fruftus re-
rum natura gratiâ hominum comparavit. l.S^.ff.h.t.
§.3. Poteft porro Ufufruduarius utilitatem amp;commo-

dum,

s

dum

quod exre fruduaria percepit, alteri locare , do-
nare , vetidere, aliove titulo concedcre d. l. iz. z. ip-
fum jus tamen non alienat , fed in perfonâ fruftuarii id
radicatum manet ; quod œquitaspoftulat; fi enim fru(^ua^
rius id in alienum polTet transferre , hoc aliquando fié-
ret, cum manifefta injuria proprietarii.

§.4. Qusritur, fi ex filva non caedua arbores evulfa»,
vel per tempeftatem ejeftae fint, ad quem pertinebunt. R.
ad Dominum/. 19. ^.i. h.f. ita tamen ut Ufufruftuarius
amputate poffit quantum ufui viliae fuffèceric /. \z.princ.

ff.h.t. Sindemortus fuerint adfruftuarium pertinebunt
modo novas fubftituat 18.h. t.38.inft.R.Tgt;. s.

§■ S' Qpaeritur, fi navis Ufusfruâ:us reiitf^us fit quid
juris habeat fruftuarius. R. navigatum mittere poteft
fruéluarius, licet naufragii periculum immineat ; /, n

I. h. t. navis enim ad hoc paratur ut naviget.

§.5. Teneturporro fruftuarius ad impenfas fcilicet mo-

dicas ; hae enim temporalem fruftuum perceptionem
concernere cenfentur : ad magnas non tenetur, quia
ad perpetuam rei caufam fpeflare videntur, amp; hinc per-
tinent ad proprietarium , cujus proprietas eft perpétua,
l ZI. §. 3. de ufufr. qux vero tanta fit, ut ad dominum
pertineat , défi nietur judicis arbitrio , qui id ex circum-
ftantiis, quantitate amp;quahtate, aeftimabit gl.ad.
h. t. agnofcet etiam décimas , veâiigalia , tributa, fimi-
liaque, ad quae praedia per fe , amp; poflèlTor eorum nomine,
obligatus eft. l. j.ff de publicnn.ïS veBig. l.j.^. z, zj.
§. ^.ff.h.t. adhibita tamen eadem reftriftione , fc. fihjec
ipfa non fit immodica; nam quae ultra fruftuum quanti-
tatem prxftitit fruduarius , dominus ei refundere debet
arg' I. 5. z. de impenf. in res.

§ 7. Cau-

§.7, Caufam porro proprietatis nondebetulli ratione
deterio rare , /. 13. 4. -6. t. fed uti , veluti bonum pa-
femfamilias decet : hinc œdes fartas teftas fervare debet
7- ^ Jeqq- /• 64. h. ea quœ vetuftate corruêre , reficere
non tenetur d.l. 7. amp; gregem per modum univet
iîtatis reliftum fupplere ex agnatis in locum capitumde
fonftorum , l. 68. in fin. h. t. aliaque praeftare quaefpe
Äant ad officium boni patrisfamilias, utidiâ:um: tene
tur quoque adrefarciendadamna, fi quse dédit culpa fua
amp; quidem lœviffimâ, etiam in omittendo , ut ufucapio
nem, non interpellando, aut alias l.\.%ult.uf.quemcav
Se, pro varietate delidi, variis tenetur remediis, veluti
lege Aquilia amp; interdido , quod vi aut clam nec non.
a^ionibus furti /.i3.§ Ap^. jf.h.t.

Caput Quintum.

c aut tone fruBuaria.

I- Uaedam reftant videnda de cautione , quam
V^fruftuarius praeftare debet ad fecuritatem pro-
prietarii /. f i. i. uf. quern, cav.

§.z. I. Videamus quinam hic caveant. x. quid. 3.quo-
modo. 4. cui. 5. in quem finem. Quodprimum refpicit,
Iciendum, quod quilibet ufufruftuarius cavere teneatur,
quocunque modo ufusfruftus conftitutus /. i. ^.l.
9.$-1, uf. quern cav. I. de ufuf. ctfi Ufusfruftus
perfonas dilecaiflimae datus fit 1.1. Cod. de ufufr. teftator
^ut€m hane cautiotiem remittere non poteft /. Pen. Cod.

Bnbsp;ut

ut in pojf. legat. l. S.ff. ead. l.i.l. 4. Cod. de ufuf. GaU.
ob ferv. 145. poft DD. in difla l. i. amp; , dida lege pen.
Si tamen teftamento remiffa fit Iiec cautio, remilfio pro
non adjeftia habetur, amp; Ufusfruftus nihilominus debetur,
1.1. C. de ufufr. d. L 6. ut in pof. leg. 1.1. infin. de V. O.
hacoccafione qu^ritur, an Ufufruftuarius ante prjefti-
tam cautionem frudus faciat fuos ; affirm, modo bonâ
fide, amp; ex voluntate proprietarii poffelfionem rei fruftuari®
naftus fit, nccipfe in mora cautionis praeftandx fuerit,
quia cautio omiffa tantum conceditur, non frudus aut ufu-
rs petuntur l. §. y.jf.de ufu. ear. rer. l.^.l. 9. §. 4. ad
exhib. l. i. J. i.f.quod legator, ex quibus jam intelligi-
mus cautionem non eflc defubftantiâ ufusf vel quafi.

$.3. Quantum ad i. quid caveat frucT:uarius notandum
eft , quod aliud caveat in vero aliud in quafi ufufr. Iti
verocavetfe ufurum fruicutum boni viri arbitratu, hoc eft
non deteriorem fe caufam proprietatis fafturum, rei enim
proprietas deterior fafta non videtur reddita , /. 3.$. i.ff.
commod. caeteraque fafturum qua: in re fua faceret /. i.

/»r.^. 3. §.($. US. quem.cav. In quafi ufufr. cavet, fevel
rem aliam ejufdem quantitatis amp; qualitatis, vel aeftimatio-
nem redditurum , fi contingcrit eum mori §. x. inß. h. t.
non etiam fe ufurum fruiturum boni viri arbitrio: abfur-
dum enim effet rei dominum talem cautionem prxfta-
re.

§. 4. Quod ad 3. modum attinet, dicendum eft, quod haec
cautio fieri debeat datis fidejufloribus , tum quia lex fa-
tisdationis verbo utitur §. 1. ^ 7. (l^em cav. l. 4.
C. de ufufr. l. x.ff. qui fat. cog. tum quia prœtoriae ftipu-
lationes, qualis haec eft, communiter defiderant fidejuflbres

/. 7.

/. 7. de prat. ßip. fi autem non poteft praeftari talis cautio,
procul dubio pignoribus cavere licebit, quod pro cautio-
nis nomine regulariter accipiatur /. 1. §• 9. de coUat.Ji
idonea cautio dicatur qux fit per pignora /. 59. in fin.
mandat.

§. Qiiod ad 4. abfque aliquo dubio cavendum erit ei

cujus eft proprieras.nbsp;ni

§. 6. Qiiod ad quintum finis hujus cautionis eft, utdo-
minus proprietatis fit fecurus, amp; aflèqui pofiit damnum
circa rem fruduariam, datum dolo, culpave fruftarii per
abufum aut alias : vide /. 1. §. 5. /. 9 • §. 3. eod. fi enim fru- -
duarius quid contra cautionem adraiferit , proprietario
competit aftio ex ftipulatu ad intercfle,nbsp;j.

§. 7. Remittitur cautio fafto hominis,cum is, cui illa
cautio pr^ftari debet, eam vel tacite , cum non exigit,
vel expreffe, remittit l. ^6. ff. depart, l. ff- ^d l.f
quilibet enim favori pro fe introduite renunciare poteft,
ut amp; donator, qui proprietatem donavit, retento ufufru-
du arg. L z^.ff. de R. J. l. 7. îit légat, nom. cav.

Caput Sextum.

T^e modis quibus VfusfruSfus amittatur.

§.i. quot;1 ^E amiffione nunc videndû: ne igitur in univerfum
l/proprietas inutilis reddatur, abfcedente Ufufru-
, placuit diverfis modis extingui, quidem naturali morte
fruàuarii ; 3. infi. de ufufr. /. 3. ult. f. h. 1.16. Qod eod.
eftenim jus perfonale , quod mortuâ perfonâ extinguitur

B Xnbsp;d. l.

dl^.l. ult. amp; ad hxredem non tranfit,quia perfonx eft,non
câufx, l. priv. leg. de R.J. quaeritur fi tamen fimplici-
ter haeredibus reliftus fit quid dicendum. R. favore ulti-
mx voluntatis adprimi gradus haeredem tantumtranfibit.
1.14. C. de ufiifru^. primaratio eft, quia alias Ufusfru-
ftus nunquam ad proprietärem fuam rediret, fed femper
apud haeredem permaneret ; fecunda eft, quia contra ejus
naturam efl^et.

§. 2. Qu^ritur, quid dicendum fi civitati aut Ecclefis
fit reliftus Ufusfruftus. R. centum annos durât, quia is
finis eft hominis long^vi /. fó.jf; eod. l. 9. de ufufr. lei
nifi ante contingent civitatem aratrum pati, id eft folo
aequari, aut Ecclefiam deftrui , tunc enim habetur pro
mortua /. ii. h. t. fi vero oppidum per tempus fit delêr-
tum,jus priftinum retineturvclrecuperatur. arg. /.Sc de
•verb.ßgn.pm5l:. l. 7. §. quid cuj. tm.

r frrh ^^n^tendo porro per modum amp; tempus, id eft
Il Ufufruftuarms modum fibi à teftatore pr^efcriptum non
obfervaverit arg. l. 10. î.x.ff. quem ad fervi amitti arg
l. x.ff. fe acq. cottid. modus enim pro conditione eft, amp;
qui conditionem non implet , jus fuum amittit, l. 1'. ^
z. C. de his qua fub mod. Qu^eritur an Ufufrudarius, qui
maiitia fua aut culpa rem redditdeteriorem, etiam jus fuum
amittat. R. diftinguendum , fi ea lege modus exprefl~e
adjeaus fit amittirur Ufusfruftus , fi non, fervetur mo-
dus d.U fin Ufufruâiuarius re abufus fit abfque adjcftio-
ne modi jus fuum non amittit, nullis enim legibus id ca-
vetur; huic accidit, quodtali cafu alio juris remedio pro-
prietarius contra eum poteft experiri. /. 13. §. i ff^
ufufr.nbsp;' '

4.

§■ 4. Non utendo per tempus fc. decennio inter prsefen-
fes, vel vicenniointer abfentes l.fen. uit. C. de Jerv. l,
^ilt-C. de long.temp.prafc. quod ita intelligendum, fci-
licet , {1 intra illud tempus, vel per fe, vel per alios, non.
utatury nam quid quis per alium facit hoe ipfe facere vi-
detur-, per alium autem utimur, cum vendidimus, lo-
cavirnus , aut donavimusUfumfruftum /. ix. ff.de
ufufruUt. Quaeritur , fi is , cui cefTus eft Ufusfiuàus,
etiam, non utatur- R. diftinguendum an vendiderit an
donaverit;nbsp;39. Si^o.ff.de ufufr.

§. 5quot;. Confolidatione fi fc. früftarius acquirat .proprie-
tatem, vel proprietario cedatur Ufusfr. quae conjunftio
vocatur confolidatio ex eo , quod accedens Ufusfruftus
ad proprietärem eam foiidam amp; integram rediat : nam res
fua nemini fcrvit ut diftum, /. ^.ff ß ufufr.pet.

§. 6. Adjedi temporis vel conditionis exiftentia l. 5-.
/. IX. verp fm autem C de ufufr.

7. Interitu rei /. 5-. §. x. ff h. t. inft. eft enim in
corpore; quo fublatoamp; ipfum tolli necefteeft; frinc.itift.
h. t unde fi aedes perierint, ne quidem ufusfruâ:us areas
dcbebitur , quia non areae fed aedium ufusfruftus eft re-
lidlus, I- I- §• 3- I- ïo.ff. eod. periiffe autem dicitur res,
cum ejus forma fubftantialis periit. Quœritur, fi Ufus-
ftuftus quadrigae fit legatus, amp; unus equus motiatur quid
juris ? Refp.totusUfusfrudus erit exftinftus /. 10. in fin.
ff.h.t. ratio redditur in d. U. quia quadriga effe defiit,
hoc eft quia formam amifit, fi proprietas quadriga lege-
tur fecus eft. 1.%-de leg.

CO-

COROLLARIA.

L

^q/? litis conteßationem lihellum corrigere li-
cet,

I I.

ReBe imperator Henricus pro Lothario judicavit ;
merum imperium in Principe reßdere tamquam
in fonte i fed exercitium ejus tantum eße fenes
magißratum.

I I L

In depoßto non dehentur ufura.

I V. •

Citatus ad unam caufam non tenetur refpondere ad
aliam,

V. Pert-

/

Pericuîum rei pendita regulariter ad emptoremper-
tinet.

V L

Fidejufor accept us in majorem qmntitatem, quam
debet principalis debitor omnino non olUga*
tur,

V I I.

Minor in deliBis non reßituitur in integrum.

VIII.

Polygamia Jimultanea tam divino , lt;iuam civili jUquot;
re femper fprobibita fuit.

I X.

Pojremo quaritur , an filius fideicommiffo grava,-
tus, jure civili duas partes detrahere pofjit,
jus civile negat , pontifcium aff^rmat j quod
retinendum arhitror.

finis.

. X V

.1 I V

T T T -t
.. - 1 ^

r t'A

. ■ quot; . [.êS- - À

rnbsp;• î

v: : : i;