JJ^ A VGVRALlSy
QJU A My
divina favente gratia,
Ex auBoritate CHagnifici 2). ReBoris,
Philofophiae Doiäoris , ejufdemque Facultatis in Inclytâ Academiâ
Ultrajedinâ Profeflbris Ordinarii,
NEC NON
'Amfijfimi Senatus Academici confenftt , NobiliJfmlt;tque
Facultatis M E Igt; I C Decreto,
PRO GRADU DOCTORAT US,
Summifque in MEDICINA honoribus amp; Privilegiis
rité confequendis,
VMice difc^uirendam ßflit
KICOLAUS SPECHT, -CULENBUROV
Ad diem 14. Jmii horis locoe^ue folitit.
Ex dfficina francisci halma, AeaÜemia:
Typographi, eb loc Lxxxviii.
plurimum reverendis,
piet ate, ac eruditione
conspicuis.
theologo summo.
mysteriorum dei in pago opheusden
dispensatori fidelissimo.
parenti charissimo.
filiali amore, et obsequio
ad supremum lethi momentum
colendo , observando.
ecclesiae,
qüie christo colombo
tnbsp;in india oriental! colligitur,
pastori VIGILANTISSIMO ,
orthodoxy VERITATIS VINDICI STRENUISSIMO,
PATRUO DILECTISSIMO.
nec non
doctissimis clarissimique viris.
M. D.
IN- ILLUSTRI TRAJECTINORUM athen^o
medicinie praxeos , et institutionum
professori celeberrimo,
practico felicissimo.
promotori venerando.
m. d.
anatomic, et botanices
professori ordinario.
reipublicje trajectin^ polyatro.
medico expertissimo.
frieceptoribus meis et ductoribus facillimis solertissimis.
omni honore, et observantia prosequendis.
fructus HOS
memoris beneficiorum animi indicio
offero, et consecro.
Ti ah omni lt;evo in Refuhlkk tot calamitates, ^ morhi
peßiferi, e^usque merttKtn Ante JemtimqHC.ß, acprater
iciatis atrjtim minantes vi^aere : Itit ^ in corpore hu-
ma.no in quot;vafio morborum oceano laSlnante, Totw vero
homo nil niß morbm-eß. Tenellm ipfe infms in tit er 9
materno Jua experitur fata , vel morlorum myriades ,
dolorumtjue phalanges in illi/^ , dum in uteri ergaflulo
deiinetur , conjurant permciem. Cum fiUci enixu li- '
heriori aurà, frm incipit ; quot no» moleßiis, velmi ma»
lernm frimitiu afligitkr , ^ k miferiarttm , malommque excipitur catervà!
qna ipjum ad extremum ufjtie vita terminum comtiatur. At que adeo , Hti ho-
rn Magiflratiu eß, cum auxilia ReipMca labefaüari, convellique confideret,
ferre Of em patria, fuccttrre falati, fortmifque commumbtts. ha amp; prudentü
Medtci , cum, quantopere nefira lt;etasßt malignis oppleta morbu, videat, fub-
ßdta ferre cadaco hominttm generi, omnemque hem vitrea hominis vitfAnßdian'
tern jtrenue propuljare. Q^are ß non cm/dto fatü, certe non prorjm inmiliter
meamoperam collocajfe videbor; ut mifirrima humana focietati, quantum in me
eß , fubvenire pojjem. Ne autem illotU ( qmd ajunt ) manibw tantum nego-
tium aggredi videar gt; Celeherrimorum virorum examini , ^ dijpmationis crifi
me fabjicere conßitui. Ouapropter ventilationis gratia mihi ex tam immenfàca-
lamiMtum concerte iflam felegi. lt;ju^dolorisacerhitate y fymptomatumincidentium
magnitudine, imerceptione humorutn excernendorum agros in exitium précipitât ;
J^EPHRITIDEM inquam , dir am ac truculentam hominis carnificinamy
cujus contemplationem, ß non pro materia dignitate , faltem pro viribtu planio-
rem aliquantulo reddere eß animtu. Interim omnts-, ßquitocmrrant crttday ^
nonex intis fubfèlliiâ Literatorum petita , rogot ut aqui, boniqueconjulant,
Secmdet itaque fummum Numen noßros conatw , votijque adjpiret, Ht om-
nia initia cedmt ad mminis fui gloriam, amp; proximi jalutem.
A z
DISPUTATIO MEDIC A
'IN^VGVRAL I S,
D B
Ephritidis nomen (ut ab origine vocisortumfâciam)
oriundum defcendit a Grsco vocabulo vs'pp©» ren. un-
de Litmismorbusreminhdgïs Miet-'OiCe! Germannis
^^icc-fucöt dicitur. Vox haec quamvis de rennm in-
fiammatione magis dicatur: attamen etfam pro rennm
affeSla a calcula, arenulifve orto fumitur; notante id
Hieron. Mercmid. in frdeB. in Hipp. aph. iir.5i.amp;
VI. II, atqueuc plurimumfub ealaefioneapud auflo-
resdefcribitur : quia alios wer^o/ dolorismagni-
tudine fuperat, crudatufque vehementiâcaîteris anteponitur. Subquavods
fignificatione Nephritis nokn inftituti erit.
§.1. Defcribi ità poterit, quod Cit morions remm a calcula, vel are»»lisin
illoritmfubßa»tiave!ßn(ibhsconcretisortam trahens, dolorem, aliaquegravißma
Jjmptomata producens.
§.5. 'ProQ.\i\thincaffltäamh.vi]VLsmoTh\partemeamp;renes, quorum brevem
reddere notitiam , antequam eorum laefionismodum aggrediamur , liaud in-
utile videtur : quia, ut ftatum praeter naturalem quis cognofcat, naturalem fcire
oportet. Renes numero ^/»/funtj ut Isfo uno alter officium prsftarepoffit.
Siti fubhepate, amp; liene cavitate fua ad venam cavam, amp; arteriam magnam.
Summis adherent lumbis, mufculorumquecapitibus, quos^oac appellarunt,
primos femur fleârentes, incumbunt. Hi non ex diametro fibi invicem oppol
nuntur, fed unus altero fere femper elatior : dexter enimdepreffior propter he-
patis magnitudinem, finifteraltiorpropter loei vacuitatem. Sœpetamen am-
bo altitudinesqualesdeprehenduntur; non nunquam dexter fuperior finiftro.
ConneEimtur per menbranam a peritonso largitam lumbis, amp; diaphragmati,
per emuïgentia vafa cavae, amp; aörtae, per ureteres veficx, amp;fingu!atim dexter
inteftino cceco, amp; jecoriquandoque, finifter vero lieni, amp;coIo. Obvolvan-
/«rdupliciraenbrana, unâlaxèaperitonjeo, feu ejusduplicaturâ, Mndcfafiia
rendis àxcimr, multâpinguedineftipatâ; alterâarâiffimè a tunica externa, amp;
commuai vaforumingredientiumdilatatâ. ^»^«m Phafeolum exadèrcferunt,
oblongi, fuperiore parte latiores, quam inferiore , anterius, amp; pofterius com-
preffi, exteriusGibbi, interinsçavi, atinsequalesubivafaadmittuntur. Sub-
fiamià funt prïditi confiante partim ex innumeris minimis glandulisrotundis,
veluti
n e p h
^elutî plfcium ova, connexionem takm cum vaforum emulgent'mm ramlslia-
oentibus, uc ab interioribus, amp;exterionbus partibus reflexis . amp; in multi-
pHces furculos propagatisadnafcantur, ipfifqueappendantur, utipoma ramu-
J'sarborum ; quibustierviexplexuintercoftalimefenterico orti conjunguntur:
partim ex canaliculismenbranofis feu urinaEvafisexcretor ils iMalftgio ope mi-
crofcopiideteélis, quaeminimisillis glandulis (ut ipfiprobabiliter cenfetur)
correfpondent; a quibus exorta fuperato vaforum arcu reóta verfus centrum
Petunt, amp; veluti in fafcicuJum recollefla in diftinâas papillas feu carun-
culas papilläres definunt. Hxln pelvim protubérantes hiant, amp; ab ejurdem
tubulis excipiuntur,|qu!utplurifnum ad duodecimum ufquenumerumafcen-
fu complent, amp; conjuniäi communi concurfu pelvim feu finum ilium men-
branofum conftituunt, quiextrarenesexporredèus«re/^^m prœbet. Hicbm-
muniter numero duo Ccugemim ; utrinque unus. Fi^arâ teretes, Componnn-
tur ex crafsa, densâ, ac nervosa menbranâ , quam obducit altera a perito-
ncBo mutuata. Emergunt ex redudâ renum parte, amp; flexuosè fuper mu-
fculos in coxarum regiones, protenduntur; unde mox invefic^ latera
retorquentur, eaquefubeunt, nonquidemdirefte, fed oblique: Ne, fidi-
feftus pateret IngreiTus, qui in vcficx capacitatem inciderat humor, retro com-
pelli, regeriquefacilè poflet.
Renes ità naturaliterconftituti fecretUm ferikfangu'meßferfiui funtdicati;'
ad quam praeter renum ftrufturam, amp; praecipuè glandulas, quarum minifte-
riototum hocfubfequirationiconfonum videtur, requiriturperpetuafangui-
nis fermentatie, quâfolutœ, Siliberiorcsredditsfalin«, aqueaeamp;c. Partî-
culs fadlius occurente ftruôurâ excipiuntur, amp; à refiduo feparantiir, quae
feparats tranfmittuntur per vafcula urinaria definentia in carunculas diftas pa-
pilläres, ex quibus à tubulis excepts, amp; ad pelvim delatae, ulterius perureteres
progrediunturadveficamuninariam.
§.4. Aâio autem hsec quamvis variis de uußs inminui vel aboleri pod
fit, magis tarnen frequens a calcula vel arentilis fubftantise vel finubus renum
infarftis , ureteresve obftruentibus : de quorum generatione, amp; concref-
cendi modo plurimsapud auâores danturdiflenfiones, quas pcrfequi brevf-
tatis ftudium non permittit; adeoque pauca e multis didisex pcdiam. Cau-
fari banc concretionem recle dicitur fd quoddam (ÄÄMff-^.fpiritumlapidifi-
cum.nbsp;duelech.nbsp;fpiritum gorgonicum nominat. ) volatile,
amp;nbsp;inftar fpiritus falis armoniaci : quippe urins calculofbrum, amp;
calculi recenter extrafli tal^m odorem fpirant, amp; per diffillationem refoluti
pîurimum volatilis, amp; p«rum falis fixi reddunt. At Çd hoc folum cdcda-
rum areHHlärftmejue produétioni infufficiens videtur , nifi concurrat fubje-
(äum feu materia habilis, quam ßrum file tarturoque imbutum confiftuere
arbitramur, quae facile aquae adjunguntur , uti videre licet in confec^ionc
A 5nbsp;mu-
-ocr page 6-muriae, amp; aliis prsparationibus : patet enim hoc ex generationecalculorum
variis in corporis partibus, cujus exempta abundeapudamaorescxftant : dum
ferum ubique deferri, amp; permeare poteft. Itàamp; ex concretione lapidutnin
macrocolmo , qui olim fuerc corpora fluida , vel mollia , amp; acceffione vel
exaltatione cujufdam jam inexiilentis fpiritus petrificantis in formam lapidum
funt redaâa. Uti notât doâiffimus Bojle in tTd^latu de origine , ^ virtHti'
bm gemmar. Ità ut hic ferum unà cum farticnlis falinis ^ tartareù materiarn
arenularum, amp; calculorum fuppeditare reôeftatuàtur, quaefacilèlocis, quae
pervadunt, adhœrefcunt, vel in iis fubfiftunt, ( ut patet in macrocolmo,
in quo aqua lutofa fabulum , amp; tophos gignit ) amp; à volatili, exaltato^^ue
farticularum falinamm, earumveinfîtâ concrefcendi aptitudine, quam vide-
mus in concretione tartari juxta dolium, amp; confedionc cryftallitartari, fa-
h'um'que plantarum, in lapideam duritiem rediguntur.nbsp;'
§. 5. Ad concretionem hanc plurimum faciunc caufe remota, quae con-
fîderands veniunt vel ut occafionem feu praeviam ad malum difpofitioneni
prœbentes, qux Trpoçistmc, vel ut fuc impetu latentem incorpore caufamin
aâum morbifîcum deducere aprx, quse à^opfAai,
6. TrpopdcréK caiifs omnes internae funt, amp; quïrends in fanguine
humoribus amp; partibus folidis, Safi^fii^, amp; humores, hic potius
qmm qHdntitate, amp; wo^» peccant, amp;c cjxùàemfaltnà, tartareà, terreflri-, amp;
vijcidà, ex mala prsecipuè concoâione ventricuH , aliorumque vifcerum de-
pravatâ adlione produàrâ : quippe venrriculi aétione ritè procedente chvius
kudabilis, volatilifatus, amp;ab excrementitiis fuis partibusliberatusgeneratur-
ità ut corpori noftro utile, ac purum alimentum fuppeditarcpofljt. Ubi vero
hsc operatio depravatur chylus crudus , ac multis crajfis tartaràf^w fHccis
luxurians ad fanguinem , amp; humores adfertur, iifque aftiones, amp; fecretio-
nes csterorum vifcerum amp; glandularum, alterando, amp; immutando fimileni
nsturam inducit: Hinc crudus ille fanguis amp; multis particulis faiinis , tarta-
reis vifcofi'qne abundans ad rencs defertur , quas accedente »ativa rennm im-
hecilUtate, vel fingulari difpofitione jure haereditario eis imprefla facile fubfi-
ftunt , amp; ad coagulationem , atque concretiopem tendunt : Renum enim
nimis augnfia circa ureteres coagmematio liberum^ fecreti feri tranfitum
impedit, cujus tune tenuîore parte percolationem aWatâ Jalin^ tmarece amp;
magis fxA farticula remanent , amp; à vi falà fixativà coagulantur. 'jVi-
mia autem vaforum emulgentium , amp; ex parte remm taxa conflitutioyikx-
àixs humoribus aditum admittit, quibus falina tartaretsque feri particule ad
fe invicem conjunguntur , vel calcula vel aremlis jam in renum fubftantia
vel cavitatibus fubfiftentibus agglutinantur : undè continuo augentur amp;
yariam figuram magnitudinem , confiftentiam, amp; fimilia acquirunt. '
His addatur atas generationi calcttlorum magis anfam prxbens. Jtà adul-
tiores, amp; fenes plus, quam juvencs aut pueri Nephritide funt obnoxii. Ga.
lib. de remm afe£l. dignot. cap. l. Quamquam nulla atas, imo amp; nul-
^^^fexiu ab eâ immunis fit : Ratio tamen, amp; anatome nos docet viasurina-
f'as in pueris praefertim grandioribus ob blandum calorcm , amp; humiditatem
laxiores, amp; ampliores effe quam in fenibus, qui cum totum corpus ficcius
obtineant, vafa renum , amp; ureteres, partefque menbranofas ficciores ac
proinde auguftiores habent.
§.• 7.nbsp;iny^A; rebpu non natHrdibus confiflunt, quae amplum in
corpus exercent dominium ; adeo quidem , ut ab ipfis tota fere difpenfari
videatur fanitas. Inter illas primum locum fibi vendicat A'er, quo non po-
teft caufa effe univerfalior cum bonx valetudinis, turn morborum : Purus
enim ^ïèr optatae valetudinis, corruptus vero morborum parens. Quotnoa
aëris diverfas quotidie , amp; e variis influxionibus pervcrfas fentire folemus
particulasLquaee folo fubftrato, autfaloaffluentemediante folarium radiorum
vielicits,amp; corpori noftrocommunicata^ totam ejusconftrudionem, fyfte-
matifque univerfi conditionem immutare poffunt. Craj[m imprimis, hu-
«iidns, amp; nebtilofm in corpore magnam alterationem excitât^ fermentationes
deftruit, nç^mv fanguinis amp; humorum turbat, fpiritus torpidos, amp; fangui-
nem fgeculentiorcm reddit. Imo amp; magnam confiderationem meretur, qui
multis particftlis fdinis abundat, prxfertim in locis ad ora maritinafitis.
Aëri fuccedit amp; potus, qui fi non majorem faltem eandem cum aëré
vim obtinent fanguinem alterandi, nec no« fermentationes profternendi : nam,
(ut T^Oicm^uitFernel.lib.j. path.cap. xiv.) Oi'//Jo/aT^wvitiamorbisgignen-
dis pabulum materiamque fuggerunt, e qua morbi interdum fpontè éma-
nant nullo evidentis caufe impulfu, ubi ab aère vel aliis caufis evidentibus
morbi vix ulli excitantur, nifi confentiat corporis praedifpofuio , amp;humo.
rum conftitutio. Si hsctotaexcibo amp; potu profeda eft , maxiraamhi/anc
in gignendis morbis vim obtinent. ^litate vel qmntitate peccantes ncque
intégré concoqui neque in bonum fanguinem verti poffunt , fed plurimas
cruditates cumulant. Caeterum Cibi huicafFeauianfamprœbentesplurimum
falis, aufteri amp; terreftris fucci continent. Inter eos à veteribus lacrefertur,
Hip'p.lib. tv. demorb. ob cafeum ,quem Galen, etiam culpat.vi. epid. com. 3,.
»5. fed in nullo plus terreftris amp; falins materia , quam m veteri. Sub ea.-
demclaffefunt fruftus irnmaturi, aufteri, acerbi, ut mefpila , cydonia.
caftaneae, fungi, item amp; tubera. Carnes animalium craffum , amp;terrenum
chylum prsbentcs, ut fuilla , bubula : imprimis fale , ac fumo induratae.
Pifces muriâ conditi, vel ficcati. Aves lacuftres amp;c. pm impuriores non
rite defœcati. Vina immatura , auftera , nigra , craffa, imprimis muftum,
cerevifia recens, amp;fœculenta, nec non aquae turbid®, paluftrcs amp;c. infig-
nls de his locus spud Hipp' lib. de aercf Iwist amp; ac^m Setî, xxi. liifcejam
con-
-ocr page 8-confiderandus fuccederet cibis utendiwoä/»^, fed ad dixteticos fcn'ptores cu-
riofum leftorcm dimittemus, amp; ad fomnum vigiliafque pergemus.
Somnrnzx^o, 8c vigilU meliorum vit^ humanae partium jucunda, amp; dé-
bita viciffitudo, qua delaflatum corpus a labore avocamus, amp; refedum adla-
bores reducimus. Si invertatur, aut interrumpatur, etiamvalentibusaliquid
gravebreviirruentésmorbosminatur. /%gt;. aph. ii.i.amp;clvii.ji.Sommscnirn
longior, aut inordinatusomnesfenfuummentifque vires torpidasreddit, fun-
âiones animales infringit, crudos humores , omnifquc generis Tupervacanea
cumulât. riiHix contra nimix, quatenus fpiritus cxhauriunt, calorem nativum
diffipant I magnum faciunt cruditatum proventum.
Cum his pari fere paffu ambulant motpu , amp; qaies , omnis enim agitatio
corporis nimia vigiliis quiete fodatis noxior ; banc vero fi vigilis comitentur,
major noxa fequetur. Sic vita defes (quam hic per qmetem intel'igimus) to-
tum hominemredditlanguidum, quamfifomnusobrepat, resin pejusverget.
Ad eundum offendunt lapidem , quibusm/w»ilt;«efFu(e excernuntur, uc
tnenfium , Hœmorrhoidum , alvi amp;c. evacuationes nimiae. Nec periculum
evitabunt , quibus excernenda retinentur : hxc enim partim fanguini con-
funduntur, vd refunduntur, partira aliis ab eo fecefTuris obftaculo funtquot;
€x quo mutiles humores in corpore congeruntur.
. Non autem excludenda animi fathemata. Quid varii animi affeftus in fan-
guine, amp; humoribus alterandis poffi nt, fatis oflendit curiofitas ipfa San^o-
rii, in medicina fua. flatica.^. vii. Rationes vero quare, amp; modes quibus id
cfficiunt, hie tradere longum nimis foret, de his videri poteft Cmeßmlib.
de anim. paßonibus.
_ §, 8. Ultimo confiderationem merentur res non naturales non necejfario no-
bis obvenientes, esque tam arbitraria c[mm fortuity. KA arbitrarias rétx\m-
fur, vt\ ambientia y ut veftimenta nimis denfaamp;arftiùs cinâa; aeftuaria, bal-
nea. Vel amiffk, ut venus cfFrasnata, purgationes fréquentés, amp; vehemen-
tes, fanguinis evacuationes immoderate per V. S. amp;c. VûaBa, ut corporis
exercitationes excedentes, fuccuffaris, equitatio, faltatio, decubitus in Jefto
fupinus. Vel afumpta, ut medicamenta, venena amp;c. Ad fortuitas referunt
contufiones , cafus, vulnera, amp;c. De his vero caufisnotandum occafionales
tantum effe, praedifpofitionemrequirere, nequeneceflariocalculos, vel are-
nulasproducere.
_ §. 9. Tantum de caufis, nunc differentia rpeflrands veniunt. Quare ra-
tiontmorbiNephritis hereditaria-, zXxz adfcititia, ilia locum habet. ubi
a parentibusinliberospropagataeft, hxc, cumpropter nativam renumimbe-
cilhtatem , vel caufas nonnaturales fuperius enumeratas oborta eft. Ra-
tione partü affe^a , fiquidem interdum unus tantiim , interdum ambo renes
afticiuntur. Denique ratione caufi , ità ut fint mnula vel calculi, qui ab
in
-ocr page 9-JO vicerh dirimuntur numéro ; quod vel unus, vel plures fint, prout matc-
fia fimul junda concrefcit, Velin plures partes feu pluraJocadifpergitur. Ma-
gntiudine^ cum alii fintparvi, aliimediocrismagnitudinis, alii etiam perma-
pi, pro majori-, velminori materiae copia, ex qua procreantur. Colore^
quot;c all! funt ailîi y'oalii cineritii, alii rubri, alii flavi, alii fubnigricantes, pro
vanetate, amp; admixtione materise, ex qua conflati funt. Undè patet non
calculos rubros femper in renibus, albos vero in vefica gigni. Figura
alii enim funt longi, teretes, aliifphErici, aliilati, amp;adJatera utrinquecom^
prefli, aliiobtufi, aliiacuti, alii aliam obtinent figuram, pro varietate foei
feu nidi , in quo concrefcunt, amp; coagmentantur. Ratione fubfiantiie, quo no-
mine calculi funt velfolidï, denfœ, compaftaeque, velfragilis, fpongiofae.
laxsvefubftantis, pro intenfiori, vel remiffiori vi falis coägulativä.
/«e unde hic levis, alter afper, tertius unâ partelevitatem, altert afpredinem
lortitus eft; prout œqualiter, vel insqualitermateriaconftitutaeft, velfyn-
nagmati indies apponitur. Poftremo loco, dum nimirum alii in ipsa renum
lubftantia, alii in eorundem finubus generantur, uti teftatur Foreß.Ub quot;«4
'gt;bf.i6. ^
_ §. 10. PerfpeSâ hue ufque hacrerum £ic\c,fymptomata, utpote interioris occul-
tique morbi, a quo fluunt, confpicua, amp; exprefTaßgna ut confideremus tempus
monet. Intereapnmofefeproditloco dolorfixus.nbsp;quiinlumbis,qui,
bus adherent renes, percipitur, modo in latere dextro, modo in finiftro, modo
in utroquej prout in alterutro renum, vel utroquecalculus, vel arenulsefubftite-
rmt. Ifque ut plurimum gravativm, quamdiu fubftantiae feu carni renum obtu-
non fenfu donata: inherent. Ubi vero ad partes tnagis membranofasnerveafque
tubulos fcihcet, pelvim , vel uretcrem, exquifito fenfu prœditas acccdunt, dolo-
rem acutum, pmgentem, imo amp; dolores partus (utajunt) excedmemcxci-
tant. Oritur hie dolor ex irritatione, amp;nimiâdifl:en(ione partium nicmbra-
nearum, amp; nervofarum acalculo vel arenulisproduisis, qus vixfinealiqua
'uptione fibrillarum hoceß continui folutione accurate loquendo pcrcipi pof-
^nt J unde triftis idea mediantibus nervis fibrillis intustenfisextenfifquecon-
Itantibus menti repraefentatur. Calculus jam in renibus exifiensfieorum adio-
nemvitiat, ^quodammodo tranfitum fecreti feri impedit, Vrimpauca, cru-
tenuis, amp; aquea excernitur. Cum vero fe propterequitationem, ambula-
lionem nimiam feftinum per fcalas defcenfum , vcl aliam quamcunque exercita-
tronem vehementem movere incipit, amp; fimul afper fit ; primum urinaßibrubra,
mox ubi anguftiam papiilarium proceffuum perrumpens tenerrima vafcula dila-
cerat, craf»/^ fere ejicitur. At jam expulfuse renum fubftantia, nifiureterem
ODftruat, urimmulta turbulenta qumdoqne cum exiguisfilamentü, multifijue
«^«feexiftit. U^mttm 3fiorbmcis probè diftinguendae funt. Scorbutica non
«atundum petunt uti Nephritic^, fed urinx calidœ permixts manent, nec
Bnbsp;vix
-ocr page 10-vix in ca confpidunttir; poftea vero refrigeratâ urina concrefcunt, amp; undi-
que vafis lateribus adhaerent. Praeterea digitis contritae in mulcilaginem ab-
eunt, cum Nephriiica durse fint nec ità friabiles. Quod fi calculus prse ma-
gnitudine ureteri Inhœrens permeare nequeat, VriftiCßppreßimis^caMk evadit.
At non folum hàec modo enumerata calculus in renibus, vel; iuieteribus mo-
ram trahens efficit, fed etiam (pr^fertim grandior) comprimendo nervum
mufculi4«'af didi, fiexionique crurum dicati, cuirenesacureteresincubant»
torporem cruris, quod eft e direflro renis laborantis, producit; qualem per-
cipimus , fi femur alterum alteri diutius imponamus , vel dum diutius
alterutri cubito innitamur. Ita fimiliter renes, eorumque membranas, vel
ureteres torquendo, amp; diftendendo propter confenfum vaforum lumbis in-
cumbentium cum ils, qux ad partes inferiores tendunt , in viris tefliculumy
in mulieribus partes inferiares lateris afFeâi ad fuperiora quafi retrahit.
Uti hofpeshie exofus in medio pofitus tragoedias fuas ad inferioraexercer,'
fie etiam ad fuperiora : nam cum ( exiftentemagno confenfu inter ventriculum
amp; renes propter nervum paris vagi, cujus rami a ftomacho reflexi in plexus
renales feruntur) renes a-calculo, vel arenulislancinantur, paritcr vellicantur
nervi ftomachici, unde ventriculusaccedetiteinordinatoacimpetuofofpirituum
animslium influxu in fibras ventriculi conftriftorias, amp; imprimis orificii in-
ferioris ad expellendum quod moleftumeft irritatur, atque üc^nmonanfiit,
deinceps vomitus. Hinc alvm fere femper adflriäa eft , ita ut vix flatus emit-
ti poffit, totâ natura invcrfo inteftinorum periftaltico motu ad fuperiora ve^
§. II. At cum naufea amp; vomitus, imo alia pleraque Nephritidis fignacp//-
ce dolori tam exaâe conveniunt, ut hi duo affeclus fefe mutuo fraude tam
occulta mentiantur, amp; vix unus ab altera diftingui poffit : operae pretium
videtur afferre figna quibus alterum abakerodifcernereliceat ; utcuiquepro-
priis remediis occurri poffit, licet in primo paroxyfmi infultu, ubi dolori
fupra modum fsevienti potiffimum obvcrtenda eft Medicina , inter colicum
dolorem Sc Nephritim de auxilio fatis conveniat : ita ut qus huic prodefle,
illum etiam juvarequeantfubfidia. Temporis tarnen progreflu, amp; invalefcen-
te morbodifparesindicationesemergunt, remediaque diverfapoftulantur. Di-
ftingMuntur ^mtm fecundum auftores ratione loci dolentis, fymptomatum,
amp; excretorum. Itaque ratione loci dolentis, quod dolornephriticusplerum-
que fixus, amp; ftabilis in lumbis percipitur, co in loco, quem cubitus defl;-
xus demonftrat, ifque profundior magis verfus lumbos vergens. Colicus
vero magis ad anteriora, faepe peregrinatur, locum mutat, amp;pertotum in-
teftinorum circuitum oberrat : fixum tamen fe obfcrvalTe refert Riverim amp;hf.
;8. Cent. ii. KdXiomfymptomatHnt, fic diciturin nephritide dolorem efle per
(brantem, inCo/wIancinantem, quem peritiflimi vix diftinguerepoffunt. At.
in Colko rariffime obfervatur dolorem exacerbari, ubi aegri fefe fubito ab une
latere m aliud convertant, (\\ioà m Nef hritide familiare, praefertim calculo
in pel vi exiftente, Ita etiam rigor totius corporis ubi calculus fubftantiam
renum pertranfit , amp; ad eorum membranas, pelvimque accedit. Sic rarif-
fimè in Colico urinse omnimoda luppreffio, vel cruenta milt;3:lo eft. Imo
impedirus cruris alterutrius motus, amp; retradio tefticuli in viris, in mulieri-
bus partium inferiorum quafi ad fuperiora. Ksxion^ excreiorum, fic faepe
ab arenulis vel calculis excretis levamen fentitur in nephritide, quod minime in.
Colico. E contra in Colico ab excretionibus per alvum, amp; vomitum majus
levamen kntitur qniim in niphritide Riverio Cap. i. lib. x. Atque adeo
dum figna utriufque affeclus fibi tam affinia fint, figna plurimiim jungenda
funt, ac fyndrome prxcedentium conftquentium , confpirantiumque opus
eft. Medici tamen peritiffiaii non raro in eorum diftindioneerrarepoflunt,
,,quod ipfi Galeno contigit de fe ipfoidcandidè condtcnte lib. ii. de loc. affeH:.
,)Cap.lt;). Hike verbis, memini mihi ipfiaccediffedolorem vehementiffimum,
j,ut videre mihi viderer in intimo ventre terebro perforari, eo potiflîmum
jjfpatio, per quod a renibus ad veficam ureteres fcimus extendi. Clyftere
t, injeâo excrevi fimul graviflimo cum dolore humorem vitreum : equidem
„putabam lapidem in altero rene impadum; adeo erat (ut mihi videbatur)
„doloris ipfius fpecies perforanti fimilis: atque vacuato humore, doloreque
„fedato, manifefte conftabat lapidem caufam non fuilfe.
§. 12. Caîterum diftinguenda Nephritis ab inflammatione renum, cuietiam
ferè omnia adfunt fymptomata, quas nephritim comltSintur. In hoc autem
renumphlegmone differt a nephritide, quod iUi femper fit conjunéla febris,
huic vero minimè aut rariffimè, nifi ob ingentes dolores, amp; perturbationes
fanguinis, amp; humorum accedat. Porro dolor in renum inflammatione ma-
gis continuus, amp; pulfanti fimilis, in Nephritide vero magis interpolatus feu
periodicus. Deinde ardor ingens pofticè , in eo , quod ab extremis coftis
ad coxendicem extenditur , fpatio fentitur , qui Nephritidem non comitari
folet, nifi pr$ ingenti afflidione excitetur fimul inflammatio.
§.15. Vrognofin quod attinet morbus fané valde periculofus eft, ut reciè
lnlt;\mt Ri-veriw •. graviHima enim mala, utinflammationem , exulcerationem,
dolores atroces, vigilias, virium dejediones, febres, urinœ fupprefllones,
aliaque fymptomata perniciofa inferre confuevit. Si cum ulcere renum con-
junâus fit calculus ditîicillime curatur : nam ad ablationem calculi extenuan-
tibus, ad ulceris vero curationem incraflantibus , amp; empbfticis opus eft.
Quibus hereditaria in renibus calculofa difpofitio eft , vix unquam fanan-
tur, adfcititia majorem fpem curationis portendit. Renes ubi afFccSi funt
(inquit Celfus lib. iv. cap. x.) diu male habent, dilScillims vero curs in
fenibuseft. Hippgt; aph.yi,6. \i. epidem. feB. vm. renum inquit mor-
B znbsp;bos
-ocr page 12-bos non vidi fanatos fupra quinquagefimum annum. Ita Erafmtu Ith. epi^-
„ XXI. ad Chriftophorum Epi/c. haß. ajit , fceminas fterilefcunt aetate, me fe-
„neélus reddit feecundiorem : aut enim concipio, aut pario, aut parturio.
„ Scd partus eft viperinus, amp; vercor ne quando parentem interimat. Certe
femel, atque itcrum gravi periculo fum enixus. Quod fi parum favente
„ Junone, vel Lucina niti cœpero , vixerit Erafmus. Majorem difficulta-
tem probet calculus major, (fi cognofci poffit) prsfertim in principio fci-
licet ubi acger eo anteà nûnquam affliflus fuerit ob anguftiam ureterum.
Qui vero faspiuscalculosexcrevere levinegotio iis liberantur; nifi fint jufto
majores : nam ureteres femel a calculo ampliati iterum nunquam concidunt.
Helmont. in fafplement. paradoxe numero critico. Rotundus amp; levis modo
fit parvus facilius excernitur , difBculter qui aliâ quâcunque figura prsditus,
prxcipuè oblongus, amp; fimul afper. Si vero uno ramo pelvi, altero Ure-
teri infardus difficillime curationcm admittit. Periculofum vslde ubi cal-
culus fibi exitum per lumbos qusrit. {Tulp. ohf. 28. lib. iv. amp; Roonhuyfen
obf. i%,part. I.) Imo amp; valde moleftum ubi per inguina; {Stalpert vander
Wel obf.pi. 92.) folutio enim vix curari poteft, propter continuam exftil-
lationem feri. Difficultatem auget miflio cruenta, vafcula enim rupta figni-
ficat. Hipp. aph. iv. 78. at in extremo verfatur periculo , ubi per aliquot
dies urina omnimodè fupprimitur : nam fi ferum denegato tranfitu ad va-
fa majora regurgitet , amp; cerebrum prscordiaque opprimendo difficulta-
tem fpirandi inducat, aeger lumine adempto animam corpore moribundo
fundit.
Solutionis vero fpem portendunt urinae , quas primum tenues, poftmo-
dum vero craflae apparent, amp; arenul«, vel lapilli in fundo refident, remit-
tentibus fimul fymptomatibus. Si materia tartarea, Salina alio avertatur bo-
num. Ita videmus {m(\\iit Beverovicim lib. de calculo) qui folutiore alvo
funt, minus hoc malo infeftari, quam quibus venter adftriftus. Sic arthri-
tis nephritidi fuccedens, quoniam ferè eadem eft utriufque materia , non ra-
ro œgrum à priori morbo libérât. At redundante nimium materia fspeutri-
que fubfiftunt. Sic nephriticis fupervenientes hasmorrhoides bono i\xnx..Hipp.
Aph. vt. II.
§. 14. lis, zà nephritidk indolem plenius cognofcendam pertinent,
traditis, ad ipfam hujus morbi medelam reâo nunc pede procedimus , niti-
tur autem medela indicationibus fuis, feu fulcris firmiffimis. Earum prima
Curatoria eft , in qua primo refpiciendum , ut dolori utpote fymptomati
valde urgenti, cum faspe tanta feritate in luétuofum sgrum fasviat, ut per-
petuis vigiliis fpirituumque exhauftu enm in manifeftum vitas difcrimen addu-
cat,raaturè medcntis confilium obvertatur, illequètollatur, atquejucunda,
arnica, acdcbita fenfatio mcnti conciiietur; qux obtineri nequit, nifiamo-
to.
-ocr page 13-fo» feduâove, quod earn impcdit: quare viae emoUiendas, patukque red-
dendae, atque fic aremU vel cdcuU expellendi; quod fi prs magnitudine vel
insqualitate prsftari nequit; comminuendi, amp; (imul ad excretionem pro-
pellendi. Khamp;ïOi prajervatoria. Hsc caufarum w/ca/or«?» j amp; «re^aWw pro-
duftionem effidentium generationem prohibet, vel admiffionem corrigit
permedicamenta materiam, falinam tartaream amp; vifcidam abftergentia, renef-
que roborantia.
15. Dolori itaque profpiciens medicus, ut infimi ventris proluvies, nc
inteftina fordibus tumida afflidum comprimant renem , confeftim eluatur,
cmollientem, leviterque educentem c^jîfre?» mox injidendum eurer. Ma-
teria remedii fit, ex decofto communi pro clyfteribus ad gviij. admifcendo
mellis com. vel arundinacei ^ij, fàlis com, quot;bi alvus à vifcidis adftri-
da fit, fœcefque fubfiftant, fortior reddi poteft additione loco mellis eledt.
hiers picras amp; diacatliol. anaf^, vel aquas benedidas i?»W« velfij.
dein fcubulis fubdudis, ut rnembranaetenfaelaxentur, viaeque urinariaeam-
plientur , immittantur dyfteres emollientes ex lade duici cum vitdlis ovo-
rum, amp;faccharo, jufculo vitulino, vdvervecino, oleo amygdalarum dul-
cium, raparum, lini, liliorum, chamoemelino, rutaceo amp;c. qui pro rdne-
ceflitate faepius reiterari poffunt. dolor vero fi valdc urget, clyfteribus ano-
dyna admifceri poffunt.
§. 16. Poft clyfterem ubi turget materia in initio (Hipp. aph. i. 22. amp;
V. ID.) amp; copia abundat, purgatio (fortis enim hiclocum nequaquam
inyeiiit, fed pari odio ac venena hominis vitae iethales ftruentia infidias abo-
minanda) remittente aliquantulum dolore exhibeatur, ut eâ emendetur co-
pia, alvufque aperta fervetur: huncinfinem convenir ptifanalaxans Riveriiy
vd infufiofolior. fennx gij. cum cerevifia tenui, vel aqua calida , eo
modo quo infufio fit folior. thee , addito fimul tartaro vitriolato parva in
quantitate, amp; faccharo. vdquodçj.refin. jalappsvitell. ovi fobt.gr.x.xii.
vinj albi §ij. facchar. darif. gij aquae dnamoni gj m, f. hauftus. H$c fi
rurfus propter nmfeum, amp; vomitum hie ut plurimum comitantemevomun-
ïur, exhibeatur in forma boli, vel confiftentiaBfolidioris. Sicrhabarbar.pul-
verifatum in parva quantitate feu gß. cum conferva rofar. pallid, vd there-
binth.Veneta. pulpx caffis, tamarindor, prunorum acido dulcmm recenter
extrada, ded. diaprun. fol. de fucco rofar. amp;c. At_fi h$c mhilominus prs
dolore rurfus magis urgente, amp; contradione vcntriculi ad fuperiora iteruni
ejiciuntur; natura in fuo conatu parum juvanda levioribus magna in copia
hauftis, ut funt aqua tepida cum oleo communi , amygdalar: dulcium,.
vd butyro, jura pinguia, oxymel fcyllit. amp;c.
§• 17'. Ventrisfardnâhifcematurèdeoneratâ, fxoximmmtPhlebotarnialo.
iis tamen unicècelcbrandae, quibus exfanguiniscorpus undiguedrcum-
B 5nbsp;fluen-
cus
flucntis pleonafmo, vel orgafino praedoloris ferocia afflifèi rents inflmmath
impendet, minime interim neglefto virium tenoris confilio. Mittendus au-
tem erit fanguis e venafecundum reditudinem rcmotjlTimâàpartcafFclt;ââ,bra-
chiifcilicet, quodediredorefpondctmagisaffcftoreni : adeamvero quanti-
tatem, qus prsfenti Medico confideratis cum judicio rebus omnibus neceflaria
vifa fuerit. Vel fecanda vena in pede (praefertim mulieribus paffione hy-
fterica obnoxiis, vel catameniis fuppreffis laborantibus, vel menfibus inftan-
tibus) alterutro , fi aker ex renibus plus altero laboret, aut in utroque,
fi ex aequo renes afFefli fint : à qua V.S. magnum levamcn fecutum fuiflètefla-
tur RivermsObf.i^.Cent. i. Si vero hämorrhoides in afliietis fint fuppreflae,
/;;gt;»isf/««venishsmorrhoidalibus apponantur.
§, i8. Hifceadjungenda , qus exteriusnbsp;adhibenda funt. ut^w-
menta, ZcUnimenta, ut nihilhicnon moliamur,quomenbranae laxentur,viae
amplicntur, amp;cruciatibusadferaturlevamen. Pareturergo/ö/»/cxradie, al-
theae, cucumer.afinini,lilior.albor.herb,abfinth. artemifia, ruta, cherefol.
petrofel. althéa , malva, violar. verbafc. mercurial, fummit, anethi. flor. camo-
mill.fambuci, meliloti.fem.lini, fœnugraeci, anifi, carui, cuminiamp;c. Pro
forma fit Tequens.
v}. rad.altheaï, cucumer.afininiaa.|j.
herb, maivje, bis malvee violar. abfinthii aa. mjß.
flor.chamœmel.melilotijfambuciaa. mj.fem. cumin! ^vj.
coquantur in S. Q. aquae comm. vel cerevilis tenuis, Scvinialbi
aa, part. œqual. ad ïfeij.
hocdecoflocalcntefpongiaimmerfa, amp;leviterexprefTa, femel, atqueiterum
lumbis dolentibus applicetur.
§.19. Fotum hunc occulta cutis fpiraculadilatantemexcipiatufus liniment}.
Materiam fuppeditant unguent. Agrippae , martiatum , altheae, aureum.
Oleum laurin. Palms, anethi, chamœmel.abfinth.maftichin.fcorpionum»
nervinum , rutae, verbafci, laterum feu philofophor. therebinth. fpicae, ceraej
amp;c. Praeftatquod
çi. unguent, martiati, althe^aa |J.
ol. maftichin. gvj. fcorpion.^iij. cers ftillat, 9!]. mifce.
§. 20. Ità etiam cataplafma parti dolcnti imponitur, quodconfici poteft
cx refidentia decoâi cum farina fabar, fœnugr^îci, oleo anethino , chamce-
melino amp;c. Imo amp;linum crudum , vel co6ium , amp; in fafciculum recolle-
ftum. At circa horum (prasfertim etiam fomenti) ufum notandiim , ne
infenfibilis tranfpiratio, prsfertim ubi metus inflammationis eft, prohibea-
tur , quod faepe fit aeYe exiftente frigidiore , imprimis tempore hyberno,
dum ea nimis cito refi-igefcunt : ,tunc potius emplaßrum ufui venit, illudque
fit
-ocr page 15-^t ex empl.de mucilag. amp; melilot. cum oleo anethin. velchamoemel. vel po-
tius therebinth. malaxato, in corio extcnfo.
§. 21. Quod Ü iftorum omnium prsfidiorum ufu dolores non remittant,
'^Hmimpum demittendus sger , ex herbis emollientibus , amp; difcutieritibus
fuperius enarratis confeßum; inque illud moderate calidum per unam, alte-
ramve horam collocandus. adeundem finem (Riverifu obf. 3. com. ) thermae
§?r2^.quot;lnterim minime negÜgendum poft clyfterem per os propinare ea ^
qus tormina nephritica demulcent , viafque dilatant. Huic fcopo optimè
fatis facimus cxhibendocerevifiam Roterodamenfem , Wefepenfem, decoBum
rad. altheae, liquiritis cum hordeo round, emulfionem ex aq. hordei ibi^^.
fem. cucum. melon, aa. jvj. amygdal. dulc. excort. §ij. vel ex folo fem.
cannab. f 111. iv. add. expreflîoni fyrup. althesFern. papav. errat, aa. Jvj. vel
albi p. julapmm ex aq. hordei |xxiv. fyrup.limonum. violar. vel cerafor.
nigr. aa. iij. iiß, addito fpiritu vitrioli ad juftam aciditatem. Oleum amyg-
dal. dulc. recenter expreff. fine igne ( alias fsepe febrem inducit ) ad vini
rhénan, ad giij.fyrup,capill. vener. gvj. vel bolus, ut melius retmeatur, ex
oleo amygd. dulc. recenter exprelT. cum faccharo cando , amp; nuce mo-
fchata.
§. 25. X)o/wincrefcenteado/'«Wlt;îtran(êundum, quKutiIiter etiam fubvefpe-
ram dantur, .ubi mane vomitorium, vel purgans exhibitum fuerit; ut ab eis
indufta humoribus commotio rurfus fedetur. Uttheriaca, mithridat. dia-
fcord.Frac. adJj.Syrup. papav.errat.albi,diacodion, Tinâuraanodyna, lau-
dan. opiat. amp;c. quibus pro diverfis circumftantiisconfècl. alkermes, hyacinthor,
amp; estera cardiaca admifceri poterunt.
§.24. Hifceviisfufficienterlaxatis, amp; mitigate maximâ ex parte dolore, ad
ea de veniendum, quae calculum edmre valent. Incipiendum tamen a lenioribus.
Hune in finem conducunt rad. eringii, ononidis, petrofel.liquirit. herb, vir-
gaaurea hederaterreft. adianth. capill. ven. cherefol. faxifrag. flor. fambuci.
fraâ: alkekeng.bacc. juniperi. fem. milii, milii folis, fraxini, nymphcœ,pe-
trofei.3pii,dauci,carui. violar. ciceresrubri. Aqus ex herbis amp; floribusprx-
diaisdeftillats.balfamusjuniper.copaivs.therebmth.ol.jumper. fuccmi,faf.
faphras.fpii-itus nitri. conchs oftrear. calcmats, fal fuccmi, prunells. lap.
judaic, nephritic, afelliprspar. See. ex hiscomponi poterunt mixturs, decofta,
pillulïjpulveres amp;c. pro cujufquesgriamp; Medici bene placito.
Ut à lenioribus incipiamus, detur vinum rhénan , cum fucco limonum,
vel acidorum arantiorum, amp; fyrup.althes Fern, in largiori dofi, Vel therebinth.
Venet. adgij.cum vitelloovifubada, additoque vinoHyfpan. ad |ij.fyrup.
qu inque radie, ad . ità amp; fequens mixtnra.
Çi. aq.
-ocr page 16-çi. aq. flor. fambuci |v. ( fi vifciditas vel flatus adfint, addi poteft aq. feni-
culi, velpetrofelin, ) oculor.cancri pulver. g'ß. velsj.
fymp. althese Fern. 3vj, fpir. nitriagt.x. ad xx. mifceantur.
UfusCtter, quatervededieadcochlearj.ij. Att\(iolor abeâ rurfusexacerbe-
tur motoaliquantulum w/cä/o, abejusufudefiftendum, vel loco oculor, Can-
cri admifcendagr. ii.laudan. opiat. amp; emolliendum ( quod probè notandum
circa omnia calcdum movemia adhuc reccnfenda) per clyfterem ex jufculo, laâe»
vitello ovorum amp;c. amp;per os exhibita ut decodum Forefli, quod dum nimis
fpiflum eft ingredientia minuenda funt. Hujus locum fupplere poteft decoétum
ex rad. alcheE. petrofel. liquiritias, herb, veronica, capitepapav. albi, addi-
to colaturcemelle, vel faccharo, amp; fale pruneUae, vel emulfioex femin.fi-ioidis,
papav. albi , amp;amygd.dulc. excort. additofyrup. papav.rhaead. quot; '
Decoaum tale fit. çi.rad. ononid. eringii aa. fj. liquiritis herb, veronica,
heder. terreftr. fumm, virgas aureae aa. miß. bacc. juniperi' f j. fruâ. alkekengi
fr5. fem. p^trofel. dauci aa. ^iij. Coq. in f. q. aq. comm. ad' ftij. colat. inftil.
lantur fpir. falis nitri gt. xxx, velxL. detur ufui fumendo bis vel ter de die
hauftum.
PW^ frax. med. torn. II. cap. 12. laudat h^deram terreftr: in aaua vits
infufam.nbsp;^
Si ajger defideret PUlulas ^ ills hoc modo formentur.
terebinth. Ven. ad confiftentiam pillular. in aqua petrofel. coâ. g'ij.
rad. faxifrag. pulv. g'ß. oculor. Cancr. praep. 9iv. troch. allcekenei
f. maffa, dc qua formentur pillub magnitudinispifiminoris. Ufus
bis de die v. vel vi.
Si potius cupiat paheres, in fimilem modum fiant.
Sem. nymphes, petrofel. fraxini aa. Bij. rad. liquirit. pulv.gj. oL
juniperi gt. xii.XIV. f.pulv. n.VIII. aequal. ufus unus, vel duo dé
die cum convenient! vehiculo. Ad eundem fcopum valde commendatur à
Mynficht liquor nephriticus in armam. med.chjm.pag.i7,'). defcriptus. Sicamp;
tindura, ligni nephritici, vermium majalium. Item vinummalvaricum, in
quo filices igniti fjspius extinfli funt, propinetur bis de die ad |vj. '
§.25. Hïc fi calculum parum promoveant, praîftat corpus ambulando '
affumpto prius aliquo praedidorum, movere. Pl^tems i\.part.frax.cap. ii.
laudat CHCurbitulam fine facrificatione paulo fub doloris loco affixam' , qu®
ealcHlnm loco movet, indeque femper fecundum ureteris duftum cucùrbitu-
lammutando, amp; doloris fedi femper fubaffingendo, donec ad veficae regio-
nem eventum fit , illum , ut in veficam defcendat, hac ratione promovet.
Quod fi ftranguria, pruritus, amp; lentigo glandis penis in viris, Urethrae in
mulienbusegreffum molicntisw/c^Ä fignaparum urgeant; Ca/culM magispro-
moveatur exhibitatimaurâ antinephriticâ Amftelodamenfi, vcl elix, Nephrit.
Schri'
-ocr page 17-^chroderi in Pharm, fiia med. chjm. lib. i. cap. l. defcript: Ac pubi Imponatur
tttaplafma ex cherefolio cofto, amp; cum oleo fcorpionum frixo.
§. 26. Si autem calculm neque diureticis lotium iüi a tergo fufFundenribus,
'^naque dolorofam tenfionem blande madore laxantibus, nec cucurbitulae
fffixK traöiioni aufcultet: Locus conjeäursE eft illum folito majorem , vel
iniqualem eflc. Quo cafu danda opera, ut comminuatur, ac refolvatur.
Hunc in finem ab Helmont.traEi.äe Lithiaß cap. J. Laudarur ludus Paracelß,
nie (inquit) nempecftlapislaxifragorumapex, amp;calculoforumdefiderium.
'^mz.ern.s traBat. de Nephritide valde probat magifterium tartar! vitriolati,
oculor. cancri. amp; lapid. judaici. Qnercetamts traä.art. Med.praB. cap.ix. ve-
rum fpecificum ad attritioncm ftatuit elTentiam, feu liquorem Cryftal-
li, amp; oleum camphorae cum proprio menftruo pararum, amp; ad [- ß. exhibi-
tum cum vino albo, aut decodo , vel liquore aliquo diuretico. Jdem i»
confiliis de Nephritide commendat fpiritum vitrioli. Ita Dom. Panarollm obf.
pemecoßei. refert fe mulierem curafle, quae duorum menfium fpatio
plus quam 400 calculos excrevit per mcatum urinarium , difFerentis tamen
iiagnitudinis, propinato fpiritu vitrioli cum aqua graminis ad aciditatem.
§.27. His pcraftis paulatim vela contrahemus, amp; pcrgemus ad
timem , qua quis fe magnopere a calculo immunem fervare potens cft. Fa-
cilius autem eft, ut cum Seneca dicam, excludere perniciofa , quam rege-
re , amp; non admittere, quam admifla moderari : Cum enim fe in pofleffio-
ne pofuerint, potentiora reftore funt, nec recidi, minuive fe facile pa-
tiuntur.
§.28. Qui igitur a calcala fe frlt;tfervare vult, operam dabit, tum ne col-
ligit inimicam materiam, e qua coagmentatur, tum uteafugiat, quae re-
nes debilitare poflunt : Qyod ut omnibus , ita imprimis praeceptum volu-
nius iis, qui vel ab ortu, vel aliquo'cafu debiles, quibustanto magis omnis
obfervatio necelfaria eft, quanto magis obnoxia ofFenfis eft infirmitas. Hic
rerum nonnaturalium vis maxima. Vitctur ergo aër craflus humidus , amp;
iiebulofus , itemque multis particulis falinis fcatens. E contra eligatur pu-
ferenus, tempcratus, nullifque inquinamentis infeöus. Pro cgregio
fd fanitarem confervandam remedio alimentortim eledionem , moderatamque
^ngeftionem (cum Celjo) qui habet, fefe bene habebit. In wff« igitur a fal-
lis , aufteris, tartareum terrenumque fuccum praebentibus, amp; difficilioris
concoäionis, iifque omnibus, quae §.7. culpavimus , abftinendum. Uti-
jis e contra viftus moderatus, attenuans, bonifucci, amp;facilis concoftionis,
nabitä femper rarione intemperiei , amp; corporis conftitutionis. Panis fimila-
g'neus praefertur filigineo. Carnes conveniunt mediocris aetatis tam aifae,
quam elixs : quseque condiantur cum rapis, rad. apii, paftinaca, betä,
pi^trofel. cherefol. cichoreo, buglolTa, boraginc, cinamomo, nucemofchata
Cnbsp;amp;c.
-ocr page 18-isnbsp;D i s P u t i o m e d i c a;
See. Pifces fint faxatiles, amp; qui friabili funt fubftantia. Jufcula herbis enar-
ratis alterata. Pulticulae avenaces , vel e lafte ebutyrato recenti cum pane
fimilagineo , ovi vitello, pomo acido dulci amp; vino rhenano. Decoftutn
milium, inter bellaria radie, raphanimin. oblongi, armoraces. Potm omnis
five vinum fit, five cere vi fia , five aqua, limpidus efle debet, tenuis, amp;
bene de fœcatus. Convenit imprimis vinum rhenanum, malvaticum , chaly-
beatum. Cerevifia fupulo, amp; herbis antenephriticis faturata, neomagenfis.
Helmont. traB. de Lithiafi cap. i. valde extollit cerevifiam, cui[emen dauci
incodlum eft. Conferunt etiam aqus minerales, acidulae, amp; vitriolatae te-
ûaRiverio. Utiliseftfpiritus juniperinus rhenanus,fic hydromel, prœfertim
cum folüs ribefiorum nigrorum paratum, emulfiones. Potus CofFe Thee, amp;c.
Convenit hifceinterdum inftillare aliquotguttaselyx. Proprietät, ol. fuccini,
juniperi, fpiritûsnitri. In germania mos eft vernaculus contra calculumquo-
tannisinmajo bibere quotidie hauftum liquoris ex betulae caefura folücitati,
qui (re£eremeCharleton.traB.delithiaß) unius. aut alterius cyathi propor-
tione, poculo cerevifias bene lupulats aOociatus certo fpondet effcftus ad liw
thiafis cautionem optabiles- Cibi amp;potionis qnantitas moderata ad fatietatem fere
conducit. Nocet ingurgitatio, commendatur fobrietas. Exercimm prodeft
moderatum. Siquidem (utajit Ce/y«^) ignavia corpus hebetat, labor firmac.
Imo amp; in exturbandis arenuüs, qus otio alioquin facile fubfiftunt, plurimum
juvat. Ex adverfo rede cecinit NaJo lW. epißol. Heroid.
Oued caret alterna reqaie dnrahile non eß.
Hac reparat vires. fejfaque mcnbralevat.
Vigilie, ^fimnmÇmtmoàmXs. ExcédantattamenVigilie fomnum. del.
cubitus nunquam fit fupinus, fed in alterutrum latus. Excreta, amp;nbsp;quan-
tum poffibile natura, vel arte votorefpondeant. Alvusaperta, amp;lubricafer-
vanda, fi autem confulto ftridior fit, mediis ei dicatis folvatur, fi alicujus
morbi foboles, is fuo modocuretur. Miftio praetera fit femper libera, qux
ne impediatur, amp;inclinatioaliquacalculi, arenularumve emcndetur, conve-
niunt piilulasex terebinth. Venet. in aqua petrofelini adconfiftentiam pillularum
coa.sj.oculor.Cancripulv.lapid. judaici aa.gß. fiat maffa, cujus una pillula
inftar pifi fingulis diebus fumatur. Hunc in finem utilis etiam eft fpecics dianitri,
amp; nephriticaÄ^«/cfo. ad 9j. fingulis lunae quadris cum conveniente liquore. Ita
amp; plura alia in curatione recenfita. Csterarum corporis partium excrementa fuis
temporibus, amp; modis evacuentur. Fentts Ileitis fit moderata. Porro animi
fathemata ita moderanda, ut neutrum illorum exceOTu fuo vel minimam noxam
feu laefionem corporiinferat. Careat igitur mens noftra denfiffimis maeroris,
iraeque caliginibus, quibus corpus diffolvitur, calor, amp; fpiritus labefac^antur,
totius denique fuaviflims noftr$ harmoniae tonus frangitur.
Itaquc.
-ocr page 19-Itaäue hàec tam breviter traftatafle fufEciat. - Siquidem eaattîgî; qtiiat^
quot;tigiffe neceffum fuit: omnia vero, quœ recenferi potuiffent, hue conferre-,
nec inftituti mei, nec temporis ratio poftulare videtur. Hinc tantum, amp; de
quibus monet difputationis forma, eas folum adjungam.
i.
CUm m.f. partis particuïis heterogeneis, tam faculta^
te y quam propprtione dehitè inter fefe mixt is con-
ßans accedente non lihero tranßtu materice fuhtilis pro-
pter poros minus patuîos, é' magts reßßentes naturalis
ter fermentetur. Serjuitur, quod
Sanguis quoquo modo a flatu ißo adeo dcfiißens feu facul-
täte y feu mixtura, fett utraque, ut admittatur cether
infolitm, fermentationem praternatntakm producat,
. III.nbsp;i
^mß fequitur pulfus dehito modo , amp; dehito tempore
frequentier, fehrem adefe dicunt MedicL .
I V.
Zffentia fehr is non conßßat in colore , fed in pertmlata
' / ■ quot;.....
V- Nes
-ocr page 20-Hèc natura caïomfolum eonßßat in majore mtu particu-
v r
Materia fehrilh ßt indefinita, amp; ai certas cUffes refera
ri ne^ueat,nbsp;^
v i i.
Vnde, amp;fymftomata varia funt, é' inßngulis indivi^
duts ratione fanguinis, temporis exißendi, durandiquc
mßgnem patiuntur latitudinem.
Atque adeo cum p-aternaturdis iUa fanguinis fermentatio
variis de caufts producatur , variis , ^ diperßs modis
ad naturalem reduci debet. Fluit hinc
i x.
Kon dari medicamentum antefehrile univerfale.
X.
Nec fola acida, vel falfa fufficere.
X 1.
V
^ec fohm frigidis utendum e(ß.
X i i.
requiri excretionem fenfthilis materia
FINIS.