lO JURIDICA

I J^ jinbsp;Gnbsp;^nbsp;L I S,

d e

ADULTERIO,

Q^V A My
favente deo ter opt. max.
Ex AuBoritate Magnifici ReÛoris,

D. M. JOANNIS LUYTS,

Philofophis Dodoris, ejufdemque Facultatis in Inclytâ Academiâ
Ultrajedinâ Profefloris Ordinarii,
NEC NON
jimpUjfmi Semm Atademici confenfu , NobiUJfim^que

Facdtatis JVRIDICz^ Vecreto ,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque inUTROQUEJURE honoribus amp; Prm-
legiis rite, ac légitimé confequendis,
Eruditorum Examini fubjkk ,
johan SWANKE, Slusâ-flandrus.
A. D. 10. Aag., hora locoqne folitis.

Trajecti ad Rhenum,

Ex Officina Francisci Halma, Academiîc
Typographi , cb bc Lxxxvin.

p A T R I iE

PARENTI

A C

PRiECEPTORIBUS.
SACRUM.

DISPUTATIO JURIDICA
INJVGVRALIS,
D E

ADULTERIO.

THESIS I.

Dulterium didum eft, non ut vult
Farinac. qu. 141, quod adulter u-
terum alterius terat. nec ntAlciat.
' J. far erg 5. quod fit ad alterius tho-
rum : fed quod fit ad alteram ire
nam amp; Feftus ita : adulter adul-
\teradicuntUr, quia ille ad alte-
'ram, hac ad alterum fife confe-
runt. Sc Papinianus in /. 6. §. x.jf.h.t. adulterium in
nupta committitur, propter partum, ex altero con-
ceptum compofito nomine. Hoc quod ad vocis ety-
mon.

II. De-

I I.

Definitur adulterium , aliénas matrisfam. violatio
1.%'L'^.f. de UB.ßgn. materfam. opponitur virgini; amp;
vidus, unde confiât maritum cum innupta cocuntem
jure civili adulterium non committere fecus juredivino
j.Cor. j-.vf.'^ , amp; Canonico. C. dixit C, nemoß
blandiatiir. 3^. qu. 4.

I I I.

Committitur adulterium (ut patet ex definitione) cum
uxore, five ingenua, five libertina, etiam liberto nupta :
l.().inprinc.l.i%. ^.pn.jf.h.t. nec non cum domina
cauponae. l. C. h. t. imo cum iis omnibus quae ju-
ris nexibus detinentur amp; matrisfam. nomen obtinent:
ut ait Imp. Conftant. in d.l.i.Q.C.h.t.

I V.

Nonergo committitur cum concubina, hi-ff.h.t.
nec cum ancilla, C. 19. Cod. h. t. cum illa non uxor fed
contubernalis fit I. z^.Cod.h.t'}\xnamp;:. l.^.C.deinceß.
nupt. ob banc tamen corruptam vel agitur legis aquilije
judicio, fl viro immatura corruptafit, vel injuriarum,
fl matura. /. 6. inpr.ff.h. 1.1. z$.ff. de injuriis. immu-
nes etiam à legum feveritate funt, quas vitse vilitas
legum obfervatione dignas non credidit : quales funt cau-
ponumancillae ; I. Cod. h. t. fœminje ignominiofae
qux ftola matronali , id eft , pudore abjefto , artem
ludicram, lenociniumvefaciunt, operas fuas in fcenam
faltandi vel cantandi caufa locant ; I. ^ä^.f.de ritu nupt.
I. z. ult.ff.de his qu. not. infam. ( nifi in fi:audem le-
gis hoc faciant l.\o.§.z.ff.h.t.) item qu£e defertisma-
ritis (alias nonA) corporequxftumfa-
ciunt I.zz.Cod.h.t,.

V. Hujus

INAUGURALIS. 5-
V.

Hujus criminis, utpote publici, delatio, olim omni-
bus , fed certo ordine, patebat : puta hoc : prxfereba-
turmaritus, poll adulterae pater, deinde propinqui, /.
30.C h.t. Deinde extranei admittebantur /. z. §.pen.
amp; ult. /. 3 .ff. eod. poft modum Impp., ne temere falfis
calumniis matrimonia turbentur, hujus criminis accufa-
tionem , ad quinque perfonas proximas reftrinxere ;
puta ma'ritum , patrem, fratrem, patruum , amp; avun-
culum d.l.'^o.Cod.h.t.,

V I.

Maritus etiam minor annis zs ; 1.15-6.ff.h. t. nifi
fitinfamis, aut cum uxore colludat, prasfertur (hcet
matrimonio folutotalis efledefierit l.xàf.Qod.h.t.) pa-
tri ; etiamfi is' praevenerit, amp; infcriptionum libellos pro-
pofuerit; pater reliquis ; inter hos qui magis eft idoneus
d. I. 30. C. h. 1.1. §.pen. ult. amp; l.^.ff- h. t. qualis
non eft minor d. I. if. §. 6.ff. h. t. neque mulier, quam-
vis de fuo matrimonio violato qucri velit 1.1. C. h:t. cum
in aliis criminibus amp; mulieres audiantur, fi fuam fuorum-
ve injuriam per fequantur /. i. amp; z.ff de accufat. I. iv.

G. a. accufar. non pofi^
^nbsp;V M.

Patris appellatione continetur amp; avus. fratris non fo-
lum getmanus, velconfanguineus , fedamp;uterinus eae*
que appellationes tam ad maritum , quam adulteram
referantur Anthon: M^tth. tra^. de crim. h. t. Cap. 4.

V I I I.

Maritus amp; pater accufant vel jure mariti feu patris,
vel extranei ; quodjus vocatur publicum /. ^9.ff h. jus

A 3

ma-

marin in eo confiftit, ut fi intra bodies accufare velit,
aliis prseferatur ; fe fubfcribere non cogatur ; accufatio-
nempro fuo arbitrio abolerepoflït; amp; quamvis exnudis
fufpicionibusegeritdecalumnia non teneatur L6. l. 30.
verf.inprimis C.h.t. jure novilfimo maritus crimen
non probans pu nitur nw.\\'].Qap.().tâf. Juspatrisin
eo tantum veriatur, ut intra 60 dies praeferatur aliis : ca-
lumnis vero periculum non effugit ; cum amp; infcribere in
periculum teneatur l. 4. 1.1. ^o.ff. h. t.

I X.

Accufantur mulieres fupra enarratae, fi fint prae-
fentes; aut poft inchoatum crimen, id eft, litem con-
teftatem abefîè caeperint I. ii^. I.js- h.f. 8c , fi
evocatx legitimis edidris , fe non fiftant, contra eos
procedi poteft ; vel, Ut ad loca in quibus de liquc-
runtremittantur, poftulari Auth.fi vero C. h. t. qux
ante inchoatum judicium abeflè ( fine crimitiis detre-
â:atione puta; I. if. i. t. ^seperunt, nec de
hoc crimine accufari, necediftis revocari polTunt, nec
ut in provincias , in quibus funt mariti , tranfmittan-
tur, peti poteft , d. l.i^. inprinc.C.h.t. Sedperinde
ut in aliis criminibus capitalibus, requirendx adnotan-
tur /. 6. Cod. de accu fat. accufatas fi compareant, ac-
cwffatorum prsefentiam petere, iêd in initio h'ris pofTunt ;
I. r9. C. h. t. nam fi jam prolan's adukeriiprobationibus,
virisdecedentibus fuas opponant allegationes, nonau-
dientur. d. I. 19. C h. t.

X.

Huic accufationi adulterii mult« polTunt objici prae-
fcripriones : eaeque vel peremptorias ; vel dilatorije.
Peremptorije temporis funt; puta vel quinquennii,

vel

velfcx , vel duorum, vel quatuor mcnfium utilium

X l.

Quinquennii pr^fcriptio, computanda adiecom-
niifficriminis, amp;reo, Screae, accufatiscompetit.
C. h. t. l. 19. §. ff. h. t. Praefcriptio fex menfium
non competit nifimulieri-, Sc, ü faftodivortioinvidui-
tate manfit, computatur a die commifll criminis ; fin
ad nuptias fecundas traafiit, a die divortii d. l. §. 5-.
ff. kt. ratio di verfitatis eft quod vidua facilius accu-
ûturquam nupta , proinde brevioris temporis prsfcri-
ptione utitur. Duorum menfium praefcriptio objicitur
volenti jure mariti vel patris accufare : nam hoe tem-
pore elapfo etiam maritus vel pater jure extranei accu-
iare poflunt l. 6. C. h. t. 14. §. pen. ff. eod. quatuor
menfium praefcriptio datur contra accufatores cxtra-
neos: incipit currere elapfis duobus menfibus, quibus
jure mariti, vel patris accufare licet. L^.^.i.ff.h.t

X I I.

Praefcriptiones dilatoriae funt : i.Lenoçinii: ^.Uxo-
ris in matrimonio retentaï : Accufalpris abfçntiîE ;
4. Ordinis. 5. Accufationis defcrtx.

XIII.

Lcnocinii prsefcriptio objicitur marito uxorem accu-
fare volenti, fi confenfu ejus fuit adulterata. /. 18.C
h. 1.1.4^']. ff. fohlt, matrim. Uxotisin matrimonio re-
tentae praefcriptio , quam jure Codicis opponebat liber
adulterii accufatus, non fervus; 1.-^6. C.h. t. marito,.
licet in adulterio uxorem non de prehendit, l. n. C. h. t.
jure noviflimoeft abrogata. Non enim, ut o^im. d.i. 11,
ita amp; hodie tenetur maritus uxorem judicio nondum
conviftam dimittcrc. Kov. 117: Cap. 8. Accufatoris-

abfentia :

abfenti^ prxfcriptio competit accufatx quidetn , fed

utjam didum , tempeftive eft opponenda; ahoquin
fub tempus ferendx fententise crimine jam ptobato non
admittitur /. ilt;). C.h.t. lex enim in initio litis accuîa-
torem vult effe ptxfentem , poftea vero inftrufto ju-
dicio illius abfentia fententi^ pronuntiationem ne-
que impedit, neque vitiat. Prsfcriptio ordmis lue lo-
cum habet, cum unus adulteram amp; adulterum puta
qui vere adulterium commifit , fimul accufare velit:
hoc enim non licet, /.i^. §.ult.ff.l.Z.C.h.t. quam-
vis diverfis accufatoribus ambos eodem tempore , niu
ahudobftet, accufare permittitur. /.17. §.ult.ff. eoä.
Deferts accufätionis prsfcriptio objicitur accufaton ite-
rum accufare volenti illud crimen de quo paaus eft vel

t^^^ik pac. ad 1.18. Cod de tranfaB. De adulteno
enim pacifci amp; tranfigere non licet /. 10. Cod. h. t. d.
l. 18. Cod. detranfaB. illud faciens non folum fena-
tufconfulto Turpiliano tanquam prevaricator , vel ac-
cufationis defertor punitur /. xs. §. i. Cod h. t. fed etiam
iterum accufare prohibetur.

X I V.

• Proponendae amp; examinandi funt omnes hx prasfcrip-
tiones (excepta abfentiae accufatoris : amp; fi quje alia ei
fimilis) antequam accufati inter reos recipiantur : nam
femel inter reos recepci, exceptionem objicere non
poffunt. l.Hy.^.j.ff.h.t.

XV.

Qui hoc crimen objecit illud probate debet ; ft de-
ficit, psnam talionis fubit: id eft eandem quam reus
pxnam , ft conviftus fuiflet, fubiret/. 3./. 6. Cod q-
üccufnon foff. nec, ut de jure veten /. 30. m fin. C. b.t^^

ita amp; noviflimo Nov. 117. Cap. lt;). maritus excipi-
tur.

X V I.

Hifce praemiffis nunc Coronidis loco videndum ve-
nit qusenam psna conftituta fit in adultères. Pxnaad-
ulteriieft capitalis, amp; praeterea rei familiaris jac'^uram
•fuilinent, amp; jus occidendi patri, maritoque datur.

XVII.

Poena capitis non eft ex lege Julia, exqua tantum
fuitrelegatio aut deportatio l.^.ff.äequaß. fedexcon-
ftitutione imperatoris Conftantini ,quifacrilegos nuptia-
lum, gladiopuniriprœcepit i.-^o.Cod.h.t. Juftinianus
adultéras gladii pœnam remifit, verberatamque in mo-
nafterium detrudi voluit : detrufam fi maritus reciperc
Velit, ut intra bientium id ei fine fraude liceat, fin minus,
uttondeatur mulier, monafterioque in perpetuum man-
cipetur Nov.10.

XVIII.

Moribus noftrarum gentium adultérium plerumque
aereamp;infamia , fsepius admiffum non nifi exilio, ai«
aliter extra ordinem punitur ; quas paenae quam prorfus
juri divino contrariantur fatis ex uno textu apparet.
'Deut.zz. verf.tr. Si quis concubuerit tum alterius
iixore morte punitur , tam adulter , quam adulté-
ra, ut toUas malum e medio.

X I X.

Jaftura rei familiaris , quam adulteri fuftinent, haec
eft : fi uxor adultérium commiferit , retinet maritus
dotem , donationem propter nuptias , amp; ex parapher-
nis tantam portionem, quanta eft tertia dotis Nov. 117.
Cap. 8. reliqua bona monaftcrio addicuntur, nifi fint

Bnbsp;vel

ve! dcfcendentes, quibus bes , vel afcetidentes , quibus
tricns defemir iVov.134. Qap. 10. marito adulrerium
committente , uxor dorem rcciiperat, donationem
propter nuptias^ amp; ex reÜquis bonis tantum , quan-
tum tertia donationis propter nuptias pars efficit, lu-
cratur; quod fupereft cedit fifco , nifi fmtdefcen'den-
tes, vel adfcendentes ad tertium ufque gradum qui
fifco prxferuntur. d. Nov. 117. Qap. 9. d. Nov\u-
Cap. 10.nbsp;^

X X.

Datur ulrimo etiam (uti fupra didum) patri, ma-
ntoque, non marri aut avo , nec reliquis cognatis,
jus occidendi /. T.o.ff. h. t. patri, non filio familias patri,
fed quifiliam in poteftate habet, adukcrum domi fux
vcl demi generi fui in adulterio ( non ejus prsludiis '
vcluti convivio , fuaviis impudica attreftatione/.
tnpr.ff h.t.) dcprehenfum , cujufcunque condition's
lit occidere heet; dum tarnen una amp; occidat filiam:
non Ciiim, occifo adultero , potefi: adultéra: parcere
d. l. ao ff. h. t'.

XXI.

Marito nort folum per fe, fed etiam per filios jufTu
ejus précédente 4. Qod. h.t. aduherum impune oc-
cidere licet domi fuae, non domf foccri , in adukerio
deprehenfum; necquemlibet ut patri; fed vilem, ve^
km lenonem, mimum, vd arenarium, judido publi-
coda^finatum, nec in iAtegnim reftiturum , Übertum
fuum, iixorifve patris matris, filii, fiW®; uxorem ei
ocddere non licet, fed fi adulterum occidcrit, uxcrem
fmem^a dimittere jubeturnbsp;h. t. ratio diverfi-

Eatiseft, quoniampietaspaterni nominis confilium ple-
rumque

mmque pro liberis capit; mariti autem calor, amp; im-
petus facile decernentis refrsenandus fuit. /. zz. §.ßn.
ff. h. t.

XXII.

Quod fi fuperiora nonfuerint obfervata, id eft , fi
vel pater adultorum occiderit, adulterae pepercerir, vel
maritus adulteram occiderir, aut adulterum, quem non
licet; rei quidem fieri poflunt legis Cornelias de ficariis,
non tarnen pœna gladii verum mitius extraordincm pu-
niendifunt; ob dolorem, quem difficillimum eft tem-
pcrare; amp;itanoxjuftus dolor, motufque repentinus,
faftum relevant /.138. %%.ffh. t. L 4. Cod. eod. 1.1. ult.
ff. ad kg. Corn, de ßcar.

X X I l I.

JurePontificio , quod amp; mores belgii, amp; germanise
fequuntur non ita grave ducitur adulterium pati, ac
uxorem occidere Can.ß quod ver im 35. x. ficque in
foro confcientis non licet marito adulterum , aut adulte-
ram occidere Can. int. h£C' ^ can.ß qitod veriiis 33,
qu. %. quia foli judici amp; principi, qui^ladii poteftatem

habet, occidere licet arg. I.j6.ff. de R.J. amp; quia id
circa judicia funt inventa , ne quifquam iibi ipfi ultio-
nem permittere valcat. /, 14. Cod. de Judais ^ Qa-
licoL

€ 0-

COROLL ARI A.

I.

(^OncMnatus jure civUi non abfolute fuit pT'

I I.

iMulto minus meretricia conjuncfiones.

I I I.

Qonfenfus mn concubitus nuptias factum.

I V.

Tgt;edumofponfa in domum fponfi mn eß de efTentia
matrimonii.nbsp;'' m'^»quot;*'quot;

V.

^'ßmtnbsp;^W/V pro virgine nuptia confix

V I.

Kupt'ta fine parentum confenfu inita funt ipfi
jure nulla.nbsp;^nbsp;j cj

F I N I S.