DISPUTATIO JURIDICA
INAVGVRALI s,
D E

CoNTRAHENDA EmPTIONE,

V A M,
DIVINO FAVENTE NUMINE
Ex Automate Magnifici Re^oris,

D. M. JOANNIS LUYTS,

Philofophiae Doâoris, ejufdemque Facultatis in Inclytâ Academia
Ultrajeftinâ Profèflbris Ordinarii,
UT ET
AmpUßmi Senam Academici confenfu , Nohilißm^quc
FacHltatis JV RID IC^ Decreto ,

PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque inUTROQJJEJURE honoribus amp; Privi-
legiis ritè, amp; légitimé confequendis,
Eruditorum examini fuhjicit,
FRANC. SORGELOOS, Fliffinga Zelandus.
A. D. 10. Sept, hora locoque folitis.

Trajecti ad Rhenu

Ex Officina Francisci Halma, Academias
Typographi , cIo bc Lxxxviii.

E O

ARENTI

Omnibufque Jurifpmdentiae

CULTORIBUS.

Me meamque Viffutationem
OfFero

FRANC SOjR^GELOOS, Aud.

DISPUTATIO JURIDICA
INAVGVRJLIS,
D E

Contrahenda Emptione,

THESIS I.

Ntequara hanc Nobiliffimam atque
ufu frequentiflimam materiam aggre-
diar, primo exponcnda venit ejus origo,
quam à permutatione habet/, r.^.^.r.
oüm enim nullum inter hosContraftus
erat difcrimen, nec aliud merx, aliud
pretium vocabatur, inutilia utilibus,
quœque uni fupererant alteri deerant,
permutabant; propter magnam autem

permutationisdifficultatem amp; inaequalitatemnummus inventus
atque Emptio introducta eft, quod quoque docet Ariß. 5.
Ethici ubi nummum ait, hommum inftituto fadum effe :

idem'in dM. 5. eum vocat fponforem m Cafum futurx mdi-
gentis.

Ainbsp;II. E}£-

i i.

Expofita breviteremptionisorigine, haud abs re erit, utia
vocis derivationem inquiramus, quam à Graeco verbo l/xsV
(quod eß meum ) habere videtur , emere eum veteribus dice-
bantur, qui five rem five ufum rei fuum faciebant, atquL fic
Emptionis vocabulumfumitur pro quavis rei alienatione /. zj.
§. i.f. de Uber, caufa. amp; in l. 29.§. i.jf.de^at.Ub. aliquando
etiam pro Emptionisinftrumento l.z.C, qua respig». oblig. Ven-
ditio autem componi videtur à venum amp; do : Hic Contradus
vocatur Emptio venditio, quia in eo duplex ac diverfusadus
conliderandus efi, vel ex parte ejus qui pecuniam dat amp; ille voca-
tur emptor vel ex parte ejus, qui rem tradit amp; vocatur vendi-
tor ; amp; quanquam hi duo unum contraâum conftituant amp;
emptor fine venditore amp; contra venditor fine emptore effe non
poffit, nihilominus difFerunt 1.1. Inf ff.h.t.amp; l,\. fF.de rer.
permut. nec huic refragatur, quod Gajus dicit in 1.19. ff.de
aä.empt. vet eres in Emptione venditioneque, appellationibm pro-
mifcue utebantur. Nullo enim modo ibi vult dicere, quod is
emptor dicatur , qui vendit amp; venditor qui emit, fed hoc
vult dicere, veteres faepiffime uno vcrbo feu Emptionis feu
vcnditioms totum contradum fignificaffe, quod etiam patet
ex infcriptione h. t. nonnunquam tamen emere pro vendere di-
citur amp; vice verfa, fed rariffime ut in /. unie. C.fiferv. ext- amp;

i i i.

Definitur itaque emptio amp; venditio, o^noà^tcontraawja.
ns Gentium confenfu confians, de re acquirenda certo pretio dixi
quod fit Juris Gentium l.i. ^.fin.ff.h.t. quia non tantum
apud Romanos, verum etiam apud alias genres in ufn fujffç
conRat : uti apud Ebrsos , quod fatis docet 6quot;. S, , /
fic et«m legimus Abrahanpm emiife fepulchrum ad fepelien-

dam

damuxorem fuam Saram Gen.iW. amp;fip. item Plutar-
chus fcribit in Solone, quod apud Athenienfes, anteSolonis
non tam lege, quam moribus populi hcebat hberos
vendere : de aliis gentibus vide Stobaeum m.delegtb.exTheo-
phraflo. Confenfu conßamifip.nbsp;Infi, de ohlig. ex conf cjuia

ad ejus perfedionem folus confenfus fuffiat I. z.^.x.ff.h.t.
Ilk - if. derer, permit, hinc autem dantur quidam excep-
tiones quot;ifi emptio venditio in fcriptura confiftit id eft fi hoc
aftum fit inter contrahentes, ut contradus in fcnpturam re-
digeretur , nec ante hunc aäum pro perfedo haberetur con-
tradus inp. Infi, de empt. amp; vend. amp;I.17. C. deßdeinflrum. z. In
emptione conditionali /. 7. inp.ff. h. t.amp;l.% .ff. deperic. amp; comm.
rei vend. 5. In rebus quas pondéré, numero amp; menfura con-
ftant, ut frumento, vino, oleo, argento /. 55.§. 5.f.Ä. f.
De re acqmrenda à venditore : certo preiio quod ab emptore
venditori datur pro re vcndita.

I V.

Ex Definitione manifefte patet, hasc tria effe fubftantialia,
requifita Emptionis venditionis ; nempe confenfum, mercem, amp;
pretium : confenfai maxime contrarius eft vis, metus, amp; error
fi autem per vim aut metum contraiflus initus fit, ipfo jure
quidem fubfiftit, fed tamen à praetore refcinditur l.i.C.dere-

fiind. vend. amp; arg. /. i ff. quodmet. caufa. Contrarium obtinet
in errore , qui aliquando contradum reddit nullum : Ratio
haec videtur effe, quia is, qui metu contrahit, confenfum ad-
hibet. l.zi. §''gt;-ff-'iquot;''dmet.Cauf fed qui errore contrahit,
non videtur confentcre I 116. §.2. f. deR.J. ut amp; in /. 15.
fF.deiurifd MhnUS knhlt, mn conféntiunt qui errant : qmd
enim tam Jirarmm confenfui eß , quam error qui imperitiam
detegitl de errore autem'notandum eft , quod vel erratur cu--
ca ferfonan. amp; emptio nulla eft 1.9. tnp.ffde Hered.Inß. vol
Chc^ rem: fi circa rei nomen erratum lit, emptio fubfiftit,

modo de corpore conftet. /. ^-ff-b.t. fi ergo in corpoiE

A ?nbsp;erratuni

erratum fit, ut ƒ pHtem me emere fundum Corneïianum, tu mU
hi te vendereSempronianum futafli ; Emptio nulla efl: I.9 inp.
f.h.t. vel ultimo enzwi circa fubflantiam Sc didinguendum
efl:, an in tota fubftantia erratum fit, ut puta fi xs pro auro
veneat, plumbum pro argento, nulla intelügitur venditio, d.
l'9-§-fi»'ff.h.t. amp; l i\i.§.-ï.eod. quoniam in materia erratum
eft, fi vero in aliqua parte erratum fit, id eft fi aliquid ven-
dit® fubftantix habeat, valet venditio, l.ilt;\.f.h.t.

V.

Objedum feu fecundum fubftantiale requifitum emptionis
lunt res non tantum Corporales; verum etiam Incorporales,
mobiles amp; Immobilesj animatas amp;InanimatsE , praefentes amp;
futurae, ita ut rei vocabulum late hic fumatur pro omni re,
quam quis habere vel poffidere vel per(êqui poteft /. 54.
h.t. emi poflunt fruétus Ss partus futurus /. 8. inp.ffquot;, h. t. finc
re quoque venditio intelügitur, veluti cum quafi alea emitur
utcaptus pifcium, avium,velraiflilium,quiafpei emptio eft/!
{)'.§. \. ff. eod. item rei aliens venditiointelligitur/.zg.^lÄ t
ut amp; fervitutis/. 80. §. i.ff. eod.

V r.

Emi vendi non pofllmtres facrœ, fandi; reiigiofae 5./»/.
de empt. öquot; vend. l. 54. §. i.ff. h. t. amp; l. zi.ff. eod. quia commer-
cio hommum exempta; funt §. 8. Infl. derer. Divis, excepta cau-
fa redemptionis captivorum, famis , alendorum pauperum,
Item ad folvendum grande xs alienum /. 21. C.de S.S. ecclef.
liberi hominis nulla quoque intelligitur venditio /.34- §.2. ^
l.jo.ff.h.t. exceptio eft in homine majori viginti annis, quf
ad pretium participandum fefe venundari paflus eft §.4./«y?, de
jur.perßn. etiam in patre exceptio eft , qui fi'iosfanguinolentos
ob nimiam paupertatem egeftatemque viftus caufa poterat ven-
dere /. I.^ 2. C. depatrik quißt.dift. venenimalinuJiaquoque

con-

contrahitur vcnditio/.55. z-ĥ h.u non poffumus enam Bar-
baHsgladios, loricas, fcuta, arcus, fagittas vel altenus cu-
iufcunque generis arma vendere, nifi fub pœna capitali amp; amil-
fione omnium honomm Lz.C. qua res export, von dé. nulla de-
nique contrafta intelligitur venditio earum rcrum, qu^ nun-
quam fuerunt in rerum natura, vel nunquam erunt vel effc
Sunt, ut Hyppocentaurus, homines mortui arg. ^.i.Infi.

V I I.

Tertium fubftantiak requifitum eft pretium 72. f- h. t.
auodeficiente, deficit quoque contraftus, l.z.^z.fh.t. In
pretio autem requiritur utfitcertum §.

quanquam pretium refpedu contrahentium aliquando incer
tum effepolTit, re vera tamen certum definitumque effe debet,
ouale exemplum

habemus ml.-j.%. i .ff.h.t. emptio, qmnttttt

eum emiß, quantum wetn in area habeo, valet; quia pretium
„ontamincertumeft, quam quidem ignoratur,

ptus fit, atqui tamdiu imperfeda habetur emptio, quamdiu
pretium incertum fit amp; inde nulla nafcitur obligatio : Deni-
que pretium confiftere debet in pecunia numerata Z. I^t. de
empt.amp;wnd.^tqui ficexdiaisjam emergerevidentur difteren-

ti$ inter emptionem amp; permutationem i. In emptione amp; ven-
ditione datur pretium pro re, in permutatione res pro re l.i.
f it. z. In emptione conftat quis fit emptoramp;qu.s fit ven-

5;' r in permutatione illud decernihaud poteft l.i.Inp.f.de

'it. 5, Emptio folo confenfu perficitur , permutatio
autem ex re tradita initium obligationi praebet L i.§. z.ff.eod.
A In emptione ante rem traditam non licet p^^nitere, in permu-
tiLTnte traditioncm licet /.J. C. derer, perm, ut amp; plures
dis funt differentise.

VIIL-

VIII.

Expofito tertio emptionis fubftantiali requifito, tfanfitum
faciamus ad perfonas contrahentes, amp; primo contrahere pof-
funt omnes illi, qui confentire poflunt amp;: liberam rerum fua-
rum adminiftrationem habent, quaiesetiam funt medici qui ab
îEgroto amp; advocati qui à cliente emere poflunt; à contrario
furiofi emere non poflunt, quia ipHs nullus eft confenfus, in-
termiffionis autem tempore majores vigintiquinque annis rede
contrahunt/. z.C.è.?. nec pupilli fine tutorum audoritate;
quanquam venditor pupillo obligetur, pupillus tamen vendi-
tori non obligatur l.il.^.z^.ff.deaB.empt. fic etiam venditio
inter dominum amp; fervum non valet, /. 14. de obUg. amp;aB.
nec inter patrem amp; filium /. h. t. quia pater amp; filius ha-
bentur pro una perfona , exceptio tamen eft in caftrenfi vel
quafi caftrenfi peculio, quia in eo paterfamilias exiftimatur l.i.
ff. adSÜ.AIaced. prohibentur quoque emere qui officii caufa
in provinciis degunt/.Öi./l/é. r. exado vero officio nulla con-
trariatur ratio/»»/c. C. de contrail, judic. nec miles poteft
contrahere in ea provincia in qua militât d.i. óz.f.h.t. quod
non debet extendi ad tales res, quas vidus caufa neceflariae
funt.

I X.

Emptio autem celcbratur in fcriptisvel fine fcriptis inp./fß.
.nbsp;de qua emptione breviter habuimus in rÂ^/^ m.

mftrx difpHtAtionis amp; fecundo tam fub conditione quam puï^s con-
trahi poteft §.4./»y?. modo conditio non fit turpis aut in-
honefta amp; nature contradus contraria: tertioempt'O contra-
hitur vel cum arrha vel fine arrha d.frinc.Inft-deempt.(^vend.
arrha autem datur in fignum emptionis contradï vel contra-
hendo , amp; ut evidentius probari poffic ' convenifle de pretio
l.l'^.inp.ff.h.t, amp; quarto emptio alia eft publica, aliaprivata,

publica

INAUGURALIS. p
publica eft quando haftâ pofitâres aliqua voce praeconisvendi-

tur,undcfubhaftatio.

x.

ContraSa emptione amp; vendition« videamusad quemperti-
neat periculum rei venditae amp; nondum traditae, nos cum ple-

rifquedicimus, quod periculum rei venditae amp; nondum tradita;

ftatim pertineat ad emptorem, quod probamus, primo innu-
meris legibus, amp; fecundo maxima xquitate amp; ratione, ut per §.5.
Infl. deemft. amp; vend. l. 7.8. lo. f. de perte. amp; comm. t.i.amp;^.C.
eod. amp; fie multis aliis in locis: fecundo régula noftra quoque
probatur xquitate amp; ratione, nam ille omne damnum fentire

debet, qui eft in mora, at emptor contrafta emptione amp;lolu.
to pretio eft in mora, fi rem venditam non petat, quam pete-
re poterat; denique quem fequuntur commoda, eum quoque
incommoda kqaincceamp;^cO. L 10. ff.deR.J. emptorem feqm
commoda docet §. 5. Infl. de empt. amp; vend. l. j. f. deper,c. amp;
comm. él.uC. eod. rurfus certa régula eft fi res débita fine culpa
debitoris perierit, debitorem eo interitu liberari, fed venditor efl:
debitor.

XL

Ab hac probata régula qusdam dantur exceptiones, quibus
periculum rei venditse venditoris eft : i. fi res dolo amp; culpa
venditoris perierit- §. 5 • de empt. amp; vend, z- Si cuftodiam
ùfque ad rei traditionem in fe fufœperit L i.inp.ff.deperic.amp;
comm. conventio enim dat legem contraélus l.z^.ff. de R.J.

s'enditor fuerit in moranbsp;/• 4/^C.^

Uus qux pondéré, numero, menfura conftant ( veluti fm-
mento, vino, oleo, argento) fi ita contrada fit venditio,
ut vinum prius deguftetur, atqui fic dies deguftationi adje-

Bnbsp;quot;US

dus fuerit, turn pcriculum acoris vel mucoris ad venditoreta
pertinebit, dies enim deguftationi prsftitutus meliorem coiv
ditionem emptoris facit t. t-f. deperic. dr comm. qUod li
per venditorem fteterit, quo minus deguftaretur, non tantum
periculum acoris vel mucoris prxftat ante prasdidam degufta-
tionisdiem, fed amp; poft eam d.l.^.ifip-f.cod. 5. Si emptor
ad certam menfuram emerit /.!.§.£.ƒ. eod. nam non aliter
perfefta cenfetur venditio, quam fi admenfa fint,
fJj.t. quod fi jam impleta fuerit venditio, venditoris dejmit
effe periculum d. 1.i.f.deperic.amp;comm. 6. In emptione
Conditionali fi defecerit conditio, nam tum nulla eft venditio
/. ^J.f.h. t. etiam pendente conditione periculum interitus ad
venditorem pertinet, quod fi res extat, licet deterior fada,
periculum Emptoris eft l.^.inp.f. deperic. amp; comm. qmaexi-
ftente conditione emptio pure contrafta intell.g.tur arg. I. 11.
^.uf.ciHifotior.inpign. 7, Si emptio alterative fuerit fafta , ve-
luti efl mihiemptHsStkhtis, mt Famphdm cumque venditori fit
poteftas tradendi, quem velit, ficunomortuo five fi-
ve Pamphilo, periculum quoque venditoris erit I. 54.
h. t.8. Si res ante venditionemfuerit vitiofa/. 44./.h. t.

X i i.

Hujus contradus quoque efïèdus eft obligatio Ita ut emptoi
venditori teneatur dare pretium amp; venditor emptori rem ut^
Thef. 11. diximus amp; fic ex emptione oritur adio empti amp; vcnditt.

uiäio empti datnr emptori adverfus venditorem t ut fol'*'quot; P^'-'
tso, remvenditamtradat cum omni fuct acceffione.nbsp;'

A^iovenditi datur venditori, adverftts emptorew gt; utfolvatpre.

mmcumußrisatemporemorlt;el.il.§.io.f.deac^. empt.amp;vend,

hinc jam magnaoritur controverfia, fcilicet, an venditor prxcife
co^atur rem venditam tradere. cumtradendi facultatem habet: an

INAUGURALIS. u

denique in omnibus faciendi obligationibus fufficit pràftare id
quod intereft L 13. §. i.ff. dere judic. venditor autem tenetur ad

faftum.nbsp;_

Et fie finem huic Difputationi imponens benignum Lecto-
rcmoro, Rogo, ut qus minus rede cxplicata funt sEquibo.-
nique faciat.

COROLLARIA.

L

quot;17 Iliusfamilias non potefi teflari de ad-
lt;ventitio pleno i de quo Pat erne c pro-
prie tat em habet nec ufumfruâum.

II.

Caufa exhdredationis exprejfa. in Nov.

11 J. pojfunt extendi , ad graviore s
W aque graves.

I I I.

Maritus eß Dominus Dotis.

I V.

Contraäus in teflamento celehrari nequit,

FINIS.