l N A V G V
O^-U A M,
DIVINA FAVENTE GRATIA,
Ex auBoritate CMagmßci Z). ReBoris,
Philofophias Doaoris, ejufdcmque Facultatis in Inclyta Academia
Ultrajeftina Profefloris Ordinarii ,
NEC NON
ArnpUJfmi Senatm Academici confenfu , Nohiliffmxqae
Facultatis MEDICI Becreto,
PRO GKADU DOCTORATUS,
Summifque in MEDICINA honoribus amp; Privüegiis
rité confequendis,
jEmditorum Examini fabjicit
JOHANNES CHRI STOPHOR US BRUNNZELL,
O M E D I C A
R A L I s ,
Addiem 15». Oüobris horis locoquefolitis.
Ex Officina Francisci Halma, AcademiiE
Typographi, cb bc Lxxxviii.
V l R I S
Nohilipmis, Exceüenüffimis, Confultiffimis, Ex-
ferientißlmo atque Doäiffimis.
JOHANNI CHRISTIANO
TRALLES, M. D.
Sacr. C^f. Majeft. Archiatro Digniflimo^
nec non Freyftadienfi, hujufque Circu-
Ii, amp; Grunbergenfis, Phyfico ordinario.
E T
celeberrimo amp; Praötico Famigeratif-
fimo,
Dnis Patronis ac Promotoribus fumma ob-
fervantia colendis
Inauguralem hanc Tgt;ifi^fationem
m
Grati animl teftimonitun amp; ulteriorem
ftudiorum fuorum commendatio-
nem humillime ofFert amp; dedicat
J. C. BRUNNZELL.
-ocr page 3-lenteriae vox origine quîdem grsca
eft, Hippocrati jam olim ufitata , amp; EtymoU-
componitur exxeïsi', laeve, lubricum,^quot;'-
amp; htif» inteftirw, adeoque idem eft ac
Kciôm ànîpav, monente Gorrso in
Définit. Med. Sed jam latina civitate
donatum Lineteris vocabulum eft,
quemadmodum pleraque â Graecis rou-
tuata morborum nomina v. g. Dyfen-
teria, Diarrhea, Dyfuria, Hydrops, Pleuritis, amp;c.
I I.
Celfo Lienteria diciiur laevitas inteftinorum : Aliis Lxvotsynonymk,
aut Lubricitas Stomachi amp; Inteftinorum item fluxus liente-
ricus. An verô fluxus chylofus commode dicatur, quorfum
amp; Cardilucius in Offidn. s^nit. p. 456. inclinât, h3ereo,eum
chyli nomen vix mereatur, quod in Lienteria excerni folet,
nifi amp; ipfa Cœliaca habeatur pro fpecie Lienteri®.
I I I.
Equidem è Recentioribus Bruno in Lexic. Mcd. diamp;im-Hom»j-
-ocr page 4-tiam inter Cceliacam paffionem amp; Lienteriam non neceflariami
arbitratur ; nee rarum eft â Veteribus eas interdum confundi.
Ita enim Areta^us in Lienterià fecedere ftercora liquida ab ali-
bili indifcreta putat lib. 2. de morb. diutur. cap. lo. It. Amat..
Lufir. Cent. 2. Curat. 5Ö. Lienteriam infcribit, cum Nobilis
quidam femicrudum cibum perfeceflum emitteret, quod tarnen
CoeliacK potius indicium eft. Nam amp; Capivaccius fub Lien-,
teria Cceliacam omnino comprehendit Lib. 3. Prax. Med.cap^
1,6. ut taceam Nic. Myrepfum Comp. Med.Sed. 38. cap. 160.
medicamentum parare pro Lientericis ranjenta dejicientibus, qua-
lia in Dyfenteria quidem , at in Lienteria propriè dida nua-
quam cxcernuntur,.
Nee omninó Kic prasterire Salmuthum poflum , qui folusac ,
primus, quodfciam, Lienteriam urinalem dixit, pro Diabete
utpote cujus exemplum Cent. 2. Obf. 9 r. fub eo refért titulo: Vi-
ri fcilicet qui vini potum prorfus eundem fubftantia, colo-
re atque odore per vias emittebat urinarias. Quemadmodura-
enim alias Lienteriam vocant, fi cibus per inteftina rejiciatur non
mutatus , itanecdubitat Autor Lienteriam nomitwre urinalem-,
quando potus redditur, pro ut afTumtus fuit.
Quicquid tarnen ejus fit, ftriéte loquendo Lienteria nihil aliud ■
eft, quam Cibi Potufque indigefti peraIvum.excretio,
In qua definifïóne generis locum occupât excretiö, amp;quidém-
per alvum, quo ipfo generali conceptucoinciditcumCœliaca,
Diarrhasa amp; Dyfenteria, Abfti'neo autem lubensatermino al vi
fluxus., quoniam in Lienteria nequeadeo copiofa, prout in Diat-
rhsa vel Dyfenteria excernuxitur, necftüidaxque, nifipluspo-
tUSv
7gt;eßn!titgt;.
Genas.
tus quam cibi aflumat œger. Si quisproindepanem cum carne,
aut folida fimilia fumta per alvumreddiderit, talis profeâoex-
cretio minus apte dici poterit alvi fluxus»
Verum â reliquis ita diâis alvi fîuxibus Lienteria promtèdi-
fViguitur, fi materiam attendamus excretam. In hac ipfa enim ci-
bus potîirque plané indigeftus excernitur. In Cœliacafemidige-
fta chyloqueperfufa, inDiarrha?a, ferofa, biliofa, velvifcida.
In Dyfenteria deniquc cruenta amp; purulénta^
Dum CibumPotumqueindigeftum nomino, monendum eft,
fub iis intelligi alimenta débita atque confueta. Si quis enim OfTa,
tcftas cancrorum, nucleos ceraforum amp; prunorum fimiliaque per
alvumredditindigefta, proLientericohabendusnoneft, fiqui-
dem talia inter cibos numerari non merentur. Ad eundem mo-
dum nec infantes Lienteriâ laborant, qiiando paffulas amp; amygda-
la, Lentes atque pifa peranum dejiciunt, namamp;teners setatî
talia minus conveniunt, amp; quae admifcentur ftercora, fatis indi-
cant-, non omnem deficere digeftionem prout in Lienteria.
IX.
_ Quod fi fedcm hujus mali examinemus, manifeftum erit, tres-
circa eam omnino diverfaseffe Auflorum opiniones, Nimiram
funt qui inteftina tantum habent pro afifedâ parte. Sunt alii qui.
Stornachum tantum accufaremalunt, denique nec défunt, qui
Stomachum fimul amp; inteftinâ in Lienteriâ pati contendunt.
Prima fententia dlibio procul antiquiffima eft , qui enim
primum nomen Lienteriae huic malo impofuerunt , videntur
refpexifTe ad inteftinorum Lsvitatem. Atque ideo Galenm 6.
Jpb. I. eos reprehendit, qui alimenta ingefta retineri putant
ab inteftinorum afperitate., qua perditâ fequeretur Lienteria.-
A 5nbsp;X..Sed
-ocr page 6-Sed Ventriculum, fermentique Stomachalis penuriam prs
ca^teris urget He'mont, à quo , nifi fallor, adeo non abludit
Excel. D. D. Dolamin Encycloped. p. 405. dum in Lienteria amp;
cœliaca paflîone VentriculiFermentum vitiari ac mers reddi ad
comminucnda alimenta credit. Praeterea quem fibi Archsum
Stomachi fingit Hclmont, eundem DoIeus donatur titulo re-
gio Cafteronacis, qui prasfit œcononîiaï Stomachicas ad Inte.
ftinum ufque reâum. Clarius loquitur Etraulierus in Praxi,
quando Llenteriae caufam qujerendam ftatuit vel in Fermento
non digerente, vel in Pyloro non retinente.
Plerique autem, amp;reâ:iusquidem, Stomacho fimul amp;inte-
ftinis Sedem hujus afieiäus adfcribunt, quanquam incaufaejns
proxima reddenda minus conveniant. Qui Galenicoruro ca-
ftra fequuntur laefiones facukatum urgent, videlicet deficien-
tem concodionem, labefaâatam retentricem, ac denique irri-
tatam expultricem. Hos, ut declinent termines, fubftituunt
Moderni, Concoarici quidem deficient! Fermentum iners,
Retentrici laefx Atoniam amp; laxitatem Stomachi atque Intefti-
norum, Expultrici irritatas Motus convulfivos.
Enimvero in verbis facilis ero , modo convem'amus in re,
Salva igitur ClariGQmorum Sc Doftiffimorum Virorum Au-
äroritate, exiftimo Lienteris caufam proximam unicè quxren-
dam efle in Spiritibus. Suppono jam ad mentem Excel!. D.
D.Rivini Prasceptoris mei, acPatroni in œternum deveneran-
di chylificationis negotium deberi Spiritibus, ab iifdem fimi-
liter dependere non modo Ventriculi robur , fed. amp; moturn
omnemperiftalticum. Quid clarius eft? quam in LienteriaSpi*
ritus deficere in debito digerendo ac retinendo, aft in propel*
lendo ejus quod moleftum eft , magis occupatos eflfe.
XIV.
xtmii.
INAUGUR.ALIS. 7
Solus certe fufficientis digeftionis defeftus non omnem ab-
folvit Lienteriam, nam amp; in Apepfia ad aliquot fepe dies ali-
menta indigefta in ventriculo retinentur. Stomachi autem ato-
nia five fibrarUm laxitas , cum defedivè faltem concurrere
queat, non tamjuvare vel accelerare potent excretionem , prx-
cipuè folidorum , quam vetardare , quemadmodum id Alvi
fuppreffio ab Inteftinorum Paralyfi fatis evincit.
Supereft itaque , ut demonftrem defeflum Digeftionis ac
Retentionis unicè ex eo nafci, quod Spiritus cibum potum-
que aflumptum , tanquam moleftum quid ex impotentia qua-
dam rejiciat. Praeftat id Spiritus non difficulter per motum
Stomachi amp; Inteftinorum periftalticum faltem acceleratum_,
quemadmodum alias non rarum eft , eo inverfo nafci Vomi-
tus, ut amp; ingefta qusvis per os nonnunquam reddantur plane
non immutata.
Res dariorerit, fi caufas Lienteriae fpedbemus remotas. Me- Cmfire-
mini certe id vitium in honefta quadam Fcemina obortum à gt;»lt;quot;'*•
refrigerio, cum fc. tempore verno hybernas mutaret veftcs.
Sentiebat autem leviores in abdomine dolores, quales in Diar-
rhea contingunt mitiori , neque prius liberabatur à morbo,
quam ad priftinum rediret amidum. Quid Aër Auftrinus in
excitanda Lienteria etiam epidemica valeat vid. in PetmDilfm.
Harm. 16.
Par eft ratio Potus copiofiac praefertim frigidi. Refertenim
m Meat, famil. f. 555- Comitem , cum )e)uno
Somacho potum fumpfilfet glaciatum, in Dyfentenam incidiflc
^nbsp;cum
cum Lienteria conjunftam Excell. D. D. Rivinm obfervavit
puellam non nifi à crebriore nodurnopotu, quam ipfamcon-
fuetudinem peffimam nulla ratione deponebat , in alvi fluxum
diak°mnbsp;incidifle diuturnam, tandemque le-
XVII -L
Idem malum frequentius accidit ex nimio efu fruftuum ho-
rasorum, item fungorum , quorum Fr. Hofmannus meminit
in Meth.MeLf. 330. amp; CardilmLc.p.^^j Ab ingurgitatione
immoderata carnis fuillae fimile quid notavit ex Camerarii ob-
lervationeSchenckius Lib. 3. de Lient. Obf.i.p, 543.
X I X.
Nam amp; plerique Veterum intemperiem ventriculi frigidanî
colledamque pitaitam plus minus acidam accufare videntur.
Prae ceteris id teftatur-Foreftus, qui materiam pituitofam Std
Lienteria notavit.
Lti'. 11. mj. IJ. Ad eundem modum Scorbutici quoque ea-
aem vexantur, quod obfervatio ejufdem 25 docet, amp; Bar-
bette m Prax. cap.i. deScorb. item quibus humor acris amp; bi-
liofus m pnmis viis redundat vid. Obf. 29. amp; Gdelchov. Cm. 2.
Lnrat. 47.
X X.
A ^^ Bädern hac pravorum humorum acrimonia tandem amp;
Aphthasnafci, qua!« aliàsin ore foient, jamjam Galenus pro-
didit 6. Aph. I. Confirmât ejus afTertum ulterius Duretus in
^nmtat. ad Hollerwmpag. 344. additque fc verè obfervaffe ill
Viro Nob,h , quod Galenus lib. 6. Evid. Seil.z. annotavit,
dolores nempe circa umbilicum quafi exulcerationis certiflTi-
mumlignum Aphtharum in ventriculo,
XXI.
Quod fi Apoftema amp; majora ulcéra Stomachum corripiant,
eadem
-ocr page 9-INAUGUR.ALIS. f
eadem oboritur Licntera , atque turn pr^cedente ventriculi
dolore , purulenta per alvum excernuntur praeter affumpta.
Confer. ForeßiLib. i8. Ohf.H. amp; Lib. iz. Ob/.^o. ubi notatu'
digns legt poflunt hiftoriae, una quidem Puellaï, altera Nau-
t3E graviter quidem dccumbentium , feliciter tum reftitu-
torum.
Nequedubiumeft, fi Lienteria fequatur Dyfenteriam, quod
olim Hippocrates annotavit i. de morbis 5. amp; nunc frequen-
tius in Praxi occurrit, quin ulcéra , fi non Ventriculi certc
inteftinorum tenuium, hunc in confenfumtrahentium, Lien-
teriam producant. Quamquam inficiari nequeo , confolidatis
etiam ulceribus, eam perdurare pofle, non quidem ob cicatri-
cem, inteftina lubricantem, quod ante hac creditum eft, fed
potius propter dolorem nondum fuperatum , aut inde natam
impotentiam alimenta indigefta penitus averfantem.
Quid ? quod amp; vitio mefenterii exulcerati Lienteria oritur.
Id enim faepius in indiis occurrere conftat ex Rontii Med. In-
dor' l. 5. c. 12. Atque illud comprimis mirandum eft, apertis
Cadaveribus repertos quidem fuilfe Abfce{fus in mefenterio
infisnes, inteftinis nihilominus amp; Stomacho illasfis.
Hxc amp; fimilia qui pondérât, facile judicabit in eo caufas
jam enumeratas omnes convenire , quod Ventriculum ftimu-
Jent ad propellenda contenta. Etenim perinde eft , five Vi-
tium haereat in aflumptis ipfis Stomachum gravantibus, five
in contentis, atque colleâis humoribus pravis; five Vitium fit
in ipfa Ventriculi fubftantia exulcerata , five in partibus vici-
nis per confenfum afficientibus Stomachum, feu denique aëris
ambientis frigu in culpa fit. Satis eft ad producendam Liente-
riam , fi adeo Ventriculi atque Inteftinorum motus periftalti-
eus acceleretur , ut AfTumptis nulla ad digeftionem requifita
concedatur mora.
B
Propero ad Signa , in quibus tarnen enarrandis proüxus
hand ero. Nimirum Morbus ipfe fatis manifellus eft, fi de-
prehendamus fumptum cibum potumve paulo poft rejici per
alvum. Nequc vero neceflum eft , ut excrc-torum odorem,
Colorem, Saporemve propriis ufurpemus fenfibus , cum fatis
fidum in re minus ardua vel ^grorum vel Adftantium vel
vetularum clinicarum fit teftimonium.
Ut autem Prognofis formetur accuratior , monendum eft
primo ad imitationem Mercati , Lienteriam diftingui poiïê
in legitimam amp; fpuriam. Légitima certe minus erit periculo-
fa, cum non nifi aflumpta excernentur cruda. Spuria diffici-
lior erit curatu , ubi praeter alimenta humores acres, vifcidi
aut purulenti fimul ejiciuntur.
XXVII.
Secundo diftinguendum quoque eft inter Lienteriam pri-
mariam , qua Hominem cœtero quin fanum aggreditur, amp;
fecundariam , qus alios fequitur morboS. Ilia profefto mi-
nus erit lethalis prs hac quaeaegrum corripitper morbum acu-
tum chronicumve viribus exhauftum. Ecquis autem non in-
telligit promptè , Lienteriam poft diuturnam Diarrhaeam aut
Dyfenteriam longé pejorem elTe , videatur uiämr. M. M^
lib. I. cap. 20. Semen. Pr. lib. J. pag. 2. SeÜ:. 2. c. 5.
X X V I I L
Tertiö nec illud reticendum eft, Lienteriam , fi folitaria
fit, facilius tolerari. Quod fi graviores morbi, autatrociora
concurrantSymptomata, malum. Talia funt Hydrops Scor-
butus inveteratus, Tabes, difficultas fpirandiamp; Laterum pun-
âurae, item Febres acutas, Ulcera partium internarum amp;c».
Confer. Hippocm. ia Coacü pag. amp; Langium in Pathol, dnimaL
tap. 52. pa?. 4Ö2.
XXIX.
Supereft ut Caram hujus afFeftus tandem fubjungam , at-
«jue ilia quidem partim internis partira externis abfolvitur. In-
ter ea.
Sigm Bist-
gnoflica.
frognofii-
ea.
Curaw
ttrna.
II
I N
ter aus per os affumuntur medicamenta, primatum ob-
tinent Spintuofa, utpote qu3.Stomacho grata amp;analepticaMa-
turam ad fui amicam retentionem ac digeft.onem alhciunt. Pr®
omnibus itaque Vinum Malvaticum eligit Rulandus C«r.r.
Er.p. Cent. lO. Curat. 10. 8c Cent. j. C^r.p.
tisnotavi Hi'panicum vinum amp; Cananenfe, nam amp; horum
unico ufu nonnullos è Liemeda^eftitutos vid,.
Nee contemnenda funt hoe in paffu , vinum Cydoniatum
è fSco Cydoniorum fermentato faftum , amp; in genere Spiruuï
Ldentes è fruftibus ceraforum , pomorum , rubi idasi
auibusfubftitui poffunt magis vulgati nih.lo inferiores^ tamen,
Spiritus frumenti, juniperi. acpotiffimum Spiritus vim, quem
egregiummillies expertuseft KozdcinTr.deSalec^^p.Äff.iö.
Adh^c Stomacho magiwccepta êruntejufmodi Spirituofa
fi affundantur Aromatibus, atqueideo
Mercat. quam in Lienteria fepius expertam defcribit i. äe
rea. r-M- ^ Addlt fdllcet Aqu^ vit«
rantiorum, flores roris marim, Cinnamomum Crocum.
Benzoë atque Mofci tantillum. Huic tarnen nullatenus cedit
SpTr tus 2i a Maftiche atque Galangä abRradus , quem m
Sn^reStomachi mirèdeprsdicatDeodatusin P^f^.Hjg^fi.
Sicuti amp; SpirimsMaftichinus
pJlQuX. Bot.p. 54«.nbsp;P'Cire
Cardam. Mac. Zedoar. Cofi. atque Ligno Aloe para
Badem h.c amp; fimilia^roma^a .\uacunque demum ratione
r,;upantur, egregia funt. Sive enim in forma pulveris den-
fvp inftar Trages cum vino. five fub fpecie Claretifeu
Hlnnnrratici amp;c. nihil refert. Ideoque fuam quoque lau-
vmiHippoCian i«nbsp;Cydoniata,
dem mereturnbsp;,,„ditum. His fuccedunt reliqux
Nux Indica ^amp; j^ïxït Menth.. Rofmar.amp;qu^
-ocr page 12-ris'item Majorana, Marum, Pulegium, Satureja amp;c. Aqua
antapopleäicaä omnis generis, Aq.CarfuncuIi, BalfamumEm-
bryonum amp;c.
X X X I I r.
Nempe qus olim calida dicebantur Stomachica , ea in uni-
verfum hic locum habent, nempe , fi Lienteria fit v.g. à rc-
h-igerio, ^ potu frigido, ab efu fruduum horaeorum, fungo-
rum, acin genere ubi irobecillitas quaedam Ventriculi eft, aut
ctiam colleßa cruditas picuitofa. Abfit autem utacria amp;Spiri-
tuofa iftmfmodi prsfcribamus, fiacrimonia humorum vel Fe-
hns concurrat ardens aut maligna . vel etiam exulceratio Sto-
machi, Inteftinorum aut Mefenterii.
Tutiora erunt in tali cafu Abforbentia Martialia terreaque
Crocus Mart, terra vitriolidulcis, terr.figil.amp;Lemnia, Bolus
Armen, Marga.Lac Lunae, Corollia, Mater perlar. Lap, Cancr.
Cornu Cervi atque Ebur, haec enim funt, quae potiffimum*
pulveremmirificumin Lienteria conftituunt defcriptum à Deo-
d^to I.e. pag.i'^l.
XXXV.
His addi poterunt in parciore dofi fortius adftringentia
Aluminis ipfius dextro ufu nihil prsfentius arbitratur Petrseus
m Nofolog. Harmon. Difert.16. p.yj. Confer Fr. Hofmanni
M. M. Ub. I. p. 550. Idem valet Saturni Saccharum amp; Tinft
Martis antiphthif. item Rofas rubrs, rad. Ireos aquat. Tor-
mentill, ac Biftortae amp;c. Quidecodum hujufmodi adftrini^ens
optat , adeat Quercetanum Pharmacop- cap. iz. pag. ^oz. Mi-
rabiliter autem prodeflTc immatura acerbaque Mora , fi ficcata
tntaque m potu exhibeantur , affirmât Donat. abAltomar.de
Med. hum. carp. mal. cap-ji.p.7,ij.
Anodjnn. Eodem hoc in loco fernen papaveris infigniter commendac
idem Audor. Ac memini hinc inde à Pradicis commendari
Opiata varia , Theriacam , Mithridatium , Requiem Nico-
laiamp;c. Necdubiumeft, quin Anodyna optima fint, ficum
tormi-
Abforben-
tin.
Adfirin-
gmia.
I N A u G u R A L I s.
torminibus aut Dyfenteria concurrat Lienteria, qux vero do-
loris expers eft, in ea précisé requiri non videntur.' Interim
tarnen Theriacae amp; Mithridatio non omnem denegare pofTum
facultatem , fiquidem amp; varia aromatica in compofitione ad-
mixta, nec iisingrata erunc , qui hifce dekâantur Panacaeis.
X X X V £ I.
Et quanquam non defint, qui vomitum pariter amp; purgan- Svacuari'
tia fuadere aufint, illum quidem ad revulfionem amp; divertert-
dum quafi Stomachum, haec vero ad fubducendam acriorem
bilem vel pituitam. Confer BQtùnucaMahMed. p, 760. Vi- -i
dumVidium de Cftr. Membr. lib. 9. c. 17. p. 459. aiiofque.
Nihilominus evacuatione tali facile fuperfedere licet , fi modo
humoresevacuandi corrigantur alterantibus, prsfertim cum Na-
tura ipfa adeorundem excretionem fit paratiffima.
Tranfeo potius ad curam externan), ubi ànte omnia mo- cnrn
nendum . Calorem valere plurimum in Lienteria, videlicet fi urm.
à frigore aëris ambientis aut potus oborta fuerit. Quibus vo-
lupeeft , uti poterunt, Confilio Mercati, qui Op. Tom. 5.
p.2,29. manumtemperati hominis diu Ventriculo imponi, aut
loco ejus Catulum , vel columbarum pullum jubet. Fortaffe
codem cum fuccelTu Isteres calefafti applicari polTunt.
ïj
Efficaciora extra dubium funt Balfama ftomachica ex oleo
menthae , Citri , aurant. angel. Cinnamom amp; Caryophyll.
cum expreiïb Nucis Mofchat. mixta. Pâuperibus idem prae-
ftat fermentum panis cum fucco aut pulvere mentHs, addito
caryophyllorum , Cinnamomi amp; Nucis mofchatae pulvere,
quibus commixtis, filubet , fpirit.vini aut frumenti aroms-
tifatus adfpergi poteft. Qui formam Emplaftri optât, com-
modum fibi eligat fcutum ftomachale ex Emplaftro de Ma-
ftiche atque Tacamahaca , de crufta micave panis, de baccis
Lauri-
Bs
His inftrudus non indigebit Cucurbita magna five ventofa,
quam Pifo de cogn.?^cur.morb.U^.c.nbsp;regionifto-
rfiachaü applicare fuadet, Multo minus deledabit Dropace
aut Sinapifmo excitatifque veficis in pedore vel ventre , vel
manibus pedibusve juxta Celfum lib. 4. cap. 16. amp; ^tium
Tetr.i.firm. I.e. j. amp;Chriftoph. a Vega de Art. Med. Lib.
Viat*. Finaliter qui régulas Diaetae in hoc morbo a me requirit,
Diasta fciat paucis cibum potumque omnem vitandum efle,
qui vim hsbeat alvum laxandi. Saccharata proinde ac mel-
lita , fi-udufve horaei non dentur , exceptis cydoniis, quae
cum vino decoßa, cinnamomo confperfa alimentum praebent
verè medicamentofum. Tale pariter eft vitellum ovi cum pul-
vere nucis Mofchatae experimento Forefti I, c, Potus itidem fit
vinofus, prout fuperius didum ; nec vinum abfinthites iis
inutile erit, qui amaris deleftantur. In genere autem mo-
neo, nihil sgroexhibendum efle de cunâis, quae abhorret,
etfi vel maxime ipfi foret utile, imo vero ad excitandam cibi
cupiditatem dandum etiam efl:, quod minus utile videtur, fi
modo gratum fuerit. Videatur Celfusloco jam allegato. Hsc
funt J Amice Ledor, quas per temporis brevitatem tibi pro-
ponere mihi licuerunt, fique forfan non in omnibus ex aflë
genio amp; defiderio tuo fatisfecero, veniam amp; ulteriorem infor-
mationem à TuaHumanitate humane peto. Interim DEO ter
opt. ter Max. gratias perfolvo devotiffimas, quod hue ufque
cleméntiffima fua benedidione fiudiis meis prasefTe voluerit,
eundem porroinuocando, ut amp; impofterum ilia ad Divini fui
Numinis Gioriam, amp; Proximi praeprimis ^grorum, Salu-
tem dirigere velit.
S.
GELUCKWENSCH
Ann den feer geleerde en welervarene HEER.
prmveer hf netar gegeve preuven im fijn ervarenthep, tnst groom
lof Medicina Doßor, van den Hooghgeleerde, vermaarde ende wel-
ervarene Heer en Meeßer,
Wierd verklaard.
Eluckig is, die wel' zijn tijdt befteedt, te achten,
Vermids hy anders niet als welvaart heeft te wachten.
Want hy. die woeckert met den tijdt, niet onbeloont
En blijft, maar word met 't geen, hy had beoogt, gekroont.
Naar waarheyt van dees' zaak behoef ik niet te vragen,
Terwiilen wy hier van zien preuven alle dagen j
En om niet verr'te gaan. Heer BRUNNZELL ftaat tentoon.
Die heden van den tijd lal krijgen zijnen loon;
Dewijl tot Leyf/ig hy, en Ley den, in 't doorfoecken
Van kruyden krachten, en Hyppocrates fijn boecken,
Sijn tijdt heeft doorgebracht, en fich bequaam gemaakt
In 't onderfoek van 't geen naar Dolt;fters konften fmaakt.
Waarom naar UTRECHT hy (het puyck der Hooge Schooien.
Wiens MEESTERS niet de Jeugt in CARTES laten dooien)
Sich heeft begeven, om zijn preuven uyt te ftaan,
Gelijk hy ook met lof dit werk heeft afgedaan.
Gyhebt. Heer BRUNN2,ELL, uw, heel mannelijk gedragen.
En deed uw antwoord op der WYSE MANNEN vragen
Tot haar genoegen. tot verwondering van haar.
Die op haar twijffel-vraag uw antwoord vonden klaar.
Om van uw fcherp verftand, en wijsrijk breyn te fpreken.
Daar toe fou my den tijdt, en woorden meed' ontbreken.
Want daar euterpe felfs niet kan naar waardigheydt,
Vertolken uwen lof die in uw wijsheyt leyd,
Hoe fou ick zijn bequaam dees' faak te onderwinden.
Daar ik niet kan het eynd van uvven lof uytvinden ?
En wijl uw wijsheyts glans, door foo een fchraal gedicht
Verdu^ft'ren meerder fou,. als koomen aan het hcht
Soo wil ik voor dees reys hier van mlt;,n dichten ftaacken.
En wenfchen U geluk en voorfpoet ,n uw laecken .
Terwijl gy 't onderfoeck en preuv hebt uytgeltaan,
Pen trap als MEESTER fultin MEDICYN ontfaao.
er
-ocr page 16-U, wenfch ik, dat gy moogt ten dienß: van fwacke leeden,
Uw konft en uw praiftijck voorfichtelijck befteeden.
Op dat uw gauwighcyt mag dag'lijks meer en meer
Verbreyden uwen naam, uw kennis, en uw eer.
En doen uw gouden lof als hemels-fterren blincken ,
}a felfs nocli naar uw doodt tot vreugdt van DUYTSLAND klinckca,
Leet lang. vaar wel mijn vriendt, ontfangt in uwe gonft
Dit dicht, gefongen mser uyt liefd' als naar de konft.
Amfltficmdi amicittA ergo hoe afpofuit]
- 'nbsp;G. BRONSRAADT, Phil. Stud.
Erkent de groote Weerelt een neerftig onderfoeken.
Die meenig fchrander breyn en fneege geeften wett
Die eenig tot dit werck fijn befigheden fett.
Die laght met Venus bles en met de fachte doecken.
Verdient de kleyne Weerelt geen onderfoeck met allen ?
Daar't Eeuwig-Al fijn kunft feer aardig heeft verknocht
En doe dc tweede foo tot d'eerfte was gebrogt
Doe kon en 't een en 't aar aan d'Opperbaas gevallen
Die dan aan 't belle deel van 't talFlik Werelts ronde
De krachten van fijn Ziel en Lighaam gantfch verHijt.
Die sraijns bedunkens geen verkwifter van den tijdt .
Al wrogt hy door de kunft foo lang hy immers konde
De pooging van u hert. Heer ERUNNZELL en uw' luften
Die doelen op geen flecht en op geen nietig ding
Daar d'onderfoecker geen of weynig voordeel ving;
Maar uwe geefl die fvveeft ontrent GaLENI kuften.
Daar t groen Lawier ten deel doormengt met goude bladen,
Een fchoon gefichte geeft aan yder die 't befietnbsp;'
't Geficht, geloof me vry, en was 't alleene niet.
Dat t eedelmoedig hert van BRUNNZELL kond' verzaden
Gy maakt mijn waarde Heer, eenaanvanckom te plucken '
De vruchten van dien boom die LEIPMG had geplant.
Die feltfaam is gequeekt in meenig ander Lant.
Den Hemel geef uw Heyl, en doe het voorts gelukken.
Raptim ia obfervmtia fymbolum fubjeut
ISAACUS NETHENÜS, S.S. Theol.Stud.