DISPUTATIO JURIDICA quot;
INAVGVRALJ s,

COMMÓDATO.

OVAM,

divino favente numine

Ex Aucioritate Magnifici ReUtoris,

D. M. JOANNIS LUYTS,

Philofophis Doâoris. ejufdemque Facultatisin Inclytâ Academiâ
Ultrajefèinâ Profeflbris Ordinarii,
UT ET
Amplißmi Senam Academici confenfu , NobiUJJtm^que

Facdtatis JVRIDIC^ Décréta,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque inUTROQUEJURE honoribus amp; Privi-
legiisritè, amp; légitimé confequendis,

Eruditorum examini fubßcit ^

CORNELIUS van MINNEBEECK, Amflelodamenßs.
A. D. 10. Decemb. hora loce^ue folitis.

Trajecti ad Rhenum,

Ex^'officina F r a n ci s ci Halma, Acad^mi^
Typographi , cb bc Lxxxvin.

FRVDeNriSSlMO CeLSBERRIMOQVe

V I R O

D.DOMINICO VOOCHT^

apud Amftelodamenfes Mercatori foler-
tiflimo , juftillimo , Avuiiculo ea qua
par eft obfervantia, colendo, amando..

NEC NON

KOBILISSIMO AC COMSUI.TÏS SIMO
V 1 R O DOMINO

D. FRANCONI BOIS^v

Reipublicie Rotterodamenfis Senatori,,
digniffimo, Exconfuli ;, amp; in Senatu per-
illuftriumOrdinum Hollandise Delega-
to vigilantiffimo , Cognato plurimum
honorando.

Hanc fnamVifputationem Inauguralem

D. D. C.

CoKNjELius van Minnebeeck, autior..

DISPUTATIO JURIDICA
IM AUGURAL IS,
D E

COMMODATO,

thesis i.

Ommodati nomen' in jiire
ambigu urn eft , interdum
enim rem ipfam in con-
tradum C ommodati de-
du(Stam. /. §. 3. ff'.
Interdum jus in re Com-
modata^nftitutum /. 5. §. x. h. t. interdum
autem ipfum contradum Commodati figni-
iicat: in quo fênfu Commodatum definitur.

A 5nbsp;Co«-

ContraBus juris gentium bona fidei , re cofiquot;
ßans , quo res aliqua gratis alicui utenda da-
tur ad certum tempus ^ modum y ea lege, ut
eadem res in fpecie reßituatur.

1 L

Ex hac definitione apparet, quicnam in-
Gommodato requirantur : Primo fcilicet,
ut res, qu^ utenda datur, detur gratis ; Se-
cundo , ut ille, qui commodat, certum
tempus amp; modum adjiciat, Tertio, tit fini-
to ufu eadenx fpecies reftituatur.

•nbsp;X

I I L

Primo igitur requiritur ut res, qux uten-
da datur, fitgratuita. §. z. Inß. quih, mod.re
contrah. ohL. Nihil autem refert , qualis Cit
res, non tantum corporalis, fed amp; incor-
poralis ut habitatio, non tantum mobilis
fed amp; immobilis. /. i. §. i. ff,h.t. Nihil
eitiam intereft, an fit res propria an aliéna^

inaugura L I S. y

/ 15.nbsp;excipiuntur tamen res propria

ipfis dominis, /. 15. ƒ. depof. nemini enim
res fua commodatur. Res autem, qu^com-
modatur ideo debet effe gratuita, quia ratio
eft in 2- Scilicet commodare officn èc li-
beralitatiseft , mereede autem interveniente,
non commodatum fed locatio condu^ioerit,
aut fi res pro re detur,dégénérât in contradum
innominatum j amp; agendum praefcripti^ ver.:
bis./, ij.^.y.fdeprrfc.verk-

l V.

Secundum requifïtum , in quo difFert a
pr^cario, eft, ut commödans certum modum
amp; tempus adjiciat. /. 17. §• 3 • k. t. Com-»
modare autem pofTunt omnes illi, qui. re-
rum fuarum habent adminiftrationem „ ne-^
que requiritur an commodans Cit Dominus,
nam amp; rcm alienam fciens aliquis commoda-
re poteft, quemadmodum eft in fure amp;c prce-
doL /. 16. h: t. qui tamen non confequitur

aólionem immediate ex fua improbitate, led

A 3.nbsp;ex

ex legitimo interveniente negotio : excluduii-
tur tamen furiofus, pupillus amp; fimiles.

V.

Debet itaque is, qui commodat, certum
modum adjicere} Commodatum enim dici»
tur, quod fit cum modo datum id eft ita da-
tum , ut certa forma amp; modus utendi fit
prasfcriptus j hinc fi commodatarius re com-
jmodata aliter utatur, tenetur etiam furti l. 5 .

%.%.h.t. quare etiam differt, ut dixi, à pre-
cario , quo quidem res utenda datur etiam
gratis fed fimpliciter, non autem ad certum
ufum I amp; precarium ad lubitum conceden-
tis revocari poteft, Commodatum autem
non, nifi finito tempore utendi prefcripta
/. I. x.ff. depr^efc. amp; /. 17. 3. h. t*

V L

Tertium requifitum eft , ut eadem fpe-
cies finito ufu reftituatur ; in quo difFert à

mu-

mutuo , quoniam in mutuo res ita datur,
ut fiat accipientis , in Commodato autem
accipiens non fit Dominus rei Commodatïe,
{èd commodans proprieratem retinet /. 8. h. t.
pr^terea res commodata in fpecie, res mutuo
data in genere reflituenda eft j in mutuum ve-
niunt res fungibiles tantum, in Commoda-
tumcorpora vei {pedes, exdpe tamen, fi res
ad pompam vel oftentationem vel dicis gra^
tiacommodata fit, /. 3. §• uit. ^ l. 4. h. t.

V I I.

' Abfoiuta definitione, ej ufcjne explicatione,
videndum porro j quis fit efifedus Commoda-
ti, qui in eo confiftit, quod eontrahentes fibi
invicem obligentur , ex quo nafcuntur du^e
adiones Commodati, una direóla, altera con-
traria. Direda, qu^ eft perfonalis, civilis, da-
tur Commodanti adverfus Commodatarium
ut rem in fpecie reftituat amp; prïeftet dolum amp;
omnem culpam. DixidÄ, utpotcexcon-
traótu nominate amp; jure dvili recepto origi-

nem:

nem Habens , eft deinceps Perfonalis , quia
ex contradu perfonali nafcitut. §. i. inß. de
aUion.

V I l

Datur porro hxc adio Commodanti dire-
(5to, ratio eft, quoniam ipfius gratia fit re-
petitio, Sl eo modo pra^dpue hic contradus
eftinitus arg. /. 15. S'nbsp;f- Datur ad-

Verfus Commodatarium five fit paterfàmiUas

five filiusfamilias /. 59. ƒ! de ohl. amp;aU. non
tamen adverfiis fiiriofum /. z.ff. h. t. in quern
ad exhibendum agitur I. z. eod. neque in pu-
pillum fine tutoris audoritate contrahen-
tem , nifi inquantum locupletior fadus eft
Li. infrinc. h. t. quod fi plures fint Commo-
datarii, omnes ob ufum individuum in foli-
dum tenentur 5. nit. h. t. imo in heredem
Commodatarii , quo cafu non in foHdum
fed pro parte , qua heres eft , convenitur
/. 3. §. 3. nifi forte facultatem habeat
totius rei reftituend^, neque faciat, tunc

enim

enim condemnatur in folidum , quafi hoe
boni judiiis arbitrio conveniat. l,nbsp;h.t,

I X,

Finis eft ut res in fpecie reftituatur , 6c
Commodatarius prüftet dolum amp; omnem
culpam. Dicoinjp^lt;7/V, nam fi deterior red-
datur , reddi non videtur /. 3. §. i. h. t. non
folum autem ipfa res petitur , fed etiam
omnia accefforia, amp; quidquid ex re trudtus,
quocunque tempore utihtatifque obvenit,
fc §. 5gt;. h. t, non enim res quaeftui Commo-
datario effe debet, quoniam ejus periculo non
eft. l IJ- ï-

X.

Pr^terea Commodatarius pra:ftare debet
dolum amp; omnem culpam. Dolus autem de-
finitur in /.nbsp;de dol. mal quod fit omnis

caUiditas , fallacia, machinatio , ad circum-
vcniendum, fallendum , decipiendum alte-

Bnbsp;rum

rum adhibita. Culpa nihil aliud eft q^uam
negligentia, eft que lata , levis Sc levimma..
Lata eft , ignorare quod omnes intelligunt,
levis eft , non adhibere illam diligentiam
quam diligens paterfamilias adhibet. Levif-
uma eft non adhibere illam diligentiam,
quam diligentiffimus paterfamilis adhibet.

X I.

Si ergo Commodatarii fblius gratia com-
modatum fit, leviffima etiam culpa ab eo
pr^ftanda eft /. 5. §,. z. L t. quoniam quo ma-
gis eft beneficium., eo magis eft cavendum,
ne pro beneficio injuria rependatur. Inter-
dum tamen Commodatarius de levi tantum
tenetur j fi fcilicet utriufque utilitas in Com-
modato fit,quoniam beneficium hic minus eft,
I. 18. princ.. h. t. interdum tantum culpa lata
pr^ftatur, fi agatur de fola gratia Commo-
dantis,/.;. §.io.b.t. quacum Commodatarius
non accipiat beneficium quam prasftet ideo
tam arde non tenetur. De fortuite autem

cafu.

cafu non tenetur, quoniam is pra:videri ne-
quit, 1$. §.4.jf. h.t. excipe tamen primo,
fi cafum fortuitum in fe receperit I. i.C. h.t.
praeterea fi Commodatarius in reftituenda re
Commodata moram fecerit, amp; poft moram
res Commodata interierit, fiia enim cuiquc
mora nocet. 1.nbsp;i. de reg.jur.

X I L

Adio Commodati contraria datur Com-
modatario adverfus Commodantem, ad id,
ut a£tor ferverur iiidemnis j Sc competit pri-
mo, fi res Commodata ante expletum ufum
vel tempus fuerit revocata , /. 17. §. 5. h.t.
prjEterea fi Commodatarius ex re vitiofa Com-
modata qnid damni paffus fit, veluti fi quis
fciens vafi, vitiofa Commodavit ibique infu-
fum vinum vel oleum corruptum emifiimve
fit, /. §. 5. h. t. porro fi rem Commoda-
tam perdiderit amp; pretium folverit, poftea
vero res ilia in poteftatem Domini veniat,
/. 15. §. u\t. h. t. denique etiam datur h^c

B 2.nbsp;adio

adio propter fumptus in rem Commodatam
fàdos, l.iS.^.z. h.t. excipe tamen modica
impendia amp; cibaria, quas ad eundem , qui re
utitur, pertinent. /. i8. §. i. h. t.

COROLLARIA.

I.

f^Ommodatarius ex natura Commodati tenetur -
^^ de omni culfa etiam levijßma.

II.

Siduohus veUculum ßt Commodatum t uterqm
illorum in^foUdum tenetur.-

1 II.

Compenßitio locum habere poteß in Cdmmodatoi

I V.

De controverßis ex teßamento ort is, nonaliter'
licet tranßgere , quam fi infpeBa fuerint
Verla,

V l N ^ S..

t^an den fcherpfmnigen en hooggeleerden Heer

Cornelius Minnebeeck.

Als hy der beyden Rechten DOCTOR
gepromoveert wierd.

Wat hemelhooge rots ?
Wat onbeklimbre klip, verheft haer kruin foo trots
Nae 't flikrend ftertapijt ? ja fcynt den fonnewagen

Op haren top te dragen ? ^
Hoe light is 't Pelion weerom door reufen kraght
Op OiTaas kruin gebraght?
Of Coucafus gefcraegt
Op Atlas grof gebeent, die dees geheymen draegt ?

Neen 't zijn geen Coucaes rotfen
Noch Pelion gebruijct, de Goon daer mee re trotfen:

Maer 't is de fitplaets van de groote Regt-Godinne,

Heer Minnebeeck u-minne.
Haer woonfteed is Parnas,. wiens groenbepknte kruin:
Vieght om haer Kerk een tuin.
Van groene myrtus looten,
Van geurigh palmenloof, en frifle lauerfeoten.

Hier fiet gy s' op haer troon, -
jVletwaeg, en ftale kling, en groene lauerkroon.
Gy fiet ook dat s'in 't reght noch groot noch kleen aenfiet

^nbsp;'t Geen 't oogen-dek bediet.

Wie fou dit minlijk beek niet in fijn ziel befinnen ?
Heer Minnebeeck u minnen
Is foo ver op gefteigert,

Dat Themis aen u min geen wedermin meer weygert.

U moet

U moet beklom foo hoogh
Dees groote,^moeiten-rots dat noch ten laetften boogh
De moeite voor u moet; doen gingt gy verder flappen

Nae Themis Outaertrappen.
De Priefters die men fagh rontom haer marbre Kerk
Die fchorften al haer wer^ ,
En fien wiens teere jeugt'
Had in fijn eerfte lent, foo mannelijke deugt:

Elk woud' tot vreugde teken
U, moedge jongehng ^ noch grooter moet in fteken :
Doch eyndelijk fprak'er een wiens hooft vol grijfe haren

. Gaf teken van fijn jaren.
Tree toe Heer Minnebeeck, aenfchouditfinnebeelt.
't Geheym dat daer in fpeelt.
De waegfchaeldaer de oogen
Van den aenkoméling het eerft op fijn geboogenj

Vertoont u dat het reght
In alles even bhjft, wanneer 't gefchillen flecht.
Soo gy dees evenheyt in alles gade flaet
Volbrengt gy Themis raet.
Ook fchijntet u te raen, dat gy uyt wijfe boeken
Niet alles hoeft te foeken:
Maer dat verftant en reden
Gewogen tegen 't boek, hettegenwight bekleeden.

Dit is het eerfte werk
Dat Themis eyft van al de Priefters van haar Kerk :
Doch fo gy verder wilt,fomeugt gy't flaghfwaert vatten,

Doch niet om uyt te fpatten.
Niet op 't vergieten van onnofel menflen Moet
't Geen defe kling verhoet:
Maer 't wort u toegeftelt ^

Tot

Tot 's reghts verdediging ^en temming van 't geweit.

Indien gy dan na reden
Hetamptvanreghtsgeleerd, of reghter fult bekleden,
SalThemis noch op 't laetft haerwaerdigh hooft ontcie ren

Van \ kransjen van Laurieren,
En kroonen 't roemrijk breyn ,dat met fo dapp'ren moet
En yverigen gloet ^
Dorft tot haar bergh genaken.
Om door fijn wakkerheyt tot op den top te raken.

Dan fal de fchelle faam
Op haer verguit Trompet,verkondigen den naem
Des wak'ren Minnebeecks,dat dennakomehng

Sta vol verwondering.
Hier hielt den ouden op. Meer kan ik ook niet wenffen.
Als dat u alle menffen
Ook fo lukzahghaghten.
Als die geen hooger fchat ^ als wijsheyt heeft te waghten.

Cecinit abfentibus mußs

G.. S.

tn-jbaliccï 'ipnbsp;'io. ^nbsp;.v-j-Ï ni'T

nsibxDino üoori.nbsp;-i: y^ulr^ -!xgt;n 'VL^ l

. -r-i^Aarpu,-* gt;

'Öïnbsp;,öV'X• Â'^^r-jcn -iquot; n^noouï nJ. :

1^.303 fhpci
' MTJp 01 qoj aap qo îYôrhojfufiîv/ q[il loob mÓ
-nbsp;rr^/ fit ^fïitfio) 'JD Jßl cs:Q . . gt;

gtïiismox£nnob ub.^ZMOnss-fiMiMnbsp;M

.§nipij;iQvngt;7 iov «g
tntîlimy/nbsp;^in^^M .qo roB-. nob jJsid

- »,. r quot;