DISPUTATIO JUR.IDICA

DE

LoCATIONE CpNDUCTlONE,

A My

divino favente numine

Ex Auüioritate Magnifici ReEioris,

D. M. JOANNIS LUYTS,

Philofophis Doftoris. ejufderaque Facultatisin IndytâAcademià
Ultrajeâinâ Profeflbris Ordinarii,
UT ET
Am^Ußmi Senam Academici confenfit , NohiUjßm^ue
Facfilmis jVRIDICzy^ Decreto,

PRO GRADU DOCTORATUS;
Summifque inUTROQUEJURE honoribus amp; Privi-
legüsritè, amp; légitimé confequendis,

Entditorum examini fiibjicit,

CORNELIUS van LUCHTENBURG, Ultraject.
Agt; D. 17. Tgt;ecemb. horaloco^m ßlitis.

Trajecti ad Rhenum,

Ex Officina Francisci Halma, Academia:
Typographi, eb bc Lxxxvin.

V I R I S,

Graviffimis , Amplißimis,
Nobilißmis y

D. MATTH^O
VAN LUCHTENBURG,

Patmo meo. Parentis Inftar

venerando.

D.PETRO ELZE VIER,

Cto, Civitatis Trajedenfis
Ix-Senatori^aliifque dignitatis
bus fun£to, Patruo meo affini
per multum Reverendo.

Hanc ^ijputationem Sacratamvolo.
CORNELIUS VAN LUCHTENBURa

Auct. amp; Resp.

DISPUTATIOJURIDICA
IN^VGVRALIS,

d e

Locatione Condudione.

THESIS 1.

Nter:Conta:aaus, quifolocon.
lenlu partiumperficiuntur,non
de minimis eft locatio Condu-
dudio , qui Contraaiisproxi-
mus eft emptionis amp; venditionis
Contra£hii, iifdemque regiilis
rere confiftit. /. 2 .pr. ff. ^ §. i.
. . , Inft. h.t. Eftautemlocarepro-
prie m aliquo loco ponere Varr. Lik 4.. de Itng. lat.
Condiicere èkxxmty.cum^diicere^ quodCondu-
ftor una cum Domino rem adufum fuum, utilita-
temque fuam duxerit: hinc locare conducerenum-
mos apud Hor at. hoe eft foenori dari dare amp; accipere.

Locationis verbum aliquando impropriè accipi-
tur, amp; transfertur, non tantum ad Contraétiis alios
iiominatos amp; innominatos. Nov. 160. ca^. i. /. 34.

Alnbsp;ds

de nfur. ^ l. 27. f- h. tit. fed amp; ad alia qux loca
ponuntür. Heic vero proprie 8c ftrifte fumitur pro
Contractu Confenfuali. Sed fufficiant haec de vo-^
cuminterpretatione , ne nimis diu nofmet ipfos fu-
fpenfos teneamus eirca vocis ambiguitatem.

I I.

Locatio ConduBio , efi ContraBus Juris Gen^
tium ^ Nominatus ^ bonafidei, confenfu conftans,
de re utenda:^ vel facienda pro certa mercede,
Subftantialia viti ex hac definitione patet j prsecipue
tria funt, quorum primum eft contrahentium con-
fenfus /. x-ff-h. P. fecundumeft res vel operaj tertiuni

eft merces.

I I I

Inter fubftantialia primum lociun vindicat Con-
fenfus contrahentium : contrahentes funt locator amp;
condu£tor, Locator itemm eft, qui dat utendum vel
faciendum. Conductor qui utendum amp; faciendum
accipit, Cujac. l. 2. obf. 2%. circa confenfum quas-
ritur an non tacito confenfu locatio poflit continuari ?
R. nullum dubium eft , propter expreifum textuni
inl. \ % fin.jf. h. tit. iibi Ulpianus docet, fi im-
pleto tempore in Conduétione manferit conduftor
non tantum tacitè reconduxiffe videri, fed etiam
pignora durare, qax a Conduftore obligata erant^
ratione temporis autem diftinguit JCtus, inter prx-
diumRufticum Sc urbanum, in pra^diisRufticis:

poft

poft finitam primam Conduftiomem , ea cenfetur
•continuata in annum, in proediis autem urbanis pro
rato temporis , quo Conductor poft finitam loca-
tionem habitavit. Ratio difFerentise eft , quod in
prxdio riiftico femel tantum in anno fru£bus perci-
piuntur , fed in urbanis qualibet anni parte: fecun-
dum Statut. Traje£f. Rub.ilt;(,. art-i- locatio cen-
fetur continuata in femi annum. Sed adhuc magis
quxritur , an amp; ab initio tacite fiat locatio ? Qiiod
Negant DD. Nam neceflario omnis locatio ab ini-
tio expreffe fieri debet, nam quae eft locatio , vibi
certa merees non eft definita ? /. 23. jf.de comm.
div. Porro cum locatio fit Contraftus confenfua-
lis amp; venditioni fimilis , fatis intelligi poteft ad
earn non requiri fcripturam ^ nifi exGontrahentium
pa£to , prout igitur eonvenit, locatio eft fcripta
vel non fcripta /. 32. Cod. h. tit. vel perpetua vel
temporalis I. 10. Cod. h. tit. vel pura, vel fubcon-
ditione, aut in diem I. lo.ff. h. tit.

I V.

Locare imprimis poflunt reram Domini liberanr
return fuarum adminiftrationem habentes (hinc
colonus femper opponiturDomino LGi.ff.h.t.^
/.56. ÖJnbsp;^'^O.^iultis aiuiem in locis

Dominus poteft dici is , qui proprietärem non ha-
bet , fed refpedu Condudoris Dominus dicitur
L 2. Cod. übt in rem aB. legatarius poteft fcil. rem
fibilegatam/. 13. Qolt;L deufufr. abfentes /. 2. i. de

a 5.nbsp;obi.

obi furdiis amp;: mutiis l.\i^.ff.deReg.J. fccundo
Rem utendam fruendam locare quoque poteft, qui
non eft Dominus rei, /.7.8.§. uit. ßJ /. 15.

ff.h.t. utBonxfideipoflefforj five Emptor
ff.b.t. ufufruauarius d.9.i.@ 1.12.§.i.ufufr.
Contra prohibentur locare, qui in genere contrahere
prohibentur, qualis eft fiiriofus, qui ne tacitequi-
dem locationem redintegrare poteft. l. ff. h. t.
Neque ufuarius poteft locare operas fervi ufuarii, nee
aliasres quarum ufum habet /. 12. §. uit. 1.14./r.
de ufu ^ hab. neque fruduarius fervo fruftuario
locare poteft operas ipfius fervi. l.z';,. deufufr.
pupillus autem ita locare poteft ut Conduftorem
quidemfibiobliget, non autem fe eidem obftringat.
frinc. Infi, äe auä. tut.

Conducereeodemmodo pofllmt omnes, qmfnon
prohibentur, amp; proinde conducere rem utendam,
quivis non Dominus l.^^. de Reg. Jur. paftorcon-
ducitgregemalendum , ut ipfefcetu exomm'fnidhi
mdeutatur, l.^.§.^ff.h.t. Emptor poteft condu-
cere rem emptam /. 16. deperic. amp; comm. rei vend.
ficamp; venditor rem venditam l.-j^. de Contr. Empt.
Contra conducere non pofllmt tutores Curatorefve'
conftituti, priufquam officii M reddant rationes,
w^dia , quae funt de patrimonio Cxikris l. 49. pr.
ff.h.tit. aut fifci. d. /.49. §.!./: tit. Nec Domi-
nus rem fuam. /. 19. pr. h. tit. ^ 1.34. §. 4. de contr^
Empt.

V. Lo-

Y,

LocarionisConduaionis fecundum fiibftantiale,

fimt res, vel operxhomüse , locari folitae l.ilt; m
de cond. Infi.nbsp;de fraß. verb, hoc eft j

qux poflunt locari conduci.

Locari poffunt res omnes, fc. quae funt in commer-
«0 /.34. %.i.de contr. Emp. five mobiles five immo*
• tales, /.48.§. x f.h. tit. neeintereftutrumfintpro^
pn^ , an veroalieni^/r. fed amp; ipfe conduaas
6. ^od. h. tit. (juu Dominum transferri neceffe non
^ft 3 9 -ff- h-1. five Corporales five incorporales § t
Infi, de ufu amp; habit. ^ /. 12. §. 2 # deu fufr. ut fim-
dus^3nbsp;rf. §^9- 1.17- §. I. l.iLf.ktit.

Agen /. 15.nbsp;Agcr

^Edificium I.nbsp;tit

ufus^aus /.nbsp;ufufr, udljrV.Ind

deujujêhab- non tarnen ab eoeuiufuseft eonftitu'
Tthabitatio §.5. Infi.deufu^
hab. Emphiteufis l. i^.deJureEmphit. Mèï^
dum kb. ^.fend. c. i. n. 19,

Faftaautemhicdebent effeprimohonefta /. if.
d^Cond.lnß. 2..Locari folita/.5.§. ^.ff.delrle'.
fcrtp. verb, hoc eft mercenaria. 3. Certa mercede ab
initio iEftimata , alias daretur de iis a^io prefer
v^bis , §. i. Inß. l. tit. h. 22. f: de fr a fc. verb.
faftaenim non mercenaria funt, quae virtuteanimi
potius, quam corporis pra;ftantiir, velud liberalita.

tCv

te, ut manumiffio. /. 5. §. 5. prafc. verb. Vel
fmgulari eraditione quaeque pretio nummario non
ita ^ftimari poffunt /. i. §. 5. deExtraord. Cogn.
Opèrarum vel faftorum locatio confiftit in cçie-
re faciendo l. 13. §. 10. amp; l. 24. Princ. l. 36. /. 4,8.
ff. b.tit. item in faciendo poliendo veftimento l. 9.
§. 5. /. 13. §. 3. tit. ^ L22.deprafcr.verb.
In domo facienda ad certos pedes /. 30. §. ■^.ff. h. tit.
in rivo facijendo /. uit. in fin ff■ h tit. in vafis fa,
cieadis /. 31 eirc.princ ff.h t. intabulis pingendis.
1.^.^.2. deprafcr. verb.

LocaricondvicinonpoteftRealis fervitus ff
f) tit. res patrimoniales C^efaris Tutoribus amp; cura-

toribus l.^lt;^.igt;rmc.ff.h t. neque res fifci eodemmo,

do d. §■ ï ff. h tit. res flingibilis , quia ejus
ufusinabufueft (nifiadOftentationemquisaccipiat,
vel petat, arg. l 3. uit. ff de commod?) Operae
advocatorum mercede ^ftimari non folent nee
pofllmt, aut quia ex iis nulla ad locatorem perve-
nit militas /• f. ^ deprafcr.verb.

V I.

Tertium locationis Conduftionis fubftantiale eft
mercesjdifta à merendo quod hoe ^s merentibus da-
retur aliquando pretium dici folet, fed minus pro-
prie. CMerces eft pecunia numerata qua ufus
reiveloperaperfon£lt;L/Eftimatur. In mercede igi-
tur requiritur primo, ut fit vera , non fimulata
/.46 ff. h t. fecundo debet effe certa l.i^.ff h. tit.
iê §.2- Inji. eod. tit. tertio conflftere debet in pecu-
nia

nianumerata §. i. Infi. h. tit. I.') - §.2. ff, de praß-,
'verb. amp;/. I. §. Ttepf.J. 1. in fin.f. CHand.
Non magis pretiiim feu mercedem locationis 3 quam
pretium Emptionis in alia re quam in pecunia nu-
merata confiftere patet ex /. 5. §. de ^rafc.
'verb, jam vero conftat Res omnes ^ftimari pecu-
nia : Extra pecuniam rem unam ^ftimationem aut
jjretium alterius noneffe, ac ne flingibilem quidem:
ac proinde, cum in utroquecontraftuseftimandum
aliquid veniat, in Emptione res ipfa, in locatione
ufus rei, ratio exigere videtur , ut non minus in
hac quam in ilk, pretium numerarium inter venire
oporteat : Qiiod multis etiam audoritatibus
poflet confirmari , Sc Ulpianus dicit in /. 23.^
comm. div. fi inter focios convenerit ut alternis an-
nis fruftus perciperent ^ locationem non effe, pro-
pterea quod nulla merces fit interpofita j amp; negat
idem JCtus e0e locationem ubi non datur pecu-
nia /.i.§.^.de Tgt;epof.

Emptio amp; locatio in eo conveniredicunturquod
in utroque contra£bi pecunia intervenerit 5. §. 2.
jf. de frafcr. verb. Exceptio tamen eft, cum co-
lonus in vicemmercedis, tertiam partem fruduum,
aut dimidiam forte promittat I. zi.tS I. 28. Cod.
h. t. qui colonus partiarius appellatur : quod atta-
men genus conventionis DD. volunt in contra-
aum innominatum incidere. I. 8. Cod. depaB.

V I L

Ex hoc Noftro contradu, nafcitur Obligatio
. Bnbsp;ab

ab utraque parte , qiig prodiidt actionem locati
Condudi.

AEiio locati ^ efl AEiio ferfonalis bon£ fidei ,
qute datiir locatori adverfus cond^iBorem j ut
finita loc at tone rew' refiïtuat non deter tor atam amp;
reparet damnum dolo , lata , vel levi ejus culpa
datum, etiam utpraßet mercedem pro ufu rei de-
bitam.

In hac actione venit bona fides, cujus nomine
veniunt, ufurlt;^ mercedis , fimul amp; quod ex paftis
in continenti adjedis debeat conductor l. 7. §. f^.jf.
depa^. /. 25. §. I. Ö) /. 28. ïêpajßm. f. m Cod. h.
tit.

üxc a£tio quin detur locatori ejufque h^redibus

non dubium eft : locator in locatione rerum^ Tem-
per dicitiir is , qui ufum concedit j amp; inde merce-
dem accipit j in locatione vero faäi, idem etiam
dicitur Conductor faciendi operis penult. Infi,
h. ^./.22.§.2./.ii.§.3./.i3. ÖJ/.19. §. I.ff.h. t.
l. i.ff. de aßim. a£f. tJnde aftio locati etiam datur
' illij qui opus perficiendum pacifcitur amp; merce-
dent prcftat Ii. ff. de dep/)f. ^ dicitur quod
liigc ^io detur adverfus locatorem , quod etiam
adverfus ejus hieredes competit dubitandum non eft,
arg. §. i.Inß.deperpet.^temp.

VIII.

In hac actione dicitur, ut Conductor finita loca-
tione rem reßituat non deterioratam ; Reftituere
attamen poteft rem demum finito ufu; ;iam antea

invi-

invitus expelli non poteft, nifi forte jufta fubfit cau-
fa, ut fi lion folvat penfionem I. 54. x.jf.h.tit.
vel re male utatur Condu ftor, vel fi locator ea opus
habeat ad corrigendam , vel propter alium imprö-
vifum uiiu-n I. 3. Cod. h. t. Deinde amp;: damnum in
hoc judicio petitur, quod culpa Conduftoris con-
tradum eft- l.A^i.ff.h.t. ut fiforte res fada fit de-
terior Lxx.%.\. ff. h. t. aut incendio non fortuito
corrupta /. 9. §. -^.jf- h. tit. Coriduftor enim re uti
debet, ficut bonus paterfamilias amp; omnia fecun-
dum Conduftionis legem facere debet ^ /. 5. §. 2.
ff.h. tit. nee amp; folum tenetur de dolo, verum etiain
de culpa lata amp; levinbsp;ff. deCommod. /. 23.

ff. de Reg. Jur. l.^.§.i.ff. deNaut. caupn. ^fta-
bul. Cafum ergo non pr^ftat, nec culpam levilTi-
mam : adeoque nec incendium , iiifi probetur lata
vel levi ejus culpa datum effe. Dicitvrr etiam, ut
praßet conduBor mercedem pro tifu ret debitatn
in Judicium locati igitur venit mercedis amp; qui-
dem totius folutio , ad quam conductor tenetur
etfi rem deferuerit fine jufta caufa , l.'^i^. §. ult.ff.

Jufta caufa deferendi eft damni ihfedi /. 28.
ff.de damn. infeB. Sg /. 27. §. i.ff.h. tit. vel Im-
petus hoftilis l.i^.f.i.ffh. tit. Incendii caufa, I.

ad leg. aqutl. peftis caufa amp; fimiliumj his
cafibus deferta domo, pro rata temporis tantumfol-
viuir Merces. //.

IX.

Adio locati opemrum nafcitur, fi Condu£tor

B 2nbsp;non

non prüftet fidempromiffis /. 14. 12. Cod. h. tit.
fi arbitriolocatoris, opus faftum non fit /.51. §. i.
ff.h. tit. Si opus vitiofum faftum fit. l.'yi. in
fin.ff: h. tit. fi Condu£tor rem Condudam muta-
verit, aliifve dederit 1.13. §.6.1.19. §.\. jf. h.tit.
fi intra conftitutum tempus, opus perfeârum non fit
/. 13. §. \o. ff.h. tit. fiquis columnam tranfportan-
dam conduxerit, amp;: fi ea dum tollitur, aut portatur ,
aut reponitur, fra£ta fit ita, id periculum prœftat,
fi qua ipfius eorumve, quorum opera uteretur,
culpa acciderit: Culpa autem abeft , fi omnia ada
fint, qux diligentiflimus quifque obfervaturus fo-
ret. /. 25. §.7./: h. tit.amp;c§.lt;^. Infi. h. tit. fi opus
Conduftum autequam Dominus probaret , labe
corruptumfit /. 39./r. Ç!) /. ult. f.h. tit. finimirum

Condudorisvitioid acciderit. /. 36. amp; d.i. ult. jf.
h.tit. fi opus in pedes menfurafve Conduftumfit,
6c non fit admenfum. d. 1.36. h. tit.nbsp;*

X.

lyiHio Conduäi eft aäio perfonalis ^ bona
fidei J qua datur ConduBori^ adver fus locator em ,
ut ipßpraftet liberumufum rei-, ufque dd tempus
convent urn ^ aut alioquin fuim interejfe, itemut
damnumvitio rei datum refarciat^ adesreficiat^
penfwnem remittat ob rei interitum vel magnum
damnum , item necejfarias ac utiles tmpnfas ^
quas in re ConduBa fecit ^ refiituat.

Hxc aftio datur Condudori nec dubitandum
eft 3 quin haec a£tio detur amp; hseredibus ^ fn hae-

redes.

inaugura LI s.

redes , per communem regulam de hsereditariis
aftionibuSj amp; per naturam hujus negotii, quod ad
hxredes quoque pertinet I. 10. Cod. h. tit. amp;
tit. amp;c in fin. Infi. eod. tit. In banc
adionem, primo venit, quod locator praeftare de-
beat liberum ufum rei, ergo in banc aftionem ve-
nit ufus Rei locatiE , amp; quidem ad tempus con-
ventum , quem fi non praeftet locator, tenetur ad
id quod intereft. I. 24. §. 4./*. h.tit. amp; 32. Cod.
eod. tit. quod ita verum eft , fi locator poflît pr^-
ftarej fi autem ob cafum fortuitum vel vim majorem
non poffit, locator de mercede tantum tenetur pro
rata temporis. 15. §. 7. /. 30.3 3. feqq. jf. h. t.

X I.

Prxterea locator ad refarciendum damnum vitio
rei, fell.locatse, datum tenetur,nbsp;tit.

tenetur amp; ad ^edes reficiendas I.nbsp;tit.

locator quoque tenetur remittere penfionem ob rei

interitum vel etiam ob magnum damnum d I li
%.2.f.h.tit.^l. in fin. f. h.tit.

Ad ultimum locator teneuir refarcire impenfas,
necfolum necelTarias, fed amp; utiles, 55. §. i.
l.(3i.frinc.f.h. tit. Pro quibus impenfis Condu-
aori etiam competit retentio l.^^.ff. de Imp. in rem
dot.faB. 1.14,. de doli mali ^ met. Excep. amp; /. 20.
fif. de acquir .velamitt.pojfef. vel alioquin utliceat
Conduaori eas res tollere , quas ^dificio adjecit
I.nbsp;vel fi non poffint tolli, ut impen-

faereftituanuir 755.i.ff. h. tit. /.68. 2. 61.

b 3nbsp;in

in princ. ff. h. tit. vel alise impenfae utiles d. l.^i.
inprinc. ff. h. tit. alias namque merces non folvitur
fi adhuc debeatur ^d.l.(s\.infrinc. ff. h. t.

X I L

A locatione Conduftione vix olim diftingueba-
tur Contraftus Emphitaifeos, per Zenonem ta-
men formse ejus feparatio fafta eft. 3. Inß.
h. tit.

Contraftus locationis Conduftionis finitur con-
fenfumutuo amp;c réintégra, §. uit. Infi, quibus mod,
toll. obi. Elapfo tempore aut modo adjefto /. ult.
Cod. h. tit. Rei interim alliifque fimilibus modis.
Non vero morte Condudoris intra tempus conven-
tiim ^.fm. Inß. h. tit. neque locatoris obitu I. 37.
ff. h. tit. nec fi alius plus mercedis obtulerit /. 21.
Çod.hoetitulo.

CO-

COROLLARIA.

L

T^Rmceps legibus Chilthus fokms
^fi'

I L

Vm 'vl repellere licet.

I I L

Teflamentum tempore peßis faBum re-
quirk feptem teßes,

IV. Te^

I V.

^eftamet'um fcriptum militis fine ullis
tefiibus fubjiftit.

•s

V.

Confuetudo tollit legem fcriftam.

V I.

Ex paSto non datur aBio.

VII.

Exhxredato tutor dan potejl.