DISPUTATIO JURIDICA
1 N A V G V R A L 1
V A M,
pryeside deo ter opt. max.
Auäoritate Magnificï Tgt;- ReBoris, _ ^ .
Politices j Eloquentiae amp; Hiftoriarum Profeflb-
ris Ordinarii.
NEC NON
Amplijfimi Senat Hé Academici confenfu , Nobilißmxque
Facultatis JXJ RIDlClt;Ly£ Decreto ,
pro gradu doctoratus
Summifque in utro clue jure honoribus amp; Privilegiis
rité amp; legitime confequendis,
Eruditorum examini fuhjicit
JOHANNES JACOBUS de GEER, Ultrajea.
A. D. ^ Maji, bor is locoqne folitis.
Ex OfEcina Francisci Halma, Academia:
Typographi , cb bc xc.
^oUUpmis,, IllufiripmU, Gravijfmk
rms, DO MINIS
Domino de Finfpongh , Rhijnhuyfen
amp;c. Potentifltmi Regis Sueciae in Col-
legio Montium Confiliario ordinario.
Patri fuo dileótiffimo , honoratiflimo ,
omni filiali amore , obedientia amp; reve-
rentia in seternum venerando.
Dquot; E M A N U E L I de G E E R.
Domino de Leuffta, Weesby amp;c. Pa-
truo fuo femper quo par eft honore pro-
fequendo.
Dquot; CAROLO PARMENTIER,
Domino de Heefwijck, Achthoven amp;c.
In Curia provinciali Ultrajeótina Sena-
tori ordinario. Collegii aggerum quse
Leccam cingunt, Confiliario. Canoni-
co in Oudemunfter, amp;c. amp;c. Avuncu-
lo fuo optime de fe merito, femper ho-
norando, colendo.
Hane Difputationem [equt ipfum facrumfack
' JOH-iJACOBUS DE GEER.
Auct. Sc Resp.
-ocr page 3-DISPUTATIO JURIDICX
JNAVGVRALIS^
D E
Erbum Svcietatis non femper
contraBum dénotât ^ fed inter-
dum latius fumiturpro omni vi-
ta confort io ^ amp; omni rerum
commmione : Sic focii vocan-
tur qui fimul haeredes inftituti
funt, aut quibus una res legata
eft , vel qui alio modo in com-
munionem inciderunt. /. 6.nbsp;l.ii.ff.commmi
divïd. Sic collegia 6c corpora vocantur focietate^ ,
/. i.pr.ff.quod cujufque miv. Etiam matrimonitfm
voczxm focietas vita I. i.ff.deaB.rer. amot. Itèm
focii criminis vocantur complices ^ I. Cod, de
liberal, caufa. Sed omnia hxc improprie , ideb-
que focietas de qua hic agitur, alii quoque commü-
iiioni opponitur. l.^^i.'^i.ffh.t. I. de reg.jur.
amp; fic definiri poteft.
Societas eß contrarius juris gentium j nomina-'
tus J bonaßdeij confenfu conßans quo rei vel
opera communio contrahitur adparticipandum lu-
crum amp; damnum. Eft contrarius : qaod probatur
per l.K^.ff. de verb.ßgn. Eft contraftus juris gen-
tium ^ 2. Infi, de l.N.G. Civ. Nominatus , I.
-J.ff. §. de paEt. bona fidei $.28. inß. de aöiion.
confenßi conßans l. ^.pr.ff. deobl. ïdaBion. Ma-
teria cujus (ocietas contrahi poteft eft res opera.
Finis eft quod focietas ineatur lucri amp; quaßus gra-
tia. EfFeftus principalis , ut lucrum ^ damnum
.communicetur ^ qux fingula accuratius examina-
bimus.
* .
j Confenflis eft vel exprejjus vel tacitus. Tacicê
initur focietas per a£tus amp; fafta quze non poflunt fie-
ri aut fubfiftere citra jus amp; nomen focietatis : ut fi
duo unam eandemque rem emerint j vel fi lucri amp;
^ damni communicatio fafta fuerit, quibus in cafi-
bus focietatem contraxiflie videirtur , nifi appareat
,illos aliud fenfilTe. l.^i.ff.h. t. Excipitur tamen fo-
. cietas generalis omnium bonorum , quae tacito con-
^fenfu iniri non.poteft /.3.§. \.ff..h.t. Nihil agunt
. qui per 14.. ff. h. t. probare conantur quod focietas
etiam fine confenfu pofllt iniri, quamvis enim ibi
dicaturfocietatem re ® verbis conirabi polfc, con-
fenfus tamen non excluditur : 6c indicat tantum
Modeftinus quod confenfus de foeietate ineundaper
res amp;: fafta declarari pollit : Et bene Cu acius di-
(äam /. 4.. ita explicat. Societatem Gontrahi pofle
re y id eft tacito confenfu rebus in commune colla-
tis; verbis, id eft expreflb confenfu fme ftipu-
latione.
I V.
Coiri etiam poteft focietas per nuncium Sc per
cpiftolam ,§. 2. tnft. de Ob lig. contrah. Quamvis
autem ftipulatio contraftje focietati fubjici poteft ,
tamen ftipulatione non poteft contrahi. I. 71.Pr.ff.
Contrahxtur focietas vel j^ure vel fub conditio,
ne. Lb. Cod. L t. quod fi conditio deficiat fine cul
F contrahentium , nihil adum erit. /. 52. §. 2.
quot;ii-ff h. t. vel ad tempus /. 4. jf de condit. inftii
vel ^ tempore^ l.i.ffh.t. Ita etiam focietascon-
trahitur , ne mtra certum tempus res communis de-
beatur : qux tamen fi jufta caufa interveniat divi-
dend!, focietati diflblvendic non obftat. /. 14. 15.
•'gt;16. §. i.ff. h. t. Contrahitur etiam in perpetuum ,
id eft dum contrahentes vivunt. /. 1 .pr. h. t. /. 5 2. §.
-nbsp;9. eod. Exemplum focietatis quadraginta annorum
-nbsp;habemus in /. 16. ult. ff de alim. ^cibi leg. Sed
t in aternum nulla eft focietatis coitio. /. 4. §. i.
Dividitiirfocietas varie, amp; primo in public am amp;
-ocr page 6-privat am, Tublica eft de rebus publicisutveiHga-
libus Î hic referri pofllmt focietates falinaramj auri
amp; argent! aliarumque fodinarum. /. i.pr.ff. quod
■cuj. univ. nom. Trivata eft de rebus privatis. Pri-
vata iterum eft vel univerfalis vel particularis.
Univerfalis eft omnium bonorum 5 particularis eer-
tx alicujus rei vel negotiationis. Univerfalis contra-
hitur vel fmpliciter quando nulla fit mentio nego-
tiationis. Vel fpecialiter : quando fit mentio tam
prefentium quam futurorutii bonorum. Si fimplici-
ter, computantur in illa quxftus quotidiani, non
vero fortunse inopinatie l.-j.'è.^. jj. h.t. fi fpeciali-
ter, computantur omnia qu£e ex quacunque caufa
funt acquifita, quamvis extra focietatem, ut hasre-
ditates , legata Scc. /. 73. /. 3. §. i. ^ h. t. Non
tamen in hanc computantur feuda qux non funt
communia, tune enim dominus feudi invitus vafal-
lum acquireret, quod non fieri poteft. Secundo
dividitur focietas in pur am ^ qua contraEta eft in
diem tê fub conditione j quamvis antiquitus difpu-
tatum fuerit, an focietas lub conditione contrafta
valeret ; quam dubitationem Imperator fuftuht /.
fen. Cod. h. t. At in /. i.jf.h. t. Paulo hsec adfcribi-
tur correftio , non imperatori. Refpondeo quod in
di£ta lege aut animadvertenda eft manus Tribonia-
ni , qui nonnulla novi juris fubinde legibus addit,
aut dicendum quod Paulus fiierit in eorum opinio-
ne , qui focietatem fub conditione contrahi poffe
putabant.
. V Lnbsp;. ^
Societatem contrahere poflunt omnes qui non pro-
hibentur. Ut primo Patronus cum Hberto /. i.Cod.
h.f. amp;c duo colliberti. /. 71. §. i h, t. 2, Fratres
cum fratribus.nbsp;3. Pater cum filio
emancipato, vel cum eo quem in poteftate habet,
Ü modo IS habeat peculium caftrenfe vel quafi ca-
ftrenfe. /. 9. pr. f. de compenf. 4. Maritüs cum
uxore fua. /. 16. §. uit.ff. de alim. leg. 5. Inter eos
quoque contrahitur focietas qui non conferunt jequa-
les fummas ; five quorum alter pecuniam tantum
c^ert, alter nullam : namüle qui nihil aut minus
deeft. /.5.§ I./.6./: h. t. 6. Filius familias cum
extraneo, idque mterdum juffu patris. /.63.J.2. /.
uit. h. t. 7. Servus cum extraneo l. Pr. f. de
compenf. amp; mterdum julTu domini. lG^.§.2.ff.h. t..
8. Juffu alicujus etiam cum extraneo focietatem quis
contrahere poteft. l. uit. h. t. 9. Pupillus tutoris
auftoritateinterveniente. l-H.ff.h.t. 5. 9./.
de au£i. tut. 10. Minor habens curatorem , con-
fenfu curatoris fui. An etiam fine curatore fuo?
Puto affirmandum j fic tamen ut contraaiun il-
ium fervare non cogatur , per 1. 3. Qöd. de in in^
teg. reji. min. fi curatorem' non habeat tarnen ini-
fe poteft focietatem, fed kfus reftitutionem pete-
re poteft, diöfa j. 3. Cod. 11. Mutus amp; furdus
cum partibus vel loquentibus vel audientibus con-
trahere polfunt. arg. l. 48./! de oblig. ^ a^. leg.
124.,
-ocr page 8-124.pr. de reg.jur. 12. Furiofus quoque focieta-
tem habere poteft. /. uit. Cod. h. t.
VII.
Contra focietatem contrahere non poflunt. i. Fu-
riofus. l.!^. de reg.jur. 2. Prodigus, qui hic cum
hiriofo comparatur. l.i.ff. de curat, furhßs dand.
3. Pupillus cum extraneo fine tutoris auftoritate.
l.^-^.ff.h.t. neque cum ipfo tutore fuo, quia tutor
in proprio fafto auftorari non poteft. l.x.ff de au-
6torit. ^ conf tut. Cum autem fi plures fint tuto-
res, unus audoritate alterius a pupillo emere poflit,
l.y%2.ff. deauä.tS conf tut. videtur etiam pu-
pillus cum tutore auftoritate alterius tutoris focieta-
tem contrahere pofl^e. 4. Pater cum filio, nam in-
ter eos non confiftit obligatio. §. 12. inß. de obi. qua
ex de Höf 0 naß. 5. Patronus cum hberto, fi hber-
tatis caufaineatur. /. ^G.ff de op. libert. 1.1. §. 7.
ff.quar.rer.aEf.nondat. 6. Neque procurator in
negotiis fibi mandatis poteft focietatem cum alio
contrahere, in focietate enim res collatie per com-
municationem alienantur /. i. §'. i.ff.h.t. At procu-
rator etiam generalis alienate non poteft , nifi certa
quxdam. I. (3i.ff.de proc. Aliud eft fi procuratori
fpecialiter mandatum fit in negotiis mandatis focie-
tatem contrahere. 7. Neque cum perfona incerta
focietas contrahitur, cum certs perfon^e induftria
cligatiir, 5. Inft.h. t. amp; proinde neque hxresfocii
focius eft, §. 5.Inß. h.i.l.s^t^.pr. ff h.t. neque fo-
ciiadrogator /.óf.'i-i-ff h.t. nequefocii mei fo-
cius
cius meus focius erit. l.zo.ff-h. 1.1. ^J.ff. de reg.jur.
§. ult. fed ejus tantum qui eum admifit ,7.19 pr}h.t.
neque enim mibi focius effe poteft aliusquam qiifcm
mihi Yiolui focium effci didia /. 19, 8. Nec deni-
que focietas iniri poteft cum invito. /. 65. §, ult. h. t.
Sequitur ut videamus quaram reram focietas con-
trahi poffit; fcilicet omnium rerum qua funt in com-
mercio ; etiam operarum ; qux res amp;: operae con-
ferri debentj nam nifi abutraque parte quid confe-
ratur, nulla eft communio five focietas: fi ab una
parte tantum fit collatio, eft donatio, amp; donationis
caufa focietas non contrahitur. Z.^. %.2.ff.h.t. Ni-
hil intereft quid conferatur, an pecunia ab una par-
te amp; opera ab altera parte; an pecunia ab utraque
parte, an etiam opera ab utraque parte. Requiritur
tarnen ut res fint honeftae, nam rerum in honSftarum
nulla eft focietas L^i.ff.h.t. Sed hie objici poteft
/. 52. §. h.t. ubi communicatio «ft delifto-
rum. Refpondeo m difta lege non eft collatio ipfius
m turpis, fedpecuni^quam focioram quis acc^
rat occafione dehfti ab extraneo commiffi. ImotL
^s focietates pofllmt pro delidi qualitate puniri • uti
li qui locietatem mierunt ad innocentem accufan-
dum, amp; ille innocens occifus fuerit, uterque capi-
te plefti debet. /. i. §. 1. f. adLeg.Cor de ftcar,
l^^tiam puniuntur qui focietatem contraxeruntadan-
nonamfupprimendam. I. 2. ff. ad leg. Jul. de ann.
Etiam advocatus cum cliente de quota litis focieta-
Bnbsp;tem
-ocr page 10-tem inire prohibetur. Sed litnitandum , fi ex turpi
caufa abuno ex fociis quid fit quaefitum, hoe tamen
fit commune. /. 53. ^ Quid ergo fi ille focius
aftionefurtivel duplum vel quandruplumdebeatre-
ftituere? an hoe damnum etiam xquale eft? Hicdi-
ftinguendum eft utrum reliqui focii fciverint, ex
qua caufa illud qucefitum fit, amp; tune procul dubio
etiam ad ferendum damnum tenentur ; nani quem
fequunturcommoda eum etiam fequi debent incom-
moda: l. ïo.ff. de R.J. fi non fciverint, eo cafu
non tenentur. /. 5 4. 5 5 ^ f-
I X.
Finisfbcietatis eft hcri^ damni communicatio,
qu» ita naturalis focietati eft , ut fine illa confiftere
nequeat, Improbatur ergo focietas illa, ubi quis fo-
lusde damno tenetur amp; de lucro nihil accipit, qux
vocatur Leonina in leg. 29. §• 2- fj-1- Hic cafus
quidam examinandi funt circa lucri communicatio-
nem j aut enim nihil a contralientibus de partibus
aSfum eft., aut partes funt exprelTfe, aut qui^dam
Dartes tanttim-funt expreifae. Qiioad primum fi ni-
lil inter partes convenerit, turn aut collatio fa£ta
eft aequalis aut in?equalis. Sioequalis, lucri amp;: damni
communicatioeritxqualis kz^.ff.h.t. fi inxqualis,
pro rato collationis eritlucjiamp;c damni communicatio
/. 29. f. hj. idem eft fi operas vel aequaliter vel in-
squaliter conferantur. Quoad fecundum fi partes a
contrahentibus expreffae fint , hx fervari debent ,
quod ita verum eft, quamvisinsequaliscommunica-
^nbsp;tio
rio eonftituatur in collatione sequalii nam quilibet
pacifcendo rem fuam deteriorem tacere poteft; amp;
tantum prohibetur focietas leonina. Objici poteft
/ 29. pr. h. t. ubi non aliter locum habere videtur
inxqualis diftributio , quam fi inœqualis collatio fit
fada. Sed refpondeo quod JCtus ibi refpicit ad id
quod crebriusamp;regulariteraccidit, quod tamen prô
régula obfervarinon poteft. Secundo ibi non agitur
de conventione expreffa fed tacita } nam ilia verba
(Ji vero it a pUcuerit') non debent referri ad con-
trahentes, fed per ilia Ulpian. format fibi objedioi
nem ; dicat aliquis.
Valet conventio, ut ad unum dxix partes lucri
pertineant, amp; una pars damnij ad alterum una pars
lucri amp; dux partes damni ; imo valet conventio ut
unus partem lucri habeat, de damno nonteneatur}
fedhaec ita intelligenda funt, ut non fiat communi-
catio lucri nifi dedudo damno, neque damni, nifî
dedudo lucro , nam in focietate in qua computatis
omnibus lucrum eft, damnum ineffe non poteft, amp;
contra fi damnum fît, lucrum efTe non poteft j. nam
fada omnis damni Sclucri ex omnibus focietatis par-
tibus computatione , fi quid deeft, folum damnum
eft in focietate; contra fi quid fupereft, folum in ea
lucrum eft j fi nihil neque défit neque fuperfit,.ne-
que lucrum neque damnum eft. Etiam valet con-
ventio ut lucrum commune fit, fi ab una parte pè-
cunia ab altefia opera çolUta fit : nam opera interdiini
pecuniae praevalet. Quaeritur an hoc cafu fors com-
munis erit, ita ut fi pereat, cuique fociorum pe-
reat? Negantium opinio veriorefle videtur, fed ta-
men funt qui diftinguunt, cum Grotio, utrum illa
opera collata fit cum folo pecuniae ufu (fi fcilicet
nihil a£tum fit inter contrahentes, nam fi quid a£tum
fit hoc obfervari debet) quo cafu fors non efl: com-
munis; velutnim opera collata fit cum materia ipfa
pecunia, turn vero communis efl:. Quoad tertium,
fi dift:ributio in uno cafu expreflTafit, in altero non,
tum quod in uno expreiïum eft, cenfetur repetitum
in altero gt; nam qui participât de kicro, eum etiam
de damno participate œquumeft. Poteft ita quoque
coiri focietas, ut partes ddîniantur velarbitriofocii,
vel arbitrio tertii cujufdam : utrobique tamen res ad
arbitrium boni viri redigitur : quin etfi tertii arbi-
triumfit manifefto iniquum, idjudiciofocietatisre-
formatur, l. 6. 76. 77. 78. 79. %o.f.h. t. quod fi
tertius antequam arbitraretur, deceflferit, nihil aftum
erit. L j^.ff. h. t.
Ex hoc contradu nafcitiir obhgatio, qux focios
invicem pari vinculo obftringit, unde ex ea oritur
aâlio utrinque direEta j nam omnium fociorum
sequaliter intereft, inaliisverocontraitibus fecus eft.
fJiEfio pro focio efi a£tto generalis j perfomlis ,
bona fidei , famofa^ qtia datur focio adverfus fo-
dum ad praflationesperfonales ; Dicitur genera-
disL^^.ß. h.t. quippe in hoc judicio ratio habetur
omnium
-ocr page 13-omnium quje a perfonis funt gefta , amp; hie omnia
judicia fpecialia polTunt interyenire. Bona fidei % 28.
infi de aBion. Famofa §. i.infi. depmia tern, litig.
Datur hasc aftio ad refarciendum damnum quod do-
le amp; levi culpa caufatumeft. Dubitarunt quidam an
de levi culpa teneatur focius , quoniam focius fibi
xmputare debeat , quod focium diligentiorem fibi
non elegerit: Sed firmior ratio juris exigit, ut te-
neatur etiam de levi culpa, cum utilitas negotii hu-
ms pertmeat ad utrumque contrahentem. /.lt;. § 2.
ff. comm.nbsp;^
X I L
Hxc aftio datur focio amp; ejus hxredibus, /. 65. 9.
ff.h.t. Licet autem aftio pro focio hseredi competat
ad participandum lucrum amp; alia qusevis pr^Eftanda,
JUS tamen focietatis hxredi non competit, nemo
«mmfocietatemhieredi fuo fie pararepoteft, utipfc
hxres focius fit /. 35.36.40./: h. t. fi autem novo
confenfu m ea hjereditate animum focietatis inierit,
fit focius • I. ^j.fi. h.t. Dauir h^ec adio etiam patri,
fi filiusfamihas focietatem inierit, de eo quod filius
inpoteftate conftitutus geffit: Scfilio, de eo quod
poft emancipationem geflit. / 58.$. z.ff.h.t. Datur
domino fervi qui focietatemcontraxit: /.58.§. ult.
ff.h.t. Curatori fiiriofi; arg. l.ult. Cod.h.t. Non
datur autem focio focii, cum non fit focius. 1.19.20.
ff.h.t. Datur hxc a£tio adverfus fingulos focios, ut
■apparet ex totohoctituloj Scadverius plures focios
imoA. 1. 22. ff. h. t. Adverfushxredes /.2c, 36.40.
B 3nbsp;^^ffLt.
-ocr page 14-ff. h. t. Datur adverfus focii qui fiUusfamilias eft pa-
trem. /.58.§. z.ff.h.t. Adverfus filium, five éman-
cipatus fit, five non l.'^S.§.2.ff.h.t. Adverfus do-
minos fociorum fervorum. l.uit. fjf. h.t. Ad-
verfus eum cujus juflli vel cum extraneo vel cum
filio ejus focietas contrahebatur, utpote cujus perfo-
na in contrahenda focietate maxime fpeftabatur.
/. uit. ff, h. t. Adverfus curatorem fiiriofi , /. uit.
Cod.h.t. Adverfus pupillum, qui auftore tutore fo-
cietatem iniit. l.^-^.h.t. Etiam fi unus fociotum to-
tam fuam portionem acceperit, amp; alter fuam confe-
qui nequeat, datur huic a£tio adverfus alterum fo-
ciumqui totam fuam partem accepit, ut ea pro rato
dividatur.
X I I L
Haftenus quomodo focietas contrahatur, videa-
mus jam contrarium quomodo diftrahatur. Diflbl-
vitur autem variis modis, aut enim folvitur ex- per-
fonis j vel ex rebus vel ex 'uoluntate j vel ex
aBione /. 63. §. nlt. ff h. t. Exferfona diflrahitur
focietas, fi homines intereunt. Intereunt autem mor-
te tum naturali tum civili. Quod morte naturaH fo-
cii folvatur focietas, id ufque adeo venim eft, utne
ab initio qnidem pacifci hceat ut hseres in focietate
fuccedat l. fr. ff h. t. ne cum incerto vel invito
ineatur focietas. Et hoe non folum in privatis fed
etiam in publicis valet focietatibus , nefcihcet hœres
invitus fuccedat. Magna tamen eft differentia inter
focietatem publicam 6c privatam hoe cafu. Privata
focie-
-ocr page 15-focietas unius folius morte tota diffolvitur, licet plu-
res focii fint fuperftites , (nifi ea conditione focie-
tas inita fit, ut uno ex fociis mortuo inter reliquos
fuperftites tamen duret focietas /.65.nbsp;h. t.^
at vedigalium focietas mortuo uno fociorum perma-
netetiam citra paftum illud. l.'^f^.pr.ff.h.t. Atque
ideo manente focietate hseres fuccedere in locumde-
fundi jpoterit, fed ita fi hxres fit idoneus amp; merea-
tur m focietatem adfcifci. Sed hic notandum eft,
fi is mortuus fuerit, propter cujus operam maxime
locietas contrada fit, aut fine quo eadem admini-
Itrari non poflit, totam tune focietatem corruere.
X I V.
Licet autem morte diffolvatur focietas, tamen
negotia qu^e per defundum inchoata fiint, per hx-
redem abfolvi debent. /. 4.0. f. h. t. in quo hseres
etiam de dolo tenetur, amp; ob eum fuo nomine dam-
nari poteft, audore Paulo in /. 4,0. Quod Ul-
pian. negat in 1.6. §. 6.ff. de bis qui not. inf. ad hune
nodum folvendumanxie laborarunt interprétés. Alii
dicunt haeredemnon conveniriaftione profocio, fed
negotiorum geftorum : alii alia. Mihi verilîimum
videtur hasredem teneri aftione pro focio , tum
quod fucceflit in locum deflinâri haftenus , tum
quod ea aftione tenetur etiam ob debitum defiindi,
etfi nihil explicuit ; amp; quod Ulpianus in dida l 6.
§. 6. dicit, quod ha:res pro focio fiio nomine dam-
nari non poflit, hoc pro fubjeda materia intelligen-
dum eft 3 fcilicet danmari non poteft ut infamis fiat
qtiod
-ocr page 16-qiiod veriflimum eft. Et fic hx leges conciliari pof-
funt. Item fi focius ignorans focium mortuum efle,
peragat id , cujus gratia focietas erat contracta , fo-
cietas valebit , id eft aftio pro focio dabitur. /. 65.
§. lo.ff.h.t. Diximus in tranfitu quod uno ex fociis
mortuo inter reliquos fuperftites tamen duret focie-
tas , fi ita ab initio convenerit. §. 5. inß. h. t. Ratio
diverfitatis inter hoc amp; pactum de hxrede eft, quia
focii jam ante ab initio norunt fe invicem fuamque
induftriam , fed cujuflibet focii hxredis futuri per-
fonam non ita perfpeOram habent. Nonnulli tamen
Ulpian. ejufmodi pactum improbare putant per /. 35,
')lt;)'')2.%-lt;).ff.h. t. fed ea loca loquuntur de paéto
quod hxredem admittit, non de pafto quod con-
tinuari focietatem inter reliquos focios vult.
X V.
Finitur etiam focietas morte civili , id eft maxi-
ma amp; media capitis diminutione , quibus homines
etiam interire dicuntur , utpote fi focius in fervitu-
tem redigatur, aut deportetur, utramque enim fe-
quitur publicatio omnium bonorum /. 8. i. uit.
ff. qui teß. fac. pojf. 6c is cujus bona omnia publi-
cata funt J pro mortuo habetur, quia alius , nempe
fifcus, ei fuccedit in univerfum; ideoque publica-
tione omnium bonorum folvitur focietas. §. 7. inß.
h. t. In minima capitis diminutione ut arrogatione
vel emancipatione non ita , nullam enim reprefen-
tat mortem, adeoque per eam focietas non folvitur:
quamvis autem arrogatus vel emancipatus focii re-
ma-
-._____
INAUGURALIS. 17
manent, arrogator tamen non fit focius. /. § 2
I. 11. ff. h.t. Solvitur etiam focietas manu-
miffione vel alienatione fervi qui eam contraxit, amp;
finita priori focietatecum priori domino, inchoatur
nova cum novo domino , modo fervus in eadem
maneat focietate. /. 58. Ifin.ffh. t. Ratio diver-
fitatis mter filium familias amp;fervum hxc eft, quod
fihusfamihas, amp; dum eft in poteftate amp; emancipa-
tus poteft obhgan, fervus vero dum eft in poteftate
non obligatur, fed omnis ejus obligatio vim ä per-
sona dommi capit; unde placet quando focii eun-
dem lervum poft ahenationem retinent in negotiatio-
focietatem nonfolutam
lea renovatam efle.
Dip)lWtur etiam focietas egeftate unius ex fociis.
« c' • ainbsp;univerfa bona ejus publicentur.
S-Ö./»/. h.t. fivenimio cere alieno gravatus bonis
luis cefferit ejufque fubftantia veneat %%.inft.h.t.
venire enim bona oportet, ut ceiTione focietas diftra-
hatur i nam antequam res funt venditx, is qui bonis
Ims ceflit, nondum rebus fuis caret, amp; ceffionis
eum poenitere poteft. I.nbsp;ff.de ceffion. bon.
Qiixritur autem an fola decodione folvatur focietas
cum egeftas fequatur decoftionem, an vero exui
bonis decoftorem antea oporteat. Refp. Eum an-
tea bonis exui debere. Diifentit Wefemb. per /. 4. §. i.
ff. h. t. ex qua ita ar^mentatur. Quicquid inducit
egeftatem id finit focietatem; Decodioinducitege-
Cnbsp;ftatem.
-ocr page 18-ftatem- Refpondeo ad majorem eam non effe verata
nifiiiioc modo limitetur. C^xicquid immediate indu-
cit egeftatem, id finit focietatem : majore ita limi-
tata , minor, deco£tio immediate inducit egefta-
tem, manifefte falfaerit: non enim dum decoquit,
fed dum bonis exuitur, egere deco£bor incipit. De-
codio ergo non proxima fed remotior egeftatis cau-
fa eft.
XVII
- Secundo difTolvitur focietas ex rebus ^ quando
res cujus gratia focietas inita eft , interierit, aut in
commercio efle defierit /.fS./r. 63. %.ult.f.
h. t. ejus namque rei quae non eft nemo focius dici
poteft. Aut fi publica aut facra fada fit. diBaLG^.
§. uit. Etiam folvitur fi finis negotio ob quod focie-
tas cgntrafta eft, impofitus fit. §.6.mfi.hJ. Etiam
fi tempus fit finitum in quod focietas contrahebatur.
Tertio folvitur focietas voluntate ^
quamvis enim in perpetuum poffit coiri, hoe eft
quamdiuomnes focii vivant, focietas tamen non diu-
tius manet quam focii in eadem voluntateperfevera-
verint.nbsp;ideoqvie abirepo-
teft ab ea voluntate l, 14. h. t. fi fociorum non
maneat integer confenfus, videlicet fi aut omnes
cpnfentiant in diffolutionem focietatis, L 65. §.3.
ff. h.t. five unus . tantum diffentiat §. 4. inß. h. t.
quod hic fpecialiter receptum eft^ cum in afeeoii-
ir^bus non obtineat, ubi requiritur utmuaia de-
mam cqiifenfu negotio, aheatur ^.ßn. mß. quihSm^d.
foU. jtis-autem hoc fmgulare triphci de cauferece-
ptum videtur, tum quod in focretate jus quodara-
modo fraternitatis fit. I: S'^.ff. h. t. (^icdqtie pa-
rum confentaneum videatur hominem extraneum in-
vitum fratris loco habo-e: turn quod focii fibi invi-
cem plerumque officia przeftant j quodque iniquum
fit, fi cujus negotia confra voluntatem ejus geran-
tur: tum quod abfurduni fit invitum retinere income
munione qux multas parit difcordias. Quoe quideiö
poftrema ratio ita juri noftro probatur, utfecundurfti
idnepaftum, quocavetur ne invitis ceteris à focie-
tate abire'liceat, valeat, fed focietatis naturiE con-
trarium effe judicetur. 1.1^. ff.h J.
Societati poteft vel per fe vel per alium renunciari.
/. 65..§. 7. 8.ff h. t. Renunciatio eft vel expreffa,
qu$ fit verbis vel nuncio vel epiftola, hoc modo:
focms fibi res habeto: vel tacita , qux contingit re
ipia i fi focms res quas communicare folebat, fepara-
tas agere incipiat, vel fi unus judicium dixerit ut dif-
fit TJSquot;-nbsp;tamen ut renunciatio
WW^ non doi aj^^ prxvifo fcilicet lucu-
lento lucro: quod fi fiat, renuncians quidem libérât
rehquosfocios àfe, fed ipfe nonlibemm?Tfociquot;
amp; ipfe tenetur lucrum cmris communicare, c^ete-
riyero non I. G^J.^.fh.t. hoc contingit fi quis
dolo malo prxvidens h^reditatem luculentam , re.
nunciaverit focietati ut illam folus obtineretj vel fi
renunciatio non pervenit ad aures fociorum, vel ß
C 2nbsp;fit
-ocr page 20-fit intempeftiva , fcilicet quamdiu fociorum om-
nium intereft non diflblvi focietatem.
h. t. Si autem unius focii tantum interfit, nontotius
focietatis , non videtur intempeftiva renunciatio.
Nota fiincoeunda focietate convenerit, ut etiam in-
tempeftive liceat renunciare , valet ea conventio
l.(ilt;^.infinenbsp;h. t. omnia enim in contradi-
bus, quïE fubftantiam contra£his non impediunt
per pafta mutari poffunt, modo dolus abfit. Si ad
certum tempus inita eft focietas, ante tempus illud
finitum renunciari non poteft.nbsp;fed
neceiîitas tamenexcufat /.65..Ç.6. ut etiam ali^ ju-
ftx caufxquse enumerantur in leg. 14.15.nbsp;t.
velut fi conditio qucedam qua focietas erat coita, ei
nonprseftatur- velfi ita injuriofus amp; damnofus focius
fit, ut non expediateum pati. Velfi ea re frui non
liceat cujus gratia negotiatio fufcepta eft, vel fi rei-
publicœ caufa diu amp; invitus fit abfiiturus. Qiiarto
diffolvitur focietas ex actione, cum aut ftipulatione
aut judicio mutata fit caufa focietatis ; hoc enim ipfo
quod judicium ideo didatum eft, ut focietas diftra-
hatur, renunciatur focietati. /.66. pr.ff. h.t.
Antequam finiamus, aliquid de fenfu 8c cafu /. 69.
ff.h.t. dicendumeft, quse mukös valde cruciavit ju-
rifconfultos. Verba legis funt. (^Cum focietas ad
emendum coiretur ^ ^ conveniret ut unus reliquis
nundinas (id eft epulas} praßareti eofque à nego-
tio dimitteret i fi eas eis non folverit j amp; pro focio
^ ex
-ocr page 21-ex vendito cum eo agendum eft. Prima difficul-
tas eft quomodo mmdinx poffint dici epulx , hinc
aUi pro Efulas legunt Emplas , ut fie negotiatio-
nis lucrum fignificetur, alii legmit nundinarias ein-
las. Sed nulla ratio eft quare hanc ledionem muta-
re aut corrigere volunt, cum non fit novum utjurif-
confulti impropriè loquantur , 6c metonomia fi.ib-
jefti pro adjun£to utantur. Sic amp; Terentius dicit;
noäem habere j pro copiam corporis per eam no-
item. Et nos hodie vernacule dicimus , nundinas
dare pro munere nundinali novum annum dare.
pro munere novi anni. Sed quce dubitandi ratio
de fignificatione vocis quam ipfeJurifconfi.ütus ex-
plicat i Altera difEcultas eft quid fit ä negotio
dimittereUnde quidam legunt, ad negotium
admitteret ^ fed male. Nam qui dimittit ä ne-
gotio focios prxbitis epulis, intelligendus eft re-
liquos immunes liberofque illo fnmptu mittere,
quomodo verbum dimittendi paffim in jure fumi-
tur. Ultima Sc quidem difficillima quxftio eft,
quomodo aBio ex vendito locum hie habere pof-
fit. In locum aBionis venditi fubftituunt aBio-
nem empi. Sed ne fic quidem tollitur difficultas.
Optimus fenfus eft, fociis reliquis dari actionem pro
focio adverfus focium qui epulas dare promiferat amp;
non dedit, ad prxftandum quanti focietatis intereft
epulas folutas non efle; amp; aftionemvenditi compe-
terevenditoriepularum ad pretium epularumyendi-
tarum. Atque ita tota tollitur difficultas.
pidejujfor acceptus in majorem fum-
mam qmm debet debitor principa-
lis , nullo modo tenetur.
J.
^er querelam inoßcioß teßamenti peti^
tur ipfa h credit as.
Ser'vitus altius non toUendi , (f ne lu-
minibus oßciatur , funt diflinäa fer-
vitutes.
ServitMs fine prédits confiitui nequit.
So cms etiam tenetur de lem culpa, non
de levijfima.
(iAn res aliena oppignorari pojftt ?
go , 'vel affirmo.
^r I
ni
ii!
îi;!
-Vnbsp;■ V
r
Iii
h
il
ƒ f-