JURE DOTIUM,

Q^V A Mr
PRESIDE DEO TER OPT. MAX-

jluBoritate Magnifici Tgt;'ReBoris,

JOANNIS GEORGII GRAEVII

Politices J Eloquentiae amp; Hiftoriaram Profeflb-
rts Ordinarii.nbsp;^

N E Cquot; NO Nnbsp;'

AmpliJJlmi Senatm Academici confenfit, ISfokUffitTMque
Facultatii JU RIDICi^ Decreto,
PRO GRAEgt;U DOCTORATUS
Summifque in UTROQUE JURE honoribus amp; Piivileglis
rité amp; legitime confequendis,
Eruditovftm examini fubjieit

JOAN vander V O O R T, Ultraject.
A. D. Maji, horii locoqpte fêlitii.

Tratecti ad Rhenum,

■ ____ .. ,nbsp;r O l'_

Ex Officina Francisci Halm a, Academia:
Typographi , cb be xc.

Noh'fliJJmo ^ Confuhiffimo

F I R 0,

RD. CORNELIO

VAN

DOMBURGH,

J. Confukri dignitate

confpicuo, nunc collegio à
rationibus dfecefeos Traje-
élin^e adfcripto , neceflario
fuo astatem cokndo.

iHafce The fes ut ^ffe ipfum
D. D. D.
JOAN VAN DER VOOR T.

Au CT. 8c Rese.

PROOEMITJM.

I

, Ternâ laude dignos effe j qui
7gt;el ipßj qu£ ad utilitatem in-

vitâ communi ff eUant, iw-
vener e, vel felicit er inventis
ornatum, augmentum, peVquot;
l feBionemque adjecere , apud
omnes in confefo eß : quodficut in reliquis feien-
tiis, it a maxime in amplißmo juris ßudio vero
vertus liquet ; cognitio enim Juridica omni tem-
pore non fuit eadem, fed de die in diem accrevit,
quot enim magni nominis vm non quafi Vivinitus
excitatifunty qui artem Juridicam rüdem adhuc
amp; impolitam corrigèrent, elahorarent, ^ in-
utiles , falfafque feBarum opiniones , tanquam
lafcivientes ramos y ahlaquea^ites , cultiorem,
perfeUioremque redderent, é' qui fuos lahores
ér fufceptas opiniones rationi dr rationis tru'
tin£y experientice, veritatis amore fubjicientes
nulla j nifiquafthi cognita amp; perfpeBa in com-
munem utilitatem proximi amp; Jehova gloriam
proferrent y quali genio amp; ingenio quidam ex ho-
diernis noßris Jurifperitü adhuc fruuntur 5
quocirca hoc nofiro erudito feculo ingensfaUa eß

A znbsp;Jurtf

Jurlfprudentia perfeBio amp; accretîo, nulla nam-
i^ue invenitur materia in toto juris corpore, ad
quam non fat fuperque fit commentatmn ac glof-
fatum, amp; de qua ad naufeam ufque non fit difpu^
tatum , adeo ut commune illud Terentii diamp;um
verißmumßt, nullum eft jam didum, quod
non eft didum prius : quapropter, diu me ani-
mo hafijfe , diuque mihi aquam pependife , qua
de materia mihi in prafentiarum difputandum fo-
ret y coram profiteri non eruhefcoy tot enimdi-
fputandi argumenta inuniverfo juris ßudio fefe
ingerunf. utquid-, cui praferendum non facile
fit judicatu : verum cum nulla mihi alia mens fit
quàm amicorum defiderio fatisfacere, ér ne mi-
nimamquidem laudem aut gloriam ex hac diferta-
tione captare, amp; ufu ac diuturnis morjbus re-
ceptumac okentum fit, utii, qui in florentiß-
mis légitima fcientiaexfpatianturpomeriisjfiudii
fui edant fpecimina^ non ah re fore arhitror ft
amp; ego, qui me modo memoratorum alho adfcri-
ptum polo y morem geram prafcripto -, nec ad hoc
faciendum ulk alia materia mihi magis arrifit,
quam ilia de jure dotium, materia fane non in-
jucunda nec inutilis, fed per fefatis commenda-
Ulis y quam pro viribus paulo latius explanahi-

DISPU-

DISPUTATIO JÜRIDICA
INVAGVRALIS,
D E

JURE DOTIUM.

CAPUT I.

Otk vocabulum quod Latini
à Grxcis mutati funt nimirum
à verb. JiVwjwj vel Mia dono
do unde poëticè fit cTw? pro
efô'oiî idem quod cTojUa donum,
populariter amp; Latinè loquen-
tibusidem quod bona, utcum
dicimus, animi corporifque do-
tes: id eft,animi corporifque bo-
na , fic Varro 4. de ruflka vineam cum fua dote, id eft:, quse. vi-
neae accedunt, fic caieidos apud Plin. M.caf.^i.ihiharbaroi
oentes, qu^ la^ie vivunt , igmrare am [fernere tot ßcula cafei
dot em : fic dotes prsdiorum I, ult. /. lo. §. i. C^ de
mflrtim.leg.l.'^z.%.x.de fidejuf, (S mand, dicuntur eae accef-
fiones pr^iorum, quae aliunde in hiectransferuntur, Sc vel
in horreis ad futurum ufum reponuntur, quandoque figni-
ficat tttnlum feu cauÇam transferendi t. t.ff. fro dot, aliquando
jm habendi illam rem t.t.f. amp; C. de jur.. dot. interdumy^-
jfS»»? quod datur i v;tin/.40. feqq.fokt.matrim. at Jurif-

A 3nbsp;conful-

§.i.

confultis propriè loquentibus hoe in traétatu dos fignificat
id, quod pro oneribus matrimonii ferendis conftituitur; Sc
à diverfis diverfimode definitur; quidam enim defcribunt
quod fit jpti fiiiiverfale in fecmiâ, qacd mar ito traditur ab uxore
vel ejus fatre , aut altis ejus nomine ad fiiflinenda matrimonii
oner a. Inter qvios Zoef. ad Pand. h. t. M'eßmb. h. t. nonfatis
accurate: dos enimnulUbidicitur jns universale lèduniverfitas
ut in /. 1. §.4./^ de dot. praleg. verum, ut hsec omittam;
melius Sc accuratius dos dicitur res ejfe, ^»ic à muliere vel alio
ejm nomine marito datur ad matrimonii oner a ßfiinenda.

§. a. Res hic generis loco ponitur , quia latiffima ell
ejus vocabuli apud Jurifconfultos fignificatio, I.f. §. de
verb.ßgn. commodius etiam in hac definitione eft vocabulum
rei quam pecunia , quia ex tantum res, quae in patrimonie
font, pecunia vocabulo continentur d. l.j. cum indotem
quoque dari pofilint res aliens : vocatur etiam patrimonium
mulieris 1.4. C. m quib. cauf.pign. nec pran:er dotem pleram-
que oliin quicquam aliud habebant mulieres in boms : ne-
que enim virimulieres nimium volebant ditefcere, neinfo-
lefcerent, teftis hujus rei eft Lex Vcecnia de coërcendis
mulierum hsereditatibus ; cujus auftor Q^Voconius Saxa
Tribunus plebis, lata Q^Martio Philippo II. Cn^o Servi-
lio Cœpione confl'. eum in finem , ne qui cenfus elîet,
virginem, nevemulierem fupra quadrantem bonorum fiîo-
rum heredeminftitueret, plufve cuiquam legaret, quam ad
heredem heredefve peiveniret, ne fa-minae ultra confangui-
neos ab inteftato fuccederent ut notât %ofin. lib. 8. lt;!^ntiq.
%om. imde etiam plerumque patres eas exheredabant folâ
dote eis relilt;£ta pro modo facultatum 8c dignitate familiie
tungt;fuxtum mariti /. lo -. §. ult.f. de aiment, leg. /.6c. §. i,
f.dereivindic. 1.61. de hered. infi.

§. 2. Dixi efle rem ^m a muliere datur, quod à vivo mu-
lieri datur non eft dos fed donatio propter nuptias t t.^.de
donat. ante nupt. de qua fuo loco videbimus.

§.4. Ad fußir.end;t matrimonii oner a : etfi enim nuptix fine

dotibus

dotibus efle poffint l.fin. C. de donat, ante nupt. tamen conftat
dotis caufam matrimonüs ita efle conjunftam, ut nulla dos
fine matnmomo intelligatur /. 5. h.t. ibi enim dos effe de
bet , ubi onera matrimonii funt /. yö.nbsp;t unde

emm hquet dotcm non eflè titulum lucratwurnTed onï

CAPUT II,

S. I. Qos varie dividitur : alia eft prcfeBitia-, alia .

vd pareme profeaa eft de bonis vel fafto eius /c amp; r //, .

Itor ^./.y.S I. curator item amp; magiftmus d.l.': §
4. modo ex boms patris data fit : live fideiuflbre fi^e^'r^o

tem promififlet, poftea fuijuns faftus eam dederit d I. c

luu^nbsp;patris ^s alienum folvit, fed

gum ^s ahcnum fufceptum, dum filiusf. eflet, paterf. fa.

f^om^'^ATVT'' ante nuptiasex^-aneo/qui

beat hult. C.deS^^o^^'nbsp;filia propria bona ha-

,uia nihjl erog™ de fuo

dottmpromifit d.t. 5,nbsp;auicmam qganuKiem

done

dono acceperit , quam pro filia conftituat dotaktn d. I.
5quot;. § 0. obllriaus eft enim ut det aut fi non dederit , c^-
diftione tenetur. Quod autera in definitione dotis profcân-
ixs. dicitur a fttre -vel parente hanc habet fignificationem ,
qaod non profeftitia dos fit tantum , quanio dat pater ,
fed quando dat avus vel proavus, Sccaeteri per mafcuJimm
fcalam adfcendentes raafculi parentes.

§. g. Mventitiaßoi efi , que n»n ixirtde ^ fed aliunde pro-
fictfcmr : qualis etiam putatur, quEeàmuliere conftituitur
/. 5quot;.nbsp;8c argumente ex definitione dotis profeftiti^

duäo , cum non fit dos ulla , quae non fit vel prafeButa
vel advemitia : cumque refpeftu patris non mulieris dos
profeftitia amp; adventitia dicatur.

§. 4. Differentia autem inter dotem profeBitiam Sc adven-
titmm in eo confiftit ; quod ilia mortuâ uxore regulariter
ad patrem revertebatur viventem ; h^c autem manebat
apud maritum /. G.pr.f. h. 1.1.4. C. filut. matr.

§. f. Eft amp; dos receptitta., cum quis dotem fibi reddi fti-
pulatus aut paftusfuerit I. ^C. de pail, convent .• amp; utl^os.
lib. f. anticj. cap. 57. inquit receptitia eft quam is , qui dat,
in mortem mulieris ftipulatur.

§. 6. Dividitur etiam dos in veram 8c çutativam quœ
cum révéra dos non fit, efle tamen putatur, quod accidit
quando matrimonium non fubfiftit , ut patet «r^ §. iz.tnfi.
denupt. hîec tamen eadem privilégia habet quam dos vera /.
ax. §.fin. f. folut. matr.

§. 7. Deinde dos alia dicitur cauta feu confefata , quae
fc. nondum eft foluta , ipfe tamen maritus eam fe acce-
pifle in fcripturâ fatetur : 1.1- *. t. f ^^
cafu marito ejufque heredibüs datur exceptio non folut«
dotis, non enim fcripturâ dotalis inftrumenti, fed numera-
te dotem facit /. 3, C. de dlt;H. cam. non num. quae- exeeptb
^roponi debet intra annum continuum à die mortis vel fo-
uti matrimonii, fi matrimonium non duravent ultra bien-
nium : intra tres menfes , fi ultra biennium ufque ad de-

cennium

:ccnnium fteierit, fi vero nltra deccrmium, omiris ésceptib
■ceflkbit Nov. 100. cap, a. alia dos eft mmerma feu dma.,
quam maritus revera accepit.nbsp;..

C A P ü T III. . :

§. -I. ideamus jam quiftam dotare poffint , amp; 'quinatfe
V teneantur. Dotem dare poteft ipfa ratilier , qu?e
depropriisdotem dat, L x.C.dedot. cmt. 1.0^.(3 9.%. C-h.tit.
l. 7. §. uh. ff. h. t. mater l. 8. 14. C. h. t. avus matemus»/.
Hf^.jf. fol.matr. cogmix l.ult.C.h.t. etiara extraróquilibet,
d. L Hit. l. Ti.pr. ff.folut. matr. l. pr. h. t. etiam isnilier
pro aliä muliere /. ult. C. de S. C. Fellej. quo cafu ceflkt S-
C. Velkjani exceptio lt;/./.»//./. 11. (sf.

§. 1. Etiam alieno nomine dotem conftituunt tutoi*esamp;
curatores : hi enim pupillis 8c adultis nubentibus pro modo
facultatum Sc dignitate puellarum amp; maritoram dotes de-
bent conftituere, l.Co.C^ói.pr. ä §. nlt. ÖL6g.%.^.f.gt;h.t.
caveant autem ne majores conftituant, quam bonaferunt:
fupplere enim alias deberent, quatenus fdenter dotes ma-
jores ipfa fubftantia aflignarunt, neque enim dolus curato-
ris nocere debet marito l. 43- §■ i -ff- de admifl. tut. generalitesr
denique promittendo obligantur omnes cujufcunque funt
fexus, Sc conditionis l.i^i.pr.ff.h.t.itz üt pater etiamobli-
gemr, qui, falfo exiftima.ns fe fiUae fuge emancipatse debi-
torem eflè, dotem proriiifit l.^6.§.ult.ff.h.t.nbsp;i quot;

§. 5. Sunt veró nonnullae perfona; , quae Sc citra pro-
nndffionem dotare coguntur, inter quos primus pater filiam in
poteftate conftitutam /. ff.dent. mept. 1.7. v. neque enim
C.dedot.promiff. eum patemum fit officium dotem vel ante
nuptias donationem dare pro fuaprogenie, adeout fi pater
abl

fens fit, aut nefciatur, quando reverfurus, judex ex offi-
cio filia; dotem conftituere poffit, ne peiiclitetur filiae pu-
dicitia fed conditionem 'honefte nubendi inveniat j fecundum
lèntentiam DD, Quid fi tamen fponfus fola puella conteti-

Bnbsp;tus

tus nullam petat dotem, aut fi pater filiscdignum maritum
invenerit, etiam fine dote officio fuo fatisfecifle videtur, ut

notât Sckolt. ex Bach, ad h. t.

§. 4. Hic autem qu^ritur an pater adoptivus teneatur

quod de jure veteri certum videtur /. if. §. 13. h. t. arg.
/. 19. ƒ deritti rmft. at cum hodieex conftitutionejuftmiam
liberi in adoptantis poteftatem non tranfeant. l pen. C. de
adopt, dubitari poteft , an adhuc idem obtineat i vemm id
negandum videtur, quia hoc opus potius patn, qui fiham
inpoteftate habet, incumbit, per /. 19./. denbsp;adeo

ut fi filiusf. pecuniam accepent , ut eam pro forore lua m
dotem daret, pater aftione de in rem verfo teneatur/. 17.
f. ad S. C. Mae^ Sc à magiftratu ad dotandum compelli
poffit, fi xtas amp; pudor virginis exigat d. I. 19 cujus rei
h£EC videtur ratio, quod olim filial:quot;, difliculternubendicon-
ditionem inventura fuifTet, fi non pater earn dotare cogi
potuiflet, propterea quod olim nihil omnino m boms aut

fuum haberet.nbsp;. • j 1 1 n-

§. 5quot;. Hodie igitur, quia filia interdum locuples efle po-
teft: quxrunt D.D. an tenetur pater locupletem dotare? amp;
quantum ad leges attinet, nihil decifum eft legibus : quod
rationem attinet, vulgo quidem DD. ajunt patrem œgi
pofle ; idque probare videntur ex I. az.§,4./. adS.C-Tre-
bell, ubi dicitur id mulieris pudicitiae U patns voto congrue-
re I verum negantium fententia mihi magis arridet , tum
per rationem I. ff.de in rera verfo: tum fumtum argumen-
tum de liberis, quibus alimenta non coguntur praeftare pa-
rentes fi fe ipfos exhibere valeant, j.ff. de agmfc.lé.
amp; quod pater non cogitur funitus ftudiorum caufla fiho
locupleti fubminiftrare licet enim argumentatie ab ah-
mentis ad dotem procedat negative , ita ut qui non tenetur
ad alimenta pnçftanda» ille nec ad dotem conftituendam fit
obligatus, non tamen valet affirmative, quoniam major
omnino eft neceffitas alimentorum quam dotis: hmc liber-

tus tenetui- aliraentare, liberos patroni /..j. §.. %o. ff.. de alend

lit^

Ith. non autem dotai'e : filio incumbit matri prsebere ali-
menta l. y. §. 4. fo-si. non vero dotem : frater debet alimenta
forori 1.4. f. ubi puptil, edftcari deb. non verö dotem : l. 12.
§.pen.f.de admimft. tut,

§.6.Sedanfiliam emancipatam patcr etiam dotare debeat,
quaeritur? quod negatur per 1.19. de rit. nnpt. verum eft
^uod pietati convenir pauperem filiam etiam emancipatam
apatredotari, prarfertim fi is locuples fit, 6c commode id
facere poflit , fed patrem obligatum efle amp; cogendum, id
legum audoritate definitum non eft , neque enim omne id,
quod quis pietatis ratione facit , facere idem prjecife cogi-
tur /. §. I j.jf. dl cognofc. e? alend. Itb. multa enim etfi hone-
ftè praeftentur , tamen a liberalitate procedunt , non ex
obligatione /. ult. Q. de dot.promijf. nec obftat l. f. f. h.
t. etenim ibidem, wx.^ in lege fin. C.dedot.promif. nulla ne-
ceflîtas infeitur patri, fed potius quaeritur , fi de fafto pro
emancipata dotem conftituerit, an de bonis filix vel patris
dos conftitutavideatur, 8c concluditur, quod fi fimpliciter
dederit, pietatis intuitu de fuo dedifle prxfumatur , hinc
quando in d.i. §.i i. habetur , non attento jure potefiatis ^il-
ludtantum eo referendum, cjuod etiam fufficiatfadumpa-
tris, utdos dicatur profeditia.

§.7. De avo etiam quseritur, an teneatur dotare neptem ?
cafu, quo filius eft dives , plerique volunt non teneri, eo
quod obligatio hazc fit ex perfonâ filii, per eam tranfeat ad
patrem , ut cum ille dives fit, non videtur avus gravandus :
venus tamen eft eum teneri, nam licet obligatio haec fit ex
perfonâ filii , tamen quia principaliter procedit ex patrii
poteftate, indiftindeavum tenet, eftque pro ^hacjparte /.y,
§. 10. jf.dejur. dot.

$. 8. Ad matrem quod attinet, ea filiam praecife dotare
non tenetur, Luit. C. de dot.promijf. fecundum quid tamen 6c
certis cafibus tenetur , fi fcilicet vel magna vel legibus ex-
prefla fubfit caufl'a /. 14. C. h. t. qualis eft fi pater inops ,
mater vero dives exiftat, vel mortuo patre filia maneat

B Xnbsp;inops,

inops, amp; légitima ei non fuffidat ad dotem , addunt D.D.
fi alias fic periculum impudicitise in filia , cui malo tenetur-
oGCurrere mater.

§. 9, Cogitur etiam mater heretica dotarefilias orthodoxas
/. 19. C. de heret. quatenus bona non piiblicantur , nam ad
fifcum ejufmodi obligatio non tranfit.

lü, Dos autem promitti poteft turn marito, tumalii,
folutionis feil. caufla -s^zdcï l.'^c).f,h.t. etiam patri mariti;
fed ita promittendo tantum marito aclio quïeritur d. /.
quemadmodum etiam fi fervo aut filio mariti dos fuerit pru-
miflfa I. ^6.pr.jf.h. t. poteft etiam promitti ei, in cujus po-
teftate maritus eft l.'yj.jf. h.t. folviitidem dos promifla ut
amp; dando conftitui poteft , turn ipfi marito , tum alü ejus
juflü , five is in poteftate mariti fit five non, /. 19. 59.
If.tJ. i^.f.defuKd. dat.l. XZ. §. ii.f.fi/tit. matr. quod fi fir
liuf£ uxorem duxerit, patri ejus refte folvitur dos,. ut amp;
ipfi filiof. d. l. XX. §. li.

CAPUT IV.

i ./^bjectum dotis fuut omnes res, tam mobiles quam
v^immobiles l. 50. C. h. t. etiam fe moventes , iteni
res fungibiles , qua: pondere numero amp; mcnfura conftant
L h. 1.1. unie. §. 7. C- de rei uxor. pnedia tam urbana
quam ruiHca. i. i:^.^r.fjefmd. dot. res tam corporales quam
incorporate, litmusfrudus 1.18. C.hjJ. 7. §.2. l. 6j6i078.-
§.eod. quo in dotem dato fecundum Celfum jus ipfum indote
eft , non etiam, fraftus, qui percipiuntur, idque ipfum fo»
into matiiimonio reftitui. debet, niii aliud a£l:um eflb appa-
reat d.l. 7. fa. quamvis Sc hoe paclo ufusfruóius dari po6
fit in dotsm, ut non ipie, fed faltem, fraétus inde percepti
fiaiit dotales:, Scita maritus ufuras, quxex fractibus cioife
amp;3S.amp;C in fortemr redaftik percipi poflunt, fadt fiias /.
de pa^. dot,.nbsp;amp; item res propria?

Sc alicttc /.6.§. iJ.^i-f.h.tJ.M.f. foLmatri. ad hi.iQC ef-

fedum

INAUGURALIS. 15

feétum , ut conditio ufucapiendi in maritum trans^eratur
1.1. ff. fro dot. quamvis verus dominus non impediatur ius
luum perfequi, qui hoc integrum retinet, reiquefuœ vin-
dicationem habet I. 54./.Ä. ^ nifi bonafide ulücapta fit7.
07.ff.h.t. quires aliens dotales fiunt non demum in cafu
coniumptioms vel ufucapionis , fed per ipfam traditionem

rt r^-^nbsp;quot;on dicitur ab obiefto vel

fubjeao fed potius a caufa amp; intentione ex qua 8c propter
quam res traditur, non fecus atque res vendita amp; oppieno-
rata appellatur , licet fit aliéna, I. zS.ff de contra: empt. l.n.
§. 2. ff. de aß. er^pt. hinc etiam pro re aliéna in dotem data

competit rei uxonx aaio foluto matrimonio 1.11. If. lilut
matrtm.nbsp;^nbsp;jjj-

§. 2. De feudo, num 8c illud in dotem dari poffit ? non con-
ftat mter omnes, veriffimum efl fifeudum ipfius mulieris
fit , m dotem dari pofle marito, manet enim Sc ipfa uxor
etiam conftante matrimonio fuo modo domina dotis /.
Çh.t. potiffima hxc eft rario , quod feudum fœmineum fit
improprium, Sc cum prsecipua utilitas, quam ex fuis boms
fcemin^ habent prsecipue in eo confiftat, ut poffint exinde
dotari Sc propter dotem nubere 1.1. C. h. t. hincfeudum fœ-
minte concedens videtur in eo quoque permittere faculta-
tem conftituendi dotem, Sck^holt ad ff.h.t. etenim vera non
eft alienatio, nifi forte œftimatio vendirionis gratia vel pa-
ftum de lucrandadote adjicitur, quo cafii domini confenfiis-
utique em neccfl'arius : quod fi feudum a tertio detur, da-
tio non fubfiftit , nifi fc. feudi natura id patiatm- , amp; dos
aliunde non conftitui nec filia fine dote nubere poffit, alias
enim hacc alienatio majoris videretur prxjudicii, cum Sc
uxori jus aliquad in dote quieratur ; quod fi feudi natura
id non'patiatur , in fruftibus feudi dos fîliae conftitui po-
teft , amp; a tertb quoque fruâuum perceptio ex feudo- ad
mortem ufque dotis. nomine concedi poteft , Eck,holt mff.
*dh.t. tJHejer in C.I.A.adh.t.

3. Idem fervatur Sc in emphyteufi , quam pater fife

B 3nbsp;i us.

fuse in dotera dare poteft, nec opus erit confenfu domini,
fi filia eft de perfonis, in conftitutione hujus juris compre-
henfis , cum hoc cafu dominium rei in pr^judicium domi-
ni direai non mutetur , qui ab initio ceffioms banc licen-
tiam, ut emphyteufis ad prxdiftas perfonas tranfire poflit,

dcdifl'e videtur.

§ 4 Datur etiam hereditas I. 15. §. 10. de pet. her. non
item fideicommiflum , quod ab haeredej mulieri debetur
delegari ab ea marito poteft /. §. i. jf. h. t. non tamen
res mariti in dotem dantur /. z^.jf. de evtc. nec quae natu-
ra non funt . nec efle poflunt , Sc quas non funt m com-
mercio, vel abfolute vel fecundum quid , qualia funt flu-
mina publica %.i..mfl.derer.div. res facrxfanftas , religio-
fe;, Sc fi qu£e aliae res publico ufui deftinatse funt 7. ^

fe^lt;j. infi. d.t.nbsp;. ,nbsp;1

§. 5quot;. Haftenus autem enumeratae res , in dotem dantur
fub duplici refpedu , vel aeftimatae, vel inaeftimatae. /. 50.
C. h. t. quce diftinftio non efl; frufl:ranea , acftimata enim fi
dös data fit, periculum fpeflat admaritum /. ^o. pr. f. h. t.
1.5. 10. C. eod. fin inaeftimata, periculo erit mulieris d. I.

§. 6. ./kftimatio autem , ut in reiiquis conventionibus,
fit duobus modus modis , vel venditionis vel taxationis
gratia : venditionis gratia fieri dicitur , quando pretium
hunc infinem traditioni adjicitur , ut accipiens rem fibi eo
habeat emptam; taxationis autem caufa, quando pretium
hunc in finem adjicitur , ne fi fpecies aliqua diminuta, aut
deperditafuifi'et, alio pretio , quam quo taxata fuit, repo-
fcatur /.f, io,ai, ^^ 50. C.h.t. proprie tamen res dotales
funt, qu£e inaefl;imat£e inquot;dotem dantur I. uni. x. v. lt;e/?gt;.
matarum amp;§. if. v. in fundo Ç. de rei uxo. aB.

§. 7. Quantum quis in dotem dare velit in cujufque eft
arbitrio , unde 8c apud Romanos 6c apud alias gentes mo-
dus dorium variavit Cuj. lib. w.qq. Pap. ad leg.-i^. folu. matr.
quamquam L. Papia modus liberahtati huic werit impofi-
tus: mille tamen floreni pro dote naagna, 6c re, 6c nomine

repu-

reputantur quae 6c comiti congruat, in Saxonia, ex feudis
antiquls, quantumvis opulentis , ultra mille florenosindo-
tem vix dari confueviflerefertur.

§. 8. Verum quando filia excluditur ab omnibus bonis
parerais, debet 6c qualitas dotis talis elle , ut refpeclus ha-
beat ad omnia bona , a quibus excluditur : at fpecies aut
quantitas definienda eft , incerta enim prom'iflio non valet
l.i.amp;'^.C.dedot.fromif. nifi pater fit, qui promiferit, ut,
infi-a latius dicemus.

§.9. An mulier univerfabonain dotem dare poflit qu£e-
ritur? 6c puto eflè affirmandum per\l. 4. C. h. t. (3 I. jx.ff.
ted. ita tamen, ut fi laefa fuerit, 6c adhuc minorennis fit,
habeat reftitutioaem in integrum , majorenni vero ex bono
6c aequo fuceuiTatur L i. C.ßadv.dot. quod autem mulier
minor fiipra patrimonium fiium promifit auftoritate cui*a-
toris dolo interpofita, id ipfo jure non valet, Sc infirma-
tur, quod amplius promifliim eft, quam promitti oportuit
'I. 61. ff.h. t. quod vero curator abfque dolo ultra patrimo-
mum mulieris promiferit ita valet, ut mulier viro promit-
tere cogatur, fi locupletior confiantematrimoniofaftafue-
rit , reliquurn dotis marito fe fervaturam L 43. §. i. ff. de
admin. iS per. m. idem dicendum videtur , fi mulier ultra
vires patrimonii ipfapromiierit abfque dolo curatoris aufto-
ritate interpofita , neque enim, ratio eft , cur promiffio cu-
ratoris plus operetur , quam promiflîo mulieris curatoris
auftoritate fafta: quod fi re fit circumfcripta mulier, dum
majores putat vires patrimonii fui, 6c id in dotem dederit,
quo totum ipfius patrimonium abfumitur , reftitui poteft
minor /.9.§ i.ff.demin..

§. 10. Noncreditur autera mulier omnia bona in dotem
dedilfe ex eo, quod ea in domum mariti attulerit, nam prê-
ter dotem habet etiam Traç^ifi^m /. 9. §. ult.ff. h.t. dotis enim
caufa datum accipere debemus id tantum, quod in dotem
datur, id eft, dequo, cumdaretur, diftumeft, quod db-
tis caufa detur d.l 9. a. ^ nlt.ff. h..t. patre ab hoftibas

capto y.

capto, aut à latronibus oppreflb, praetor vel prxfes deccr-
net, quantum ex bonis patris filise in dotem fit dandum.

Caput v.

I. y^pergepretiumerit, ut etiam aliquid dicamus dedo-
V-/ nationibus ante nuptias : efi autem donatio ante «w-
ftias qMlt;i à parte mariti in uxorem, vel ßionß tn fionfam confertur
in femritatem dotis, amp; qmßremunerand^ dotis caufa : undequae
ita donantur, à Gra:cis «ut'lt;p«sv£6 didta funt, lioc eft qua; vice
mutua pro dote dantur /. ult. de dan. ante nupt. quae do-
natio veteribus prudentibus incognita fuit , ut traditur in
§. '^.infi. dedonat. quod intelligendum de tali fpecie donatio-
nis ante nuptias, qualis tempore Juftiniani frequentabatiir,
utpotequae demum poft tranflationem imperii in Orientera
excogitataeft , iënfimque ita formata, ut vera donatio,
juris gentium efle defierit : faiäaque fit fpecies donationis
••mpropriae, 8c quae omnino fit juris civilis.

§. 2. Sciendum enim eft, prioribus temporibus dona-
tiones fponfalitias, hoc eft, qu£e àfponfo in fponfam con-
ferebantur, vel contra à fponfa infponfum (nam Sc'hoc ali-
quando fiebat l.i.^.t. f. de donat.) habitas fuiflè non tam-
quam nuptiarum caufà, fed perinde ac fi purae atque abfo-
lutae fuiflent, eandemque earum fuifle vim, quam habent
donationes caeterae, quae ex mera liberalitate nunt, nullo
fcil. ut cafu ad donatorem reverterentur /. %.cumdiqmtfeqq.
C. de don. ante nupt. poftea ex conftitutione Conftantini hoc
jure uti caeperunt, ut donatio omnis inter fponfiim Sc fpon-
iam fafta intelligeretur tacitam in fe habere conditionem
futurarum nuptiarum /. if. C. eod. 8c optima fane rat;one
nam donatio fponfi in fponfam merito praefumitur proficifci
à fingulari aflfeftione qua fponfam utfuturam uxorem com-
pleâitur , fine fpe nuptiarum haud facile donaturus ; fuc-
ceflit tandem donatio ante nuptias de qua hic agitur, amp; quae;

fupra

fupra eft definita, quam etiam Juftinianus propter nuptias
vocari voluit.

§. 3. Hxc fit à folo fponfo, 8c re atque efFeftu multum l
pr;«cedentibusdiffèrt,namprimumdoti, cujus remuneratio
quaedam cenfetur, inhocfimilis eft, quod quemadmodum
uxorfolutomatrimonio dotem recipit l.x.f. fil. matr. itaSc
vir donationem propter nuptias : deinde nec re vera ex hac
donatione dominium rei donatie tranfit inuxorem, fed alia
juraconfequitur veluti jus fpecialis hypothecs;, nam res do-
nat^ propter nuptias pro fecuritate dotis mulieri fpeciatim
obligatae efieinte Hguntur /.zg. C.h. t. amp; hic prsecipuus hu-
jus donationis finis eft, ut dos mulieri fit cautior : unde refte
Wefemb. notât res propter nuptias donatas potius hypothe-
cae fubjici vüeri, quam vere alienari : item hoc, ut viro fe-
rnere divortiumfaciente, donatio hsec aut tota aut pro parte
lucro uxoris cedat ; in quo doti quoque refpondet , nam
muher finejufta caufa divortens ipfa amiflione dotis pledi-
tar l.S.^.i^. Qderepud.

§■ 4. Initio hae donationes ante vel propter nuptias poft:
contra£tummatrimoniumnecinchoarinec augeri poterant;
primus Juftinus permifit, utaufta poftmodum dote, tunc
etiam augeri poffit prsecedens ante nuptias donatio 1.19. C.
de donat. ante nupt. b §. 3. infl. de donat. Juftinianus autem
etiam inchoari hujufmodi donationes poft nuptias permifit
l. ult. C. eod.

§. 5quot;. Adhuc donatio arbitraria erat, quamvis dos data eflet,
amp; hoc a Juftiniano conftitutum eft diila l. ult. v.ßmpUces-., pote-
ratque aut nulla coniHtui, aut dote minor, majorve etiam, fi
ante nuptias fieret ; nec ulla requirebatur aut in partibus lucri,
aut in quantitate, quae utrimque conferebatur, aequalitas:
tandem Juftinianus Nov. 97. ftatuit ut non partium folum
œqualitaseflèt, verum etiam quantitatum, atque omnimo-
do 8c in pa£tis ftipulationibufque 6c in ipfa etiam praefta-
tione aut promiffione tam dotis quam donationis ante nu-
ptias îequalitas fenraietur , utque dote vel donatione pro-

Cnbsp;pter

pter nuptias auûa vel diminuta, ad parem quantitatem al-
tera vel augeretur vel minueretur; ex quo amplius liberum
non fuit donare vel non donare aut minus dote donarc.

§. 6. Hic autem quxri poifet an fponfo licuit hodie plus
donare quam pro dote accepit ? e. gr, aliquis donabat cen-
tum Sc quinquaginta millia florenoram , Se triginta millia
progemmis, Se margaritis:. Se accipicbat in dotem feptua-
ginta millia, dubitatur an donatio hxc propter nuptias amp;
dosvaleret, Sc puto valere, propterea quod hanc confti-
tutionem cum îlia exxquatione Se donandi neceflîtatc jam
pridemrepudiavit publica conftietudo, per confequens cui-
que liberum eft tanwm donare, quantum vclit , nam Sc id
quod maritus dat proprie doarium feu dotalitium vocatur,
Juvenalis ait:

^od frima pro noBe dutur.

Quod etiam mortuo marito uxor percipit Se lucratur : ve-
rum noftris aliorumque moribus inter conjuges legalis Se
confuetudinaria omnium bonorum, tam prxientium quam
futurorum efl; communio.

CAPUT VI.

S.I, ^onftituitur dos vel ante vel poft nuptias t ante
^conftituta hanc habet conditionem ,ßnHpmfequan-
tar\ dicitur autem hxc dos dari autpromitti: datur quando
revera à muliere, aut alio ejus nomine marito traditur : pro-
mitritur vel ftipulatione, vel nuda pollicitatione ; dos p»o-
mifla prxdictam in fe conditionem habet /. 1.1. ff. h. t. nec
prius, nifi (ecutis nuptii§ , ex hac ftipulatione agi poteft :
nuda pollicitatione dos promiflâ perinde debetur Sc exigi-
tur ac fi ftipulationis pr^dio fuiFulta eflet./. 6. C. de dot,,
^romtff.kz poftulante tum favore dotis, cum alias, ubi quis
verbis obligatur, verborum folennitas defideretur, neque
paflorum verba fufficiant : tum quod fecutis nuptiis ali-

' quid

quid fit faftum , propter quod dos promiflà eft , Zoef. ad
f. h. t. quamquam hoc paftum non tam nudum quam lé-
gitimumfit, 8c in fe contineat caufara, quia ideo promit-
titur dos, ut alter uxorem ducat, ex quo fi uxor ducitur,
caufa , obquam promiflîo interceflît, jam impleta eft, Sc
coniêquenter refte eo nomine aélio datur marito , cui dos
promiflà eft, non uxori, 'Ferez., in Ç. ad tit. de dot. promif.
etiam contra fucceflbres promittentis. /. y. C. de dot, pro-
mif.

z Interdum ex pa£to tacito aârionem movet maritus,
cum ex voluntate donantis in dotali inftrumento plura fibi
traditafcripfit, quam révéra accepit, ôc fi excipiatur , quod
confeflûs jam fit fe earecepilTe, aget nihilominus pro iis, qux
défont, ex tacito pafto /. 4. C. de dot. promijf. quo etiam aget
ad fortem 6c ad id quod deberi oftenderit nomine uforarum
promiflàrum /. a. C. d. t. nam rei in dotem promiffio 6c in-
tra biennium non folutae , deinceps debentur ufurse. l, ult.

tn fin.C.h.t.

§. Hic autem quaeripofHt, an dos promiflTa fine certa
quantitate peti poflit ? 6c communiter receptum eft dotis
promiflîonem fubfiftere, 6cademolumentum ejus agi pofle,
dummodo promiflîo in alicujus arbitrium fit relata /. 3. C. de
dot. promif. quia tum non eft incerta dotis promiflîo: bonus
enim ille vir finedubio arbitrabitur, dotem pro modo facul-
tatum promiflbris , 6c mariti dignitate conftitUendam efle
I.60.amp;6^. ^.^.ffl h.t. Cl vero abfquearbitriimentionedotis
prpmiflTiofit fa£l:a, major difEcultas eftanvaieat ; cumPa-
pinianus aperte dicit : dotis ftipnlationem valere, non demon-
fir at a re, vel quantitate /. 69. §. 4. 8c imperator Alexander è
contrario docet aftionem ex dotis promiflione non compete-
Xamp;y fi nequeulla Jpecies neque quantitas fitpromijfa l.i.C. de dot.
promijf. verum fadlis hanim pugnantium legum eft recon-
ciliatio; diftinguendo numàpatre, aut ab extraneo faftafit
promiflîo : fi à patre nihil obftat incertitudo, eo quod pa-
ter teneatur filiam dotare, qui dotem promittens , videtur

C anbsp;pro-

promittcre fecundum vires fui patrimonii , 6c dignitatem
generi ; unde promifîîo ex jure 6c legibus certitudmem ac-
cipit : nullus autem eft: legibus praîfinitus modus dotis,
Fackn. lé. 8. Cmtrover. cap. 75-. fi vero ab uxore aut extra-
neo promifFa fuerit indefinita quantitate, nihil agitur, quia
quantum promiferit non appareret : ideoque verius eft peti
non pofTe propter incertitudinem quae vitiat, ratio eft,
quod mulier ad dotem non teneatur, cum 6c indotata pof-
fit nubere , 8c prarftando rem modo viliffimam liberetur,
qu« ratio 8c in extraneo obtinet Zoef. ad f. h, t. Perez., in

de dot. promif.

CAPUT VII.

§. r. Fj ifedus dotis alii concernunt ipGus dotis obligatio-
Einem, ahi ipfius conftitutionem ; prioris generis eft
QUod quilibet qui dotem promifit , marito efïicaciter tenea-
tur I. fin C. cdS. C. Fellej. fi modo nuptiae fuerint fecutae/. 10.
^.^.f.h.t.

§.2. Quod ex promiflione dotis marito detur aftio , amp;
quidem fi ftipulatio interceflerit, a£i:io ex ftipulatvx : fi ve-
ro paftum aut pollicitatio, conditio ex padolegitimo.^yj-.
/. 4. 6. C. de dot.promif. leges enim huic paélo , quod alias
fine efFe£t:u futurum erat, hanc vim dederunt, ut actio-
nem pariat ; at dotis paftum Hberatorium , quo maritum
debitorem libérât mulier, legitimum non eft, quoniam id
legum peculiari auxilio opus non habuit, ad confequen-
dum eifeâum , quem ex jure communi confequi potuit,
marito per exceptionem tuto conftituto /. i.jf. h. t. nunc
vero , quia exl.mic.%. i.C. de rei uxor. aü. ftipulatio doti-
bus legis auftoritate ineffe fingitur, indiftinfte adio exfti-
pulatu, quocunque modo res promiifa fit, datur marito in
/. 2. C. de dot. promijf ad petendam dotem fibi promifiTam ;
uxori ad petendam donationem propter nuptias, pari enim
jure cenfentur , tametfi paritas fadi fit fublata JVov. 97.

patri

patri quoque uxoris vel mariti, ut dotem promiflam exi-
gat conftante matrimonio , etiamfi non ei, fed uxori aut
alii tempore fponfâliorum promiflTa fuit : heredibus /. mie.
§ 4. ^ rei uxor. aB.

§.5. Adverfus eum, qui dotem vel donationem propter
nuptias promifit, five fit uxor , maritus , vel parentes eo-
rum, aut extraneus, fei. cum de dote folvendâ conftante
matrimonio traâ:atur : hanc autem aftionem Wefemb. h. t.
». 6. minus refte dicit eflè bonse fidei, cum nufpiam hoc
de dote promiflaexigendâ fit excepta, iêd. l.unic. loquimr
de illâ, quae fuccedit in locum aftionis rei de dote repeten-
dâ, foluto fci. matrimonio.

§. 4.. Quod marito quoque competat a£i:io hypotheca-
ria adverfus illum qui dotem promifit ex jure tacitas hy-
pothecs d.i.unie. §. I.

§. f. Pofterioris generis feu dotis conftitutae eflFeâ;us eft,
quod maritus legis auftoritate fiat rerum dotalium dominus,
amp; quidem vems, quoad efFedum vindicandi, Se jus pofli-
dendi, utendi fruendi, fed non nifi revocabiliter. /.p. C.de
reivindic. l. ï^.ff.de aEl.rer. amot. mulier vero conftante ma-
trimonio eft domina dotis : nec tamen ifta duo pugnant ;
non enim eft ejufdem ac eadem confideratio, quod tamen
ih omni contradidione vera eft neceflârium-, duobus quip-
pe modis res abire à priore domino ad novum dominum
poteft , vel civihter vel naturaliter , id eft vel ex caufis
civilibus five jure civili, vel ex cauflÏs naturalibus five jure
naturali : facihs itaque eft reconciliatio, mulier manet do-
tis domina jure naturali, maritus jure civili : maritus etiam
amp; rei vindicationem , amp; condiftionem furtivamdotalis rei
nomine habet, I. 9. C. de rei vind. 1.24. ƒ de aB. rer. amot.
item aftionem furti, l.i\g.§.i.f.defurt.l.i^.§. i. infin.ff,
folut. matr. etiam habet adionem injuriae d. 1.18. §.1.

§. 6. Maritus etiam m rebus dotalibus dolum 6c culpam
latamaclevemprxftat. I. x-j.ff.h.t.I. iS.f.fil.matr. qaoàc^
mente Hahn, m nottsh. t. n.g. tantum in rebus inxftimatis Sc

C 3nbsp;nön

non fungibilibus procedit, per /. z^-f. h. t. quandbque tamen
culpa lata folum prasftatur, utmcafu l.^.f.fi/ut.matr.

i 7. Si maritus ex caufTa primipili quid debeat fifco,
bona dotalia etiam obligata funt /. 5. de primip. rerum
fungibilium in dotem datarum periculum eft mariti /. lo.

42. f. h. t. rerum vero non ftingibilium amp; mobilium',
uxoris d.i. 10. amp; quidem, fi res asftiraatîe in dotem fuerinr
datas -, nnptüs fecutis , pleniffimo jure maritus dominium
habet rerum, quas dotis caufla accept l.mic. §. if. C. de
rei uxor. aSl. maritus enim fit emtor «ftimatione illâ, qu£e
vera eft venditio,nonfimplex quidem,{êd dotis cauffa, d.i.
urne. §.g.v. amp;ftimatamm l. \o.%.\.Ç3 f. l. fS.ff. h. t. quia hkc
raticne amp; mai'itus non fimpliciter fed pro dote poflidere
dicitur arg, l. ult. v. oportebat C. qui potior in pign. /. i f §
5. ff. qui fatifd.^ cog. ÔC mulieri fola ^ftimatio debetur l. f .
t.xo-C- etiamfi res îeftimata, quae ex paéto venire de-
bebat, fine culpa viri non venierit /. 12. §. ult. cuml. feq. ff.
depaB. dor. poteritque vir pro arbitrio fuo res in dotem ac-
ceptas alienare , hoc enim cafu dotales non funt , reóle
igitur alienantur l.6i.§ i.v. at qmn. ff. h.t. l. 3 ^
»It.ff de paa. dotal, l. 11. ff.de fund. dot. pendethscîfti-
matio 6c venditio, quamdiu nuptias non fequuntur /. 10. §.
4. Gquot; f. h. t. ideoque ante nuptias harum rerum domi-
nium in maritum non tranfit , amp; nuptiis non fecutis , ipfx
res repetuntur, non arftimationbsp;ff. h.t.

8. Rebus vero inaeftimatis in dotem datis, quse pro-
prias dotales funt, maritus quidem fit dominus etiam ante
nuptias, nifi aliud aéhim fuerit l. 7. §. ult. ff. h. t. fed non
eft plenifllmo jure dominus : quod ficut ipfiim dominium
dotis , ita 8c fru6tus ad maritum pertinent durante ma-
trimonio, 6c quidem in rebus jeftimatis omnis omnino ac-
ceffio /. 10. C. h. t. in rebus verô inasftimatis, ea tantum,
qu£Einfrudufiint, non aliae acceflîones /. 10 S i amp; Tea
ff. eod. 1.6^. fin. ff. eod.nbsp;^

§.9. Ratione mulieris efFedtus eft quod foluto matrimo-

nio

nîo mulier, aut ejus heredes per ex ftipulatu aftionem do-
tem à marito repetere poffint 1.1. c. de rei uxor. aß. ßc
quod ratione dotis prxferatur creditoribus etiam anterio-
rem hypothecam habentibus l. 12. C. qui potior, inftgn.

CAPUT VIII.

I. r TLtimo videamus quomodo dos foluto matrimonio
KJ repetatur. Antiquitus duae erant hac de re pro-
dit£E afliones, una rei uxcrilt;e,. altera exfltpulatu dicebatur:
jure novo vero abolitâ amp; tnmfmutata rei uxoria: aaione
fola aftio ex ftipulatu fupereft, §.29. infi. de aB. I. unie. C.
de rei uxor. a^. utpote quse plenior eft illa d. §. 29. dum
quidam praecipuaSc commoda fingularia habet , qu£E re-
cenfet add.%. n. z. defcribi poteft hsec adio, quod fit
perfonalis , civilis , rei perfecmoria , boms, fidei , privilegtata
qui, datur, foluto matrimonio, u.xoriejufque heredibus, adver-
fus mantum ejufque heredes ad dotem falvam ac integram re-
fiituendam, ,nbsp;.

§. 2. Datur hxc aftio aliquando mulieri, vel ejushere-
di, fi ad mulierem dosreverti debeat I. ult. C. h. t. aliquan-
do patri, five fibi reddi ftipulatus fit eam , qux ab eo eft
profefta, five non, Itnoamp; extraneo, fed non aliter, quam
û ftipulatus fit eam fibi reftitui /. unie. §. 15. C. de rei uxor.
aEl. datur contra maritum-ejufque heredem , five dos in
fcriptis, five fine fcriptis fit data , promiflà, rècepta : finis
aftionis eo tendit, ut dos una cum fruftibus reftituatur pro
portione anni, quo matrimonium folutum eft /. y.pr.i^^.
i.f.fohit, rmtr. deinde ut damnum , quod dolo aut culpâ
mariti in rebus dotalibus accidit, refarciatur. /. pen. fr. (3
ult^ ff'. fekt.matr.

§. 3. Singularia in bac a£tione funt, quod ex ftipulatu
agi poffit, licet ftipulatio non intervenerit. 2. Quod pro
dote detur, fine convendone, hypotheca. l.unie. de
rei uxor. a. Quod haec aàio fit bons; fidei, 2i9-

de aä.

deaB. 4. Quod mulier vel ejus filii d.§.zg. I. 12. §. r. C.
qui fot.inpgn. non alii heredes, praeferantur omnibus credi-
toribus mariti, five expreflTam , five tacitam creditores alii
habeant hypothecam.

§. 4. Cellat hxc aftio variis de cauflis. i. Ex pa£to ,
I. 11. f. de paB. dot. a. Si maritus non fit folvendo , nam
non tenetur, ultra quam facere poteft l.iz.amp;feqq.f.filM.
matr. Si resperierit fine culpa mariti I. 49. §. i. f.d.t.
4. Si maritus non acceperit dotem , amp; per eum non ftet,
quo minus accipiat /. p. f. d. t. Si propter delictum
uxoris publicentur bona arg. I. 24. é» d. t.

COROLLARIA.

I.

Vauditor tenetur pracife rem tradere,

I 1.

ContraBus in teßamento celebrari nequit.

III.

'Periculum rei venditte CpeStat ad emtorem.

I V.

Bona fidei pfefor etiam naturales fruBus lu^
cratur.

V.

'Datio tutela non efi ordinaria jurifdiBionis.

KAdtio familia ercificunda pß 30 annos infiitui
poteft.

N