D I s P U T A T I 'O ME D'l C A
I N A V G V R A L 'I s ,
DE
O^V A M y
AUSPICE DEO OPT. MAX.
lyiuÛoritate CMagniJici D. Reöïoris,
Politices , Eloquentiae amp; Hiftoriarum Profeflb-
ris Ordinarii.
NEC NON
AmpliJJïmi Senatns Academici Confenfii , Nobilijfmtqtie
Facnltatis M E D I C Decreto
PRO G R A D U D O C T O R. A T U S
Summifque in MEDICINA Honoribus amp; Privilcgiis
rité amp; légitimé confequendis, ;
Emditomm examini (ubjicit
NICHOLETTS PAUNCEFORTE, Anglus.
A. D. Ç, Julii, hor is locoque folitü»
■■ ^ L ^
Ex Officina Francisci Halma, Academias
Typographi gt; do Idc xc.
Tgt;ignifJimQ Fird amp; Tarenti
meo Opimo
Verbi Divini Difpenfatori fideliflimo ,
plurimum de me merito.
PAUNCEFORTE,
Fratri meo charo, Interioris Templifo-
f
Hanc T^iffertationenh
D. D. Dv
K, P. A U N C E F ^ T E, Aua. amp; Reffgt;*
D IS pu TA fié M E D I C A
iNAVCVRALlSy
D E
T H E s I s I.
Achinas omnes hydraulico pneumatîcas,
qus Automata conftituunt, iifdem Motus
amp; Quietis Legibus parère ac univerfum Mi-
crocofmum, cujus partes exiftunt, nemo
faniori Philofophia leviter tantum irabutus
concedere hsfitabit. Hinc fingula Machina
non abfque omni ratione Microcofmus dici
poteft, quoniam déterminât folidum amp; fluï-
dum Univerfi ftatum in fua peripheria, qui-
bufdam nempe Alveolis amp; canaliculis excepta corpufcula hic iliic di-
fpergendo , mutuifque idibus colliforiis propulfivis illa immu-
tando alterando amp; corrumpendo, donecfitum partibus familiarem
amp;amicumarripiant. Prout verein Macrocofnio, mutuuinoccur-
fum ineuntia corpora multum abrafionis amp; folutionis continu! ad-
mittunt, unde poftmodum irregulärem amp; angulofum lîtum acqui-
rendo , insquales admittunt ulterius propulfa concatenationes fua-
rum irregularium partium,molefquepofteaconfiantinconditasden-
fiores amp; immobiliores, ob fibrofam amp; inasqualem coacervatarum
fuperficierum ftruauram ; fie etiam in Microcofmo feu Machinis
eadem faepius incommoda extant , ubi à fpherica , motui maximè
convenient! figura, corpora déclinant, oblongum angulofumquc
fitum nafta. Hsc Corpora coalita Lapides filices Rupefque amp;c.in
Macrocofmo, Calculi in Microcofmo proprie dlcuntur, amp;infpe.
cie, cum de Excellentiffima Machina amp; Microcofmo fpecificè apud
Authores ita nominato nempe Homine nobis hicfitfermo, addif-
ferentiam aliorum Calculus vel Ludus humanus ab Helmontio
cum vero nimis longum amp;tasdiofum foret fingulariumpartïum.Cal-
culos hifceThefibus velle compledi, fpecialiter hic de Calculo Re-
num amp; Veficx, Favcete fummo Numine, difturi fumus.
II.nbsp;Câîculus igitur nil aliud eft nifi concretio molecularum fa-
lino-terreftrium lapideam duritiem acquirentium. Qui fequenti
modo elaboratur : Particule Aquofx vehiculum amp; receptaculum
Sali amp; Terrs, ilia reddunt fluida flexibiiia amp;molIia, itautàpref-
fione iEtheris circumagi queanC ejufque iftibus cedere, in minora
ramenta divulfa , quse obüquioribus fegmentis cohaerentia glutine
aquofo in globulos coguntur infinite modo fubdivifos, undefacilis
rotatio illarum molliorum Sphaerularum contingit, quamdiumix-
tura débita falino-Aquofa Terrae perftat. Si vero textura iftius ter-
rae femel divortium patiatur, ita utincurvatio il'orum ramentorum
amp; cohsfio Sphserica tollatur , ftatim frufta avulfa inordinatam amp;
turbatam faeculentüs reddunt fluidi corporis mixturam , ficefque
ardius ad fe invicem prefTœ, fi aqua fcateant, craffam conftituunt
pituitam vifcidam amp; lentam, fi vero potiori aqua priventur, fale
tantummodo copiofiori fuperftite , ardius poris inclufo , produ-
eunt Calculum in omni Corporis parte, praecipuè vero in Renibus
amp; Vefica. Hinc non immerito concludendum eft vifcofitatem hu-
morum incufari poffe tanquam Calculi primum Authorem, utpoft-
ea latius.
III.nbsp;Aqua intimius confiderata cum fit corpus quidem flexilc
glabrum amp; molle attamen oblongum, ideo in parva requiritur co-
pia, in hifce fluidis Mifcelis motu majori inftruendis, alias illis ob-
futura potius quam profutura, ob duas praefertim caufas : primo ob
ejus nimiam extenfionem, (qua mediante cum terra falina amp; vifci-
daevadit), reliquis communicandam , unde reperent magis quam
fluerent; ifecundo ob nimiam terreftriumfuperficierum divifionem.,
unde falium fpicula, qux alias divifa amp; minima ramenta difconti-
nuata erant, amplius fpatium nada in copia congregantur, amp;ope
aquae fluorem adipifcuntur , id eft acut-angula fua fpicula ubivis
vicinis corporibus ofFerunt quae Iffiones inde manifeftas fubeunt in
fua textura fphçricâ.
Aquae igitur fuperabundantia plurimorum malorum Author eft
mdebite figurando particularum fitum amp; nexum, quae ad duo re-
duciqueunt, tardiorem nempe motum amp; coalitionem Corporum.
De retardate motu hic tantum obiter confiderabimus, illum folum-
sxodo conliftere in mole auda corpufculorum coagmentatorum à
figura Tphsrica declinanttum : unde facile colligere eft retardationem
ftride dißam gradu rantutn difFerre , in eo autem ulterius difcre-
pant, quod motus etiam per aquam, œque ac per terram retarde-
tur, fed coalefcentia fpecificè faliamp;terrx conveniat, qusmutuum
in amplexnm rapta denfam fovent compagem lapidificae concretioni
aptam natam. Ab aquae autem permixtione falium unitorum folu-
tio amp; aâio in terram imminuendam qu$ hoc modo primo fluida
fada, ulterius per varias ab ambulationes amp; occurfusmutuos in fo-
liditatem priftinam conflanda eft : ut in fequentibus
V,nbsp;So'iditas prttciptie in noflro caß terram refpicit indurata
SolJum redditur corpm a fiattt fluido i. per aquam ;
quamvis enim mollia amp; flexibilia in toto permancant corpora atta-
men fingulae partes firmae amp; folidae exiftunt, ut patet in turbidis amp;
vappidis liquoribus, i. per copiofa falianimis fixa amp; longa fpiculo-
rum ferie gaudentia, oblonga amp; rigida fphxricani ramoforum cor-
porum figuram tollentia, ut patet in fjpone, amp;acidisoleopermix-
tis lentorem amp; duritiem ei conciliantibus, 3: per aqua; debitse pri-
vationem, unde ardior falino terreftris cohaefio fuccedit, ut fucci
amp; liquores quivis evaporati demonftrant. Quaecunque igitur ilia
tria non admittunt, folidam duritiem calculo convenientem nequeunt
inire.
VI.nbsp;Loca igitur prout in Macrocofino ficamp;in Microcofmoela-
horationi lapidum deftinata funt ea quae aquis fcatent muriaticis amp;
acidis falinis particulis imprsgnata, ita utaudader fere alTeverare li-
cet omnes humani corporis partes limphâ amp; lêro inftrudas copio-
fiori lapidificatiani eflê obnoxias, modo /ëquentia requifitaillic re-
periantur viz. Nimis extenfaper aquam terra, cohœfione tenaci gau-
dens; Aciditas levis fpiritum internum tenuiffimum materia fubti-
lis fobolem adjutricem fufFocans, terraeque exteriorioris in crufta-
tionem efRciens; Calor quo mediante ilia crufta exficcatnr amp; ulte-
rius condenfatur, ita ut propiam defcribat molem in fuacircumfe-
rentia fecedentem à reliquis leviflîmisamp;rarioribus molecuiis oleofis
débité figuratis. Durities quse oritur ab aqua amp;fpiritu maximain
partefugatispercorticemadhucmoliem amp; porofum exiftentem, un-
de perfedus calculus. Sal autem cohirenti terrae interciufus, aq'^ä
potiori privatus perftat in illis carceribus, imo fspius copiofior ac-
A 5nbsp;cedeie
-ocr page 6-cedçre poteft quamdiu porofa maneat partium terreftriutnmoîlities.,
in craffa illa tena pofteâ figendus.
VII.nbsp;Produftionem igitur calculi fequenti modo defcribimus Cal-
culus eft duriffima terrae vifcofae condenfatio , per falium irregu-
lärem impetum amp; humidi aquofi privationem internam produótus
in locis Aquolîs Calinis.nbsp;r j-nbsp;r -,
VIII.nbsp;Renes amp; Veficam fecretioni ftri falfi dicatas partes, facile
hic primas tenere ex prsmiffis nemo non intelliget, cum illis in locis
per excellentiam aqua falina fefe fiftat, balfamicis okofis particuli^
pro maxima parte privata, fuperftes autem ea oleofarum quantité quae
fufficiat in bene conftituto corpore, ad acrimoniam falinam infrm-
gcndam, ne à fphaerica amp; molli figura devient. Contrarium autem
evenit ubi falfa aqua prsdominium obtinetquaemedianteagitatione
amp; concuflîone ftagnantis liquoris in varia filamenta oblonga difcindit
oleaginofas fphsrulas, qus facile per preffionem aut fubfidentiam,
immediatam viciniam contrahentes, praecedente mutua fuperficie-
rumirretitioneamp;juxtapofitione, in quietem reducuntur
IX. In urina taies dari falfas particulas muriaticas praeter odorem
amp;guftumdemonftrat AnalyfisChymica, quae falia educit volatilia,
fed raro aut nunquam fixa. Cujus autem notas fint illa peccantiafa-
lia, illud jam inquirendum reftat, Extra controverfiam eft obftru-
aiones amp; morbós quofvis frigidos Chronicos ex incraflatione humo-
rum ortum trahentes, acido attribui amp; per Medicamenta acidis con-
traria à Medicis fagacioribus, curari, Alcalia autem acriaimpetuo-
fiusinadumfufcitatacalidos, 3CUtosamp;brevesefBceremorbos, qui-
vis levi etiara Dodrina Phyfico-Medica inftrudus novit. Acida
enim diffringunt amp; poftea conftipant fuo ingreflu terram ramoßm ,
èquaeliminant^.theremfubtilioremfalinum, amp;aquam, falemqüe
tenuem fuoacce{ruob!ongumamp;acuminatum reddunt, undeimmo-
bilior exurgit textura , ut patet in omnibus phsnomenis acidicol-
ludantis cum oleofis alcalinis. Alcalia vero volatilia iEthereismo-
tubusaufcultantia raram tenuemque confervantfluidiconfiftentiam^,
ita ut à fuprema liquidi parte ad infimam, preffionem fuam conti-
nuare poffit, fphaerulas illas continua in circumgyratione continens,
ut patet in fpirituofis alcalinis oleofis amp;ardcntibus!iquoribusamp;rpi-
ritubusj haec enim liquida omnia uni claflî adfcribenda cenfeo. Re-
quiritur autem certa figurae proportio inter figens acidumamp;figen-
^nbsp;dum
I K A: U G U R A t I S.nbsp;7
dum alcali oleofum ^ ut mutuosporos fubingredi queant, alias cnim
fiuftraneus effet exteroi acidi impetus, prout Chymica paffim demon-
flrant Expérimenta^ quae hie recenfere nimis longum amp; tEediofum
foret. SufBciat obiter noftram fentententiam , falvo Doftiorum
judicio, hie propofuiffe, nempe Lapidificationem Calculi pro caufa
agnofccre muriam acrem vifcofo-ramofis particulis affociatam , fo.
lutionem figurs fphaaricae producentem. Muria autem fitacceffu
acidi unde'jfal enixum amp; combinatum fît» acredo autem ejus velo-
cem motum amp; punâorum fubtilitatem dénotât, ope quorum facile
fefe infinuanr. Figuram ttirbant amp; oblonga fua acieeadem lasfa cor-
pora conneéèunt.
X. Diagnofis amp; Prognofis futuri amp; prsefentis Calculi illud de-
monftrare videntur dolores enim acuti amp; graves circa lumbosamp;re-
nes ut amp; ardores varii circa eandèm regionem obfervantur. Naufea:
Vomitus, Colica Nephritica, ftrangurix atroces , Cacheflicus amp;
fcorbuticustotiuscorporisfspiushabitus, animi deliquia, rofiones
inteftinorum amp; Convulfiones, fudores amp; Rudusacidi, paffiones
hyftericsinfœmininofexu, dolores Arthritici varii, urina aquofa
pallida mucaginofis coagulis referta, rubra amp; fangainea enim urina
fit per calculum la?deiitem , dolor gravativus circa pubem, tenef-
mus, pruritusdolorificuspenis amp;c. Quae omnia demonfirant fal-
fam acredinem aquae turbidae communicatam, cruciatus varios pro-
ducentem pro locorum habitu amp; ratione materise morbificae.
X I. Exploratur calculus per Cathetherem veficae fenfim intruden^
dum, aut per digitum ano immittendum , interdum perceptibilis
adeft calculi mottus è Renibus in pdvim amp;ureteres ad Veficamde-
labentis ; in quo cafu dolorum varietates amp; excruciationes multifariae
obfervantur, utapudPafticos videre^efl.
XII. Prognofis efl: dubia cum hucufque vel nulla vel fatemincer-
talithontriptica dentur; Qtiamdiu autem moile adhuc rudimentum ■
vifcofumcalcuheft, tanadiufpcsremediielFulgetj fic etiam ubi coa-
gula minora exiftunt in vaforum orificiis, adeout commode'per ca
propelli queant fine manifefta laefione aut diutina ftagnatione ; fin
veroafperaamp;angulofamajorismolisexiftat Calculi fuperficies, hor-
renda amp; vix unquam nifi manu Chirurgica levanda minatur fympro-
ngt;ata. Fœminae Viris curantur fèlicius ob urethrae latitudinem amp;■
brevitatemfaciliorena exitum concedentisi
XJIL.
-ocr page 8-Xn I. Curatio duplicem refpicit fcopum , nempe i. ut caufa
morblfica tollatur 2. ut ipfe morbus autejus jamexiftentiafympto-
mataleniantur, ficuramplenariam nonadmittant. Caufa morbi in
faicacido-acri feumuriatico volatili aquae permixto fita, praecavetur
abftinentia amp; dicera bonaj (ic caveant fibi abufu piperatorum, fal
Susinoforum amp; acrium acidorum, ut amp; ä cafeo praecipue vetufto
puïrido amp;aromatico-acri, itidem ä Cerevifia amp; vmo vetuftion ad
acidum vergentibus, fic amp; ä fruftibus crudionbus amp;c. Recipiant
vero balfamica amp; euchyma quae falia involverequeanteorumquefe-
rociam cohibere. Morbi ejufque Symptomatum cura praecipue m
diuretidsoleofis amp; falinis particulis confiftit, quae vifcofam cohae-
fionem, è qua incrementa amp; fuperdudiones feu incraffationes cal-
culi fiunt, diluere amp; cum urina educere aptanata funt. Hscfunt
quaevisfereoieaexprelTa, utamigd: d: Rapar: Lini, Olivar, de
Palma, Macis, Balfam : Peruv, Copayv , Therebinth qusvis;
Refin Maftich : Elemii. Taccamahac; Gumm. Arabic , Ceras;
Ol.ftill.Nuc: Mofc. Junip, fuccin; fapo.Hifpan; fapoexOleo
.Tereb; f-l Onon.dis , fcord. urtic , Crem, tart, folubil; Ve-
getabilia quaevis oleofo falinis blandis diureticis inftruda, ut fem.
Cannab, urtic. Roman , Lapp. Major , Dauc vuig. Bacc. Junip.
Hederj Arbor; Rad.quinqueaperient: Lapp: Major, fcorfoner.
hifpan. Althï , Fol. herb, emollient, flores fambuc. Frudus Nux
Mofcata, Caflquot;. fiftularis; Cortices Macis, fraximi, tamarifc. Rad.
Cappar. amp;c. E quibus omnibus debito modo pulvenfatis , extra-
disdift'illatis, vdmixtis fieri queunt diverfas remediorum formulae
liquidae aut folidae. Interim alvus libera, per Clifteres aut purgan-
tia leniora quae acredinem intendere nequeunt, eft fervanda . pro
liberiori vaforum referatioiie facilitanda, valde neceflaria inexpulfi-
one Calculi. Si vero dolores nimii urgent, ne animi deüquia amp; vi-
rium nimiam proftrationem patiaturiEger, ad Anodina amp; Opiata
confugiendumut minori cuin moleftia excretio facilitetur. Con-
veniunt infuper balneationes , ut laxior amp; mollis corporis textura
procuretur , amp; mitior dilatatio fuccedat vaforum , calculum hoc
modo faciliusdimittentium. Hifce incaflum adhibitis, ad manum
amp; periti Chirurgi Inflrumenta confugiendum , ut pertinaciffimo»
rumcruciatuum', Deofavente, affcquamur.