DISPUTATIO JURIDICA
inavgvral is,
D E
Restitutione Minorum in
Integrum,
V , A M,
' ^nbsp;FAVENTE DEO TER OPT. MAX.
AuBoritate Magnifici ReBoriSt
Politices J Eloquentiae amp; Hiftoriarum PsbfefTo*
ris Ordinarii,
NEC NON
AmpUJfimi Scmtm Academici confenfu , Nobilijfmaqui
Facftltam JVRIDICt^ Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifquein UTROQUE JURE Honoribus amp; Privilcgiis
rité amp; legitime confequendis,
Eruditorum examini fubjicit
ADOLPHUS TIELEJMAN, AlcmariaBatavus.
A. D. l8. Julii, horis locoque folitis.
Ex Officina Francisci Halma, Academice
Typographi , cb be xc.
OMNIBUS
' - ' * quot;
Eo quo par eft animo
D. D. D.
ADOLPHUS TIELEMAN.
i^uSf. fè Tief end.
'jAcmhiih cA M J aH Î 0 ■ I 0 vi A -x L:
.DA Mnbsp;, ^
-ocr page 3-DISPUTATIO JURIDICA
INAVGDRALIS,
D E
Reftitutione Minorum in
Integrum.
»otio.
Rdinis memorise comitis virtutem
exploratiffimam habent, qui diC-
pofitione methodica fœliciflimos
mentis conceptus, cenfave fua, amp;
fcribunt amp; eloquuntur. Pernove-
runt amp; exercituum duces. Namfi
ordine inftruftse non funt acies,
fundunturab hofte vel minime ne-
Noruntamp; Architedi. Si enim lapides, lateres,
igna , cxteraque adhibita artificum manu apte non
difponantur , quod cedificatum eft corruit, nullique
ufui efle poteft. Optimo itaque jure difficilia ordinc
expHcanda, traftandave cenfuitdivinus Homerus. Or-
do enim fidem negotio, obfcuris lucem adfert. Ego
igitur de caufis Minorum reftitutionis in integrum di-
fputatunis, non immerito hunc illuftrem titulum eo,
quo par eft, ordine expono, initiumque ab hujus edi£ti
Prastorii caufa facio. Caufa hu'us edifti Praetorii gra-
viflima, ni fallor, hsec eft. Prsetor confiderans hanc
A 2nbsp;retatem
-ocr page 4-cetatem nijnis iofirmanx, muUis captionibus fuppoli-
tam, mukonitnque infidiis expoTitam / 'hoe edido
3r£Evenire voluit, ne hi minorennes ä quibufdam ma-
^ evolis circumducerentur , fed naturalem aequitatem
hoc edido fecutus Praetor , ipfe tutelam minorum in
fefufcepit. l.i.§.i.f.tit.
Minores quamvis fpecialiter illi dicantur, qui pu-
bertatis annos egreffi, nondum viginti quinque annos
impleverunt, amp; idcirco pupilhs opponantur. /. 30.
Cod. Epf.aud. /. 8. §.nbsp;C.de bonis qua liber.
In hoc tamen titulo omnes fub eodem generah nomine
accipiuntur ita ut amp; pupillos, imo amp; m utere exiften-
tes comprehendant. I. 45. I. pen. ff. h.t. Ut ergo his
fuccurraair , neceffe eft ut ante omnia hxc duo pro-
bent. Primo, minorennitatem l-i^.ff. tit. 1.4. C de in
integ. reß. minor, quilibet enim tenetur fuam probare
intentionem I.nbsp;de prob. amp;c hxc probatio vcl fit
per teftes, vel per fcripturam /. 2. C. de hü qui veniam
at. imp. Lx^.Ti-deprob. l.z. ^.i.T). de excuf. tut.
velut codice baptifteriano, cui Presbiter paroecus in-
fcribit nomen intindi amp;baptizati, imo amp; in hac pro-
batione parentes teftes admittuntur. /. 3.4. ^ i^.ffde
Carbon.ediöf.l.iG. ff.de prob. Proinde amp; caetera, de
quibus pariter affirmat, id eft, fe laefum efle probare
debet; quod amp; ipfum traditur l. nam poßeaquam 9.
§.4. de jurejurand. l. minoribus C. de integr.
reß. fed fecundum quorundam Clarifllmorum Virorum
fententiam vehementer obftare videtur l. 1. C. ß adv.
er ed. ubi creditori incumbere dicitur, ut probet, mi-
norem locupletiorem faftum. Verba legis fic fonant.
Cum tê ipfe profitearis , cum Zenodora minore •vigin-
tiquinque annk te contraxiße , nec docert fotuife
Tratorem virumClarißmum ^ ex eo contraäu earn
efe faäam locupletïorem . intelligts earn merito m in-
tegrum reftitutam. Sed hujus legis folutio nobis per-
facilis videtur , dicimus enim ei mcumbere probatio-
nem quidicit, five ador fit five reus. / 2 depoù.
Dicit enim etiam reus excipiendo , 6c exceptionem
probare debet- in exceptionib. 19. pr.Tgt;. de prob.
/. I jf.de exceptionib. Creditor contra quem minor in
fpecie d.l.i.C fi adv. cred. in integrum fe reftitui
petiit j excepit minorem fadum elfe locupletiorem,
pecuniam creditam verfam efle in rem minoris, quod
cum diceret, probare ipfum oportuit. Probabit autem
hoc , fi crediderit in emptionem rei annonaria:, fi in
flinus patris demortui : fi in mercedem prxceptorum
confert. l.ult.C.de exter.aB.
I 1 I-
His itaque probatis varias ob caufas refl:ituitur mi-
nor, veluti adverfusvenditionem, vendendo vel emen-
do aliquid /. 7. §. i. C.ß adver f. vendit. Adverfus folu-
tionem, quam aut fecit /. 2.C.ßadverf foc. aut ac-
ceptavit, etiam tutore vel curatore audore , fi pecu-
niam acceptam perdiderit d. l. 7. §- 3- /• i- Ç. d.t. mli
folutio fada fit ex decreto Prêtons, quod datpleniüi-
mamfecuritatem. ^./.7.§.2. Adverfusaditam hj:redi-
tatem damnofam, qux antelucrofa apparebat, ialva quo-
que minoribusefl: refl:itutio. 1.1. C.ß minor abhared
ß abß. Pofl!et autem quoeri, an tum à minore alienata-
fintdicendarata, quod videtur negandum , cumrefl:i-
tutionis in integrum proprium fit, in pnftinum repo-^
^ ^ A3nbsp;nere
nere negotium, acfi geftum non effet, ex utraque parte
/. 24. reft, h t. ^ 1.1. C. de refarattone qua fiunt
in jud.. verum contrarium refponfum eft in /.44.. 'Tgt;.d.
acquir. hared. ^ l. 22 h. tit. ubi à minore hœrede,
poftea reftituto, gefta habentur rata, quatenus bona
fîdegefta funtj ut res ab eo vendita nequeat revocari,
hbertates falv^ maneant, expenfum in folvendis legatis
non fit refimdendum à minore ; ut neque interim fo-
kita vero creditori repeti Ant. Fab. in fuo Cod. hoc tit.
defin. 4. quam pofteriorem amp; nos defendimus fen-
tentiam.
Reftituitur etiam minor adverfus omiffam vel non
aditamha-reditatem, fi nempefeabftinuerit, autrepu-
diaverit ha^reditatem Iccupletem/. i.tê 2.C.ßut omif-
fam hared. ^c. nam amp; contra lucrum omiffum refti-
tutionem meretur L 7. §. 6. h. t. neque ulla hac ex re
legarani amp;: creditores afficiuntur injuria ; quorum in-
tereft habere aliquem, quem convenire poffmt: uti nec
fubftituto, vel agnatis proximis, ad quos à die repu-
diationis cœpit pertinere hxreditas l. i. de fuccefforio
ediäo^ ut tamen procedat hxc reftitutio, oportet res
fit Integra, ideft, nec dum fint vendit^ res, alias ei
locus non erit l. 24. h. t. Lfin. C. de repud. hared non
obftante quod pretium fuccedat loco rerum vendita-
mm. 1.22. de hared. petit
V.
Conceditur amp; reftitutio minori adverfus fifcum ,
nam amp; hic jure communi utitur , amp; admittit reftitu-
tioncs mmoRim. Unde licet quadriennalis temporis
laplusobftetus, quorum res afikofunt venditce§ i;^.
edia.
-ocr page 7-ediB. de ujucafione. adverfus eum tamen reftituitur
minor laefus /. i. 2. C. fi adv. fife, nifi, res vendita
fuerit ratione debiti fifcalis : quo tamen cafu probata
collufiotie amp; fi-aude, per quam res vilius vendita aut
omiffa folemnitas , reflritutio non denegabitur l.fin.
C. h. t.
Reftituendus efl: quoque minor adverfus fententiam
l.iG. ff. t. fi contra eum litigantem, tutorum vel cu-
ratorum auftoritatas vel contra tutores vel procurato-
res litigantes ejus nomine fit judicatum , cum lalione
minoris : placuit enim tunc inftaurari litem l. fin.
fup.h.t. id efl:, reftitui adverfus fententiam, etiam ab
eo , qui efl: vice Principis /. 3. Q.fi adverfus rem
judic. Imo amp; ab ipfo Principe , quamvis id raro ad-
mittitur 1.1%. h.t. fi tamen valida fit fententia , nam
invalida non eget refl:itutione l. 4. h.t. amp; tranfieritin
rem judicatam. Nec rede quis objecerit, minori con-
tra tutores aut curatores confultum efle remedio ordi-
nario j adione fcilicet tutelse vel curse, ut hoc extra-
ordinarium non fit indulgendum l. iG.ff. h. t. nam non
denegatur, prsecipue minoribus, extraordinarium re-
medium , fi commodius amp; facilius ordinario fit : uti
hoc m cafu cum faciat integram caufam minori noa
femper ordinarium : eo quod fieri facile poflit, quoi
adio tutelse majores diflicultates fit habitura , quam
refl:itutio , fi forte tutor aut curator fit ille cui minor
parere poflit vel debeat, aut qui ob dignitatem fortaf-
fis fit difficilioris conventionis aut denique qui fol-
vendo eflTe defierit , nec idoneos habeat fidejufl^ores
Unde refcriptum l.z.C.fi tntor vel curator inferre.
etiain
-ocr page 8-etiam in his reftitui minores quae in judicio five extra
illud j pr^fentibus tutoribus vel curatoribus geftafiie-
rint, fi circumveuti fi.ierint : intereft enim minoris
indemnem fervari potius , quam poft lœfionem reme-
dium quaerere l.fin. C. inqutb. caußs refl non eßnecef.
alias etiam multas ob caufas minor reftituitur nempe
ad appellationem omifiam, eremodicium, id eft litis
defertionem , amp;: quoad alios cafus in quibus captus
jure, quod habebat, amiffo : lucro , quod in mani-
bus illi erat, adempto , amp;
--Si hac prima repetens ab origineper gam j
Ante diem claufo componat vejper Olympo
VIL
' Vidimus ergo breviter quas praecipue ob caufas re-
ftituauir in integrum , videamus nunc in quibus cau-
fis hxc non fit necefiaria , ut amp; in quibus ipfi fit de-
negata amp;: prohibita. Neceffaria non eft reftitutio : ut
fi alio modo ordinario minor indemnis fervari poffit.
Unde inquit Ulpianus L i6. inprinc. h. t. in caufae
cognitione hoc verfari, num forte aha adio competi
poffit circa in integrum reftitutionem. Quod non ita
accipiendum ; quafi non fit dandum hoc remedium
ipfi, cui eft aliud ordinarium; nam amp; extraordinarium
indulgeri ei, cui eft ordinarium di£tum fiipra, modo
fit commodius : fed hanc habet fententiam , non efle
ei dandum hoc remedium, qui communi auxilio
ipfo jure munitus , id eft cui auftoritas illaefum fuum
jus confervat, negotio habito perinde ac fi geftum
non eflquot;et lege non puniente ejus omiflionem. Veluti
fi mortem Patris non fit ultus /. i. C. inquit. caußs
in mtegr. refl. necejf. non eß. Si intra quinquennium
non
-ocr page 9-non propofuerit querelam inofficiofi, quia non currif
illi tempus l. 2. C,. d. t l. ult. eod. ut nec currit ei
biennium non numerata: pecuniae. Si contradum nul-
lum geflerit quia quod nullum eft nullum parit efTe-
dumj ut reftitutione nonfit opus , prœfiipponitenim
pervatio habitum ^Sic adverUis ^fententiam-contra fc
indefenfum latam ftuftra implorât reftitutionem, quia
nulla eft : uti Sc contra tutorem judicio expertum , an-
te emiflâm cautionem pro uitelari officio , quia non
fuftinet legitimamperfonamadminiftratoris l.^.C.eod.
fi item res immobilis fit alienata fine caufa aut fine de-
creto, quia alienatio eft nulla, ut dicetur inferius tit.
de reb. eor. Sic matri minori qu£e liberis tutorem
non petiit , defertur nihilominus eorum fucceffio ,
quod ea res majoribus tantum incumbat 1.2. Cßadv.
deliäum. Sic fi indebitum foiutum fiierit, cum con-
dicere poffit aeque commode, fruftra reftituetur, nifi
ex ea caufa foiutum flierit, qua jure civili denega-
tur repetitio , ea fcilicet quas inficiatione crefcit /.25.
«^i Ghjfa h. t.
VIII
Cafus autem pra:cipue quibus minori [denegatur rç-
ftitutio fimthi. Primus eft fi non appareat minorem
circumfcriptum effe l. ß minorem inf. de jure j«^
rund. ubi ait J. C. non ideo circumfcriptum ftatim
quemquam dici., quod minor fit : amp; ideo caufae co-
gnitio eft adhibenda l. ii.^.fciendum alias qui
funt iftius aetatis magno afficerentur incommodo, ne-
ïïime cum iis contrahere volente l. 2^.ff:t.
Secundus, fi veniam tetatis, ideft jus légitimas£eta-
-ocr page 10-tis impetravcrit per quam minori ante juftam œtatem
committitur rerum fuarum adminiftratio, citra aliena-
tionem tamen (de quo tit. C. de his qui veniam at at.
imfit.} aut hypothecam rerum immobilium fine de-
creto Prcetoris l.^.C.jf.t. quam nullam efle, ut non
opus lit reftitutione non eft ambigendum , cum di£ta
I. i.eod. qui veniam œtatis impetraverunt, quoadalie-
nationem talium rerum.
Tertius fi agatur de delifto, amp;: poena, ex eo, five
corporalis, five pecuniarianbsp;ut fi furtum fece-
rit , damnum injuria dederit, cum infirmitas animi
non excufet malos mores I. i.C. ß adv. deliBum ,
quatenus tamen dolus adeft : nam fi ille défit, noxia
non committitur d. I. i.
XL
Qiiartus an minor Jurisconfultus Isefus in contra-
hendo , aut alio adu fit reftituendus amp; ad id breviter
refpondimus, quod fi circaJurifprudentiam fit decep-
tusnullomodo reftituitur, quoniam id turpiter igno-
rât , cum in eo verfetur , atque ita reftitutionem pe-
tendo conta errorem à fe commiflum alleget turpitu-
dinem l.i.de orig.jur. non tamen in cafu, quo in
fado erret, ut fi in emptione domus , vel fimdi per
ictatis lubricum Isedatur. Quod non eft turpe JCtp
minori, cum circa ea quse fadi funt, prudentifllmus
quifque fallatur.
Et fic inrmmeros cafus poflent enumerari in quibus
minoribus denegatur reftitutio, verum unum tantum
jbifce pra^cedenribus adjiciemus qui eft, fi adus à mi-
nore
nore geftus fit invalidus /. iG.fft. quia eft ad inftar
privationis , qu.^ habitum prsefupponit: Unde non
eget reftitutione , qui Curatorem habensalienamrem
immobilem j fine ejus confenfu /. r^.C. de in inf. reft.
Min. neg. neque enim alienare ei permiffum, licet ob-
ligate fe poflit, quod perfonamhabeatliberam. /. loi.
inf. de V. O. His itaque generaliter cognitis, amp; bre-
viflimo modo amp; more explicatis , ex re judicam, ut
apponatur.
penditor tenetur rem ipfam prmfe tra-
dere.
Inviti Jdoiefientes curatores non accifere
coguntur.
Nfillfis höhet tacitam hypothecam in refe-
äione navium.
Res aliena poteft» njel mn poteft pi^ori
Transaäio non eß contraäm regulari-
ter.