kINAV G VRAjLIS
FAVENTE DEO TER. OPT. MAX.
Ex auóforitate CMagnificï ReBoris,
Reip. Ultrajeainae Poliatri , atque in inclytâ ejufdetn Academiâ
Medicinae Anatomes amp; Botankes Profeflbris Ordinarii,
NEC NON
Amplijfm* SenatHs Academici Confenftt équot; Nobilißim*
Facultaüs JURIDICvE Decreto, '
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifquc in UTROC^EJURE Honoribus, öt
Privilegiis rité , confequendis,
Eruditomm Exmini fubjicit
G ERARDUS van NIER, UltrajeóUnus:
Ad diem 8. Jnlii, hora locoque folitps.
Ex Officinâ FRANCISCIHALMJ, Academk
Typographi Ordinarii, cla loc Lxxxv.
J^àhtUsJtmo, 'Stremisfmo , ac Generofisfimo
domino.
BORRE ab AMERONGEN«.
Toparchae de S A N-
NBU R C H,
CONINXVRY amp;c.
Praepotentibus Ordini-
bus Equeftris dignitatis
hujus Provincias adfcri-
pto. Et Illuftri hujus
Urbis Praetori. Unico
patrono fuo, ac fautori
ummo.
Hanc Tgt;trputatïonem Inauguralem, co, quo par
eji animo^ obfervantia.
Offert amp; confecrat
GERAR.DUS van NIER, Auâor.
-ocr page 3-THESIS L
Ifputationem componentibus plerumque
mos eft , antequam rem ipfam aggre-
diantur, prius Étymologiam amp; fignifi-
cationem verboi-um , de quibus diiïè-
rendum erit, exponere. Eaque Metho-
dus dum videtur optima amp; maxime
rei conveniens, eadem utar. Inofficio-
fum itaque hic appellator teftamentum,
inquoliberi, aut parentes, autfratres,
vel inique funt exheredati, vel inique prsterti._ Praeteritio hic
accipiturpro filentio, amp; filentium matris aut avi materrii tantum
facit quantum exheredatio patris, final, l. de exhered. lib, item
A znbsp;Theo-
-ocr page 4-Tleophil.pr, l. de inojf. tefi. quoque dicit praeteritionem pro exhe-
redatione hic accipi, InofEciofum hic eft non officiofum : id
eft contra officium five pietatem faftum , fic faepius officium amp;
pietas in eadem fignificatione fumuntur amp; aequiparantur. Cicero
in Epifl. i.lik i.adfamil. Ego omni officio , acpoms pietate ergA
te ceteris Jatisfacio ommbus , mihi ipje nunqmm fatisfacio. Et
quam maxime hoe verbum officium hïc pro pietate accipi debet,
quia nulla pietas major eft , vel major effe debet , quam filio-
rum erga parentes , amp; viciffim parentum erga filios : ita ut in-
humanum fit officium fuum, nifi graviores ob caufas, praeter-
mittere. Verum quidem eft , quod Lex duodccim tabularum,
cuique patrifamilias liberam , imo pleniffimam de rebus fuis pro
lubitu dedit dilponendi facultatem : cujus Legis verba hsc fue-
runt ; Vti legajfet fua rei, ita jus eflo. lib. izo.ff.de V.S. Imo
amp; rede quidem fecit inofficiofum teftamentum amp; valet, /.
de imffic. teß. Sed cum ilia exheredatio vel' omiffio plerumquc
five caufafitjvel pateraliquandofallaciis, amp; ftratagematibus no-
vercarum circumveniebatur, introdudum eft, ut hoc teftamen-
tum,. ipfo jure quidem validum , evertatur per inofficiofi tefta-
menti querelam. princ. l. de imffic. tefi. qu« hoe calore intendi-
tur, ut videatur mente captus, vel fans non fuifle mentis, cum?
tcftaretur defundus, 1.2./,5, §. i,ƒ. deimffic. teß.
Vcrborum dum fenfum explicavimus, videndum nobis erit
unde introduc^a fit querela. Ex LegeXIL tab. originem fuam
non trahere certiffimum eft, dum ilia pleniffimam amp; liberrimam
teftandi facultatem dedit patribus familias. I. 110. de V. S uti
fuperiori thefi diximus. Nequeetiam amp;jurePraetorio uti quidam
fentiunt. Prœtorium enim munusamp; officium erat ut jus Civile
fupplerent amp; corrigèrent, propter utilitatem publicam ediflis
fuis, l.y.^.finf.dejuftit.amp;jure. quae fane poteftas fuit maxima
amp; Regix quodammodo fimilis. Et quidem expreffis verbis in
princ.
-ocr page 5-fmc.infl. de bon. foßef. extat. Pmorem heredem facere mok pojfe.
Heredem enim facere, eft juftum plenoque jure Quiritum do-
minum facere. Quod folias legis eft , utpote quae rebus
omnium , tanquam Regina amp; Domina praefidet. l.i.ffquot;. de Le-
gibm , aut ejus, qui fimilem legi auaoritatera habet : qualem
etiam habuit fenatus, l.^.f.de legib. Et deinde etiam ex hocar-_
gumento dare oftendi poteft , querelam inoffic. ftfi. non
efle introduftam ex jureprastorio, quia Praetor fucceflbresfuOS,
quos heredes facere non potuit , bonorum pofieflbres appellä-
quot;vit, iifque utiles aftiones dando efFecit, ut vicern heredum ob-
tinerent, /, -2. jf.de honor.poßef. Neque etiam ex Lege Glitia in-
trodufta eft , ut quidam male fentiunt ex inlcriptione legis i:^.
ff. de inoff. teB. amp; ita quidem male clariffimus ifte vir Cujacius
lib. 2. objèrv. cap. lib. 14. cap. 14. judicat. Nam tunc primv
quidem unum vel alterum hujus Legis adhuc cxtaret vel reman-
fiflet veftigium, fed e contrario ejus Legis altum apud Hiffori-
cos eft filentium. Secmdo, neque eaminfcriptionemagnofcunt
alii Critici eruditiores, uti amp; Ant: Auguftinus hunc locum
msndofum efTe exiftimat : neque in Codice Florentino inve-
hitur. Et male argumentanturdiflentientes, quod, licet
haïc Lex fuerit, amp; de hac adione egerit , ideo fequeretur per
illam hanc introduftam effe, fed quod mihi verofimilius videtur
moribus indudam efTe. princ-J. de inoffic. tefi. Nam fi Lege pu-
blica data fuilTet ad quid praeteäusille, non fana mentis fuijfe, cum
teflamenwm ordinaretteflator. diä. pr. J. eod. Sed cum ipfo ju-
re fubfifterent teftamenta. l.z.f.h.t. per fetamen inhumanum,
improbum, ingratumque efTet. Sueton. in Calig. cap.^^.^ KTer.
cap. 52. proximos excludi, caeperunt homines apud judices ,
primo fine certo jure queri de proximorum teftamentis , quod
faepius fadum paulatim in mores abiit. vide Valer. Max. lib. 7»
cap.j.detefiam.refiif. Ubiegregia hujus rei exempla extant, quae
recenfere nimis longum forct.
A 5
I I I.
■A ;
Moribus intrpdiidam efle Querelam oftendi catum efTe.'
Videndum nobis nunc eft quid fit, amp; quibus detur. Eft au-
tem Querela., quae amp; in ofEciofi teftatnenti accuamp;tio vocatur.
I. • jf' h. t- aâio » qua per refciflSonem teftamçnti inofficioil
petitur heççditas- H$c quaprela non eft remedium praeparato-
riumj quQ refdnditur teftamentum , ut, eprefciflb, aditus.
patefiat ad petitione;n hereditates, ut communiter exiftimant
Interprètes, fed eft ipfa aftip qu? petitur hereditas- zi. §. z.ff^
b.t. Ubi Paulus ait çvinçi hereditatçm. Datur Querçla in offi-
ciofi teftanjeoti iis., qui fi;mt contra pietatis ofEciiun çxhere^^
dati vel pr?tçi:iù, ut funt-Iiberi, parentex, amp; certp. refpedu^.
fratres amp; fproxes. I' i.ffi k- p Cum ratio naturalis, qua-
fi lex quaedam taçita, liberis paternana hereditatem addicat,
velut ad debitam fucceffionem eos vocando- Ut eleganter lo»
quitur Pmlttsl. j-ff-d^ boniid^mt- Merito h3?c querela prima
competit liberis fine jufta çaulâ exheredatis vd praîteritis cujuA
cumque fexHS vel gradus funt, amp; etiam Eipançipatis. k 7. CoA
hoc, tit. Legitimatis quoqu.ç per maçriraonium fubfequens datur.
Nov.S^cap^B^
I V,
Diximiis de liberis fequuntur parentes,: quoque iis datur quaere-
la teftamenti in officiofi , fi fint exheredati vel filentip prast?riti
i liberis fuis. Li^.ff.h.t. Hoc quidemyerumeft , filiberinon:
extent, aut extant quidem, fed non querantur, tunc fola ratio
miferationis admittit, ut liberorum debeatur hereditas parenti-
bus, uti liberis parentum, quqs admittit commune fimul natu-
rae, amp; parentum votum nxï Pafinimm loqmtttrinLj. §. x.'Ohde-
lib^
-ocr page 7-INAUGURALIS.nbsp;7
Ith. Nam etfi parentibus non debcatur filiorum hereditas, prop-
ter votum parentum amp; naturalem erga filios capitatem : turbato
tarnen ordine moi-talitatis non minus parentibus, quam liberis pie
relinqui debet; ut bene amp;piePapinianus in l. i-y.f.h.t. Caetc-
rum ut effedum habeat exheredatio aut prsteritio, tutumque
fit teftamentum ab expugnatione , cum elogio hic quoque fa-
cienda cft, amp; vel una faltem ex caufis, ob quas parentes exhcre-
diari aut praeteriri permifit Juftinianus, teftamento inferenda eft.
Nav.ii^.cap.i^. Caufae autem hujus modi oAo tantum funt,
quae ordine enuraerantur. diä.nbsp;amp; feqq. Nimirum
pauciores hic caufasfunt quam in liberis, propterea quod paren-
tibus multa coneeduntur in liberis j qu2 ä liberis in parentes
commifla paenam merentur.
Poft parentes veniunt tertio fratres amp; forores germani amp;
confanguinei, nam excluduntur uterini cstertHB non fimpliciter
fratres amp; forores ad inofficiofi adionem admittuntur , verum
ob odium prslati inftituti heredis, velutifi fcriptus heres infa-
mis, turpitudinis, aut levis notae macula adfpergatur. l.i-j.C.
hoe. tit. Cum autemturpis perfona definiatur à Conftantino,
vel turpitftdims, veli»famia, vel levis nota macula afpergitnr, de
fpuriis vulgo qusfitum eft an amp; illi fub régula legis. 27. continean-
tur ? amp; contineri videntur , cum levis ilia macula non tantum
fpedat ad eam notam , quam iplê inftitutus contraxit, fed ad
ea omnia , quae aliquem paulo deterioris exiftimationis in civi-
tate faciunt • amp; fine dubio perfona ex improbato concubitu na-
ta deteriorisquot;exiftimationis eft quam legalis amp; intégra. /. 5. §. z.
f.de Demnon. vixque eft ut defendi poffit , cum qui ex vulgi
4ga venera, amp; improbata gentibus ommbus conjunâione na-
tus eft , quinecgentem nee familiani nee patrem habet pro
intégra amp; legali perfona habendum effe. Cognati ultra fratres
amp; forores ad quaerelam cumefFeau non admittuntur, quosmehus
fadur
-ocr page 8-fafturos hortatur JConfultus. in Li. f. h. t. ut fe inanibusfum-
tibus non vexent cum obtinendi fpem nullam habeant.
Expofuimus nunc quibus datur querela inofficiofi teftamenti,
fequitur uti videamus quibus non competit. Liberi ex concu-
bino nati, quemadmodum amp; fpuriinunquam ad querelam con-
tra patris teftamentum admittuntur Nov. 8p. cap. iz. finali
Inß. de mpt. matris tamen teftamentum naturales liberi querela
oppugnare poflunt ut amp; fpuriinbsp;ff. de imf.tefi. l. 8. ff,
u»de cognati. quod tamen exceptionem patitur in matre , quse
illuftris eft perfona , at liberos habet legitimos /. 5. C. ad fernt.
Orphit. pofthumis quoque fi nullo alio jure venire queant, hoc
adjutorium competit. ^.z.Infi.h.t. videlicet fi exhasredati fint
a pâtre , vel a matre prsteriti aut avo materno , nam a patre
prœteriti agnofcendo rumpunt teftamentum amp; ea ratione totum
infirmant. §. i. Infi, de liber, exher. exheredatis igitur pofthu-
mis nullum aliud remedium dari poteft , quam querela inoffi-
ciofi teftamenti /. 6. ff. h. t. L 5. §. i. Cod.eod. Quod fi filius
jufte exheredatus patri fuperftes fuerit, vel alio modo a querela
exclufus, nepoti per ipilim progenito contra teftamentum avi
■querela non conceditur. l.'^^.C.deimff.tefiam.
Liberis quoque arrogatis impuberibus querela non datur cum
habeant illi quartam ex conftitutione Divi Pii falvam. / 8. ^
16 ff.deimff. tefi. Haecquarta eft omnium bonorum, fi arro-
gatus folus exiftat in domo patris, csterum fi contingat arroga-
torem plures habere aut fufcipere liberos, non exiftimarem hanc
quartern effe omnium bonorum , fed portionis ab inteftato de-
bit®
bits l.^.^.î.ff.hoc tit. juxta Lô.C.cod. nam arrogatos mêlio-
ns conditionis quam liberos naturales haberi haud probabile vi-
detur. Igitur fi alio remedio aeque pleno ac certo ad totam hx-
reditatem vel partem veniri queat, querellae locus non eft, amp; ideo
fi teftator iis, qui de inofficiofo queri valeret legitimam relique-
rit portionem, querela quiefcit. §.5. amp; findi Infi. h. t. Etiam
hsEc querela non datur perfonis quas alio jure ad hereditatem de-
fundi pervenire queunt ^.i.Inji.h.t. Neque etiam datur eman-
cipatis, qui à pâtre praeteriti fiint, quia his datur bonorum pof-
feflio contra tabulas /. f. deinoff. tefi. in poteftate exiftentes
praeteriti dicunt teftamentum ipfo jure nullum l. 50. ff. de lib.
amp; poflh. l. i.f.deinjuß.mpt. amp; irrit. tefi. atque nihil exeo valet
1.17-ff. de injftfi. mp. amp; irrit. tefi.
Recenfuimus quibus non datur: fupereftutvideamus quando
revera non fit inofEciofum teftamentum , amp; quando amittitur,
Videamus primo quando non eft inolBciofum teftamentum, nem-
pe fi exheredatio fada fit bona mente amp; paterna providentia:
nam ratio querela haec eft, amp; hoc colore intenditur, ut videa-
tur mente captus amp; fans non fuifle mentis cum teftareturdefun-
ftus Li.l.^.^.ï-f hoc tit. fi ergopatetteftatoremfuiflefanaemen-
tis , amp; merito digneque exheredafle , videlicet ex jufta ingrati-
tudinis caufa confequens eft querelae exheredati locum non dari.
Sed cum olim hae caufae arbitrarise amp; incertse effent Juftinianus
in Nov. 115. cap. 3. certas, ob quas exheredatio jufte fieri
poflet , definivit caufas ; prasterea voluit ut ipfa ingratitudinis
caufa nominatim teftamento inferatur. Caufae prsfcripts pa-
rentibus , ob quas liberorum exheredatio jufta eft , numero
funt quatuordecim , amp; expreflae in Nov. 11^. cap. 5, Propter
quas liberi parentes ab hereditate fummovere pofllmt , extant
ofto eadem Nov. cap. 4. qus fratribus atque fororibus adver-
fus fratres dantur funt tres Nov. 22. cap,penult. Caret igitur ef-
fedu^
-ocr page 10-fedu querela , fi una ex iftis nomitatis caufis in teftamento fit
adfcripta, amp; ab herede inftituta vere demonftrata. Sed cum
Juftinianus de caufis, quae liberis amp; parentibus funt adfcript« gt;
fpecialiter affirmat , nulli licere cx alia lege ingratitudinis caufas
■apponere tiifi qus in ipfius conftitutionis ferio continentur,
quaeftio inde oritur ; num fimiles amp; graviores caufae fint ad-
mittendx ? amp; non puto, eo fuiffe animo Imperatorem ut pro-
pter alias atque graves imo graviores ceflare querelam ftatuereC
Nov. 115. cAf.T^. inprinc. ubi exprefle Imperator his verbis, ut
frater ipfiu ( nempe quas recenlet in dida Novella , amp; collegit
non foJum ex aliis legibus dilperfis, fed dignas ad ingratitudi-
nem judicavit ) ^ttlli liceat , ex alia lege ingratitudims caufas
fenere, nifi qm in hujus confiitHtionis ferte continenmr.
to
Sequitur nunc quando quis amîttit querelam inofficiofi tefta-
menti, amp; hoc quidem faéto, amp; negligentia fua. Sic ut is qui
queri quidem poteft, fed querelas poft mortem teftatorisrenun-
ciaverit, renuciatio enim vivo teftatore fado non obeft 1.de
acq hered.é'/• 5 5. i. C. «aSf imf.tefl. Sic etiam fi fiJiusexheredatus
legatum ex teftamento agnoverit amp; acceperit/. 10. §.!.ƒ'.
atque nihil intereftan fibi agnoverit, velfilio autfervo relidum
legatum confecutus fit L i i.f. eodem. vel alteri, qui extraneus eft,
amp; ideo exheredatum, qui legatario legatum ex teftamento peten-
ti advocatus vel procurator adfuit, à querela removeri, namag-
novifle videtur qui quale judicium defundi comprobavit uti
ûocQt Villus, in I.final.ff. hoc. tit. excufatur tamen is, quiexne-
ceffitate offiicii alteri legatum petiit vel accepit Infi, hoc tit.
ubi fi tutor h patre fuo exheredatus immerito legatum ex tefta-
mento patris fui reliftum pupillo , cujus tutelam adminiftrat,
nomine ejus accepit, non fubmovetur fuo nominepoftea tefta-
mentum patris inofficiofum dicere. Praeterea amittitur ratione
temporis, nempe fi de inofBciofo teftamento intra quinquennium
adum
-ocr page 11-aaum non fit /. 34- /«fine C. hoc. tit. Denique repellitur a que-
rela exhaeredatus, fi heredi inftituto quod teftatori debebat fol-
vit vel hereditatum emit, vel praedia hereditaria conduxit /.
23. I. hoc. tit.
ex-
Reftat adhuc uti videamus quid fit légitima, de qua quidem
in tranfitu mentionem fecimus Thefi feptima , fed earn, utin
fine meae difputationis latius explicarem refervavi. Veteres juris
auftores putaverunt teftamentum, in quo débita legibus portio
lis, qui queri pofTmt, relifta elTet , pro inofEciofo aut contra
pietatem faóèo habendum non efle. Cseterum ut id ab expugna-
tione immune elTet , totam legitimam , id eft , quartam inte-
gram debitae portionis ab inteftato , ex judicio defunéti eos ha-
bere voluerunt , five in hereditate five in legato aut fideicom-
mifTo I. 8. §. 6.ff. hoc. tit. Juftinianus vero auxit portionem le-
gitimam in Nov.i^. cap. i. ubi conftituit ut fit triens, fi qua-
tuor aut pauciores funt liberi, vel femisfiquinquefunt autplures
JVev. 18. fine capitis primi. addit Imperator, hoc obfervandum
in omnibus perfonis in qmbits ab initio antiqm quarts ratio tk inof.
ficiofo décréta, efi. Unde augmentum in afcendentibus quoad
trientem , nec non in fratribus , fi turpis perfona fit inftituta,
locum habere liquide patet. Olim fi légitima quocunque ti-
tulo reliéta effet , fufficiebat , atque teftamentum à querela
immune erat §.ƒ»• Ifffi^ hoc tit. jure noviffimo voluit Juftinia-
nus liberisamp; parentibus relinquendam effe legitimam inftitutionis
titulo neque legatum vel alius titulus particularis querelam ™
cludit. Nov.n')'Cap.l.lt;\'amp;^'
-3up ß ■ïfjîi'jafjyi 3;fpinoa .Yu .r.i quot;nbsp;-ff .i non m.'jiiß
-lof ;:lt;Ixbb MOitfhi fc up-oin^i^lL' .;rl ft , zuiry-^
A r'z-'LroD ..TÜ-C-;:' bv : ;i3 t;:quot;'quot;quot;nbsp;/
.VAnbsp;.V
„liJ;.^ tj
n: f r-: ; hul , ' rniiq jl ibilT ^ucnnol m-inr '.iimn iiV.
- «ji.
-..•.iO.' îi'iC/l
nî
■inü[ . ..nbsp;rrpx^-ji'cjxo zniîcl zinohuoqiib x^m anft
c -noq êüriigï! tsicoh oup ni , rriiJînarnJlcî JniJ-CV/jîiiq zoiofaue'
. iJao:.nbsp;f .ri lt;/[•' , jofb dîthi lt; înifloo j-.-Jup iüp .iii
-ßnguf .. ■ ...j ' r'M.'-.'JîyO .-j^t-) nor! mn'jn'xlrrl r-ftri Trr.nv^
■ —V U-U . bi . rnrmni^îl ratJoi « îoflâ-snummi onoii
-Xîi ?oonbsp;oisibii^ xo t oîrJVjirii ds zi'icirioa siinsb.mcig
-rao^iiufi JHn oîn;;;)! fii ovft sîEJibofîd ni ovft , intnoi-'lov c.txJ
-q! raofiüi^ioq quot;'/ac o'ir/ x.JtninifluT .Vu .aoù .0 .'i A cT î-u
. 1 gt;.\, ■■
f/51'p 2iJçJiîf;:Lquot;; Ile ni rn;-.'3n:rr:;2!JRnbsp;.v,»
.niminrii iii cnüquot;-! .lt;[ Tiq-iai ft ,nbsp;ni n. ■! , fîiMr.oaJ
f.sni Fi n .l;?''quot; -i^irpli ^ ;' f!f '
■ ■ . -I , rr.ri/-quot; LTn^lnbsp;■■mur,::-
mMti:^-:^! óüo rrßbfroupniioi zfiditno.isq :^jgt;fTKÜI
-xs Ó8lci-i5:;pnbsp;et'lüji: î'iik bvnbsp;r rL.o.i o'uî.: