u4mpli(fimi Senatus .Academici Cenfinfu amp; Nohiliffimae
Facultatis ƒ U RI D I C AE Decreto,

Summifque in UTROQUE JURE HonoribuS, Commodis;
amp; Immunitatibus rité , amp; legitime confequendîs,

TJ T^

aefitavi aliquamdiu, VirClariffime, äuddi
remne tibi hanc Academièam difertäSör
nem , rem plane nullius ptetii y
utpote qui non libenter pt» maxin^îsfamp; i^i
finiris beneficiis tam vHi munere defungor
orarionis, amp; malo re gratias referre , quath
verbis me tibi probare memorem. Séd cum
^ ^nbsp;coepifTemegomet mecum cogitare , quatt-

.•:rTT:rr ib

nevolentiamodeftiam meam. humanitas pudorem, mihiqueim-
perare non potui, quin hoc qualecunque munufculum tibi mit-
tam pignus gratae meae in te voluntatis, femper enim amtm in-
genui exiftitSavi . ut , cui fatisfacere nequeas , ei te plunmum
tarnen debere confitearis. Accedit, quod nullum in te officium,
ne minimum quidem , fine maxima culpa yideor pollc praete-
rice. in quo tuendo caufas habeo varias, vel tui erga me muiti
amoris , yel meae a longo tempore obfervantiae. Quid quae-
ris ? tanta eft magnitudo tuorum in me meritorum , ut in te
uno colendo -patriam mihi conflituerim fanditatem. Res eft
pervulgata fermonibus omnium, nihil tibi prius, nihil antiquius
efTe difcipulorum tuorum commodis amp; progreffibus : nemini la-
te't ,.quam^ftudeas defeefitringeniorum laudf; -quid non opis.
ftudfiT amp; confiliiimpertiasiis, qui aliquid moliuntur protuturum
publico amp; artibus laudatiffimis. Ego autem cum in hoc augu-
ftum omnisVirtutis amp; doftrinae templum bonas artes imbiben-
di gratia miffustibiln primls opetam darem tanta me brevi pro
fummo tuo in formanda fingendaque juventute ftudio , bene-
volentia prae caeteris tuaedifcipHnae alumnis complexus es, ut
nihil pofTet fieri efFufius , nihil prolixius, nihil cumulatius: fic

utamicifTmium.-quod tarnen , nefdo qua permotus animi di-
vinatione, dudum ante Jion defperaram. Hinciaäum eU, uc
celeriter me in intimam tuam familiaritatem , quam etiam tum
meus pudor mihi clauferat, infinuarem , amicitiaeque palmam
autpraefjperem reliquis-, aut redderem an^fcigH^.. quae.p^-
Jocunda conjunftio fuitne. mihi majori, gloriaeo^iprnameoto ^^
utoi amp; voluptati,:'non facile dixerim. Nam cum totumn^e
ad tuam ,' qui ita de me indies merebaris voluntatem nuturnqvi^:
•converterem, amp; ex tuoore penderem, earn mihi ftudiorum ta-
tioneni viam oftendifti, quam fi egregiae indolis adolelcentj,
qui ad'ingenuarum artium cultum fe applicant,
ic terereÄ indefefli , non pofTent non ad hiftor.amm amp; hurna
niorum litterarum notitiam , omnis fcientiae iontern , « ver^
acfojidaeeruditionisfundamentüm haut poenit^ndo cum P^O'

fetftu pervenire. Apolitiori litteratura, exercitationequedicendi
felicibus aufpiciis difciplinae juris me , tuam auftoritatem fe-
quutus tradidi , amp; pec biennium crevi fub C Y P R 1 a N O
REGNERI AB O OS T E R G A , amp; G ER A R DO
NOT IO doéloribus inclytis omnium fuae aetatis Jurifconful-
torum , quorum admirabilis quaedam , amp; fere incredibilis in
Legibus Principis terrarum populi interpretandis, aequitaceque
explicandis fcientia nunquam filebitur. hos excellentisingenii,
amp; magnae dignationis viros honoris amp; officii caufa nomino: maxi-
ma enim ac plurima illis quoque me debere, libentiffime fateor.
Nihil nunc de tua in omni genere prudentia, quafi de re obfcu-
ra , difputabo , cum quia tecum ago in praefenti , ne videar,
id auribus mis dare; turn quia elegantiam ubertatemque ingenii
tui, acdoftrinaecopiam, quam luculentis amp; immortalibus mo-
numentis omni pofteritati , atque orbi teftatam fecifti erudito,
fiifpiciunt ac magni faciunt viri eximii amp; alta quadam mente
praediti, qui pridem tuae virtutis, fapientiae, eruditionifque fplen-
dore capti tacita te funt venerati admiratione, nomenquetuum
uno velut ore in coelum ferunt. haec enim mira laus eft, quae
non poëtarum carminibus , non fcriptorum litteris , non quo-
rumlibet mortalium fama celebratur , fed prudentium expendi-
tur judicio, quaeque ab iis proficifcitur , qui ipfi in laude vixe-
runt. Jam fi quis unquam fuerit amp; natura , amp; magis etiam
ratione atque animi magnitudine ab inani laude remotus , tu
profeélo is es; id quod omnium teftimonioperfpicuum efTe coe-
pit : quippe qui in omni vita tua ea ftudiofe fequeris , ex qui-
bus vera gloria nafci poteft, ipfam quidem gloriam per fc nun-
quam expetere foles. Sed quorfum haec oratio longior quam
putaram ? Ut meae in te pietatis , amp; animi devotiffimi, quas
pro noftra facultate cum maxime poffumus dare , fignificatio-
nes amp; tibi , amp; omnibus exponerem cum fumma teftificatione
tuorum ergk me officiorum , amp; mutui mei in te amoris. Noli
itaque indignari tibi hanc exercitationem confecrari , atque in-
fcribi. quod fi omififfem gt; vererer , ne hominis ingratiffimi fubi-
rem invidiam. Tuum enim in me exquifitum ftudium , mi-

rificamque voluntatem nifi agnofcam , Sc tanti Êicïam, quanti
quod magnopere eft faciendum , non iblum non dignus effêm,
qui a te viro magno amer , fed quem omnes homines oderint.
Noli fpeftare donum , quod exiguum , fed animum , qui ell
egregius. id tamen ipfum fi tam ferena fronte a te excipietur,
qua ipfe olim fui exceptus , meque pro tua fingulari in me in-
dulgentia diutilTime in acre tuo elTe fines, tantus cumulus priori
felicitati accedet, ut ad votorum fummam nihil addi poffit. De
me autem fic tiH perfuadeas velim , me conftantia, cultu, fi-
de, obfequio nulli eorum cedere , qui te fanctiffime amp; colunt,
amp; obfervant, amp; diligunt. Vale , Vir Celeberrime , remque
litterariam tuo ac orbis terrarum commodo aetat^m felidtec
gerc.

; Rincipiorcmmntilke fuemnt fcrvitMtes, mlla jura atiquamcoi^.
[ fittutay fed omnia a Deo creata libera, omniA communia, amp;
mOtvifa omnibm, velun mum cunUu effet patnmom^m, »gt;
que privatae quidquam rei haberet quifpiam. Feruniamen um-
verjam banc omnium rerum libenmem, amp; communionem diu-
turnam non fuiff'e conSlans opinio eft : kpfu enint temporu quum cxtgcnte

ftju, (lUu aliorum ope indigentibus, focietateshumanae conflituerentur necefe
jutt etiam rermn domima difiinguere, condere regna, agris ponere terminas.
•iJi/cretis donumis

exui aequalitas, pro modeflia ac pudore, audacia ^ vis ■
Jro contmemia amp; aequitate, lubido atque fuperbia incedere, avarttia fidem\
frobitatem caeterafque artes bonosfubvertere, malitia crudelitafque hominum cor-
''''^pt a naturae bonitate ingravefcere, fuifque non content m alter altering fortunae
^ commodis invidere, diena cupere, rapere, fpoliare, praedarl, fiera pro-
fanaque omnia polluere coepit. Inde , ubi contagio quafi pefiilentia invafu,
bella orta funt, ^ bellorum jura : hinc captivitates Jiquutae , quas excepe-
rum Servitutes, naturali hominum condhiom contrariae, utpote qui ab initio
Libert nafcéantur. J. 4. fF. dejuft. amp; jur. §. 2. Inft. de jur N. G. amp; C. Ete-
cum durum videretur captivas- occidere, quod jure belli licebat, Ftd.
Grot.Jibjj.dejur, B.amp;P.cap.4. placuit Imperatoribm vendere eas, ac per
quot;oc Jervare, unde kr\i aßrvando appellati Junt. §. 3. Inft. de jur pers. K
ff- de flat. hom.. ]. 2^9. §. i. ff. de V. S. Ad exemplum hujtu fervitutis
quot;otnma Scrvitutis ^ Libertatis etiam brutU é réas anima carentibus coepe-

rmt tribni-, per tranßationem, urnen, amp; longe alia fignificatione. Perfina enim di-
c/gt;»rfervire, quaefmDomimfervit : libera lt;f/e, quae ßtb pote flat edomtnt-
ca non efl. Res vero dicmtur fervire quae praeter dominum [mm ettamaln
officia quaedam praefiare coguntur, neque filius domini ufihus vacant : lioe-
rae effe, quae tantum domino ferviunt, praebentque omnia. Hae fervitutes
in duos partes diducuntur : funt enim aliae rerum five praediorum gt;
debentur praedik vel rufiicis, vel urbanis, quaeque per excellentiam Servitu-
tes nominantur, mi ofiendit rubrica «»de fervitutibus. aliae perfonarum,
quae debentur perfonaem Ufusfruiâus, ufus, ^ habitatio. L. i. fF. de
fervit. L.20. §.ult.fF. deferv.pnïd.ruft 1.3z.flF.h.t. Mihi autem promo-
re cor um, qui DoBorum albo infiribi gefiiunt, periculum artis faEluro, edi-
turoque fpecmen progre/us ac doQrinae meae quantulaecunque , affulfit prae
caeteris materiis eafpecies krvkutis, quae ufasùuâus nomine venit, utilita-
tate, praeftantia, atque dignitate operis delegatus, quare hue ut venir em,
paulo altius, ßriclius tamen principia é' originem fervitutum repetere vifum
fuit. Hoc ut apte commodeque exponam ac expediam, reBe atque or dine fa-
Bur us opinor, ß primum ofiendero quid fit VfusfruBus : dein quibus in rebus
confijtat : turn quibus modisconfiituatur : pofihaec intermixtis fiubinde nonnul-
lis infignioribus controverfiis ; qua onera fruBuarlo fubeunda : hinc quomodo
convemant ufus amp; ufusfruBus, quomodo difcrant : additis pofiremo m$dis,
quibus finiatur.

P Lacet ergo, quoniam omnis de ufufruau futurus eft fermo ante
dcfinire quid fit Ufusfi-uftus. omnis enim quae de aliqua re infti-
tuitur dilTertatio debet a définiendi ratione proficifci, ut intelliga-
tur, quid fit id, de quo diFputetur.

I.nbsp;Ufusfi-udus eft jus alienis rebus utendi fi'uendi, falva rerum fub-
ftantia. l.i.jf.h.t.pr.Infl.eod.nbsp;, .

II.nbsp;Jus) id eft, facultas jure civilitributa. Ufusfi-uftus autemdia-
tm jus quatenus competit fi-uduario. Nam quatenus confiderantur res,
in quibus ufusfi-udlus eft conftitutus, non jW eft, kdfervitus, amp; Jquot;'
ris imminutio. Sic amp; Tervitutes praediorum jura dicuntur, amp;definiun-
tur, atque rerpcdu earum rerum, quibus imponuntur^/imV^^Wj reipe-
du earum, quibus inhaerent; jura funt, ita tamen ut nomen fortiantur

in. Vtendi fmendt) Didus eft ufusfrudus ab Mendo amp;c fruettdo, Hinc
folent ea verba conjungi, quanquam frtiendi vocabulo Vßts continetur.
Ufusfrudus enim an fruftuslegetur nihil intereft: nam fruâui amp; ufusin^
eft, ufiii fruâus deeft Sc fruâus quidem fine ufu effe non poteft, ufus
fine frucäu poteft.nbsp;t.ff.dem. ié-hah. I. ^{i.pr.ff.h.t. Itaque

lt;juod Vlpiams lib. 79. ad ediElum fcripfit : fm^ftm fine tifti obtingere
foje. /. 5. §. 2./. Vfitfr. Quem cav. non de eo ufuintelligcndumeft, qui
fub frudu comprehenditur, fed deeo, qui ab ufufrudu feparatus eft, amp;
per fe fervitusperfonalis.

IV. Vti autem eft rem tradare ,amp; adhtbere ad eum ufum, amp; finem*
ad quem idonea eft, eamque utilitatem inde capere , quae fecundum rcî
Gonditionem amp; naturam percipi poteft ad ncccffitatem feil:, non etiam ad
voluptatem. Ufus enim quotidiana utentis fufficientia, amp; confumptio-
ne terminatur. l.i2.§.i.f.deu/:amp;hab.Fr/iieQ:omnemutûkateint om-
ne commodum, omnefque frudus ex ipfo corpore feu re fruduaria, vel
ejusoccafione paxipere./.7./.9./. 59. §. j.f. h./. 25./. 28./.deVfitr.v^oxt
tantum ad neceffitatem, fed etiam ad deledationera. Tlor. lib. i.cap. 6. Han-
nibd cum viüaria mipoßet, fr ni malmt.

y. Omnes itaque reditu s, omnefquèfrudus five naturales, fiveindu-
Ih-iales, qui ex re fruduaria proveniunt vel fponte vel opera ufufrudua-
ni i five civiles, qui occafione rei quaeruntur (ut venditionis pretia, merce-
des locationis,penfionesaedium, veduras amp;c.) lucratur fruduariusquam .
pnmum eos perceperit vel ipfe , vel ejus nomine alius. §. ^Ô.Infiit. de
^ir.div.l. ii.f.Omb.mod.Hf.amitt.l.z'y.^.i.f.deVfm-. quoad autem fo-
fo cohaerent, pars fundi funt. l.^ff.dereiFind.l.nbsp;defurt.

ideoque licetmaturisfrudibus nondum tamen perceptis decefferit frudua-
rius, ad heredes ejus non pertinent, fed domino proprietatis obveniunt.

Vi. Quod fi fponte deciderint frudus, vel alius eos fuo nomine fepa-
raverit, non ante fruduarii fiunt, quam poffeffionem eorum fuerit na-
Unde fi fur decerpferit vcl defecuerit frudus maturos penden-
proprietario, utpote domino fundi, condidio competit, fi-udua-

furti adio , quoniam intereft ejus , frudus non effe ablatos. /.12.
s- Hit. ff, i,^ jj-j quidem res vertitur in acquirendis frudibus natura-
quot;bus.

Vll. In civiiibus vero, puta in aedium penfionibus, amp; operis fervo-
rumlocatis, quarum frudus infolo earum ufu confiftit, aliud eft dicen-
um. Nam fi intra tempera locationis extindusfucrit Ufusfrudus, pro

rata temporis, quo ufusfrudus ftetit, penfiones fruduario ^ere^iye qus
debentur , quod fupereft domino proprietatis acquiritur, quoquot;'^ ?^'^
inquilinum tantundem confequitur fruftuarius, ac fi ipfe rc tuiliet uius,
atque ita locatis operis fervi refpondit Pmlas m 1.f.d. ut.

VIII. Si vero alia res, veluti fundus, fuerit locatus, ex quo fingulis annis
femel frudus nafcuntur percipiunturque, aliud iterum eft receptum. Nam
fundo locato fimul ac colonus frudus perceperit , merces totius anni aa
fruftuarium heredemve ejuspertinet,licet ufusfruftus mterierit longo an-
te tempore , quam ca merces ex locatione folvi debebat. l. -yi.pr.f.h.t*
Etconvenienterfifruóèuariusfato fuerit defunftus nullis fruftibusper co-
lonum perceptis, ad heredem ejus nihil ex ea penfione transmittit. Quid
fi decefferit parte fruftuum percepta , parte non fublata? folutio merce-
dis debetur heredibus fruftuarii pro rata perceptorum; proprietano pro rata
eorum, qui nondum erantcolleäi, quia nee minus ftuauarium nee plus

autem Ufufruébuarius non tantum fruitur, fedetiam utitur,
fciendum eft eum uti frui oportere re fruduaria fecundum fuam conai-
lionem , illamque exercere in eum modum amp; finem . ad quem naiui.»
patrifve familiarum inftituto parata eft. Sic aedibus utetur tanquarn ac-
ribus ad habitandum, fundis ad frudus capiendos fervis ad pra^ftandas
operas, amp; quidem eas, quarum periti funt, caeterifque rebus juxta ufum
fuumamp;naturam : extra quam enim qui utitur, abutidicitur. l.i^.'^.uif.

^ ^xf^AtnfsVebis} Hoe omnibus commune eft fervitutibus, amp; proprem,
ut conftituantur in rebus alienis : nulli enim res fua fervit l.
ferv.praed.VrL Utitur quidem amp; fruitur quoque dominus re fua, led
juredominii, non fervitutis. l. jS.pr.ff.de ji^r. dot. l.zi.^.^f. de Exce^-
re.wd. Extraneus vero utitur fruitur re aliena jure fervitutis, non dom
nii, atque ideo is tantum amp; proprie ufumfrudum habere dicitur. /.5-

'caufalisj quomodo ufusfruâus dici poflet extingui, fi cum proprletatC
confundatur, aut confolidetur ? §. ^.Infi.eod.l. a^.f.ZJfufr. quem cav
Neemovet quod Pmlmlib.i.adediBum icn^Cit : quot;VfumfruElum in mul-
tis cafibmpartem domimi efe. l.^.ff.h.t. Nam non eft pars dominii, ut idem
Paulus lib. ad ediäum mcmome ^rodidit. L pr.ff.de Fl S. Sed in
multis cafibus dominii pars habetur , cum quod omne fundi emolumen-
tum continet, l. 66. §. 6.ff. de Leg. i. tum quod nulla alia eft lêrvitus,
quae tantam cum dominio habet affinitatem. Nam amp; locari, vendi,
donari , gratifque concedi poteft Ufusfrudus, uti poftea docebimus.
Accedit, quod omnibus bonis venditis, nifi nominatim ufusfruétus fue-
rit exceptus, etiam ufusfruélus venilTe intelligitur, quia appellationedo-
mini ufufruftuarius quoque continetur, hoc eft, in plerifquc caufis
habetur pro domino , ut in illo edido /. de reb. auâ.jud.pojJîd. quocj
ufufruâuario competit Imerdiäum unde vi.l.-^.^. xyjf.devi, amp; viarm.
quod ei de damne infeâo cavetur. i.iJ.Ç. i.ff.dedam.inf. quod ufus-
fruâus pro parte diviß , pro parte indivifa conftitui poteft l.-^.ff.h.t^
Denique licet ufufruâuarius relpedu juris, quod habet. Dominus fae-
pe vocetur, femper tamen in re aliéna jus fuum exercet.

XII. Undenecmaritus/)r.alien. Uc.l. 15. ^.i.ff.defund.dotl
dejm.dût.l.ii.Cod.eod. necheresfiduciarius. l.\lt;,.ff.deaur.arg.
leg. nec Emphyteuta. /. iz.infin.Cod.defmd.patrim. hacdefinitionecom-
prehenduntur, utpote qui rebus utuntur, non jure Ufusfruâus, fedtan-
quam propriis, amp; jure dominii quod habent, ut darum eft ex allegatis//.

Xni. Salva rerum fuhftantia) fccernitur hac claufula verus Ufusfi'udus
afido, amp;iis rebus, quarumufus confiftit inconfumptioneamp;abufu: In-
dicatur ufufruftuarium uti frui oportere adarbitrium boni viri amp; tanquam
diligentem patremfamilias. l.6lt;,. ff. h.t., qui rei fubftantiam deteriorem
non reddit, fed eam falvam ftudet confervare : prohibetur rem confume-
»■Cj perdere , aut in aliam formam tranfmutare,

XIV. Itaque qui ovium ufumfrudum habet, non debet eas madare^^
Ut carne vefcatur , utpote quod adverfatur naturae ufusfrudus. Ae-
dium ufufrudu relido diaetas vel atria transformare , conjungere , aut
feparare, qualitatemve aedium immutare fruduario non permittitur. /. 13,
§• 7-ff- h, t. licet eas meliores faciat. l. 7. in fin. /. 8. /. 44./. eod. cum natura
definitum non fit, quid melius, quidve pejus habeatur: nam quodhuic
i^elius, illi pejus videtur. Poteft tamen ufufruduarius caufam proprieta-
tis meliorem redderc. /. 13. §• 4.# dum hoc faciat excolendo id, quod
invenit, rei qualitate non mutata.nbsp;7.

XV. Fundi Ufufruftu legato non conceditur ufufruduario arbor»
grandes amp; frugifèras excidere (quippe quae non habentur , ut fucddan-
tur, extirpenturque, fed aliae ad ornatum umbramque praeftandam, aliae
ad fruâus ferendos paratae funt ) nec villam diruere , necquicquamcom-
mittere in pernidem proprietatis. Lu. /. 13. §.4. h.t. quare lî agrüm
Hon profdndat , vites non fubferat, aquarum dudus patiatur corrumpi,
non intelligitur falvam rerum fubftantiam fervare. d.l.i^.^.z. Hadenus
de definitione.

I. Non tam anguftis terminis induditurufusfrudus, quam rerum
fervitutes, quas nemo poteft debere , nifi qui praedium habet. §. 3.
Infi, defirv. ritfl. équot; urb.praed. 1.1. §. i .ff. comm.fr(ted. Etenim conftituitur
tam in rebus incorporalibus, ut funt nomina. /. 3. jf*. de nfufr. ear. rer..
quam corporalibus, tam mobilibus, quamfoli, tamanimatis, quam ani-
ma deftitutis, dummodo tales fint, quae ufu non confumuntur, led falvae
permanent, velut in mandpiis, jumentis» fupelledile fundo, aedibus,
amp; fimilibus, ex quibus aliqua ntilitas, aut commodum qualecunque per-
dpi folct. ^.z.Inflit. h.t. 1.1, ^.i.l.j.ff.eod. Unde amp; numifmatum au-
reorum vel argenteorum. I. iS.f.d. t. amp; ftatuae ufusfrudus, amp; imaginis
legari poteft, fi quo loco collocentur opportuno, amp; utilitas quaedam inde
capiatur. /. 41. pr.ff. eod. quin amp; quamvis res nullam contineant utilita-
tem, fed contra damnum afFerant, poteft tamen earum ufurfrudus relin-
qui, modo aut voluptati, aut amoenitati nobisfuerint. /.41. i. omnis
enim animi voluptas, omnis deledatio , omne obledamentum frudus
loco habetur,

IL In hominis ufufi-udu operaefunt, amp;, ob operas, mercedes. /.J*
ft 4. ff. de Oper. ferv. quicquid igitur fervus acquirit ex opens fuis amp; re
fruduarii, ipfi adjicitur. ^.j:^.l»fi-perqu.perßC.acq.^.z.lKß.perqu.perfi
mb.eblig. acq. I. lo.^.^.ff. de acqmr. rer.dom. 1.43. tth.ff. eod I. z6.ff. h.t^
nifi nominatim domino proprietatis ftipuletur , aut nomine ejus rem ac-
dpiat, quo cafu proprietario quaerit. l.z^.^.-^.ff. eod-l.ij.^.'^.ff.deac^
qtiir. rer. dom. attamen fruduarius hoc condicere poteft. /. 'gt;,9-ff- de(HpH~
lat. ferv. fi autem fervus fruduarius haeresfit inftitutus, legatumve quid
d, aut donatum fuerit, intereft cujus gratia vel heres fcribitur , vel ei
kgatur, donaturve: Etenim fi quidem contemplatione fruduarii aliquid

DiSSETLTATIO

eî rcKdum fùerit, vel doiiatiim,fru(ftuario: fin vero pmprietarn, ei: fi
fimpliciter ipfius lêrvi proprietatis domino fimiliter acquiretur. /. ■gt; i '

III.nbsp;Si fundi ufusfrudus rdidus fit , non tantum quicquid in fundo
nafcitur fruduariierit, fedamp;apium, fi in eo fundo fint, ufumfrudum
habebit ; lapidicinis quoque, cretifodinis, amp; metallis, etiamfi demum
poft ufumfrudum legatum inventa fuerint , rede utetur fruduarius
quia appdlatione fundi omnes ejus partes comprchenduntur. Lii^.f-de
R.J. Jam alluvionis jus, aucupiorum amp; venationum , pifcationumque
reditus ad eum pertinebit. Denique amp; inftrumenta fundi legato contine-
buntur. /.9./. 15.§.lt;ï.Inftrumenta autemfundi (utUlpianusnofter
ex Sabini libris ad Vitdlium fcriptum reliquit) intdliguntur omnia, quae
frudus quaerendi, cogendi , confervatidi gratia parata funt , ut villici,.
boves, equi, oves, aratra, ligones , corbes,falcefque mefforiae, dolia,.
amp; fi qua ibi fimilia enumerantur. /. 8.10. ^ iz.f.delnJiruEl.'ud mfirtim.
leg. Aedium ufufrudu reiido omnia fimiliter commoda amp; emolumenta,
omniaque quase ad aedes pertinent, fruduarium fequuntur. d. l.^.i.6.
f, h. t,

IV.nbsp;In pecudum frudu non tantum lac e(l, amp; pilus, amp; lana-, fed amp;
agm, amp;haedi , amp;vituli, amp;equuli, amp; fuculi fimul ac lucem adrpex.e-
nnt , Itatim pleno jure fiunt fruduarii. ^.ij.I„B.derer. dtv.l.iï.f.de

Partus tamen andilae in frudu non eft. d. §. 57.. Infi. de rerJiv. l.
i,f.deHfiir.L6'^.f.h.t. Nequeenim ad hoe habentur ancillae , ut
pariant , fed ferviant. L 1-/. f. de hered. fet. Denique abflirdum vifum
Juit vetenbus hominem in fiudu dfe, cujus gratia omnes frudus rerum
natUTa compara vit. d. §. 37. d. /. 28. i.

V.nbsp;Cum vero ea fit natura Ufusfrudus, ut confiftat in rebm alienis^
^tque iis utatur fruatur fruduarius fdva ilUrptm fuhftantia, nec non
«fdem finito ufufrudu reftituat, jus civile autem nihil fingat, nifï qood
fieri poteft; manifeftum eft, res fungibiles five de naturali ratione, five
«e Civili quaeramus ufumfrudum non redpere. §. 2. Injl. h. t. quippe
RUae nullum ufum, nullum frudum , nullam praeftant utilitatem , nifi
confumantur, amp;utendo pereant , velutivinum, oleum, frumentum
caeteraeque res pondéré , numero,^ amp; menfura conftantes, quitus abnii
quot;on uti dicimur. Utimur enim his, quae nobis utentibus permanent :
■^butimur illis, quae nobis utentibus intereunt. Ex its itaque rebu'j

nihil poteft : conflimi quoque res nonpoflunt,
» 1 ab eo , cujus propriae funt : quare , ut dominium in fruduariuni

VII Quoniam igitur hae res ita comparatae funt , ut m genere luo
funaionem recipian?. /. 2. §. i./. dereb.cred. P^v fimihtudinem quam-
dam , amp; beneficio cautionis rede earum quafi ufumfrudum conftituit
ampliffimus ordo. Nam quemadmodum in vero ufufrudu penes alium
eft ms utendi fruendi, penes alium proprietas: ita hic quoque legatanus
dicitur habere ufumfrudum , heredi loco proprietatis cautio eft , vel ^
omifl-a obligario . qua tenetur ufufruduarius fublato ufufrudu ad «
ejufdem qualitatis reftituendas /.5.§. i-/- de ufufr. ear. rer.
modum in ufufrudu natural! res falvae permanent amp; integrae , de etaque
ftrvitute reftituuntur : ita amp; in fido falva rerum fubftantia intelhgitur

dem , qua illae fes, cum ufusfrudus ad fruduarium pertinere defierit,
redduntur, quia aliae funguntur vice aliarum , amp; tantundem praeftant,
ac fi ipfae res fuilTent reftitutae.nbsp;_nbsp;^

VIII.nbsp;De pecunia numeratadubitari poteft, utrum proprio, anquau
ufuifruduifitannumeranda, utpote quae ufu neque confumitur, neque
tollitur, neque minuitur, fed corpora ejus in fua fubftantia durant. Pla-
cuit tamen earn , quoniam expendendo amp; alienando , affiduaque permu-
tatione quodammodo extinguitur, ita ut ufum atque dominium non tarn
ex fubftantia praebeat, quam ex quantitate. /. i./. de contrah. empu aa

ix.nbsp;Veftimentorum fitne verus, an quafi ufusfrudus, 'anequam dis
fentiunt viri eruditi, alii ea ad verum , alii ad ^t^umque ujurnf^
diverforefpeduapplicantes, moti §. 2./«^it.^.r. quot;^i veftm^n a in quot;U
mero rerum earum recenfentur. quae confiftunt in abufu , amp;

T A T I O

ftimant Tribonianum inconfulto errore Japfum , neque minus veftium ,
quam navium , amp; vaforum quafi ufumfruäum efle , ufu namque non
confumuntur, {êd atteruntur, amp; détériores fiunt. Navium tamen vafo-
rumque , quamvis amp; ipfa teruntur , ac ufu longiore vilefcunt, verum
ufumfruéèum conftitui certi eft, acindubitati juris. /. ii. §. i.ff. h, t.l.
iz.jf.ußtsfr.Cuem.Cav. Verum autem eflTe veftimentorum ufum eaque
haut numeranda in rebus, quae ufu tolluntur, inde colHgitur, quodal-
teri amp; locari poflunt, dicommodm.^.i. ante uk. Infi, de locat.amp;conduB.
/. 15. ^. ^.ff. h. t. fecus ac resfungibiles. arg. /• 3. § dlt.jf. commod. Quare
probari nullo modo poteft Doöorum dlitindio : fi veftium ufusfruftus
legatus fit inftarquantitatis, intelligitur quafi ufusfrudus rcliftus : fi autem
lïmpliciter ut cujufvis alterius corporis, verus. Nam amp; idem pari ratione
de aliis rebus omnibus dicendum foret, atque in iis diverfo intuitu modo
quafi ulusfi-udus modo verus conftitui poflet quod nemo facile dixerit.
Mitto, quod legatario injungitur veftibus uti boni viri arbitratu , 1.15 .§.4.^.
h.r. quod veri ufusfrudus proprium eft l.T.pr.amp;§. uit ff. ufufr. quem.
Cav. Mitto , quod fruduarius liberatur , amp; fatisfacit heredi , fi veftes
finito ufufrudu fine dolo malo attritas , amp; quod inde exftat, reddide-
rit. /.9.§. i.antetilt.ff. eod. quod amp; ipfum proprio duntaxat ufuifrudui
convenir. d.Li.pr.amp;§. dt. eod. tit. fane Vlpianm /. 15. §.4./. h.t. ve-
rum amp; naturalem ufumfrudum in veftimentis conftitui exprelTis verbis
tradidit, id quod hac luce clarius eft , fi textum illum incuria aut infci-
ï^ia librariorum corruptum emendemus atque reftituamus ex conjedura
Gerardi Noodt , viri in difciplina juris atque legibus populi Romani
nofcendis, explicandis, docendifque fcientia atque ufu nobilis , amp; rl-
luftris, Ub.z. Probab. cap. 4. ad hunc modum : Etß veflimmtorum ufus-
fruElas legatus ßt , non ßcut quantitatif ufufruElu legato dtcendum efl , ita
**ti eum debere , ne abutatur amp;e. Neque adverfatur opinioni noftrac ,
quod idem ille Vlpianus ibidem fubjungit : veßimenta locari non pojfe.
Fruduarius enim boni viri arbitrio uti debet amp; ad rei conditionem , ad
quam a patrefamiliarum eft parata, d. l. 15. §. i. ff. h. t. quam-obrem fi
teftator non fuerit folitus locare veftes, ufufrudario quoque jus non eft
eafdem locandi, quia vir bonus ita non uteretur. d. l. 15. §. 4. fi vero
tales fint veftes, quae locari folebantateftatore, idem quoque fruduario

SEries noftri inftituti ac difpofitionis eo nos deduxit, ut perrcrutemur
quemadmodum conftituatur ufusfrudus , amp; a proprietate feparetur.
ld quod pluribus modis accidit. l.ó.f.h.t. Conftituitur enim vela
Lege, vel a Judice, vela Domino.

I. A lege : ut patri in bonis adventitiis filiifamilias. §. i. Infi, per q»-
perf. C. acqpdr. 1.6.1. uit. Cod. de bon. quae, lib, quod tamen non eft perpetuum,
nam quibufdam cafibus ftatim plena adventitiorum proprietas filio acqui-
ritur. ut ecce : fi reclamante patre filius delatam fibi hereditatem adierit.
d.i. ult.pt. verfic.five e contrario. amp; §. i. Cod. de bon. qu. lib. Si quid filiofa-
miliarum relidum fit, aut donatum ea lege, ne adpatrem ufusfrudus ve-
niret. Si filius ad hereditatem fratris foxorifve una cum patre admittatur.
idem juris eft in his, quae filio deferuntur, fi genitor finejufta caufauxo-
rem dicatur repudiafle. jiuth. Excipitur cum z.fiqq. Cod. eod. tit. Praeterea
patri per emancipationem filiumfamilias paterno nexu liberanti ab Imp^a-
tore Juftiniano tribuitur Ufusfrudus in parte dimidia earum rerum filu
emanclpati, quae acquifitionem effugiebant, amp; propietate ten us ei acqui-
rebantur. §.z. Infi, per qu. perf. C. acq. 1.6. Cod. de bo», q. lib. Cumantea
hoc cafu Conftantiniana conftitutione parens tertiam partem non ufusfrudus,
fed dominii rerum fibi poflet retinere quafi pro pretio quodammodo eman-
cipationis, amp; remuncrationis ergo, d.§.z.amp;cd.l.6.§.^.nbsp;^

II,nbsp;Sic mulier fublatis ex priore conjugio liberis ad fecunda vota tran-
fiens , quicquid ex facultatibus defundi mariti five fponfaliorum jure,
five propter nuptias donationibus, five mortis caufa fadis , fuerit confe-
lt;iuuta: quicquid ex teftamento jure diredo , aut fideicommiffi, aut le-
gati titulo , vel cujuflibet munificac liberalitatis praemio ex bonis prioris

. mariti perceperit, horum omnium Lege amittit proprietatem , amp; foluni
ufumfrudum retinet, /.j pr. cum Juth. feq. Cod. de fecund, nupt. idem
dicendum eft de bonis , quae ex fucceflione filii praecedentis matrimonu
ad matrem venerunt. Amh.ex tefiamento.Cod.eod. Et e contrario maritus,
tjui ad fecundas nuptias pervenit in bonis a priori conjuge quolibet modo
profedis acquirit ufumfrudum proprietate amilTa. /. Cod. eod. tit.

III.nbsp;Lege denique conftituitur Ufusfrudus, ficut reliquae fervitutes,
per ufumdiuturnum, amp; longi temporis praefcriptionem : fi en™ a
non domino, quem dominum elfe credebat bona fide ufumfrudum fundi
emerit , eoque diutino tempore , amp; longa quafi poflellione , fcih uit^^

E R T A T I O

praefentes decennio, inter abfentes viginti annis. fr.Infl.deVfitca^. fuerit
ufus, nancifcitur jus utendi fruendi. /. ult. in fin. Cod. de fraefiript. long,
temp.

IV.nbsp;Per Judicem fegrcgatur ufusfrudus a proprietate in judiciis divifo-
riisfàmiliae ercifcundae, amp;communidividundoadjudicationibus, amp;con-
demnationibus proprietatem alteri, alteri frudus aflignantem , fi divifio
rei fine cujufquam injuria commode fieri nequeat. /. 6. §. i./. h. t. L 16.

V.nbsp;Do»7»»»f ufumfrudum a proprietate fecernit aut ultima voluntate,
aut contrailibus inter vivos. §. i. Infi. h. t.l.^. pr.f. eod. l. 4. Cod. d. t. quia
fuae quidem quifque rei moderator eft, atque arbiter. I. zi. Cod. mand.

VI.nbsp;Si igiturteftatorufumfi-udum fundi alicui legaverit, ad haeredem
nuda pertinebit proprietas, ufusfrudus ad legatarium. Contra fifunduin
alicui legaverit dedudo Ufufrudu, apud legatarium manebit fok proprietas,
apud heredem ufusfrudus. §. 1.1^, h. 1.1.6. f. eod. l.^.f.ßufusfr.fet. ajo de-
dtdlo ufufruüu : nam fi uni fundus fimpliciter legetur, alteri ejufdem fundi
ufusfi-udus, uterque in ufumfrudum concurrent, etiamfi aliter fenferit te-
ftator. /. 19./. de ufi amp; ufufr.leg. 1.6.ff.deVfufr. ear. rer. quia quifundum
fimpliciterlegavit, etiam ufumfrudum ejuslegafleintelligitur. arg.l.lt;,%.f.
de verhor. oblig. fane alia ratio eft, quod in judiciis diviforiis, fi judexalterf
tundum, alteri ufumfrudum adjudicaverit, non communicatur ufusfrudus.

VII.nbsp;Relinquiturautemufusfrudusvel perfi/l2;»»rfrw»f«», cum heres ju-
betur alicui dare ufumfrudum; quod fecilfe intclligitur, fi legatarium in
rundum legatum induxerit, eumvepatiatur uti frui. l. 3.pr.f.h.t. ejufmodi
enim legatum fado heredis praeftatur, uti Paulus lib.T, .fent.tit. 6. litteris con-
hgnavit : vel per vindicationem, veluti Vfumfruäum fundi Corneliani Gajo
■^aeviodo, lego, l.zo.f.h.t. CiveVfumfruäum Gajusßbihabeto.l.^/^.^.i^ ffquot;.
^ I. quo cafu ftatim a morte teftatoris ipfo jure legatario funâ ufus-
frudus abfque ulla traditione heredis accjuiritur, quia ipfe ex voluntate de-
|undi ufumfrudum invito herede vindicare poteft. arg. l. ult. jf. defervit,

•quot;^elidunijurcvcteriobtinebat. Veruntamenhodiepoftea, quam omnium le-
gatorutn jura inter feexaequata funt, idem eftutriufque legati effedus, nifi
«lamfefte teftator aliud voluerit. §. 1. Infi, de Legat. l.\. Cod. comm. de Legat.

plurimum intereft, quemadmodum legati verba fuerint concjta. Etenim fi
his verbis legatum fit comprehenfum : FthBhs annuos fmdtCorneltami'hblw
Maeviodo, lego. perinde accipienda eft oratio, atque fi ufusWus tundi
effet legatus, quia haec mens teftatorisfuiffe videtur. /.41./. de VJ. amp;
leg. Lzo.f.h. t. utpote qui legatario plenam tribuit poteftatem propria auao-
ritatefruduscapiendi. Si vero ita fuerit legatum : Fmdi Aehntiam redttus
uxori meae, qmad vivat, dari volo. Non videtur ufusfrudus relidus, fed tan-
tum annua quantitas, quam vivus paterfamilias ex locatione fundi redigere
confueverat. l.i%.f.de uf amp; ufujr. leg. quia uxor ipfa proprio arbitrio frudus
percipcrenon poteft, fed ex manibus heredis eos debet confequi.

IX.nbsp;Si quis autem fine teftamento alteri velit ufumfrudum conftituere,
padionibus amp; ftipulationibus idefficerepoteft.§.i./»/.^.r./-3-r#M-lt;^lt;quot;=^-
€od. hoe eft, quocunque contradu, aut jufto titulo ad dominium transferen-
dum idoneo, veluti emptione, permutatione, donatione, arg. L 31 'f^-JT-i'
acq. rer. dom. nudo enim pado jure civili nihil agitur, neque ex eo ulla nafci-

turadio, nificaufafubfit. L-j.^.^.ff.defaÜ. autilludlegefueriuonhrma-
tum. /. 6.1.17. §. I./. eod. aut contradui bonae fidei in continenti ad;edum.

X.nbsp;Juftum autem titulum quafi traditio, five patientia domini, quae
eft loco traditionis (res enim incorporales proprie traditionem non reci-
piunt), fequatur neceffe eft. l.ii. ^.x.fJepubl. in rem aü. l. ult.f.defervit. l.i.
^.ftlt.f.deferv.praed.r/tft.l.T.pr.f. qmb.mod.Hfmfr.amitt. Siqmdemtradmni-
hm amp; fifrcapionibm dominiarerum, nonnudispaElistransferuntur. Lio.Cod. de
Paa. § .40. Infi.de rer. divif. quae régula generalis eft, nec minus ad fervitutem,
quam rem corporalem acquirendam pertinet. arg. 1.3. ƒquot;. de oblig. amp; aSt-

XI.nbsp;Itaque quibus in caufis dominium rerum corporalium apifcimur per
traditionem, iniifdemrerum incorporaliumnancifcimurperuniusufum ^
patientiam alterius, quae traditio eft naturae harum rerum congruens. /•

XII.nbsp;Sed quod diximus ufumfrudum conftitui inter vivos padionib^ »
ftipulationibus, hoc de vero intelligimus ufufrudu, non etiam de fidquot;^
quippe qui fupremo tantum conftituitur judicio. §. z.Infi. h. t- amp; tot. ttt.ff'
de H^ufi-. ear.rer., ubi femper legati, nunquam contradus fit mentio.

Xni. Poteft Ufusfrudus conftitui vel pure , vel ex die , ƒ^^ ^
conditione. /• 9- §• 4- /• exhib. 1.4. f. h. 1.1.16. f. Qmb. mod. W-
amitt. I 16. L z-f- Fam. ercift. vel pro parte rei divifa , vel pro pai
indivifa. I. 5. f. h. t. I. 14. Qmb. mod. Vfmfr. amnt- l-^-P
eod. Eft enim ufusfrudus dividuus , quia frudus in fruendo live pj

dpiendoeft , quod cum in fido confiftat in partes divifionem recrpit. /»
I5.§. i.f.deacceptil.Li. §. 9-f-adLFalcid.l. Si.pr.f. eod. I. 19. f. de uf.
amp; hob. quod ramen peculiare eft in ufufruftu. Nam caeterae individuae
funt fervitutes, quia ufus earum indivifus eft, nec pro parte effe poteft.
1.17.f. deferv. 1.4. §. i^.fffi ferv. vind-1. J.f. ad I. Falc. d.l.i. §,9- f- eod. L
ip. f. de m. amp; hah.

quot; quot;E autem dominustcmeredefraudetur rebus fuis, verum fecurus effe
poflit de proprietate, non ante is, cui conftitutus eft ufusfrudus,
confequitur jus utendi fruendi, quam fi repertorium ( qüod vulgo
inventarium dicitur ) fuerit confcriptum omnium rerum , quae in ufufrudu
funt, ac de utroque caverit fruduarius: amp; fe ufHrHmfrmtmHm boni viri arbri^
trMM\ amp; cum 'Ufusfruüuf ad eum pertinere defnet,rejiituiurum, qtiod inde
extabit. l.\.pr. amp; Vfufr. 0mm. cav. 1.15 .pr. f.h. t. l.a^. Cod. eod. Non
autem ipfam rem ftipulatur proprietarius, fuae ehim rei inutilis eft ftipulatio.
l.i.^.ult.f.Vfufr. Ouem.cav.^.i. Infi.de Inutilftip.U l.§.io./. deoblig.
^ dl. Sane rem fuam fibi reftitui rede ftipulari videtur. /. %z.pr.f. de verb,
oblig. fic quidem cavetur in Ufufrudu vero.

I.nbsp;Sed cum abfui'dum fit a domino rei exigere cautionem de utendo boni
viri arbitrio, longe alia fatifdatio praeftari folet in quafi Ufufrudu. Gavet
enim ille, ad quem id commodum pervenit : fe finito ufufrucln aut ejufdem
^neris , ^ qualitatis res redditurum , aut earum loco aeftimationem, fi res
fiicrintaeftimatae. §. 2. Infi. h. 1.1, -j. f. deVfufr.ear. rer.

II.nbsp;Utraque cautio fruduaria fidejuflbresrequirit, non etiam fufficiunt
pignora , quia neutra non fatifdatio eft. I. 15. pr.f. h. 1.1.^. Cod.eod.l.7.
Prf.Vfufr. Ouemcav. 1.8. §. ^.ff- Qui fatifd. cog.L%.jf. de Vfufr. ear.rer.
fatifdatioeninTeftcautio, qua adverfarium noftrum fecurum facimusdatis
fidejufloribus I i.f. Oui fatifd. cog. Praeterea amp; Praetor fatifdari jubet.

pr.f.Vfufr. OuemT^v. I. lt;■ §• i eod. Praetoriae autem fatifdationes
perfonasdefideranTpro fe intervenientium, ncque pignoratitiis cautionibus
locum faciunt. I. j.f. deflipulat.praet. arg- tot. tit.f. Omfatifd. cog. Ubi nc
ünusquidem JCtus pignorum meminit.

III.nbsp;Quod fi per contumaciam nolit fatifdare fruduarius, aut perino-
piam forte fidejuftbrem reperire nequeat, nulla dabitur ei adio petendi
uiumfruQ-m^ I. ó.fr.f.ut.inpojfèfje^^.velfideic.ferv.cauf. ef. lie.1.17,.pr.-

7.pr.f. ufufr. Ouem. cav. quia ipfi fub hac conditione ut fatifiet
cfle videtur ufiisfi-udus, amp; ejus adio. Nam ficut ipfc uti frul debet, ita
proprietariumoportetcertumeffe, atque fecurum de proprietate.

(impoifibilium autem nullam obligationem elfe. /. 185. delL J.) quid
enim facilius fieri poteft, quam fidejufforem habere? difficilis itaque qui-
dem eft ilia conditio, ftteor, fi eum refpiciamus. pro quo alii propter rel
familiaris anguftiam intervenire recufant; non plane impoffibilis. Ita fe res
habet fi de jure civili quaeramus.

IV.nbsp;Aequitas tamen amp; humanitas fuadere videtur, fi praeftandae cautionis
fidej uflbriae facultaledeftituatur fruduarius : aut pignora idonea recipienda.
Arg.l.ii.^.ult.f.depecun.confiit.l. i.^.^.ff.decollat.l. 59. §. uit. f. man^
dat.l.^.^.%.ff.deFidek.lihert.WLt, fi homo frugi fit, ac propofito fan-
diffimus, juratoriaecautioni eum committendum. arg. Auth, Generaliter.
Cod. de epifc. amp; Cler. Nov, 112. cap. z. l. 6.ff.ft cui pl. per. l. Falc. quo ca-
fu amp; proprietatis domino rei fruduariae curam gerere concedi debet. Aut,
fivitae fuerit diflblutioris, fufpedae ac minus probatae bona fruduaria pe-
nes fequeftrem deponenda , qui ufufruduario de frudibus refpondeat.
arg, l. 7- §. uk. ff. Qm fatisd. eog- /• 5. §• i in fin ff- ut legate feu fideic- fèrv. c.
cav. aut apud ipfum remanenda proprietarium,qui contra fruduario idonee
caveat : totum tanen hoe negotium permittendum judicis arbitrio , qui
diligenter inquirat , quid optimum fadu fit, ut in omni eventu amp; pro-
prietatis domino fatis fit cautum, amp; Ufufruduarius nullo non gaudeat emo-
lumento, ne pereatultima teftantium voluntas. Utor igitur verbis Pauli
exlib.àf6 adediBum , amp; condnàoHaec aequitas fuggerit , etfi jure de-
ficiamur. l- z. 5. in fin-ff, deaq amp;■ aq-pl- arc-

V.nbsp;Adeo autem praecife cogitur hanc cautionem praeftarc is, cui
ufusfrudus relidus eft , ut ipfi ea ne teftamento quidem a teftatore re-
mitti' poffir, /. I. 4. Cod. h.t. l.j. Cod.ut in Pof leg. vel fideic. quia in-
troduda eft in favorem heredis , ac proinde pugnat id quodammodo cum
natura amp; fine Ufusfrudus, Praeterea remoto cautionis metu, frudu^io
praebetur delinquendi occafio, abutendi rebus fruduariis, amp; pro Ubi-
dineiniisgralTandi. Legibus itaque remilTio cautionis interdida
d.LL, amp; bonis moribus adverfatur, malitiis quippe indulgendum eflett
quare favor ultimae voluntatis., acfummapatrifemilias legexii-Tab. con-
ccffa legandi poteftas nihil hic quicquam facere poteft, quo minus fruduarws
ab onerc praeftandae cautionis liberctur, cum nemo poflît extremo judicio
conftituere, ac cavere, ne legibus fatifdationem exigentibus in fuo teftam^-
tolocusrelinquatur. /. 'i^-ff.deleg. i.l. 112.§. i.ante ult.ff.eod,nbsp;Vl-

VL Quod fi forfan cautio a teftatore fiierit remifla, non puto vitiari
ipfum legatum ufusfrudus, fed earn pro non fcriptahabendam, permitten-
dumque nihilominus legatario fatifdare, amp; uti frui. arg. l. 6. pr.f. ut fKpoß
feß.leg.vel.ßäeic.firv.C.eßlic.

VU. Quum autem in gratiam amp; fecuritatem heredis inventa fit haec cau-
tio. l.i^.fr.ß'.h.t. nullus dubito, quinheredi liceat earn remittere. arg.
/. yi .ff.ad l.fal. L 46 ff.def(ïf?.neque temere :quilibet enim poteft favori ac be-
neficio pro fe introdudo renuntiare /. 51 .Cod.deEpifi.amp;der.l.i9.Cod.dePaü.

VIII. Illudquaeri folet, an cautio fit de fubftantia ufusfrudus ? De ve-
ro conveniunt plerique interprétés, nihil earn commune haberecumfub-
fiantia ejus. De fido non aeque inter omnes conftat, aliiajentes, negan-
tesalii. Placet in magna copia eorum, qui diffentiunt, fcntentia negan-
tium. Non inficiamurcautionem eatenusquodammodo de fubftantia impro-
prii ufusfrudus dici poffe, quatenus confidcratur, quodremedio cautio-
nis, quae vice proprietatis fungitur, primumafenatufuitconftitutus. §. ï.
Infi. h. 1.1, z.ff. deVßußr.ear.rer. amp; quemadmodumnecelTario in proprio
ufufrudu fatifdato, fiidexigatur, cavcndum ante eft, quam res tradantuT
utendaefruendae, fic in hoc quoque nec res, nec frudus prius transferun-
tur./. I'i^.ff.h. 1.1.4. Cod.amp; restraditaevindicaripoflunt. I. j.pr.ff.Vft^r-.
quern, cav. amp; omifla cautio condiciutrobique. d.l.j.l. 5.§. i.ff.deußufr,
ear. rer. Veruntamen fi paulo diligentius rem perpenderimus, nonmagis
cautionem , quae inquafiufufrudu proprietatisvicemgerit, formam elle
amp; fubftantiam hujus ufusfrudus reperiemus, quam proprietatem veri. Cer-
tum quidem eft,ficut proprius amp; naturalis u fusfrudus nullus eft fine proprie-
tate, quae ei cx adverfoopponitur, ita nec quafi ufusfrudus haberi poteft
fine cautione, quae fi praeftita fit, loco proprietatis eft : caeterum fi fue-
rit omilfaabheredeCnegligitur enim interdum l.'y.^.x.ff.de ußufr.ear.rer)
Bon ftatimufusfrudusproprietatedeftituitur, nequeeominusconfiftit, amp;
extinguitur fuo modo : hoc enim cafu res, quae finito ufufrudu in eodcm
genere, cademque bonitate reftituuntur, proprietatis fpeciem prae fe ferunr.
^.i.lnfi.h.t.l.j.ff.deVfufr.ear.rer. Quidmulta? pofle quafi ufumfru-
dum confiftere fine cautione plufquam mmlkdeVlplamusegregiuslib. jB.ad
Sahinum refcTt, docens -.pecuniae, aliarumciue rerum, cjuaeinahfumptic'
»eßunt, (jmßußtmjfruaumreäelegari-, etiamfi cautio aut fuerit omijfa, aut
mlla imervenerit. Quam fententiam amp; Sabinus putat veram, amp; Celfus lihro
quot;ßavodecimodigeßorumprobat. l.'^.^.i-ff.deVßufr.ear.rer. heredi tamen
juseflTenegledam cautionem conftanteufufrudu, fivelit, exigcndi, aut
finito eodem condiccndi ipfam quantitatem,quaeproprietatis4ocum obtines.

IX.nbsp;Licet autem adeo neceflaria fit haec cautio, ut, ficutdiximus, à
teftatore remitti nequeat, excipiuntur tamen nonnulli, qui, uti dent fatis,
coginonpoflunt. Sic excufatur ab onerefatifdationis is, cui ufusfrudus
pure, proprietas ex dierelidaeft, quia heredis nihil intereft, quemadmo-
dum futurum fit de proprietate. Conftatenim illam ad ipfum fruduarium
hcredemveejus brevi perventuram. i. 9. ^.z.ff. ufufr. Quern, cav. Item pa-
ter , cui a lege eft conftitutus ufusfrudus in bonis filiifamiliarum adventitiis,
quia reverentia patri débita impedit, quo minus ratiocinia, amp; cautiones ab
eo exigantur, neque amor amp; pietas parentum in liberos finunt quicquam
mali amp; finiftri degenitorefufpicariautmetuere. 1.6 ^.z.l.ulc.^./\.Cod.de
bon. q.lib. Nec non fifcus, quia non foletisfatifdare./. i.§. iB.ff.utlegat.feft
fideic.few. C. cav. Sed femper idoneus efle fucceifor, amp; folvendo, /. 2.

i.ff.defund.dot. Denique donator omnium aut partis bonorum, qui fibi
refervavit ufumfrudum, eo quod mitius cum illo agendum, qui ex fua
liberalitateconvenitur. arg.l-19- §. i.l. ^offderejud.

X.nbsp;Praeftita cautione pro ufusfrudus conftituti amp; promiffi quafi traditio-
ne tribuitur fruduario adio in perfonam, fi in ftipulationem ufusfrudus
dedudusfit, qua adverfuseum, quipromifit, agit. I.i6. Cod.h-t.arg.l.
zo. Cod. de PaEl- Proacquifito, five ex teftamento derelifto ufufrudu
datur ei aftio in rem confèlforia, arg. §.z. Infi- de legat.l-1. Cod-comm. de
Legat. qua ufumfrudum fibi competere afferit adverfus vel non reftituen-
tem vel quemcunque impedientem. §.z.lnj}. de aB-1nbsp;amp; z.ff.Ji
ufisfr.pet. ad hoc, ut judex pronunciet atquedeclaret, jus elTe fibi utendi
fruendi, condemnetqueadverfarium, ut patiatur adorem uti frui, ac ca-
veat de in pofterum non impediendo. /. un-cod- utipofidarg.l.j. l.iz.ffjtferv-
vind. reftituatque frudus (fi forte reus poffederit) perceptos cum omni
caufa arg- l-').§.ult.ff.f ufusfr-pet.

XL Qpcefito ufufrudu hberum eft fruduario vel per fe uti frui rebus in
ufumfrudum dedudis, vel alteri jus utendi fruendi locare, vel vendere, vel
quolibet modo gratis concederc' l- 12. §.2./-58 I. ■!,9.l-^o.ff-h-1-^-1-Infi.
de uf amp; hab I- 66-ff- de jar. dot. vcl pignori dare. I- 11 z.ff depign. rsquot;
poth- arg. l.9-§. i.ff- eod-1- 49 ff de ufur- /• jz-ff. de R. J-1. 8. pr-ff i^mb mod.
pign vel-hjpoth folv. etiam invito herede-/■ 67-ƒƒ./?.?•

XII. Quod tamen ita eft intelligendum, non quafi fruduarius jus perfo-
nale, quodexLegato autconventioneacquifitumeft, in extraneum trans-
fcrre, amp; alium novumquefruduarium pro feneforte juvenem fufficere poffit:
adeo enim perfonae cohaeret, ut cum ea extingui necefle fit./.5. §.ult.ff. Omb*
mod. ufusfr. amittit, 1.8 .§ ult.ff. deperic. équot; comm. rei vend, fed hoc retento jus

reale, quod extra ejusperfonam in ufu amp; fruftu bonorum fruâuarîorum
confiftit, permittitur ipfialienare, fic utquamdiu vivat vel in eodemftatu
permaneat fi-uduarius, condudor, vel emptor, vel donatarius omnes perci-
piat frudus : fi vero decefferit, vel capitis diminutionem fiierit paffus, inter-
cidat ufusfi-udus, amp; ad proprietatem revertatur : quia uMruduarius plus
juris in alium transferre non poteft, quam ipfe habet. /. ^^.ff.deR.y. neque
domino proprietatis ulla fit injuria, cum ufuslrudus Temper aeftimetur ex
perfona fruduarii, utpote qui eum vel per condudorem, vel emptorem,
vel donatarium retinere videtur. d. l.i 2.§.i. /.jS Ll^.ff. h-1. nam quod quis
per alium facit, per fefacereintelligitur.^îr^./. 5.§. i. ff.de Admin, ^fer.m.

Sic fruitur ufufruduarius omnibus commodis, omnibus emolumentis,
omnibufque voluptatibus, quae vel ex re, vel ejus occafione capiuntur.
l.j-l.9.l.^9.§.i ff.h.t. Aequum eft, ut onera, quae rem fruduariam co-
mitantur, fubeat, fuftineatque, ne quid de proprietate detrahatur- d- l.j. §. 2.
amp;'^-ff.h.t. nam fecundum naturam eft incommoda cujufquereieumfequi,
quem fequuntur commoda. Lio ffdeReg-jur.

I.nbsp;Ejus igitur, ad quem ufusfrudus pervenit, officii eft, ut rem, quem-
admodum earn acccpit, falvam amp; integram , quantum cura, induftria, amp; re-
farciendo fieri poteft,domino proprietatis fervet. /• 6'y-ff h-1.1.1- §• 7 in fin.
ff.ufufr. Ouem.Mv. ficagrumaratroprofcindere, frangere humum raftris,
ftumenta fulcis, vineas fcrobibus mandare, ulmis adjungerevites, aquaedu-
dusreficeredebet./• i;-§- z-ff-h.t- arbores adferere , propagare- /.y.§ ult.
ff,eod. in vinearum demortuarum vel arborum locum alias fubftituere cogi-

tur,nefegncsjaceantterrae. §-58-/»/? derer.div-l-iB.ff h t- amp;quiapriorcs,
ad fe pertinent- d-1 i8-nifi turbine dejedae, ac vitempeftatis fuerint everfae,
quae calamitas proprietatis domino ferenda eft. /. '^p.pr-ff.h r. quoniam ipfe
evum commodum plurimum fentk. /. ii pr.ff.eod.

II.nbsp;Servum quoque ufufruduarium fufficienter alere, amp; fecundum or-
dinem ac dignitatem mancipiorum veftire /. 15. § z.ffh. t- aegrotum cura-
I'e ac confirmare, medico honorem habere debet, l-^yffieod

ni. Gregis vel armenti ufufrudu legato in locum defiandorum vel inu-
ïilium capitumnova fubmittere, amp;ex foetugregem armentumve fupplere
fruduarii munuseft. §-'?8- Infi- derer divifJ- lt;58. §. 2. L 69, ff h-1- rede enim
colere amp; tanquam bonus paterfamilias uti debet- 38. id quod cautione
fruduaria in fe recepit. /, i-pr-amp; §• 3-ƒƒ ufufr Qwm cav, Hinc elegans lo-

cus Kirgilii lib. i-Georg- verfSy amp; dignus, quem adfaibamus. Verba ejus
hacc funt:

Semper erunt , quarttm mutari corpora malü,
Semper enim refice : ac nepofl amißa require,
Anteveniy amp; fobolem armento fortire quotannis.
Si vero exillo grege aut armento nulla fuerint a^ata prioribus demortuis,
aut fi abortierint pecora , vel foetus prius perierint , quam pofTent fub-
mitti, nova aliunde petere non habet necelTe. d 1.6%.^.z-ff-h.t.

IV.nbsp;Fiunt autem corporafubftitutadomini, ea, quibusfubftituuntur,
fruduarii. l.Ó^.ff.ht- Quid ergo fi non fuppleat ? tcneturadidproprie-
tario. i-jo.^r-ff. eod. Quod fi non gregis, aut univerfitatis, fed fingu-
lorum capitum relidus fit ufitsfrudus, non eft cur ufufruduarius fup-
ponat, cum tot fint ufusfi-udus, quot funt capita, quorum uno fublato ^
ejur erit ufusfrudus extindus- d.l-jo.^.l- _nbsp;.

V.nbsp;Aedificiorum ufusfrudus fi ad aliquem pertineat, farta teda ea praefta-
bit. l.-j. §. z.ff- h-1- reficietque quicquid fuo fuorumque fado deteriuseft
redditum. l-6^.pr-ff.eod- neque folum neceifarias refediones facerepoterit,
fed etiam voluptarias, dummodo aut nihil ampliet, aut utile non detrahat.
d. l.j- §.i.l-iy§-7-ff-eod. quamvis melius efletrepofiturus-/.8.j5^i.f- Si
vero vetüftate corruerint, liberum ipfi erit non reficere , quia ad modi-
cam tantum reparationem obügatur d l y-§.z.

VI- Hincquaefitumeftan fruduarius poflït novas aedes in fundo exci-
tare? amp; conftat eum nullum aedificium ponerepoffe, nifi quod ad frudus
percipiendos necelTarium eft. /• ij. §.6-ffht. Etenim fi ufusfi-udus aliter
commode exerceri, frudufque reponi ac cuftodire nequeant, conceditur
fruduario non tantum aedificium coeptum ad finem perducere, fed amp; no-
vum exftruere d-l- i^- §-lt;5 I jl-ff- eod quia ipfi licet omnia facere ad-
minicula, fine quibusutifruinequit. l-i-ff-fiufusfrpet. utpoteper-
miffbaliquo etiam permilfum id intelligitur, fine quo prius illudexpedi-
ri non poteft. arg l z ff-de jurifd- quam ob rem fi aedificio illo, non mdi-
geat fruduarius ad frudus quaerendos amp; confervandos , neque novum
aedificare, d l-i^.^-6.ff h-1. neque tedorium parietibus, qmrudeslue-
runt, imponere, tametfi meliorem, excolendo opus, dommi caulatn
rus cflet. l-^ ff-^od neque domum inchoatarnxonfummarepotent, heet

ea aliter non poffit uti, quia domus illius ufusfrudus non videtur reli-
dus, nifi in legando ufufrudu Ipedaliter fuerit adjedum, ut fibi earn
perficere liceret./.öi./quot;-^-^'

VIL Deimpenfis,qu3sfedtuu]fruduarius, itaconltitutumeft : par.
vaeamp;modicae ad ipfum refpident. i, 7, §. 2./. 27. §. ^.f.h.t. magnas a pro-
prietatis Domino repetet. d.l.j.^. 2. l.j. Cod.Eod. Si vero quis quaefie-
rit, quinam habeantur modid , quinam fumptus immenfi ? cum id nuf-
quam aperte definitum invènero , alTentior iis, qui hoc judicis arbitrio
committendum cenfentper/. i.^ifc//^.

VIIL Ad haec amp; alia onera, ut puta vedigalia, ftipendia, tributa, amp;
fimilia, etiamfi extra ordinem indicantur, agnofcere cogitur fruduarius. L 7.
^.i.l.y^.f.h.t.l.i^.f.deHf.amp;ttMr.leg. nec quicquamrefert, praeteri-
tane ea fint, an poft ufumfrudum conftitutum demum impofita. d. l. zi.ff.
deuf. amp; ufitf. leg.arg. l. 7#.defubl.amp;veüig.L 5. §. %.ff.dece^/Deniqueom-
nia agri onera ad eum pertinent. Lzj.^.l.ff.h.t. nifi omnes abforbeantre-
ditus. arg.l.q.%.z.ff.eod.

IX.nbsp;Legata tamen praeftareaefquealienumdefundiperfolvere, efle po-
tius heredis, quam fruduarii, veriuseft. § 1. Infi. de legat.l. ult.f. deaf.
amp; tiftifr. leg-1.69.f. adl. Falc. Quoniam heres eft obnoxius oneribus here-
ditariis. /. ult. Cod. dehered.aEl.1.1. Cod.Jicert.pet.l.i.^i. Cod. dehered.
velaü:. vend. Nam fimul ac aliquis hereditatem fibi delatam creverit adierit-
que protinus judicium teftatoris agnofcere, taciteque fefe legatariis obligarc
intelligitur. §. 5. Infi. de obi. q. q. ex contr.nbsp;ff.de obi. amp; ait.l. 5 .§. ult,
l.àf.ff.Ouib. excauf. inpojfef.eat. eoqueipfo momento fuccedit in univerfum
jus, quoddefundushabuit, atque ejus perfonam gerit, l.z^.ff.deverb.
fignif. adeo ut, fi femel heres extiterit, non poffit definere heres elfe. /.88.
ff- de hered. Infiit. /. 7. §• 10. jf. de minor. §. 5. Infi. defideic. hered. Sed obli-
gationes amp; adiones, quaea defundo coeperunt, in fe, ut pote qui ejus
perfonam fuftinet ; tranfmittantur. l.i.^.i6.ff.adfa.Trebell. Hoc am-
plius, poflet efle tam grande aes alienum, ut etiam multorum annorum
ftudus pares non eflent futuri ad id folvendum, quo cafu inutilis foret ufus-
fi'udus.

X.nbsp;Non itaque fruduarius cx frudibus, fed heresfatisfacietlegatariis,
«^aeterifquecreditoribus. Deducet tamen don-.tiones a defundo relidas, amp;
aesalienum ex bonis hereditariis. /. ult. §. 4. Cod. de. bon.q. lib. L ult.ff. de uf
^ f^fufr. leg. 1,69. ff. adl. Falc. in reliquisdemum mancbit ufusfrudus. Nam
necea, quae quis debet, habere intelligitur, nec bona dicuntur, nifi quae
lt;ictradoaerealienofuperfunt./.39. §• i-/- f'de verb.fgnif. l.jz. ff.de jur.

dot. I. II./ dej0r.fifi.l.z.§.i.f.decollat. Sequiturergo, utiniisufus-
fruâus relinqui nequeat.

NUnc ratiodocendiexigerevidetur, utreda procedamus ad fine)»
ufusfrudus, iterque fufceptum fine flexu amp; ambagibusconficiamus.
Expofitts enim modis ufusfrudus conftituendi, fubnedendi funt
contrarii, qui eum deilruunt atque evertunt, fequendufque in eo naturae
ordo : ut, qaicquidoriginem habuitacinitium, tandem occidat, amp;ex-
ringuatur. Cunda quippenafcuntur, crefcunt, decrefcunt, moriuntur.
Sed quoniam omnis difputatioeftde tiJufruBa ifqueex ufit àc frnS» eom-
pofitus eft, non alienum erit ante, quam manum ultimam open imponamus,
paucisadmonuifTe : Quemadmodum coveniant ufus amp; ufusfruäus, que-
madmodum différant.

1. Vjw ufuifruaui fimilis eft , quod uterque fervitus eft perfonalis.
l.i.f.deferv. Quibusmodisnbsp;amp;conftitit, amp; finitur : iisdem

l^.^-^-f.h.t. 'UfufruEluarius caufamproprietatisdeterioremfacere, inve
aliam formam rem tranfmutare non poteft, etiamfimelioremreddat. /. 13.

Eadem amp; in »y»lt;2mdicenda funt. Lult.f.
deufamp;htib Vfu Sylyae alicui legato ufumfruEtum relidum videri D. Ha-
drianus refcripfit. quia fi legatario non liceret caedere Sylvam amp; vendere, uti
ttfufruäuario conœàitm nihil ei prodefletlegatum. l.iz.pr. f.eod.'Eqai-
tii quoque legato nfu, fi forte aurigae teftator ufum hunc reliquit, fciens eunï
ejus effe infîituti acvitae, intelligitur ufumfruBum equorum legaffe, fic
mUfuariolocareeosliceat. l.iz.^.Oj.f.eod.tk. Nihilrefert, otruni qu'S
ufum habeat an ufumfrudum pecuniae vel aliarum rerum, quae inabiifu
confiftunt l.'j.^.z.f.deufufr.ear-rer.l. lo.^.i.f.eoU. Aeque is, ad quem
ufus pertinet, atque ille, cui ufusfruäus eft legatus fatisdarc cogitur. /• i-
J.amp;z.l. fi.ff.ufufr.O^em.cav.l. i-^.pr.amp;^.z.infin.ff.h. tJ'7'
L -y.^.z.f.deufufr.ear.rer. Q^admodum VfusfruBM, ficamp; ufus lega-
ti dies non prius cedit, quam adeatur hereditas. I. un. z.ff.Q^nd.dt,
ufmfr. leg. ced. l.z.l.i^.ff'. Omnd. di. leg. vel.fidek. ced.

IT. Sicut in quibufdam cum VfufruBu convenit VJhs, ita non per omnia
eundem imitatur. Minus enim utilitatis amp;commodi eft in ufu, quam 1»
ttfufruBu. §. r. Infi, de uf ^ hab. Itaque utendi ratio utrique amp; ufufruBua-
rio, amp; ufuario in pluribus longe diverfa. Hie acquirit omnes frudus non

modo ad neceffitatem verum etiam ad compendium, voluptatemque.
l.j.l.^.f.h-t. Ille ex fructibus tantum percipit, quantum ad vidum, in-
digentiam amp; ufum quotidianum fibi fuifque fufficit. §. i. Infi, de uf.^hab.
l. 11.^.1.amp; tot. tit.ff. eod. Quid quïris ? Utitur ille. l. z.ff. eod. tit. Hic
defi-uitur. I j.pr. 1.9- pr.ff.h.t. Libere hic in fijndo commorari poteft.
eumque colere. d.l.j.^.ult.ff.eod. Uli hadenus morari licet, ne domino
fundi fit moleftus, autiis, qui opus faciunt, impcdimento. §. i. Infi, de
ttf. amp; hab. 1.11 .ff. eod. ufmrim per fe uti debet.nbsp;3. Itffi.de uf. amp; hab.

Lil.ff.eod. Huicpermittiturremutendam fruendamalterilocare, vendere,
gratifve concedere. §.t.Infi.l.ii.ff. deuf.amp;h^./.12.§.2./.38■ /.39- /.40.
/. 6j.ff.h. t.fiif./eä. 4. §.n. ^ 12. Modica ad H/nfruBuarium rei refeârio
pertinet, aliaque onera fubire cogitur. /. 7. §. 2. /. 27. §.3. /. ^z.ff.eod.
Illi nullum onus incumbit, nifi cum omnes lucratur frudus, quo cafu
impenfas reparationis , ac caetera onera inftar ufufruduarii ferre debet. S£
vero adproprietarium fruârus redeunt, hunc (equuntur onera : fi ad utrum-
que, pro rata dividuntur. 1.18. ff. de ttf. bob-FritStui nfus mcR: Dfui
frudus deeft. /• 14. §. i-ff eod. Frui pro parte poffumus. Vti pro parte
non poffumus. /■ y ff. h. t. /• 19- ff. de uf téquot; hab.nbsp;quibus con-

jundim ufusfrudus eft relidus, gaudent jure accrefcendi. tot. tit ff. de
ufufr- adcrefc- ufmrii non item. Quia nee conjundionem recipit ufusjnecdi-
vifionem. d-1' 19-ff. deuf ^ hab.

SUpereft , ut doceamus, quemadmodum extinguatur ufusfi-udus.
Etenim ne eo femper abfcedentein univerfum inutilis effet futura pro-
prietas , aequum bonum vifum fuit certis modis interire ufumfrudum,
^ ad proprietatem regredi. §. i.lnfiit. h.t. l. 3. §. i. ante uit. ff. eod. idque
^el ex perfona fruduarii, vel ex confufione ufusfrudus cum proprietate, vel
cx ipß i-e, Hoe quo facilius fciri poflit atque accipi, paulo altius fumma re-
petetur.

I. Finitur ergo morte ejus, cui conftitutus eft ufusfrudus. §. 3. Infi.h.f.
l'l.^.l.ff.Omb.mod-HfHsfr.amitt. namfimulacfatodefundusfueritfrudua-
quot;us, ftatimproprietatisdominus plenam in repoteftatem nandfcitur.
•%?■ -6. t. quia perfonale jus eft, quod cohaeret perfonae, amp; cum eadem expi-
^^^•d.l.i.^.i^.f.Omb.mod.tifmfr. amitt. l.^.fr.Cod.h.t.l.%.^.i.ff.deÜberat.
^eg.l. ii.ff.folHumatrim. Hincinutiler legatur, vel alio modo conftituitur
/ifioj cummorietur, ufusfrudus, quia in tempus confertur, quodefinere
'quot;cipit. l.^i.fh.tJ. fff. de uf amp; Hfufr. leg.

II.nbsp;Quemadmodum mors, fie amp; capitis deminutio ufumfi-udum pro--
prietatireddit. §• uit.Infi, h 1.1.1- /• ?■#: Quik mol ufufr. mitt.
comparatur. §. i. Infi. Qmh. mod-1. P. P.filv. nam qui legibus pellu^ntui ,
cogunturque folum vettere, ac privantur libertate mortuorum loco tiaoe^
tur, dicunturqueinterire. /.t. ^.î.ffdeBon.pofcomr.taLl.ôi.^.io.fT.
pro foc. 1.109. ff. de R. J. unde vulgo mors civilis appellari folet. Ohm qua-
cunque capitis minutione tollebatur jus utendi fruendi. teftrs eft Paulus bh. ?-
fm tit 6 verfic.capitis.t. i pr- i.ff. Quib mod.ufusfr.amitt-l. z^-ff-de
ttr.amp; ufufr. leg arg. I. ff de cap. min. 1.16. §. Z. Cod- h.t. Sed cum durum
vidcbatur legiflatori facratiffimo ea ftatus permutatione, quae falva contin-
gebat civitate, ufumfruaumperire. fancivit eum tantummodo redire ad
proprietatem, fi ufufruduarius vel maximam capitis deminutionem pallus
fuerit, vel mediam. d I-16. §. z. Cod.h. §. Infi-nbsp;. „ _.

III.nbsp;Caeterum ita demummutatione ftatus amittitur ufusfrudus, fijam
conftitutus fit, amp; fruduario acquifitus. Nam fi quis, cm libertas, vel ci-
vitas Romana fueratadempta, ante aditam hereditatem, vel diem cedentem
in priftinum ftatum fuerit reftitutus, nihil nocet ei capitismmutio, qua
minus utendi fruendi juris compos fiat. /. i- §.i.ff. Quih. mod. ufusfr. amttt.

IV.nbsp;Diximus morte finiri ufumfrudum, amp; deminutione capitis, per
quam vel libertas eripitur, vel civitas. Sed hoc non eft perpetuum. Nam
fi fervo filiove familiarum relidus fit ufusfrudus, domino vel patre luper-
ftite, licet fervus vel filiusfamilias rebus humanis fuerit exemptus, vel alia
quacunque ratione ufumfrudum amiferit, non interrumpitur jus utendi
fruendi, utpote per eos domino vel patri quaefitum. l.6.^.z.amp;i.ff.h.t.
Sed in fervo quidem perfona domini refpicitur, utcum eo amp; oriatur ufus-
frudus, amp;occidat: in filio autem, quafi duplici conftituto ufufrudu,
utriufque amp; filii amp; patris perfona fpedatur, adco ut neque patri noceat cafus
filii, neque filio caflis patris. I- ult. Cod- h t.

V.nbsp;Eleganter quaeritur, fi teftator Titio amp; heredi legavcrit ufumfrudum,
an utile fit legatum, amp; quando extinguatur, cum heredis appellatio non fo-
lum ad proximum referatur heredem, verum etiam ad ulteriorus /.65. /170-
ff. de vcrkr fignif amp; fic fieri poffit, ne unquam ufusfrudus ad proprietatem
recurrat, fed femper apud heredes permancat ? Et placet pîerifque hrmuni eile
legatum, / 5 pr. ff- Quib mod- ufusfr- amitt. ufumque fruduni finm, U
quid humanitus primo heredi contigerit, vel aliis legitimis modis ad eum
ufusfrudus defierit pertinere : quod quidem amp; mihi videtur arg-l_ H- tod.
h. t. fiquidem in re, quae fui natura ad heredes non tranfit, herecUs Iignih-
catione proximum tantum contineri heredem , nec ad ultenores extend^

'veriuseft. Et hoc cafu duo funt quodammodo ufusfrudus. Nammortuo
fruduario, novus quafi conftituitur heredi.

VI.nbsp;Quae cum ita fint , non immerito quaefitum eft , an collegic,
dvitati , aïiifve univerfitatibus rehétus ufusfrudus confiftat , amp; quoufr
que in eo fint tuendae. Nam cum incollegioparvireferat, utrum maneaiit
omnes coHegae lidem, an cundi fuerint immutati.nbsp;Ömdeuj.
umverf. mm. ex ref^onjo Alfem Ht^. 6. Digeftomm popöks idem curh
maxime putetur, qui abhinccentum annis fuiifent, etiamfi ex illis nemo
nunc viveret , idemque in caeteris rebus eveniat , ut nullis non- partibus
commutatis eadem res efïè exiftimetur ; /.yö. jf. de jud. Periculum vide-
batur elTe , ne perpetuus fieret ufusfrudus , quia neque morte , neque
facile minutione capitis periturus eft, qua ratione proprietas-inutilis foret
lemper recedente ufufrudu? Sed Gajus lib. 17. adediUum provinciale, ^
lib-i-deUg^itis ad ediihum Praetoris fcribit conftare legatum, ufumquefru^
dum extingui centum annorum fpatio , quia is finis eft vitae lon^evi
hominis. /. ■jö. /6. amp; l.%-.ff.deufi^ nfufr. leg. nifi interea temporis
aut collegium fuerit difTolutum , aut civitas indudo aratro everfa , quo
cafu mori videtur , ufumque frudum habere definitj Lzi.ff.Omb.mod...
Vfusfr. amiit.

VII.nbsp;Pj-aeterea non utendo intercidere ufumfrudum tam pro parte,
quam pro indivifo certi eft ac exploratijuris, ^.i- Infl.h.t.l.zlt;,.ff.^Ouik
■ mod. ujmfr- amitt. l. h. t. Si neque per fe fruduarius utatur fruatur,
•neque ejus nomine alius , puta qui emir, vel cui donatus eft. l. 38quot;. jf.
eod. Plane iis quoque non utentibus illud intereft : utrum emptor non
utatur, an donatarius. Priori cafu retinetur ufusfrudus, quia qui pre-
tium accipit , non minus habere videtur , quam qui ipfa re utitur frui-
tur. d.l^%.l.l9.f.eod.tit. pofteriori extrnguitur, quia neque alius utitur
ejus loco , neque ipfe ullam rem habet , per quam uti frui intelligi pogt;

VIII.nbsp;Atque ita quidem olim tollebatur rei mobilis ufusfrudus anno^
immobiiis biennio, ut difcimus ex Paulilib. i.fent-tit.6.1. i6.pr. Cod. h.
1.1.17,. Cod deferv. amp; ^f Sed Caefar Juftinianus humanitatis ratione dir-
dus, non pafTus eft hujufmodi brevi ac compendiofo interitu ufumfru-
dum deleri , conftituitque ut exemplo caeterarum ufucapionum , qut.
bus amp; ipfe longius terapus praefcripfit pr. Infi.deVfucapJ. un. Cod, de ujii-
c^p. transf. rerum mobilium ufusfrudus per triennium , foli per deceîs-
nium inter praefentes, viginti annos inter abfentes non utendo per«at. d.
i* i6. §. I. Cod- h.t'l' i^.cod.deServ, amp; aq. Neque enim cxiftimandum eft

Auguftum legiflatorem m d. 115. cod. de fer v. amp; aq. rei mobilij perinde, at-
que foli ufuifruftui decennii vel annorum viginti fpatiutn dedifle : quia
ibi in primis difputat de fervitutibus, eafque ufuifruótui comparât, quae
.cum lóli rebus tantum fint annexae , non potuit eaamp; cum alio ulufruâu
lt;OHferre, quam qui in rebus foli confiftei-et.nbsp;•gt;

IX.nbsp;Illudfape quaeftionis efti. utrum ufufruduarius male utendo, feu
non utendo per modum utendi fruendi jure privetu« ? Sunt qui putenP
non extingui ufumfrudum male utendo, cum fruduarius adidquodinr
tereft, reftitutionemque damni ex cautione domino proprietatis teneatur.
1.1, dr tot- tit.ff'.Vfufr. Quem.cav., AHi e diverfo opinantur ufumfruduoj
nulla interpofita mora interire, fi fruduarius male fuerit ufus,, praefati re
frijduaria fecus uti , nihil aliud efle , quam earn confumereamp;perd«re,AlU
ferunt, non ante fruduarium non utendo ad modum jure fuo cadere, quam
fi per legitimum tempus adamiffionem coofttutum male fuerit ufus, caufati
idem haberi non uti, vel non debito modo uti. Q^ae fcntentia vera eft,
confirmatur per /. i.§. ^-t^ó.fftifufr. Qwm. Cav t.zj.pr.jf. de noxal.
aä.argj 1.10. i.ff Outb. mod. firv- amitt. Qyin amp; Imp. juftinianum idem
voluifie dubium non eft. Tribonianuscei'tefcribit T^.lnfi-h. t. finiri
ufumfrHBiim non utendo per modum ^ tempts- Senfus eft : Ufumfrudum
amitti non utendo per modum , non tamen fiatim amitti male utendo , led
amitti non utendo ad modum per tempus jure definitum. Damnum , quod
interim paflfus eft proprietatis dominus, repetet a fruduario velperadio-
nem ex ftipulatu de re boni viri arbitrio utenda /. i, amp; paffim tot. tit.
Vßfr.Qum.cav. vel ex L. Aquilia. /. i3.§. 2./. 15. §. 3./'.^.?.

X.nbsp;Item confufione amp;confolidatione, ufusfrudus finitur, fidomino pro-
prietatis cedatur ab ufufruduario, vel contra, fi ufufruduarius rei proprie-
tatem adipifcatur. §. 3. Infi. h. t.l. ^.ffV/ufr. Quem. cav. Siquidem cum
4-ei amp; proprietas, amp; ufusfrudus cpnfwnduntur, five in unam amp; eandem per-
fonam concurrunt (undeetiam confufto dicitur. d.l.â^'.ff.Vfuf.Qmm.Cav.
/. ) quot;Ufusfrudijs extinguaturnecefleeft : quia, ut
diximus, nenjini resfua fervit. L 5. pr.ff.fiufusfr. pet. L i6.ff. deferv.praed.
Vrb. L ïo.ff. comm. praed Confvlidatio autem haec fpecies conjundionis
ufusfrudus cum proprietäre voCatur. §. 5./«/?. ht.l.J^.^,ult.l. 6.pr.ff- de
ufufr. accrefi., quia tum fit foüdum jus, folida proprietas, amp; non ut ante,
nuda, fed plena. /. 9. §, ult.ff.deaq,^aq.plu.arc.l.i6.infin.pr.ff-deuf.
amp; ufufr, leg.l. 3 5 .ff. de bon. tibtrt.

XI.nbsp;Nec non fi fruduarius jusfuumextraneo, hoc eft, ci, qui pro-
prietatem non habebat, in jure ad fellam Praetoris ceflTiflTet, ufusfrudus pro-
prietario

prietario acquirebatur./.6(S./quot;. dejur. dot. Ceffio erat vetus, folenne, ac legiti-
mum alicnationisgenus, quae ficbat per tres perfonas in jure cedentes, viiidi,
cantes, addicentes. Cedit enim dominus : vindicatis, cuiceditur: addicit
Vraetor.Vlpfragm.tit.ii.amp; 19. Hacceffioneid apbatur, ut omncom-
ninojus, quodhabebat cedens, a fejuxtanaturam illiustranllationis difce-
deret, amp;tranfiret in vindicantem, fi poflet, alioqumineum, in quemju-.
re poterat. Cum igitur fic fada in jure ceffione omne )us a cedente fruduaria
penitusabiret, nec in extraneum, cui ceflTus erat ufusfi-udus transferri poffet,
utpote quod ratio juris nonpateretur. d.l.óó.ff.dejur.^t. quia quod in-
ter duos cedentem feil : amp; vindicantem adum erat, non poterat nocere pro-
prietatis domino, ad quem, fi pertinere ad ufufruduarium defineretufus^
fi'udus reverfurus erat; inde necefläriofequebatur, utoccideret Ufusfi-u-
dus, amp; ad proprietatem reCurreret. d.L66. Id jurisfuit temporePande-
des.

XII.nbsp;Hodie ex jure novodifFcrentiis inter dominos ex jure Quiritium, amp;
Bqnitarios fublatis a Flavio Juftiniano in /. ««, Cod. denud.jw.Omr.toll,.
atque per confequens fublato difcrimine inter ceffionem in jure, amp; nudam
traditioneni, fruduarius cedendo extraneo ufumfrudum, neque in eum
transfcrt ,ineque ipfe utendi fruendi jus amittit, fed remanet in fuo loco ufus-
frudus , donee legitimis modis intereat, amp; conjungatur cum proprietate :
idque eft, quod dedit facratiffimus Princeps in §,3./»/.fc.t. Scribens :
Cedendo extraneo nihilagimr, hoc dl, nulli inde vel lucrum , vel damnum
accedit. Sic ifta phrafis nihil agi, aut fieri in jure faepe idem valet, quod
mllim effemomenti.arg.l.%S.%.l'^. amp; ')-ff-h.t.l.z.ff.depignor.aä.pr.Infi..
Qm Or ex ejutb. eauf. man.

XIII.nbsp;Eo amplius rei fruduariae interitu, amp; fuo quafi fatointercidere
tfumfrudum, in dubium vocari non poteft. Eft enim jus in corpore, quo
fublato , amp; ipfum tolli necdfe eft. pr- Infiit. h. t- /• i ff. eod. quia nihil am-
plius fupereft, quo uti frui poteft ufufruduarius, cum amp; ipfum dominium-
proprietafque'eo cafu amittatur- l z\ff-Qmb ^d- tfusfr- amitt-

I- Ouih mod. Vßtsfr- amit. priftma enim forma amp; facie plane immutata
defiit id^^e,quodantefuit,perindequehabetur, acfiintotum reseffct fu-
blata; amp; ex nomine tanquam ex pofterioriformam rei amp; fubftantiam intel-
bgimus.

XV. Hincaediumufufrudu legato, fiincendiofuerintconfumptae, vet
vitiofuocorruerint, extinguitur ufusfrudus, neque areae debetur, neque

cementorum : non enim areae ufiisfruaus, cemcntommve, fed aedmm
erat conftitutus. §. infi- h t ^ z f. Qmh. mod ^jksfr. amut. C ontra
areae Ufufrudu rdido, fi teftator in ea aedificiumpo'uent. mtentulus.
fruólus, quia area amplius non eft, necnominatur, l.-y.^.^.f eod.

XVI.nbsp;Siager, cujus ufusfrudus alicui erat rdidus, flummevdmariin-
nndatusfuerit, utftagnumjamfit, autpalus, tolliturufusfrudus./. lo
x.l.zx.ff. Ouih. mod. ufmfr- amitt. E contrario fi ftagni ufusfrudus fuerit le-
gatus ,'amp; e^-uerit fic, ut ager fit fadus, finitur ufusfrudus, quia amp; res mu-
tata eft, amp; aliud nomen invenit. /. lo. §.4 /'. eod.

XVII.nbsp;Proinde amp; fi hiftrionis ufumfrudum teftatorrdiquerit, amp; eum
tranftulerit ad aliud minifterium extindum dfe ufumfrudum Vlf ianm Ub.
17. ad SaUnum rçkn. quae fententia non eft fine ratione. Quialiiftrio amp;
dfedefiit, amp;appdkri- Liz.^.i.f Quib.mod-ufmfr.amitt. Eadem ratio-
ne pecoris ufufrudu legato, coque demortuoamp;caro, amp; conum proprie-
tario cedit, l.^o.f.eod- Similiter gregis rdido ufufi-udu, fi ufqueeo nu-
merus ovium decreverit, ut grex non intdligatur, una cum nomine gr^is
ufusfrudus périt, l. ult. ff eod. tit.

XVIII.nbsp;Idem juris eft, fi cui quadrigae ufusfrudus fuerit relidus, licrt
vel utius ex equisdecelTcrit. l.io.^.S.ff'.Quib. mod. ufmfr- amitt- fed plun-
mum mtereft, utrum quatuor equorum , an quadrigae legetur ufusfrudus.
Hoc cafu uno defundo fupererit ufusfrudus in refiduis: illo non remanc-
bit, quia quadriga amplius dici nequit, nifi alius ante diem legaticeden-
tem füerit fubftitutus, d t. S. In. f. eod.

XIX.nbsp;Aliud tamen dicendum erit, fi res priorem fpeciem nonprorfus
amittat, amp; vêtus nomen retineat , etiamfi valde fuerit commutata. Sic
fundi ufufrudu legato , fi villa fit diruta , placet ufumfrudum non
extingui , quia nihilominus nomenfundimanet, cujus villa tantum accef-
fioeft, quae caufam principalem fequi, non mutare folet; ideoque amp; folo,
in quo pofitafuiî villa, utetur fruetur fruduarius,/.S.p. amp; 10. pr.f. Quib.
mod. ufmfr. amitt. Infulae quoque ufufrudu conftituto , quamdiu quae-
lîbet pars ejus homogenea fuperdT:, ut nomen, ita amp; totius foli ufusfrudus

XX.nbsp;Haer de vero amp; naturali ufufrudu dida effe intdligantur. Nam m
ftipulatione de reddendo Ufufrudu earum rerum, quae ipfo confumuntur
ufu, duo foli cafus interponuntur, mortis amp; maximae mediaeque capitis
diminutionis : quia harum ufus aliter, quam his cafibus, amitti non poteft.
§,z. Inflit.h.t. 1.6. Ij. l 9. /. 10 pr.f. deufufr.ear. rer-nbsp;i*fiifr'
Ouem. MVt fiquidem cum amp; proprietas rerum in quafi ufufrudu transfe-
--- ratur

ratur in legatarium, amp; ipfe pro arbitratu fuo iis poffit uti, pronîittatque
fe non eafdem, quas accepit, fed incertâs, fed aliasejufdem generis, aut aefti-
mationem earum , reftiturum. l.j.ff.deufufr. ear. rer. quis tam rudis,
tamimperitus, tam legutn Românarum hofpes, cui lateat neque non uteri-
do, neque interitu , neque rerum mutatiofle fiàum ufumfrudum extingiii?
Hoc ampliu5 quafi ufusfrudus perfonam potîus, quam rem intueri videtm-;
hominesautem aut morte, aut permutatione ftatusinterire, vêliis, quipa-
rum verfati funt in jure, cognitum fatis âft, atque exploratum per /. 63. §. lo.
ff. fro foc.

XXI. Denique fi fub conditione Titio relidus fit Ufusfrudus, amp; heres
penes quern medio tempore elfe debet, éum altèri legaverit, in^leta con di-
tione Legati, Titii ufusfrudus ab herede relidus expirât, t. rë.ff, mod.
Vfusfr. amitt. Sic legato ufufrudru ad certam diem, vel conditionem, fi
aut di€s veaerit, autextiteritconditio, tollitur jus utendi fiuendi.
II. Cod. h.t.

XXrr. Quid fi Maevio conftitutus fit Ufusfrudus, donecSempronius
decefferit? tamdiu uteturfrudur Mâeviusrebusinufumfrudumdedudis,
quoad vixerit fempronius gt; nifi ipfe forfiin ante fèmpronii fnortem hùju^lucis
ufuramamiferit : tum enim obituMaevii extingui Ufumfrudum, hec ad
pofterostransmitti, certocertiuseflgt; d.l. 11.Cod.h.t.l.i.pr.Cod.eod.

ifi

gt; 35

quot; 'H II

. S

XXin. Quum finitus fit ufusfrudus, adproprietatemv undedifcelferat,
velut poft longam peregrinationem ad patrias fadès revertitur, atqute es
tempore nudae proprietatisdomino plénum in re jus, plénum acquirirur do-
minium. ^.ult.I»fi.h.t. nifi idern ufusfrudus duobuspluribufveconjun-
dim fuerit relidus, quo cafu non ftatim cum proprietate conjungitur, ve-
mm parsdeficientis fmduarii caeteris accrefdt jure conjundionis etiam poft
Ufumfrudum quaefitum, ufque dum omnes eum amiferint. /. i .fr. /. 5. é*
tot.tit.ff.deVfuf.accrefc. Sed differtâtiônem de jureaccrefcendi, prorfusrem
magniamp;animi amp; operis( eft enim ampla fatis, perplexa, acpertotumfefe
jusdiffufa, quamperfeqüilongamagiseft, quambenignamateries, pecu-
ïiaremque tradatum defiderat) oppoftuniori loco atque tempori refervabi-
mus,cum amp;majusotiumerit, amp;indieslóngius, difcêfldô, exercendoque
nos procefferimus.

Ummus magiftratus legtbus eft adftriCtus, five de natu-
ralibus quaeramus , five de civilibus. L Digna vox. 4..
Cod. dell.

Venditor cogitur praecife rem venditam tradere , nec abfiot-
vttur folvendoid, qmd int er eft , fiptefiatem habeattra-
dendi. ^oniam

Terkulum W commodum rei venditae a contraBa amp; perfedta
emptione^ venditione emptorem fequitur. fac.l.io.ff deR.J.

Filio impuberi exheredato , quem in poteßate parens habet»
re£ie teftamento tutorem dare poteft.

Hodie ex Conßitutione M. Ant oniThilofopht omnes adoteficent es
curator es accipiunt, non redditis caufis.

'deftituto) fiicceduntfratrum, ac for or um liberi inftirpesjur
re repraefentatimis. Nov. n8. cap. 3.

Toena adulterii ex I. Julia non fuit capitalis, fed relegatio gt;
aut deportatio.

Numina, Caftalides tefta fubite Des.
Infpirate mcos jucundo murmure cantus,
Dum cultus referam, quos mihi diftat m^OL
Turgida non altis panget fuffulta cotlwrnis;

Sed tenues folvet ruftica mufa modos.
Hoe quoque pofcit amor,^ prifd candoris amp;ignes

Non jaftatus honos, vanaque verba juvant.
Phïbi delidum GR^EVI, fanftaeque voluptas,

Palladis, Aonii gloria pnmajugi.
Quem pictas, quem grata fides , amp; Candida virtus

Perpetua junxit relligione mihi.
No fît r amor GR^EVî communia iacra fuerunt
Tecum mufarum, fim quoque vefter amor.
Aonidum tecum toties fpatiatus in hortis
Mifcuimus blandis feria quœque jocis.
Carus Apollineo monti, carufque Camœtiis,

Carior ante alios tu mihi folus eris.
Obveniunt noftris quanta argumenta Camœnis,
Qux nomen poffeni ferre fub aftra tuum.

Dum tua Romanas fpirant ptaecordia leges,
Publica terrigenis reddita jura doces.

Sed mea pieftra tuis non refpondentia fadlis
Rauca filent nec te judice digna canunt:

Deftituitque fuum Themis indignata poëtam
Somnia Phaebeus mens mihi dofta negat.

Pulchrius his aliquid BatavuS meditetur Homerus
Gloria cum varum pulchrius ibit ovans.

Arripiantque Chelyn neglefto culmine Pindi
Pierides, Phaebus pollice pullét ebur.

Paucis fumma canam, finemque imponereMufis,
Et me parva jubet folvere vota Themis.

Tu vivas felix patriaeque, Deoque, tuifque,
Sidere felici prolpera cunfta fluant.

Quo te fata trahant, nec fis oblitus amorum
Noftrorum, fi quid carmina noftra valent.