Reip. Ultrajedinae Poliatri , atque in inclyta ejulHem Academiâ
Medicinae Anatomes amp;c Botanices Profeflbris Ordinaiii,

FacHltatis JURIDICA Decreto,
PRO GRADU DOCTORAT US,
Summifque in U T R O QJJ E J U R E Honoribus. amp;
Privilegiis rité , confequendis,
Emditomm Éxamini fuhjtcit
CHRISTOPHORUS HELLERUS, Jac.Fil. Amft,Batav.
Ad diem ió.JhIU, hora locoqneJolitü'

Ex Oitidna F R A N CIS CI H A L M A, Academix
Typographi Ordinarii, cb Idc Lxxxv.

Parenti dilediffimo, ftu-
diorum Maecenati unico,
filiali amore amp; honore,
juxta' Deum Opt. Max.
ad rogum ufquecolendo,

^ Dm antiquitus alieno nomine age-
r re non liceret ,quïa aiïionescmnes
' légitima er ant , confiabant enim
certis ac folennibus formulis L x.
§. 6. fE de Qrig. jur. conceffum taïnen,
pro populo Jyndicum agere , quia
univerjî agere non poterant, ,prù
libertate afertorem, qui erat -vin-
dex aliens libertatis, quia fervus non habebat perfo-
nam Jïandi in judicio, jure civili enim pro nuUohabe-
hatur 1.3 X. ff de Reg. Jur.. ac pro Tutela tutorem, quia
pupillus propter atatem fe ipfum defendere aut in ju-
dicio confijlere non poterat , qua recept a erant fàvo-
re populi, libertatis amp; atatis pupillaris. Traterea
lege Hofiilidcautum erat ,furti lieer e agere eorum no-
mine, qui apudhoftes, velqui Reipublica caufa abef
fent, ne indefenfa relinquerentur res abfentium pub li-
ce utile enim eft res abfentium a qu'ibufcumque de-
fendi 1. 3 3. x. ff de Procurât, fed quia hoc multum in-
commodi fecum ferebat 'non lie ere agere alieno nomine
neque excipere aBionem , homines per procuratores ,
litigare cœperunt,quorum ufus maxime neceffarius\.\.
S. z. ff de Procurât, quia multa caujfa fapius homini-
nibus impedimenta funt veluti morbus, atas necef

farta peregrinatioquom'musrem ipjlexequîpoffent,hoc-
que ita recepto concejfum fuitpojlea etiam extra cauf
fam necejfitatis vel fuo agere nomine , vel aliène
Prill. Inftit. de iis per quos agere pofT.

Trocuratorummmus autem jure Romano privatum
fuit, licet hodie aque publicum fît ac t_/4dvocatorum,
qmd tamen non impedit, vilius ac abjeEiius effe offi-
cium quam i^dvocatorummultafque intercedere inter
Advocatum W Trocuratorem differentias, nempe quod
xyidvocatiperfonas, Trocuratores negotia fufcipiunt,
iïït quafi tutores ht tanquam Curatores fmt , Trocu-
ratores fatifdent xyîdvocati non item , plurefque in-
fuser, quas omnes enumerare pro inflituto meo nimis
longnm foret. Ordine ut igiturprocedamus pr'modice-
mus quid ft procurator, quotuplex fît, qui poffmt con-
flit uere vel non, qui pojfint'Procuratores conftitui vel
non , inquibus cauffis pojfint conftitui , quid neceffum
habeant, ut reBe conftituantur, officium Trocurato-
ris , effeBum mandati procuratorii^ denique quo mo-
do revocentur.

Rocurator eft qui aliena negotia mair-
dato domini adminiftrat l.x.ff.h.t, di-
citur aliem Negotia nam in proprio ne^
gotio nemo fibi ipfi eft procurator l.
§. h. t. dicitur Mandat0 ., in hoe
enim differt ä defenfore , qui fine man-
dato abfentem defèndit, ejufque nomine
litem excipit /. 11. §.7. f. de except, rei
judic. ^ /. 2. §. 3. C. de jurejsfrand. propt,
calttmn. dand, ut amp; ä negotiorum geftore,qui itidem fine man-
dato abfentis negotia gerit.

Procurator autem conftituitur vel ad negotia judicialia , vel
extrajudicialia, ad extra)udicialia quilibet poteft conftitui, quinam
autem ad judicialia negotia rede conftituere amp; conftitui poffint,
fequentibus capitibus videbimus.

PRocuratorem igitur conftituere poflunt quivis non prohi-
bit! , edidum enim de procuratoribus eft prohibitorium.
prohibentur autem conftituere pupillus, vel minor qui curatorem
habet nifi tutore vel curatore authore /. ii. C. depromrat. vale-
bit tamen fententia a quovis per minorem dato procuratore ob-
tenta; minoribus enim setasin damnis fubvenire, non in rebus
profpere geftis obefle confuevit ut loquitur 1.14- C. eod.

Filiusfamilias autem non dat alias procuratorem quam quate-
nus ipfe experu-i poteft , nempe dat extra judicium ad negotia
rede procuratorem , quia rede contraliit, in Judicio vero ne-
quit fubftituere, quia fuo nomine agere non poteft nifi in cafibus
exceptis ut adione injuriarum amp; fimilibus /.8. ƒ. h.t. équot; /.I4- C.eod.
Syndicus vero univerfitatis, tutor amp; curator, non rede dant pro-
curatorem ante litem conteftatam, fed tantum adorem,quia ante
litis conteftationem, litis domini non funt Lz^ff.h.t.l. 11. C.
équot; I- C. eod. ut amp; qui ab hoftihus captus eft nequit facei'e
procuratorem, led folum adoremaut curatorem, quia fui non eft
juris, nec rerumfuarum dominus, quamdiuinhoftium vivitpo-
teftate /. 15 .ff. ex qutlmscauff. maj.

Qui igitur hanc poteftatem procuratores conftituendi habent
vel conftituunt eum ad certam cauflTam vel adum expediendum,
qui Ipecialis vocatur vel procurator! omnia negotia gerenda de-
mandant amp; dicitur generalis, qui tamendiftiuguitur ab iflo qui
datur cum libera (ut ajunt) ille enim omnia ftre poteft quas

dominus, fine libera autem datus non tam laxam in admini-
ftrando poteftatem habet. Graviter autem difputatur inter DD.
an procurator datus cum libera habeat liberam rerum alienanda-
rum poteftatem , procurator autem omnium bonorum non ha-
beat ? non deficiunt ab utraque parte Viri celeberrimi, contrariam
inter fe fententiam ampledentes, affirmantium autem procura-
torem cum libera habere liberam rerum alienandarum potefta-
tem, totorum vero bonorum illam facultatem non habere, ca-
ftra fequor propter ll.-y^, 59,60, é-ôi.f.defrocuratJ.^.^. i-ffquot;.
de acqtiir. rer. domin. primo autem intuitu videtur mihi obftare
difta 1.61. jmBa l.\6.C. de procurât, quibus affirmatur, quod
folus procurator qui habet fpeciale mandatum res domini alie-
narepolTit, hinc videretur fequi facultatem res alienandi procura-
tor! cum libera interdiftam effe, fed refpondeo has leges tantum
accipiendas ad exclufionem procuratoris generalis omnium bo-
norum fimpliciter conftituti, qui, ut patet ex difta I. 63. nullas
res domini alienare poteft nifi fruftus amp; alia mobilia qus facile
corrumpi polTunt. Ratio autem quod procurator cum libera
res domini vendere poffit modo animo id faciat adminiftrandl
non donandi vel dilapidandi 1.60. §. ult.ff. mandat, eft, quod pro
curator cum libera amp; procurator qui habet fpeciale mandatum
xqu iparantur in /. 41. §. i.f. de rei vindic.

Hlfceigiturprsemiffis, fequitur, ut videamus qui poffint elfe
jrocuratores, vel non; omnes autem poffunt efle qui nort
prohibentur, ob rationem praecedenti capite propofitam. Arce-
tur autem à procuratoris offtcio, mulier quia virile eft officium
amp; mulieres ab omnibus civiiibus ofHciis pudor amp; naturalis vere-
cundisE ratio prohibet I. 18 C. deprocurat. l.z. jf.de Regul. Jur.
rede autem mulier eft procuratrix in rem fuam l.^.c.h.t. ut amp;
pro parentibus, fi forte parentes morbus aut setas impediat, nec
quemquam qui agat habeant l.^i. f.h.t.

Non admittitur quoque miles ne quidem pro conjundis per-
fonis ne à militia feu militate publica avocetur. Admittitur autem
fi.in rem fuam aut cohortis nomine agat vel fi veteranus fit amp; ftipen-
dia légitima mereatur. l. 8. §. i./. h. t. amp; II. 7, amp; 9- c. h. t. Servus
quamvis ad negotia rede conftituatur, ad lites tamen procurator
elfe nequitquia judicio non poteft interelfe. Neque admittitur
procurator, reus criminis antequam innocentiam fuam purget.
Neque furiofus rede datur procurator ob animi vitium /. 2.§. i.
ff.h.t. necinfamis, quia fi dolum committeret paenam infemiae
illi irrogandam propter dolum ex 1.1 .f. de his qui notant, infamia.
Eon metueret, intereftque judicis audire homines intégras frontis,
quod non corredum per \.dt. inft. de except, ubi Juftinianus
tantum jubet de agentis aut procuratoris infamia quiefcere, cum
non aperte fatis de ea conftat,.nedum de his altercatur, ipfiusne-
gotiidifceptatio protektur.

Magna autem eft quaeftio inter D. D. an major 17 annis pro-
curator ad lites rede conftitui poffit , affirmantium fententiam
veriorem elfe puto quia in §. 5. Infl. qui amp; ex quib. cauf.manum.
eft jufta caufa manumittendi fervi, majoris 17 annis, procura-
toris habendi gratia amp; loquitur hic de procuratore ad lites, fi
enim loqueretur de procuratore ad negotia extrajudicialia non
opus effet ilium, manumittere fervum, poteft enim is etiam fei--
vus effe, nec requiriturlibertasad negotia extrajudidalia gerenda
/. 7. § ff. de Inftit. aa. Sic ut ad hoc munus exercendum plena pu-
bertas iufficiat, qu32 non fufficit in defenfore hinc non obftat /. 12.
C.deprocurât quae de defenfore, non procuratore loquitur. Minor
autem 25 annis defenfor idoneus non cft fi exftat in cauffis in
quibus in integrum reftitui poffit L'^u ff.h.t. Sed longe diverfa
eft ratio in procuratore , qui prascedente mandato domini agit
fic ut fi dominus damnum patiatur reftitutioni in integrum lo-
cus non fit, imputet enim fibi ipfi dominus, quod minorem pro-
curatorem dederit l. 23./. deminonbus nec quemquam debet
movere, minorem non habere perfonamftandi injudiciis, quod-
que üla poffent eluforia fieri per minoris reftitutionem fed hoc

non quando aliéna negotia curat quiaut didum fibiipfi Im-
putet quod rem minorenni commiferitamp;indelaîluslit.

ORdo nunc exigit ut videamus in quibus cauffis procurator
rede detur amp; dicendum in omnibus fere cauffis rec^e dan.
Non autem in criminalibus, in quibus psna fupra relegationem
imponitur /. pemlt. §.i./. depM.juScA.^.C
pof.Lulta.C.dewjuriis in quanbsp;tantum illuftribus vins amp;

eorum uxoribus amp; liberis conclura eft procuratorem conftitue-
re in caufTainjuriarum ad accufandum, itaque ex oppofitione m
Ceteris lex vetat /. 12. de Jadiciis. Maxima autem eft quaeftio
ùtrum procurator in cauffis criminalibus ad defendendum admit-
tatur amp; maxime videntur inter fe obftare /. 5 5. §. i./. â. ï. «f f^ Z.?.
C.deaccufit. quae dicit ReosCapitaliumcnmmum abfentes etiara
per procuratores defendi Loges publicorum judiciorum permit-
tunt cum /. 13. §. I./, depdl.judic. quae ftatuit ad Crimen judicii

publidperfequendumfruftraprocurator intervenirmultoquema-
gis ad dkendendum. Poftquam autem maximas DD. m conci-
fiatione harum legum differentias vidimus D. fac^binei fententia
mihi arrifit plurimum qui dicit l yC.deaccm. amp;
h t looui de reis abfentibus utilh ubicumque poliint damnan,
per'procuratorem poffint defendi in cauffis capitalibus l amem
12 S T {FdeVHbLif^dic. accipiendameffenondeabfentefedreo

iSSuït Sic\tVo régula poffit fumi ; Cauff^pu-
bhco L criminum non poflfunt agi per procuratorem five agant
defendant; pro exceptions, reus tamen abfens poteftper pro-
curatorem defendi per rarionem m /. 55. §. 2./.Ä. r. pofi.

proreoquidemnonproaaore l.MepopuUf ni^P^
ïommodum quis perfequatur quo cafu eft mftar aftionis pri

T refte autem aliquls procurator conftituatur ne ceflum
habet mandatum vcl expreffumvel taciturn: expreffumett,

h. t. tLitum vero mandatum colligitur elTe, dum quis praefens
amp; fciens, neeotia fua alterum gerere patitur arg /. i^. ff.mand.
Admittuntur autem fine mandato fub cautione de rato perfonae
fanguinc vel afBnitate propinqua jundx /. i. C.Ä. r. tacit emm
fanguinis conjundio videri mandatum l-l^-ff-h-t- heet regula-
riter nemo ad judicium admittatur, fi conftet illum mandato
carere,fic ut licet adverfarius taceat judicis fit illud exigei^ /-M»
C.h.t. Procurator quoque rede mandatum accipit vel m judi-
cio vel extra judicium, in judicio coram judtce declarata mi-
habitione amp; perfona confirmata 1.6^. f.h.t.%.1. Infi- defatffdat.
vel extra judicium coram notario amp; teftibus, ut amp; ante vel poft
litem conteftatam fic amp; procurator poft litem conteftatam almm
pro fe fubftituerepoteft, eft enim litis dominus quemjillelublt^
mit alium fubftituere nequit , quia non eft litem cont^^us amp;
Dromde non contraxit /. 8, ii, 25- de procurat. ütöcium
autem procuratoris eft ut omnia ex utilitate domini gerat prs-
terquam fi dominus ei adiones ceffit.tum enim non expedit ad
domini fed propriam utilitatem amp; vocatur procurator m rem
fuam five ceffionarius /. 17. nlt.ff. dejurejur. Qaxvytur autem
inter DD. an procurator teneatur appellare ? affirman^Cmm autem
fententiam ampledendam puto, licet in contranurn funriant judi-
cem fententia lata fundum elTe officio LiZ.ff.dejmiic. atqui
proinde exparilitate rationis amp; procuratorem equot;eliberatum,lea
cxiftimo, procuratorem totam caufam non peregifle amp; ideo
abfolvendum eire,.appeUatio enim eft cauffce appendix ^^ ''

appellationem autem ultra extendere aut profequi non tenctur
/ 17 eod. profequi vero tenetur appellationem abintcriocutoria
fèntentianonvero adefinitiva l.^.C.dete?ttp.appell. Effedusau-
tem mandatiprocuratorii eft quod procuratoris fadum domino
Boceatamp; profit l.io.f. h. u Si modo fines mandati non exceflTit
quod protinus à lite conteftata litis fiat dominus l.ii.C. depromr.

cianifi capitales inimicitise vel morbus vel alia necelfariacaulfain-
tercefferit tune enim invitis his transferri lis poteft arg. /. amp;
feqq.C.deprocur.) Sententia quoque fertur in procuratorem tan-
quam litisdominum /. i. C. de/èm. amp; inter loc. Infuperdeeffedu
procuratorii mandati eft ut qui fufcepit mandatum etiam licec
invitus abfolvere amp; exequi authoritate magiftratus compella-
tur, quamvis nemo invitus fubire alias cogitur /. 17. C. de
procftr.

ff. de Reg. Jur. fic procurator mutuo confenfu conftituitur amp;
eodem confenfu revocatur. Revocatio autem mandati nullo
modo eft licita, fi quis procurator in rem fuam datus fit /. 25.
inßn.amp;l quot;yquot;)'ff'b.t'nbsp;revocatur mandatum invito

procûratore poft litem conteftatam, nifi dominus paratus fit ei
folvere impenfas in litem fadas alioquin procuratori retentio ali-
qua adorum conceffa eft arg. /. 25, ^ 2Ö, 6J,.ff.h. t. Expirât
quoque mandatum morte procuratoris non domini filis fit con-
teftata cum procûratore /. 23. C, h. t. ut amp; finitur mandatum
Jcntentia definitiva lata , mandatum enim tunc ad finem reda-
dum eft. Negotio autem perado competit domino adio
mandati direda adverfus procuratorem , per quam omnia cogi-

là

tur reftituere qus ex llte percepit, rationes amp; inftr'imenta aufe
bona fide reddere amp; culpam leviffimam Pr^ft^^^ ^quot; ^
debet quoque reddere , fi per error«n aut m)unam ,udK s non
debitum confecutus fuerit. Aftio roandati autem ^onquot;^ ^
tur procurator! adverfus dominum per quam récupérât litis im-
nenfL bona fide à fe fadas omnemque indemnitatcm repetit 1.^6.
fF h t nec non promiffum honorarium /. 6. pr. ff. mand. petit
îùtem' extra ordinem fi nilpromilTum fit /. i. lo. ^ Far. amp;
ext. Cognit. fumtus tamen quos procurator m rem luam tacit

f^Aufi exhAredationif in Nov. iij.
^ Cap. 3. ex^rej[éL ad ßmiles W gra-
*uiores extendi foJfunK

AtMufifque, fcholifque datum, majora
parantur - m/. - x»
Nomina, te eupiunt jurgia rauca fori;
I, gaudens titulis , nunc obliviftere tanti
Sudoris , juris quem tulit aequus
amor

Quan-

Felices inter, jaftat habe;e locum.
Diva themis tantis precor ut fucceflibus adfit,
£t faveat Audio nominibufque tuis,

Chrifiophore ! hac ccrte tendimus aftra via.
Corpora, divitias , terreftriaque omnia perdit

Mors , fed poft cineres vivimus ingenio,
Scilicet ingenio tot quos confumpferat a;tas
Nunc etiam vivunt, poft fua fata viri,
Bartolus , amp; Baldus veftrique memoria regis
Nullo rodendum tempore, nomen habent.
Tulli Romans certe bene cognite genti

Vivis, amp; œternum nomen in orbe tenes',
Quo trahor ulterius ? turpe amp; fme nomine vulguS

Dum périt , ingenio dofta caterva viget.
Tu quoque doftorum numeris inferte, vigebis

Nec veniet titulis ulla ruina tuis,
Perge igitur, gnavufque tuis virtutibus inftai
^o patriae évadas gloria prima mx.

gi^ Êiioaioîn sufxiiisv ai-'^lrS ii , auIoîisQ
.iTî^c'ftîi ft .fnu.înbsp;tntilinoLot

%ViUî'WÛu: iillii iiiiUJii jviiD/
- «'^fiiiinbsp;aiijj supluvfing , -JLTiigi i^jol

■I;-:
ij-

-i

'II

• p-j.

■rfl;