QJU A M
FaVente Liberrimo Donatore
Ex auBorttate CMagnißpi ReBorts,
îleip. Ultrajeânns Poliatri , atqiie in inclytâ ejufdem Academiâ
Medicinae, Anatomes, amp; Botanices AnteceiToris Ordinarii,
NEC NON
Amplijfimi Semtm Academici confenßi , ^ Alme
Facnltatis JURIDICA Decreto ,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in UTROQUE JURE Honoribus amp;
Privilegiis rite confequendis,
Eruditorum examini ßibjicit
' KEGNERUS ab OOSTERHOUT, Ultrajed.
Ad diem lo. Decemb. horâ locoque folitü.
* Officinâ FRANCISCI HALMA , Academia:
Typographi, cIo Idc Lxxxv.
FI RIS,
OOSTERHOUT »
D. ABRAHAMO
Mercatori.
D. HERMANNO WOLF, nuper Se-
niori Ecclefi^ Orthodoxa^.
D. ABRAHAMO à MERRIENHOF,
Mercatori ac EcclefiïeOrthodoxae faepius Diaco-
no illi patruo his vero cognatis ftudiorum meo-
rum Mecenatibus iinicis, tutoribus parentum lo-
co dum fpiritus hos regit artus colendis veneran-
dis.
NEC NON
D. ALBERTO vander T I N,
Mercatori amitas mesc marito ad rogum ufque
fufpiciendo colendo.
Tgt;enique 'DodiiJJim^
D. NICOLAO à FOCKENBERGH,
M. D. nec non apud Ukrajeâànos feliciter
praxin exercent!, praeceptori ,inftilIatori ftudio-
rum meorùm praefertim humaniorum unico,
cognato de me ftudiifque meis optime merito,
eoque nomine honore aeterno, profequendo, co-
lendo , venerando, amando.
Hafte ftHdiiJtiridki frimitias ut ^ femetipftir»
qua decet humanitate
V t
A B
amore
more
D.D.D. Confecratquenbsp;.
REGNERUS ab OOSTERKOUT, Au^or.
-ocr page 3-UodJC**. de mandato focietate ac commoda-
te ^c. ajferuttt hac ex officio atque amicitia
originem trab ere id non immerito ,ß non mui-
to magis , de donationibus fradicare pojfu-
mus ; cum enim natura vel 'Deus , qui fano fenfu na-
tura ipfa efl, inter homines cognationem quandam inßi-
tuerit I.3.ffde J,amp; Jur. quid naturalius quam hominem
homini fubvenire liberalitate fua^ unde Cicero alibi in-
quit. Liberalitate nihil eft naturse hominis accommodatius;
imo per illam magis dtvina natura accedere credidit
Antiquitas, cum ßatueret, nihil aliud Tgt;eum ejfe quam
homini frodeffe ; féd mtabile eß qtmd apud Ciceronem
fequitur-, fed multas habet cautioncs : profil fa nempe li-
^eralitas prodigalitas ma^is, quam lib er alitas dïcenda
^fi. Voluntas quidem domini rem fuam in alium trans-
ferre volent is {five gratis five non) rata habenda efl,
fid ^ è contra Reip. intereft , ne quis re fua male uta-
, nam donare int er dum efl per der e ; hinc antiqui-
^«J multa leges lata funt qua profufam^ donandi licen-
^fam vel in perfonis, velin rebus, vel in modo donandi
^'^ardiarunt ; hanc igitur materiam de donationibus mihi
^^Amplijfma nobiliffima facultate Juridicaoblata ele-
A znbsp;gi.
-ocr page 4-gî, materiam antiquïtus quidem quotidianam fre-
quentem, moribus vero noßris cum liberalitate prope
extin5fa mentes hominum quafi avaritia occupât, fenio
atqne ita ufu ob folet am, ut jure inter abr Ogatas leges
reienferi debuerit, ut jocatur an indignatttr elegantis
ingenii Vir Baudius in Centura x. ep. 71. quam proinde
materiam cum magts per univerfum Jus difperfam re.
pererim, quam primo intuitu videbatur ,fi ei pro digni-
täte aquale pondus non ßt appenfum id ne atati impti-
tare dedignemini. Sed ad rem ipfam T)eum in primis
venerans ßne quo nihil unqnam commode geritur Nov-
6. in pref. quicquid in prafentiarum molimur operis
id aufpicato ac bonis avibus fiat melioribus ex-
eat.
DISPUTATIO JURIDICA
INAVGVRALIS,
D E
THESIS I.
Ura per inveftigationem vocabulorum de-
veniamus in rerum cognitionem, amp; ver-
borum prior, rerum potior fit habenda
ratio, liaud inconveniens videtur de Do-
nationibus tradaturo in ejus etymon bre-
viter inquirere. Donatio didèa eft a do-
no , quafi doni datio rapta ^ Graeco
goc tfap^So]. donum amp; donare I. 3 5.
§. i .ff. de mortis caafa don', quomodo au-
tem donum a munere diftinguatur explicat Ulpianus in /. 194. ff,
de K Sig. dr uberrime poft Zoef. Covarr.Connanmm comment. J;
C.v.l.^.caf.^.p. mihi 448.
Donatio a van'is varie definitur, mihi hsc videtur praeferendaC
Donatio cft liberalis rei in alium collatio. Generis loco non po-
^ui vocabulum contradus ut Wefem. Treml. Gomef. DD. pajjim
^dh.t. neque enim donatio etiam Jure novo contraftus eft, ut
^arprechtopsrokoüenditadb.t.p.mihi •y-jó.amp;feq.non obftat/. 17.
^•dt C.de fide inflr.amp; l-^'inpr.C.deprafio.-velOiO.ann. ubicon-
'^'■aftibus annumeratur, quia intelligendae funt de cafu quo perfe-
fucrunt ftipulatione, quse contradus eft. 1.1. ^.fit,. ff. depa-
^'•f- Accedit quod omnes aftus aliis utiles extra mere benefi-
tantum contraduum nomineappellantur ut optime animadver-
Hugo Grotim de J. B. amp; P- hb. z. cap. iz.nu. 7. Neque etiam
^efinitioni adjeci , mWo ]\ixt cossTiXc ut Com. fchola DD. facit,
%erfluum id enira videtur, cum illud fatis contineatu-r fub voce
A 3nbsp;libera-
-ocr page 6-liberalis, liberalitatis enim natura coadionem omnem repudi^,_amp;
cum honcftiffima res fit donare, définit honefta efle, fi neceliaria ,
non enim magis quis laudabit donantem quam qui depofitum red-
dit, ut in fimili argumento, nempe an ingrati vitium impun^um
eflfe debeat, loquitur SenecA l.z. cap.refmnte Grmo de J.B'
^ P. l. 2. cap. 29. m. 20.
Donatio dividitur in propriam amp; impropriam, illa dicitur ab-
foluta donatio, l. 35. §. z. de mortis cauß dornt, direda
h. t. fimplex l. 20. §. 3. jf. fam. ercifc. cujus principalis amp; fum-
mus finis eft liberalitas, itaque haec donatio expers eft alieni finis
aut repofcentis antidotum ; h$c dicitur impropria five ob ca^
fam faäa amp; quae refpeftum habet, qua ceflante non fieret ut éx
donatio renumeratoria, propter nuptias, An eft mortis cauia
donatio, fic videtur /. 55. 2. f. de mortis cattfa do». dillcn-
tit Zoeßm ad f. h. t. mm. 2. ex eo praecipuc quod hic compul-
fioceflet,ad conciliationem fortepoiTetdivididonatio impropria m
illam ad quam quis cogi poflet ut dos, donatio propter nuiras,
amp; illam quae quidem ob caufam fit, non quidem caufam neceflita-
tis verum honeftatis amp; gratitudinis quo non male referas donatio-
rcmuneratoriam amp; mortis cauCi.
I V.
Donatio propria rurfus dividitur vcl in illam abfolutam quae
fit traditione amp; illam , quae vel fub conditione eft, vel modum
vcl tempus adjunâum habet, quae rurfus vel fit conventione, fi-
ve nudo pafto, velilipulatione , qu£ divifiofpeâaadefl^umde-
quo infra.
De donatione propria, ne nimium noftrum exercitum excref-
cat duntaxat aduri fumus, ad cujus evidentiorem intelleftum
fequentibus haec 6. notabimus. i. qui donare poffint, 2. quibus
donari poteft, 3. quae res donari poflint, 4. quomodo perncia-
tur donatio, 5.quinam ejus fint effedus, 6.quomodo femel fa-
da extinguatur feu revocetur.
Sed antequam ad ulteriora pergam lubet duas
-ocr page 7-quidem prxliminares prsmittere. Primo quaeritur. An Donatio
fit Juris Gentium, an J. Civilis: quantum ad originem Juris Gen-
tium videtur, nulla enim gens eft quae non liberalitatem quando-
queexerceat, quantum ad formam vero Juris Civilis effe ex his
evincitur i. quia Jure Antiquo ex Lege Cincia, ut conftat ex
Ciijacio lib. lO. obferv. cap. 28. donatio per traditionem nexi'feu
mancipationem debuit fieri ( quam mancipationem ut aftum le-
gitimum Juris Civilis effe nullum eft dubium Ljl-ff. de R. Ju-
ris) 8c donationis promiffio ne quidem perfonam obligabat,
( quod ä fimplicitafe Juris Gentium recedere contra Connan-
num amp; alios probat Hugo Grotiuj in libro cui titulus, de J. B.
amp; P. L 1. cap. II. Kum. i. dr ßq.) nifi per ftipulationem eflet
fada /. 22. f. h. t. unde Martialis non ineleganter Hb. 10. Epi-
gram.16. canit.
Si donare vocas pramittere nec dare Caji
Ftncam te donis muneribufque meis.
2. quia infinuatio in ada publica requirebatur in donationibus
omnibus primo l. 27. C.h.t. poftea fi ducentis folidis ma-
jor, exinfitrecentismajor amp; denique fi quingentorum folidorum
fuerit,. qux folennitates nullis gentibus in ufii fijifle praeterquäm
Romanis, legimus.
2. Non incommode quasritur an donatio fit modus an caufado-
minii acquirendi, diftinguo utrum traditione an conventione per-
feda fit, fi conventione, non modus, fed caufii eft, quia non pa-
^is fed traditionibus rerum dominia transferuntur/. 20. C.de paB.
fi traditione, eft modus; abeo difièrt vixalia ratione Titulus quam
caufa rei proxima a remotiori, in omni enim acquifitione tam
J'Gentium quam Civili modus amp; caufa fpedantur; proxima do-
'^ßiii nancifcendi principia modi, remotiora caufae feutituli in Ju*
»■e noftro vocantur /. n. §. 4. amp; 5. ff. de except. R. Jud. folent
tanien aliquando confundi amp; promifcue ufurpari ut liquet ex Pauli
Ll.U-f-deMop.pof ^ ^ , ^
. Donare autem poffunt omnes Uli qui liberam habent adminiftra-
ïionein amp; rerum fuarum funt domini t^g.l.y.ff.kt. Sc generaliter
omncs
-ocr page 8-omnes qui non prohibentur arg. 1.f. de fr ocur. Prohibentuf
autem prxdpue ii in quibus defidt ufus rationis, äC per confequeny
infames. An amp; furiofi amp; dementes; fic Comm. Schola : quod
mihi tamen enunciatum nuüis circumftantibus aggravatum vide-
tur falfum ; quia difficilis diftindionis eft , utrum quis demens fit
an non, omneque difcrimen petitur ex conjeduris, prasfumptio-
nibus amp; indiciis, qualia plurima Matth. de Crim.f. mihi z 3. recenfet,
quse fi non femper, attamen plurimum fallunt; Accedit quod amp;
fanx mentis homines nunquam ita rede procédant in omnibus
adiooibus fuis, quin aliquando mentis errore ducantur, qux defini-
tio dementis apud Matthenm d. L eft; homines enim ex uno aliquo
prave fado ftultos amp; dementes vócamus, amp; ftultorum omnia ple-
na dicimus, quos omnesindiftindeàDonationibus arcere non ftul-
ti fed infani foret ; aliud dicendum eft fi fub tutela vel cura vel
alia quacunque prohibitione fint conftituti publice vel privatim-
Concedo etiam quod mente captus non donet, quibus oportet,
quo tempore, ubi honeftum eft, ut in liberali exigit Ariß-
^.Ethicor.cap.z. non enim hic quaeritur an demens in foro con-
fcientis optime utiliter, amp; fecundum régulas parcimonie donet,
verum an Jure humano fubfiftat amp; effedum fortiatur etiam con-
tra parcimonie régulas collata donatio, quod nos afErmamus ; non
enim quicquid vitiofe fit, effeâu juris caret quod pluribus perfe-
quitur Hugo Grotius in incomparabili opere deJ-.B.amp;P.p.mihi
197. équot; paßm. quantum vero interfit inter furiofos amp; dementes
vide erudite amp; d-Aet^m explicantem Matth.d.loco.
Prodigi quoque ficut amp; alienare, ita amp; donare prohibentur /•
6. f, de V.O.', funt vero juridice prodigi quibus ob luxuriam bo-
nis interdidum eft, nam tametfi ex fermonibus mentis fuae vi-
deantur compotes, tamen quoad bona, furiofum faciunt exitum » ^^
'quemadmodum furioforum, ita amp; prodigorum nulla voluntas di-
citur /. 11. §. ult.ff. de tut. vel cur. dat.
X.
Anmutus amp;furdus à natura donare prohibcantur ? quaeritur,dc
cafu vel alio infortunio mutis vel furdis fadis nullum eft dubiutn
/.33. ^.z.h.t. atque hic non male à Connano Ub.^.cap.ii.i*
Comff'
-ocr page 9-Comm. diftindio adhibita eft inter res mobiles amp; inmobiles, quod
mobiles poffit, immobiles minime; his affines funt fenes delin
qui bis pueri efFedi donare quoque prohibentur, quia quodagunt
non intelligunt amp; intelledu carent arg. lo. Infl. de imtil.flip,
non idem dicendum de fenibus, qui vegeto funt judicio, fi qui-
dem fola fanedus donationem non impediat/.iö.Cfe.f.
Pupilli amp; minores quoque donare prohibentur l.ii.f. de A.
R. P. ex donationis vero caufa alium fibi rede obligant, quia
conditionem meliorem facere poffimt etiam fine tutoris audoritate,
non etiam detenorem, l.z^.ff.defail. An vero naturaliterexdo-
natione obhgentur quasritur ? affir. arg. l.i. §.i.ff. demv. L 25. §.r.
ff. quando dies leg. fcilicet ubi ejus aetatis eft ut ratione utatur;
quando autem ratione incipiat uti non poteft certo definiri, quippe
aiii lenus, alu maturius incipiunt, fed vel ex quotidianis adibus
vel prout communiter accidit, defumendum cft. Hinc apud He-
broos valebat promiffio quam feciffet adolefcens qui annum
implcflet, puella quï 12. notante Grotio /.2.C.11.5. Hinc etiam
1-eges Civiles jufta ratione mots quafdam promiffiones pupille,
rum, ut immobilium irritas pronunciant, adverfus quafdam vero
reftitutionem m integrum concédant, adeo ut naturalis obligatio
minime pupdlo noceat. /. i^.ff. de cond. indebit.
X I I.
_ Puberes cum liber®'fint perfonae, ficuti alias conventiones etiam
«ne Curatore inire pofFunt amp; ex iis obligari l. pub. n. de KO.
Süidniamp; donando obligari dicendi? verum alienatio hinc non'fel
qiitur, quod fi curatore deftituti donent, alienatio fimpiiciter te-
quidem , verum ubi Isfionem oftenderint, fuccurritur iis
quot;^ncficio reftitutionis in integrum l. i.C.de integ.refi.
ï'iliusfam, donare non ^otz^l.'j.inpr.ff.h.u fcilicet de peculio
P'^ofeditio, /. 28. §. 2. ff. de paa. (quin de caftrenfi vel quafi ca-
^quot;enfi donet nullum eft dubium, quia in iis vicem patrisfam. fufti-
/• 3. C. de caßr. pec. d. l. 7. §. ult. h.t.) etiam liberam peculii ad-
^'quot;iftrationem habens d l.j. neque enim conceffa eft ad hoc ut
quot;^quot;■dat, perderet autem donans d.l.y.^.z, nifi adfit licentia patris,
qua fpedali non indiget in dignitate pofitusnbsp;^^
julk ratione motusdonetnbsp;quam pomt clecmofyna vcl
honorarium profeflbrum See.
Uxores infuper ne quidem confentiente marito res Doquot; J®
donare pofTunt propter L.Juliam tit. f. amp; C.defmdo dotalH
res vero paraphemales rede donant,quia lex nulla prohibet aliena-
tioncm amp; exemplum occurrit in I. 6.C. de revocandis donattowD!^-
Moribus vero noftris cum fub perpetua tutela virorum fint nin»
penitus ut alienare ita amp; donare pofTunt ne quidem bona qus extj
communionem padis dotalibus ftipulatae funt Grotü InUjdingh
i.cap.'). circa fincm.nbsp;^
An vero maritus moribus noftris fine confenfu uxons po^^
alienare vcl donare bona uxoris quorum aUenatio expreffe pa«
dotalibus ipfi eft interdida, amp; an ipfa donatio vel ahcnatio quoa
tertium fubfiftat ; anceps nec dum definita cft qusftio,
gativa quamvis ftrenuos nadaeft patronos ut vid^e cft apud/r^^^
fen in praxi notarial, cap. i6. n. 50. mihi tarnen affirmativa ver »
milior videtur. quamvis non caieat difficultatibus. propter ratio
nes aSimonevan Uei^m in parat. J.lSrov.bb.^.p.i.cap.ilt;^.n.ir
^/f^.recenfitas.hac tamen reftridione, nifi interdidio pubhce ƒ
judicefida fit. quo cafu, quoad illa bona Jundice fit prodigy
quippe cui bonis fcilicet illis interdidum fit; nihilominus faiv
quod uxor agere poffit adverfus maritum ejufque haeredes p
medietate damni vel quatenus ejus intereft, amp; pr^«-enda fit omn
bus aliis creditoribus, non adverfus tertium poffefTorem.
Procurator jufTu domini fpedali, (fub generali enim ^^
regulariter non continetur donatio , nifi aliud appareat ) q^^^
rede donet, nullum eft dubium , quia non tam ipfe, qua^^ j
minus cujus juffu donat, donare putatur /. 9. ^.penult.ff.
enim per alium quid facit perinde eft ac fi ipfc faciat. 1.5^-JJ-
fikt.amp;cap. Sz.de reg.juris in 6.
XVIÏ'
-ocr page 11-An Reges feu principes régna, ditiones, imo amp; bona fubdito-
rum fine confenfu eorum poffint donandb alienare, hac occafio-
ue quseritur ; diftinguo inter régna quae quis habet in patri-
monio amp; ejus propria funt, ab iis quorum tantum ufufrudua-
rius, vafallus amp;c. eft ; hsc non poteft, quia non plenum habet
dominium, ilia poteft quia in ejus bonis funt amp; eorum dominus
eft ; de bonis vero altior infpedio eft, qus apudmoratiores fal-
tem genres nunquam fere non plene habentur à fubditis ; 8d haec
ab iis non polfe auferri amp; aliis donari nifi in paenam, amp; ex pleni-
tudine poteftatis, (quam rede Baldus plenitudinem tempeftatis
indigitat ) ad quam tamen requiritur utilitas publica, amp; damni,
fi poflet fieri, compenfatio, ftatuimus cum Grotio lih.de J.B.amp;
P. lib. z. cap. 14. num. 7. quamvis haec vix in donationibus, mul-
tocommodius in contradibus ut emtione, pignore, mutuo amp;c.
locum habere videntur.
Servi quoque Jure Civili, quo nihil proprium habent, amp; quic-
quid acquirunt, dominis acquirunt §.5. laß. per quas pmcuiq.
acq. donare prohibentur I. z8. §. a. f. depaä. moribus vero no-
ftris prifca ilia ac horrida amp; fraternaî diledioni adverfa fervitute
fublata, fervos noftros feu potius famulos res proprias habere, amp;
per confequens donare poflè notius eft, quam ut huiç infiftam.
Capitalis crimlnis reus , quin ante contradum crimen donet
nullum eft dubium , quippe cum jus nemini quaefitum fit; poft
crimen vero contradum , non ipfo jure reo interdicitur dona-
tio, fed fi condemnatio fequatur , nihil agit l.i'^.f.h.t. di-
co, fi condemnario fequatur, nam quod in fine legis in quibuf-
dam codicibus legitur, nifi fequatur, procul dubio corruptum eft,
^ legendum ß ut Gothofri ad h. 1. Wiffembach amp; alii obfervant
^ alii Codiœs habent ; Nam cum condemnatio fequitur, tunc
*®nto minus dubium elfe poteft an donatio valeat nec ne ; exci-
Pitur crimen perduellionis, cujus reus, fi donaverit, donatio non
etiamfi reus nondum accufatus deceflerit /.51. fin. ff.h.t.
*^timini Majeftatis jungit Modefi.l.zo.ff.deaccuf. crimen repetun-
^um ; unde colligere poffis excipiendum etiam crimen pecula-
B anbsp;tus
-ocr page 12-tus amp;: refiduorum, propter eandem rationem, quiahsc, fcilicet,,
quoque mortuo reo exercentur. l.nlujf.aiL.J-fectil. vide Matth,
de criminibus /. 48. D. 4.nbsp;x.nnm. 19.
X X.
Omnes denique donationes ab iis fadas qui animum fraudaff-
di habent, amp; quas in fraudem creditorumfeceruntrevocantur /. I4'
§. pen, if. qui ^ aquib. manumiß. quicquid enim in fraudem legis
fit, ipfo jure nullum eft, vel revocatur.
Donari poteft omnibus non folum amicis amp; bene meritis , fed
amp; ignotis amp; extraneis, honeftis amp; inhoneftis perfonis /. '^.ff.h.
adeoque meretricibus amp; concubinis; cujus occafione quaeritur, an
Meretrix apud Judicem exteriorem donationem fibi promilfam
occafione actus meretricii poffit exigere: cujus alBrmativam quam-
vis ftrenue inter alios Covarruv. aâc.pecc.p. 2. §. i.num. 2. defen-
dere conetur , negativa tamen cum Connano magis arridet pro^
ter text, apertum in /. 5. C. decondiSi'. ob turp. caus quod ergo in /. 4*
ff. §. de Cond. ob. cmf. dicitur datum meretrici non repeti, quia.licet
turpiter faciat quad ßt meretrix y non turpiter tarnen accipiat, cufff
fit meretrix, fatis eft argumenti, non poffe peti, nec permiflam
elfe petitionem , fed acceptionem , amp; fruftra quaereretur, an da-
tum rcpetatur, fi non datum poftulari polfet; accedit quod adus
meretricii, apud nos punibiles fint, quo cafu, ipfofatenteCov. di-
do loco, promiffam non pofTepeti donationem occafione ejus adus,
qui quoad petitorem punibilis, veriuseft,ne videlicet lucrum amp;
pretium is confequatur ex eo unde posnam jure habere debet, 8t
quia hujufmodi ftipulationes indignse fint que juris authoritate
adjuventur l.io.ff.deverb. obligat.
Non folum praefentibus, fed amp; abfentibus donari poteft, fi^®
per epiftolam , five per nuncium /. 4. l. 10. ff. h. t. haec tamefi
donatio non prius firma erit, quam abfens donatoris voluntatetn
ratam habuerit Lio.ff.h.t.Cujac.l.iz.obf.iS. Omnibus inquaiquot;
donare licet exceptis iis qui prohibentur arg. l.a^i.ff.deproc. pr*^'
hibenter autem aliqui fimpliciter , aliqui abfolute ; fimpliciter
prohibentur Conjuges ut conftat cx tot. tit. ff, C.dedonationibus iquot;'
A '
ter
-ocr page 13-ternir. amp; uxor, excipiuntur tamen Principes l.z6. C.de don. mer
quot;Vtr. é- uxor, cujus prolaibitionis triplex vulgo ratio foJet afferri
I. ne mutuo amore fe invicem fpolient conjuges , 2. ne alter di'
tior alter pauperior fieret, 3. ne concordia maritalis prstio coni
ciliari videatur /. i. 2.4,/: de donationibus inter vir. amp; uxor, quod
tamen non lege aliqua fcripta , qus nulla hac de re exftat, fed
monbus introduaum eft d:I. A quo Jure Romano mores Belea-
rum ahbi minus ahbi majus divortium fecerunt jure an injuria jm
non difquiro. Reliquas qusftiones vulgares videlicet an donatio
rnbsp;incompenfationem ejus poffic
aonare, amp; an donatio fimplex juramenti religione confirmetur amp;c..
aciens prœtereone videlicet nimium excrefcatexercitium
XXIII.
Pater quoque prohibetur filio donare l.J.ii. C.h.t. l.ilt;.C
de donationibus inter vir. amp; uxor, quia pater amp; filius ha'bentur pro
una perfona I hU. in fine C. deimfub. amp; al. fubf. nifi i. donatum
offili; ^ '' bene mérita non obfequialia, fed artificialia vel
officiaha, quas tamen fihus debet probare, nec debent excedere
mérita caufs. Gad. 1.2. x8. amp; f. nifi morte confirmetuTS
C. de donauombus mer vir. amp; uxor. 5. nifi pater exmancipavcrit
necexprelTe donum ademerit l.^i.Li.ff.ht 11- r A . aI t
ZZr^f '^' quot;nbsp;cap. 5. lir.E.pag. Lih.zv-
} uns Civilis tarnen ratio vix earn admittere fententiam videtur quia
Jtiramentum eft accefiio donationis, qua per leges non fubfiftente
nec ipfum juramentum , in foro fcilicet foli, vires ei prsberepo-
^^ft cap. accejf. ^i.de R.J. in 6.nbsp;.nbsp;^
XXIV.
Miles quoqe focariis fuis donare prohibetur I. 2. C.de don. inter.
amp; ux. -, focarias vocat Anton. Imper. miJitum amicas , quod'
foci praecipua cura fit, tota eum militum domus amp; rei fa-
quot;^iliaris adminiftratio
in ipfo foco eft, ei fère mandari folita, quse
familiï cuftos adhibetur, nam amp; hinc fadum ut focum pro
onio amp; aram protempio, quod horum maxime caufa amp;domum
templum habeamus, quod amp; origo vocis indicatquse a foven
B 3nbsp;do
-ocr page 14-do venit, quafi viäum, cultumque vitsenoftrae foveat ac tueatur,
amp; hxc obiter. Ratio vero fpccialitatis in milite allignatur m
dia. Li. C. ne milites, inquit Imp. per fidas adulationes re-
bus fuis fpolientur, quod optime conftitutum videtur , ne mih-
tes qui multo plus quam alii meretridis voluptatibus dediti funt,
quia aut uxores non habentaut abfunt ab illis, rebus fuis nuden-
tur.
Abfolute prohibentur ii in quibus deficit fenfus adacceptandumj
qualis praecife ad donationis perfedionem neceffaria eft, quo carent
infans, furiofus, mente captus, acper confequens valide iis dona-
ri nequit §. furiofi infi. de inttüL fiip. proximis tamen infantil
quales Jure noftro dicuntur qui annum feptimum impleverunt,
datum, utpoifintacquirereexeo fcilicet quod intelligereincipiant;
amp; haec de jure naturali, fed Jus Gentium ob utilitatem commu-
nem introduxit ut amp; infantes amp; amentes dominiaaccipere poffint,
nam pro his ut poffidendi res quae poffeffione quaeruntur, ita amp;
acceptandi animum jus fuppletj Ideoque hoc dominium ftat intra
adum primum, nec ad adum fecundum pertingere poteft, id eft
ad habendi , non per le utendi jus pertinet ; alienatio enim in ipfa
fui natura includit aiäum utentis ratione quae in talibus exiftere,
feu fingi non poteft , quo haud male referas illud Gentium Apo-
ftol. in Epift. ad Galatas cap. 4. comm. i. pupillum quamquam
rerum paternarum dominum, dum ejus eft statis, nihil differre
a lêrvis, exercitio dominii feu adu fecundo fcilicet.
XXVI.
Donari pofTunt res omnes quae in patrimonio donantis exiftunt)
res enim aliéna cum effedu non donatur /.p.»« fine f. h.t. ufuca-
piendi enim conditio tantum per eam transfertur, qua ratione con-
cilianda /. ^.infineff.pro donato cum d.i. 9. 8c qu2 in commerciuiu
cadunt, unde res facra, religiofa, publicis ufibus deftinata , lib^quot;^
homo, hasreditas viventis non rede donantur Li^.^.ult.ff'h'^'
five corporales five incorporales, five mobiles five immobiles nihil
refert Lz.^. i'j.f.h.t. dummodo non fint prohibits alienari per
leoem vel tcftatorcm , vel padionem feu contraftum , hac diffe-
rentia quod contra legem vel teftatorem faóèa alienatio ipfo jure
nulla fit, contra padum tantum ad inter effe agatur l.j.C.dereb.
*l.nonal.amp;l.l'C.dec0nd.obcau. dat.
X X V I L
An donatio omnium bonorum amp; prsfentium amp; futurorum
valeat nec ne fabbatina inter JCtos. videtur quaeftio , illis affiman-
tibus, his diftinguentibus inter bona prsfentia amp; futura, aliis rur-
fus negantibus amp; mirum in modum fudantibus ut probent dona-
tioncm omnium bonorum effe contra leges amp; bonos mores, amp;
publicum jus tollere; ut videre eft apud Harfrecht, ad h.t. p.m.
651. Simpliciusdixeris,amp;pr3efentiumamp; futurorum valere, falva
nihilominis liberis legitima portione /.55.§4.C.Ä.r. i.Quianul-
libi prohibitum cfl, quod vero prohibitum non eft cur ftare pro-
hibeatur ? a. Quia amp; praefentium amp; futurorum obligatio con-
ceffa eft /. fi». C. res pig»i obl. n. pojf. cur non amp; alienatio feu
donatio ? /. ult. C. de reh. alt. non alten. 5. Exempla in jure noftro
varia occurrunt, ut in U 55. §. 4. C. h.t. /.8. i» verbis , omnia
bona C.de revoc. don. ubi eft praefumptio juris amp; de jure, amp; /. 5.
C. de in officio/, don. objediones quas hic Interpr. precipue antiqui
inter quos amp; Fachinse. /. 6. contr. 87. amp;c. nedunt ipfi conflidui
refervamus.
Licet autem omnium bonorum donatio valeat, fimpliciter ta-
men fada non continebit futura, ftridi enim juns eft l.zz.f.h.t.
An amp; adiones amp;jura fub donatione frapliciter fada comineantur
quaeritur, amp; non contineri nifi expreffa eorum fit donatio proba-
bile videtur ex l. B6.f. de leg. a. Gatt. l. z. obf. 11. n.^.
Ad perfedionem donationis inprimis confenfus utriufque re-
quiritur /. 10.f.h.t. amp; modum promittendi quod attinet reqm-
rit adum externum, id eft fufficiens fignum voluntatis, quale»:
interdum poteft efle nutus, fi-equentius autem vox aut litters; ab
altera vero parte acceptatio hic imprimis requiritur five per fe five
per alium l.^.jf.h.t. circa quam varise qusftiones amp; quae m ipfis
rerum argumentis locum obtinent , moventur , amp; fuo modo id
eft,fumma ««etf«« refolvuntur à noftri asvi corypheoGrotio m
divino illo dc J.B.amp;P.opere lib. z,cap. ii.n. iz.^^feq.
Donatio quin Jure Gentium nudo paâo perficiatur nullum eft
dubium fiquidem animo fiat deliberato ; at jure antique non nudo
paâo propter rationes Conn.l.i.c.6.n.iz.amp;li.lt;y.c.i,amp;Grot.lilgt;'
z.cap.iï.K. i.^frfiq.kà ftipulatione quod deliberati animi fignuW
certum conftituerunt Romani, perficiebatur. Poftea vero cum fol^
verborum ftipulatione donationem induci periculofum videretur,
quod haec à fimplici ac nuda promiffione non admodum diiFe^''»
Conftantinus Imper. primus, quod fciam, ftatuit ut non fatis efle^
ftipultri donationes, nifi inftrumentis publicis mandarentur,15'
C.h.t.l. 27. C..h.t. poftea vero ad majorem fecuritatem adinventa
eft infinuatio tanquam cxtrinfeca quaedam folennitas,/.5i.C.^.?. inii-
nuatio proinde nihil aliud eft quam faârae donationis quingentos foli-
dos excedentis coram Judice competente publicatio, ut in acta publica
velit referre, ubi non opus eftcaufs cognitione cum non fit ju-
rifdiâionis contentiofae, amp; ratio tantum fit in excludendis fraudi-
bus, quarum fubornatio in rebus majoris momenti nunquam noß
obvia.
Cujus valoris apud antiquos fuerit folidus feu aureus mire in-
ter fe digladiantur rei nummariae periti , Erjcius Putean. in
ration. I. i. cap. 4. comparai noftrae monets ducatum Hungan-
cum. Chifietus in numifm. am. comparat 7. florenis. Covarm'V'
vero diftinguit inter aureum amp; folidum ut aureus multo tempo-
re fuerit 4. unciae pars amp; poftea 6. pars amp;25. denariis argenteis?
folidus vero poll Conftantinum dcnariis 17 argenteis conftiterit, nifi
Jotius ftatuamus variumfubindepondus aut inconftans,ut fit,fo-
idi amp; aurei aeftimatio fiaerit; ut notant Hottom., ß'e re numin. c.
4e mm. aureis Covarr. d. l. Bhdaus de Aße /. 5.5. communiter ta-
rnen fecundum noftram monetam aeftimatur 5. flor. quorum fex
faciebant tempore Valentiani amp; Valentis, unciam, amp; feptuaginta
duo unam libramjUt conftat ex l.'^.C.defufi.pr^ep.amp;arcar.
I
Infinuationis vero omiffio non vitiat,nifi quoad exceflum l.ilt;j.
C, h. t. l. ZI. ff. h. t. ex régula juris ne utile per inutile vitietur,
praefertim in rebus dividuis cap. 37. de Regulis Juris num. 6. re-
petitur autem fuperfluum illud conditione fine caufa l. 21. §. i.
f. h. u
Non tamen, in omnibns donationibus quingentis folidos exce-
dentibus infinuatio requiritur ; excipiuntur enim quidam cafus,
in quibus etiam fine infinuatione fubfiftat, ac i. quidem,
in donatione privato fada à principe v. except. C.h.t. 2. in
donatione Principi fada à privato , ubi tamen requiritur inftru-
^entum publicum Habens fubfcriptionem donatoris amp; teftium
5z. cap. 2. ratio vero 1.amp;2. exceptionis eft, quia princeps
^^ibus illis civilibus folutus eft l.^x. ff. delegib. 3. in donatione
^ redimendos captivos. l. i6.inpr. C.h.t. 4. in donatione ad re-
feftionem domus ruina vel incendio corrupts j /. 56. ,. e.h. t.
ratio vero 5.amp;4. exceptionis dependet ex favore pr® caufae; un-
^^ quaeritur', an generaliter Jure Civili ad omnem piam caufam
^'oc fuerit conftitutum; quoä pofTet videri ex /.34. in fine pr.C.
ubi dicuntur excipi donationes quae in caufas pnffimas pro-
^^«iünt. Verum Juftinianus in 1.19. C. de Sacre Sa. eccl. confti-
amp; pisE caufae fadam donationem fubjacere oneri infinuationis,
specialiter fit excepta, cujufmodi funt dux illœ précédentes.
In donatione rerum mobilium vel fe movenrium fada ffiilitibus
Cnbsp;fortiffi.
-ocr page 18-fortiffimis a duce belli a ut magiftro militum, five ex fua fiibflran-
tia, five ex hoftium fpoliis. I.i6. §.i. C. h.t. ratio hujus eft fa-
vor militias.
Circa infinuationem varis moventur quaeftiones, ac i. quidem
quaeritur, an repudiatio feu renuntiatio juris alicujus, fi excedat
500. folidos, fit infinuanda ? diftinguendum inter jus acquifiti^^
amp; acquirendum, ut illo quidem cafu fubjaceat oneri infinuatio-
nis, V. G. fi debiti ex empto, locato, mutuo amp;c. fiat remiamp;o;
hoe vero cafu non fubjaceat, V. G. fi legati fibi relidi i'^-
pudiatiofiat, cum necdum plene acquifitum non poflet plene do-
nare, cum nemo plus juris in alium conferre polTu quam ipfe ha-
beat. Vide Zoef. ad h. t.p.jii. quod amp; Juri Civili amp; moribU$
noftris confentaneum eft, quibus creditores fraudare non intelli-
guntur fi quid a debitore non acquiritur, fed quum quid de bonis
aimmmtnrdeRegulisjmisqnodtimmm Gallia, Territo-
rio Mechlinenfi amp; aliis nonnullis locis non procedere autumant
Chriften: Charond: amp; alii, ubi hereditatis dominium ipfo jure ac-
quifitum in fraudem creditorem repudiando amitti poteft. Viquot;^
Leenw. in parat, 181.
2.nbsp;An donator poflrt infinuationi renuntiare. Et rede a pl'J'
ribus id negatur ex ea ratione, quod quilibet poflït quidem iis q^^
funt introduda in favorem fuum renuntiare, non etiam qus
troduda funt in favorem alterius maxime publicum uti hoc in
fu, ad avertendas, nimirum fraudes /. 27. C. h. t.
3.nbsp;An donatio 500. folidos excedentis juramento firrnata re-
quirat: amp; quamvis Com. Schola imprimis vero Pontificii ,
mirum ex corpore Canon, in c. 8. ext. de jitrejur. ex ea nimiruiquot;
ratione quod ubique juramentum fervare debeat nifi tendat con-
tra bonos mores (Jurisfcilicet Canonici) amp; publicam utilitatem
principaliter amp; tendat in praejudicium. confcientis amp; falutis ceter-
nas. d.cap, 8. amp; cap. z. de pa£i. in 6.) affirmativa tamen fenten-
tia Juri imprimis Civili videtur convenientior i. quia jus publi-
cum privatorum paftis non poteft tolli , amp; nemo poffit facere
quo minus leges in contraótu fuo locum habeant. arg. l. •)^.ff'.de
leg. I. i.quia juramentum fequitur naturam ejus adlus cui adjici-
tur, quo per leges non fubfiftente , nec ipfum juramentum vi-
res ei prebere poteft.
4. An omilTa infinuatione exceffum in confcientia retinere pof-
fit donatarius? affirmativa magis mihi arridet fententia ex eoquod
lex paenalis, in confcientia ante fententiam non obliget, nec obftat
quod exprefle renuntiari non licet, tacite aütem hoc in cafu fieret
renuntiatio, multa enim exprefle fieri prohibitafunt, quae fi tacite
admifTa fint, fuftinentur, quia tacito non adfit eadem contumacia.
vide Ever ard. loc. leg. 1.27. nu. \6. ^feq.
5- Et ultimo adjungamus amp; hanc quaeftionem , an videlicet
nioribus noftris etiam in cafu prœdiâro infinuatio in aóla publica
»■equiratur ? Grotim in manud. p. mihi 153. teftatur nihil legibus
noftris de infinustione cautum efle , ac proinde deficientibus fta-
^utis recurrendum effe ad leges Civiles ; Groeneivegen in not. ad d.
Grot. meminit ftatuti Antverpienfis, quo cautum effet, ut omnes
donationes qualificatorum hominum valerent amp; ut ex iis agi amp;
Peti pofret,,etiamfi excederent quingentos aureos; cœterum ad fe-
quot;^'iritatem praeftandam certiffimum eft remedium, amp; ad omnem
amp; machinationem fecludendam ; proinde hodie non eft de
''cceffitate, verum videtur effe de fecuritate amp; certitudine.
C 2
Donatio etfi olim nudo amp; folo confenfu non perficiebatur ho-
die tamen nuda conventione perfeftifTimum robur accepit ex '.35-
§. lt;,.C.h.t. etenim quamprimum donatör voluntatem donandi de-
claraverit , eaque acceptata fuerit, neceflitas tradendi non fecus ac
fi vendidiflet imcumbit donatori §. 2. Inft. h.t. L^i,. §. 4. C.kt.
qua occafione quxritur an donator precife rem tradere, fi poffit,
teneatur , an vero prsflrartdo intereiTe liberetur; Gom. Schola, ut
videre eft apud Harfrecht, ad pr. tit. Jus de emft. l. 1. ff. i^f
aH. empt. ( fi res vendita non tradatur, in id quod inrereft agi-
tur) hacque ratione plene confulitur emptori qui ad intereife agif»
quippe quod interelfe amp; pretium poffit excedere, amp; ad duplui«
affurgere d.l.i. amp; l. nni. C. de fint. quA pro eo qmd intereft prof. a'*
quam vide Alciat.tom.i.lmpib.ftir.civ.
Donator adione ex ftipulatu, fiftipulatio intervenerit vel con-
diaione ex lege, fi nudo pado fit perada /. 35.§. pen. C.h.t.1.9'
C.h. t. m-v. löi. c. I. conventus eatenus tantum, quatenus facere
poteft tenetur, dedudo etiam aere alieno l.iz.l.^i.inprinc.ff'.h.t.
neque ufuras amp; frudus ex mora praeftare cógitur quod ad per-
ceptos amp; confumptus, ilfos ne quidem poft litem conteftatam
praeftat fed faltem fundus exftantes /. 41. §. ï.f. de R. Ind. l. 22'
f. h. t. l. 9. II. f. h. t. neque de evidione rei donatae tenetur
donatorio, nifi quatenus ftipulanti promiferit /. 2. C. de eviB.
quatenus dolo malo egerit lib. 18. in fin. ff. h. t. l. 62. in fine M'
ad edia. editt. quia non eft squum ut quifquam ex liberaliquot;t
fua damnum fentiat vd paenam patiatur. d.l.6z.
Obligatur etiam ex donatione defundi haeres /. 49. ff. de V-p^^
l. zj.ff. h. t. quod ut extra controverfiam eft i«donatione^c^^
efFecius efl: tranfiens, ita controverfiam patitur in cafu, quo effe-
ftus efl: permanens, veluti quando tantum conceflus rei ufus, hac-
que ratione antinomia inter d. l. zj. ^ lii.f.h.t, facillime tolli-
tur Zoef. ad h. t. n. 58.
Si duobus res aliqua fit donata , pofl:eriori vero tradita qusri-
tur quis potior. R. is potior cui prius pofleflïo tradita efl: /. 15.
C. de R. vind. datur tamen prion donatario aflio perfonalis non
realis ut Comm. Schola. apud Zoef. adft.n.ói. pro ajflimatione,
ut amp; fi dolofadum fit, atSio L. Corn, de faljis. 1. zi. ad l. Cornel,
de falfa
Donationcs ob caufam faótx aut fub conditione quin caufa non
fecuta, aut non fl:ante conditione deficiant amp; revocentur ambigi
nonpotefl:, l.z.^.^. f.h.t. donationes vero fimplices,fi fuerint
rite amp; legitime perfedae, non temere revocantur, nec fola pceniten-
tia, fed jufl:a caufta fubfit necefle eft l.f.C.derev.dan. qualis eft
imprimis caufa ingratitudinis non cujuflibet, fed infignisalicujus,,
amp; qus fceleri fit aut affinis aut conjunda , quales quinque caufse
ab Imp. in l. fin. C.de revocan. do. recenfêntur ; intra quas quin-
que caufas qui coardant hoe jus amp; in fimilibus amp; gravioribus
caufis non obtinere urgent; nae illi miferi fyllabarum aucupatores
funt!
Quod jus revocands donationis ex Caufa ingratitudinis ipfi'
qui largitus eft competit, non etiam ejus haeredibus Ly. l.x.l.ult.
^'derevoci.don. ratio eft quia ingrati adio fpedat ad vindidam,
^diones autem quse ad vindidam fpedant non dantur hceredibus
tit adio injuriarum amp; inofliciofi teftamenti /.15./. 15. §. i^.f.de
'quot;jftr, adverfus vero hsredes rede inftituitur, quia adiones rei per-
C Inbsp;fee ut o»
-ocr page 22-fecntorix dantur adverfus h^redes §. i. de perpet. amp; tempor.
^Bion. quod utrumque rediffime äDD. limitatur, n^i donator in
vita iiabuit notitiam ejus, amp; habuic tempus ad agendum ģ revo-
candam donationem. Gomef refol. to.z. c. 4. 14. m medto. tlt
amp; alia qusedam revocandas donationis caufa , quam retert t.on-
ftantinus l.S.C. derevoca»d. domtionibsü nempo fupervenientm libe-
qu3E lex tametfi in fpecie de patrono loquatur amp; liberto.
rorum
JlUlLilJl,nbsp;AW^ ».Uli.WV** —nbsp;--------^nbsp;1
amp; non improbabile fit Jure Civili id tantum in patrono amp; liberto
obtinuilfe, quia tamen in defceptationibus judiciorum obtinuit
fententia ut quod in patrono fanivit Conftantinus in d. l. 8. va-
leat in quocunque donatore , fequamur amp; nos eandem equita-
tem,non quod ita iConftantino conüitutum fit, fed quodaequi
bonique ratio poftulare videatur , ut immenfam donationem ab
eo fadam qui nulla fpe liberorum teneretur , infirment liberi po- '
ftea fufcepti; qua eadem asquitate Papin, refpondit evanefcere fub-
ftitutionem filio fadam à patre , fi filio nafcantur liberi ; quod
verofimile non fit de nepotibus cogitafle teftatorem, cum filio fub-
rtituit, ut refert Juft. Lgenerdker f.de inftit. amp; fnbftit. tota enim
haec res aequitate examinanda venit ; quaecunque autem donatio
five omnium five majoris partis bonorum refcinditur per novae
fobolis procreationem five prefens fuerit donatio five poft mor-
tem differatur, majorem partem dum dixi, intelligo tantam quan-
tam verofimile non eft fadurum fuilTe eum, fi fperalfet liberos, quod
pro religione fua judex conftituet, quare nec donationes renu-
meratorise vel ob caufam fadae hac lege comprehenduntur.
Innumeras vero quaeftiunculas circa l.ß mqmm moveri folitas,
ficco tranfibimus pede, quia nobis praefixa eft brevitas.
Atque hxctenuia, Deo fit gratia, ratione
materi^E nollrx amp; pra^fixi fcopi enar-
raflè füfficiat.
Vi credidit inrefeäionemna%;ünon
habet tacitam i^pothecam.
L. 2. habet locum, tarn in emtore quam
'venditore.
l^on ^ero in Tranfaäione.
q
iii
-ocr page 24-•IP
■i
T
TT T
.. A -i.
^ , '
m ■