Politices j Eloquentiae amp; Hiftoriarum Profeflb-
ris Ordinarii,
NEC NON
Amplijjîmi Senatus Academici confenfu , Nobtlijfmlt;tqHe
Facultatis JVRIDIC^ Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifque in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privilegiis
ritè amp; légitimé confequendis,
^ruditorum examim fubjicit

PERRU ETZ
DOMINO de DIXMUYDEN, HAPS
BARSS EL, SAMBEECK, BRAINLALUET
HO MO ET, MILLINGEN j GENDRIN-

GEN amp; ETTEN,
BARONI H^REDITARIO DUCATUS
GELRItE amp; COMITATUS ZUT-
PHANIgt;£, amp;c.amp;:c. amp;c.

N variis hominum controverfiis lex hu-
manitatis plena varros introduxit medi-
atores, qui legitimis cognitionibus lites
tandem diriment ; quos omnes Juris-
Confulti generaliter jtidices appellant,
ut poftulantibus jus dicant, quales judi-
ces funt aut ordinarii : aut deUgaü : aut
compromijfariiy amp; hinc «rtero; etiam ju-
' dices appellari didlat /. pe», ff. de judic.
üt partes litigantes eo facÜius inter fe fine ftrepitu con venire poflènt,
minores fumptus amp;expenfasfacere cogantur, nam in fimilitu-
dinem judiciorum arbitrium compromiffarium redadum eft i,
de recept, arbir. amp; 1.14. vers. ( vel qui ex receptis ) Cod. de jud.

tffifo litigatorumfumptuil.^. Cod.dereceft. arb.l.ftn. f. dtjftdk.
ftltroidrtcepit, I. J.§. i.]f.h.t.decontrQVerßai^orftmübert cognt'
fiit (^ßm»t(aff* dfcit.

Judex, JiSi. Lfett.f.dejftdic. l.^.^.uU.ff.deverh.obl. autem
arbitrii, quod amp;arbiterium dicitur , /. i6. f. de recept. arb.(frl'
ii.§.9.f.eod. cum liberam facultatem iudicandihabeat, fpecia-
litervocatur^rterr, item judexeompromijfariué , 1.14 ff.dereeept.
unde amp; ejus fententia vocatur arbitrium /.ia.§. i.eod.

Priufquamenimad arbitrttm Compromifarittm pergamus, pau-
ca de arbiirio ipfo funt dicenda, amp; primo quidem de neceßitate qua
cogitur arbiter recepto arbitrio cognofcere de controverfia hti-
gatorum, amp; deinde de ej^t/oarbitri.

Nemo enim invitus tenetur fufcipere arbitrium , fufceptum
vero implendum, /. 5. §•. i.f- de recept, arb. ut etiamquotidianis
conftitutionesGelr.L4««ir.?/lt;«» Nymeg. tit.-j.art. 3: recepiffe au-
tem arbitrium videtur, qui ex compromiffo Htigatorum partes
fufcepit, amp; fua fententia finem controverfiis fe inpofiturum pol-
licituseft/. ii.^.recepijfef.h. t.

Quod ad oßicium arbitri attinet , confiftit in interloquendo,
cognofcendo, amp; litem fententia finiendo; nihil autem extra com-
promifliim jubere aut facere poteft arbiter, quam illud de quo
compromiffum eft, nifi partium confenfu , amp; ideo neceflarium
eftadjicidediecompromifli proferenda, utpoteftatem proferendi
diemhabeatarbiter/.zz.§.ii.t^ i5.f.fi(frw/»f. arbitr. ic
tilis eft interlocutio arbitri, qua dicit, ad judicium de ifthac lite

adeundum, veî ad fe ve! ad alium , in fe vd in alium compromit-
tendum /. 31. §.î6. ff.de recept, arb. fi quoque jubeatfibi alium
conjungi, cum id in compromiffo cautum non fit, inutilis eft
interlocutio did./.32. §. 17. h.t.

JamdeCompromilfo ipfo. CompromifTum Juris-Confultis fre-
quens amp; ufitata vox eft tot. tit, ff. ^ Cod. de recept, arbitr. amp; Cice-
roni quoque ufurpata ; Graeci 'fklilpct^fjS^lw '^ponLuiiSinm,
compromiflum vocant, Eftque mutua litigantium fromifpo de
controverfia fua y certo cuidam, vel nominato viro, mi vel pluri-
bus, committetida, ut U vel illi de ea cogmfcant, amp; quamillevel
illi fententiam dixerintf fiare fe velle.

Data definitionc videndum nobis erit, qui, ^ in quem com-,
promittere pofunt, qua de re compromiffum fieri qutat, quis modus
amp; forma fit compromijjt, amp; ultimo quibus modis compromiffum fi-
niatur.

Compromittere poflunt omnes, qui liberam rerum fuarum
adminiftrationem amp; legitimam perfonam ftandiin judiciohabent
/.az.§.8. (!r ff' derecept.arb. undehscabinterpretibusfa-
âafuitregula, quipojfunt tranfigere, etiam de eadem re poffmt com-
promittere; nam compromiflum fpeciem tranfadionis efle docet
Dyn.eonf^-y. amp;ficuti non valet tranfadio fuper re non débita ita
neque compromiflTum Alex. conf. 22 ; amp; fic in tantum compro-
miflum tranfadionis fpeciem efle , ut ftatutum prohibens fieri
tranfadionem , etiam comprehendat compromiflum per aequi-
pollensi maxime quando compromiflum eft de jure, amp; fado,

quia tanquam quxdamtranfaftiodebet impleri amp; dedarari; qux
régula in muiieribus exceptionem patitur , quae alieno nomine
compromitrerenon poffunt, quia pro aüis intercedere nequeunt
L §. z.f. de recept, arh'tr. ut 8i impubères fine tutnrum aiitho-
ritate L 27. §, 5. er ^.55- de reccpt. arb. neqne feivi/. ff.eod.
neque illi qui confenîire nequeunt , ut furiotî mente capti amp;c.
dm. L 27. §. 5. fie etiam procurator , nifi habeat fpecialc
mandatum amp; liberam adminiftrationem arg. l. 58. ff. de pro'
curat.

Compromittitur in quemvis , quem nec flatus nec conditio
removet, nec etiam aetas ; amp; parvi refert ingenuus quis an li-
bertinus fit, integr« famx quis fit arbitrer , an ignominiofus,
l. f.ff. de recept, arbitr. In minorem annis 20 compromittere
vetabatalexJ.ulia, /.41. /ƒ. de recept, arb., verum tamen hodie
fufficit fi 18 annorum fit arg. L 57. de re judic., ubi talis
judex elfe poteft , fi tamen partes hoc fciant ut à judice detur,
c. cum vigeßmumJf\. x. de officio deleg, j Filius etiam familias de re
patris arbiter efle poteft L 6. f. de recept, arb. In faeminam vero
jus civile non approbat compromiffum, ob l.fin. Cod. de arbitr.
recept., quae ita habet. Multeres fua pudicitia memores, ^ ope-
rnm qua eis natura permißt, ^ à quibus eas jufßt abßinere , licet
ftmm* atque optima opinionis conflituta in fe arbitrium fufceperint,
vel ßfuerint patrona, etiamß inter Uber tos fuam interpofuerint au-
dientiam, ab omni judiciali agmine feparari, ut ex earum eleäio'
ne nulla pana, nulla paäi exceptio adverßa jufios earum contempto-
res habeatur. Nam arbitrari virile eft officium , nifi tamen le-
ge aut confuetudine jurifdidionemhabeant, c. dileBiio. extra de
arbitris : Cujac. lib. 15. obferv. cap. 25. nam cui quod plus eft licet
ci quod minus eft non debet denegari.

Infervosautem, pupillos, furdosamp;mutos fadum compro-
miflum non valet, 9. §. i. ff. derecept. arb. /. 7. §. i. ƒ! eod. 1.1 z.
§. z.f. de judic., amp; fi quis de re fua arbiter fadus fit, fententiam
dicere non poteft, l. unie. Cod. nequisinJm caufa, cum impe-
rarefibi, neque prohiberefequifquam poflït, l.pen ff.derecepu
^bitr., poteft tamen effe arbitrator.

CompromifTum in judices fadum de iis caufis, in quibus ju-
dicesfunt, nnWum ck l.g.%-z.ff.derecept.arb., quae inquit: fi
e^uii judex fit, arbitriu^n fufjipere ejus rei, de qua judex efi, inuefi
compromitti jubere prohibetur 8cc., l.^.ff. de tuor. équot; curat, dat,
abhis-, amp;ratioeft, quia judex incïperet füftinere perfonam duo-
rum , judicis fcilicet ordinarii, amp;i arbitri, id eft duas perfonas
contrarias, quas una amp; eadem perfona non admittit; Judex erim
jubeturjudicare, ut jureproditum eft, Infi.de offic.jud.t
-Arbiter vero, fecundum bonum amp; squum, fententiam dicit,
i' 76. in verb, arbitroruraff.pro focio. Unde hsc oritur quaeftio ;
■^»in judicemordinartum a Ittigatoribus faBumcompromiffum va-
^at'. abcientium recedere fententia nobis eft religio/'fr/.9.§.2.
ff' de recept, arb., drdic. l.i^.ff. de. tutor. amp; curat, dat.; verum
quidem in arbitratorem, amp;benevoIum ut vocant compofitorem
compromitti haud dubie poteft: Carpx^v. p. i.c. i,d. ij. mt».

Cum, an compromiffum fadum fit tanquam in arbJtrum l
^ tanquam in arbitratorem , maxime interfit, l.j6. inverb.^
^^bitrornm ff. pro facit. compromiffum fine poena aut ftipula-

tione olim valebat, hodie vero non. Nov. Si.de judic. cap. ii.
quia vero: nifi fecuta fit acceptatio exprefla vel tacita l.pen. Cod.de
recept, arb., neque ad producendam aftionem, neque ad exce-
ptionem , Lu Cod. l. z. dr i. ff. de recept, arb., amp; hinc
eft quod femel commifla poena folvebatur compromiflum , nifi
adumeffet, ut in fingulas caufascompromitteretur/. 54. §. 1 .ff de
recept, arb.; Sed in arbitratores amp; benevolos compofitores amp; olim«
amp; hodie fine poena valet, utexeodeturadio, nimirum ex con-
tractu ipfo, inquoadhibebaturconventio, ut pro focio in fpecie
l. 76. in verbis, arbitrorum ff. pro focio aut ex condido, argum. l.
14. ff. /flc^/.coW.alioquin ex nudo pado in hoe cafu nunquam agi
potuit, ï quo cafu tamen eiïexccptioinlege ii.§.mterdumff de
recept, arbitr.

Non tantum unus, fed amp; plures, pan'vel Impari numero pof-
funt eligi, melius tamen eft, fi plures eligantur, aflumi eos in
difpari numero, cum inter D.D. maxima lis fit, ancompromiffttr»
induosfa^um, cumpoteflateeligendi, valeat'. aEBrmantium opi-
nioni fubfcribere parati fumusj fi tamen in dicenda fententia dilTen-
tiant, eos prstor cogeteligere tertium, cujus arbitrio, autfen-
tentiaE ftabitur /. 17 §. 6. ff. de recept, arb.; Ipfi quoque ligitato-
res, duobus eledis arbitris, roandare poflunt, ut fi diflentiant
Sempronium aflumant: fi autem generaliter diöum fit, ut tertium
cligant, illud compromiflum nullum eft quoniam in eligendo
tertio diflèntire poflunt /. 17. §. 2. feqq. ff de recept arb.

Si in tres comproiniflum fit, amp; duo confentiant altero prs-
fente, licet diflentiente, valet compromiflum/, 17. uit. ff
recept, arb.-, quia (inquitUlp.) in plures f uit compromfir», amp;
potfti prafentia ejus traher e in aliam fententiara; quod in judicibus

Compromittitur fuper quavis re, amp; omnibus controverfiis :
Excipiuntur tamen i. Coftfe criminales, quia private arbitrio non
funt remittends, fed vindicandœ authoritate publica : i.Cattfi
^berales, L^z.^.j.ff.derecept.arb.cumfeqq.: l.Cauft matrimo-
'»ties t cap. i» fia extra de reflit.i» integr., ne aliat contingat
Patrimonia diflblvi, aut conciharî contra canones : fuper re j«-
«î^'w^î male compromittitur, ne publico privatum praevaleat
quot;^i.dearbitr. Caufa ingemitatis libertatis-, utamp; neque com-
promiflum de adione populari valet, quod daredemon-
flrat inl. 31. %.6.ff.derecept.arb., fi'-etiam compromiflum ge-
neraliter fadum, cumclaufula, quodomne, fuper quod fuerit lau-
datum, cenfeatnr, ^ Jit commijfum, non valet, quia lites futu-
rs non veniunt in compromiflTo : fed fi compronaiflum fadura
fit de omnibus litibus, qus funt amp; eflè poflunt, valet, amp; talis
claufula, quodcenfeatur é'fitcompromijfum^c. non comprehen-
ait turpia amp; illicita , de quibus in fpecie compromittere partes
oon poflbnt.

Modum compromittendi quod attinet, non aliter fit compro-
fiiijfum, quam fi pecuniaria utrimque pœna promittatur, ut ü
non ftetur arbitri fententis , in earn pœnam , pars qus fallit
®lteri parti fit obligata, /. 11. §.1,2,(^4. /. 52. inprinc. amp; §• J.
ff de recept, arb. Ita etiam compromi(fttm nudo pado fadum va-
^-quot;.g. I.ffderecept, arb., amp; inde datur exceptio /. ij.§. i.
quot;^'h.t.

Eft amp; alius compromittendi wodus, quo res apud arbitrum
deponitur eo paâo, uteidet, quivicerit, aut earn det, finoo
pai-uerit fententiae, -/. u. §. a., »« -veré. quid ergo , de recept.

Q«ilgt;us; etiam amp; ilk ufilatus compromittendi tnodusaccedit.
quod compromittitur de omnibus rebus, vel controvcrfiis col-
fcaive, aut fingulis diftributive, quale compromiffum plénum
▼ocatur l. 2tf. f, dericept.arh.

- Talis vis eft compromiïîî, ut arbiter, qui arbitrium recepit»
cogipoffit fententiam dicerej arbitrium quidan liberum eft, cum
vero quis fufceperit, eft implenduflB,nbsp;ff.dertcept.arb'

Ptv.likx.^bßrv.^j.: lt;liâ:ietiamfecundum formam, quacotn-
promiffum . non erat oHm ea vis, ut aâio inde daretur l.i.f'
de recept. lt;trb., nifiadpcenam, fiquapromiffa, vel fipromiffutn
ftari arbitrio fimpliciter, aftio incerti erat, l.iy.§.pen. amp; ult.
f. de recept, arb., quia in re diftinguitur à fententia , ex quâ
aâio eft , l. 6i. ff.de re judic. ; Et quod lex. \.ff.de recept,
arb. dicit, in fimilitudinem jadicîorum arbitrium compromif-
farium redaâum effe , non eft intelligendum , quod tanta vis
fk arbitrii, quam fentemise » fed tantum quoad ordinem pro-
tedendi, qui amp; hic fervandus eft , quemadmodum in aliis j'u*
diciis.nbsp;«nbsp;, lt; .

Nam multis allis in cafibus differunt, cum arbiter à privsttsgt;
tet.tit. de recept, arb.} Judex vero à magiftratibus detur, l-
C9d.dejudic.'. ita etiam fi fit coropromiffumgt; ut arbiter certam

fententiam dicat, non valet, l.i^.ffJereceft.arb., quod in jiî-
^ice contrarium obtinet/.iö.i/frejW«.

DifFerunt etiam , tum ratione ipforum litigantium , in eo ,
quod judicium reddatur in invitum, /.Sj. §. i,ff. de verb, obi
compromiffum vero non nifi inter volentes ; tum etiam ratio-
oe effedus , quî confiftit in co, quod à fententia judicis li-
ceat appellare , ab arbitrio vero sppellare non licet neque per-
miffium eft, li.ff- de recept, arb., nam ejus fententiae ftandura
eft, fiveaequae, fiveiniqus, l.ij.^.i.ff.derecept.arb.y cum
imputate fibi partes debeant, quod libera voluntate in arbi-
trium confenferint, ejusque fententiam homologaverint : Fa-
(hin Uh.i.nbsp;nifi de appellatione inter partes exprefle fit

conventum. dsEl. Landtr. vanNjmeg. Si tamen gratia aut for-
dibus corruptus probetur arbiter , iniquum arbitrium dixilie ,
poteft poft decem dies exceptioncdoli repellereagentem l.\Ud.
de recept, arb.

Jure vero coScis nafcitur aSio in fadum amp; exceptio ex
fententia arbitri, in quem confenfum nudo pado modo fue-
lit homologata , id efi , expreffe vel tacite , per lapfum de-
cern dicrum confirmata l. 4. amp; peu. Cod. de recept, arb. Nam
intra decem dies refilire licet fine praejudicio, quia expaâonudo
aftio non nafcitur , nifi fuerit appofitum jurametitum , dp.J.
Pt». in prtnc.vadc. exceptis, Cod. eod. h. t., quod tamen hodie
Imperator fuftulit, prohibens cum jansjurandi cautione judica-
ïi; Xov. 8a. cap. 9-. ^èd per pœnam obftringi partes maluit.
^Uam pendant, fi arbitrio non fteterint, neexhocin perjurium
incidant homines, propter judicum ignorantiam pejerare compul-

Sequuntur jam modi quibus compromiffum diffolvitur , ^
quidem, primo finitur morte unius ex diflentientibus, quia in-
hsredemnontranfit, nifi illud fpecificè amp; nominatim alt;ftum fit
/, 27. §. I. amp;l. 49. in fin. ff. de recept, arb. c, uit. extera de arbitris:
fic etiam illud folvitur compromiflum, fi poena compromiffial-
teri accepto htifiz l. ii.iiprinc.dr l- Ji- ff.dereeept. arb-;
amp;li rèsdequacomprómiffumamp; controverfia erat interierit, nifi
quid litigahtium interfit, diB. l.nbsp;ex parte 10. extrA

dearbitris. Poteft intcreflelitigantium, fi resexftinöa de fi-uöiquot;
bus aut partu controverfia fiaperfit, /. 16. ff. de rei vind., qucd
etiam in cafu diB. cap. ex parte i o. extr. de arbiir. valet; aut fi pro-
miflbr definat elTe folvendo, aut quia bonis ceffit, l.iy. in prins,
f. de recept, arb:

Sic etiam compromiflum finitur liti'gatorum pafto, quo alter
alteri compromiffi poenam remittit/. 54. §. nlt. ff. de recept, ari',
Adhsc quoad arbitri officium, diffolvitur compromiflum judi-
cto, putafi vel unus, vel ambo, rem in judicium deduxermt,
quia, ut dicit/. 50.^. de recept, arb. poena non poteft efle, aut
poena femel fit commifla /.31. §. x.f.eod.^ veluti fi non parea-
turpraecepto, five interlocutioniarbitri, puta fi is, quemad-
efle juflit, non venerit, vel fi cum arbiter , cui hoe permif-
fum erat, juflitdiem proferri, litigantium aliquis noluerit diei»
proferri /. 34. §. uU.ff. de recept, arb.

Contractus metu initus fubjïjiit ^ fed ex ediifo Tr/e^
torts ejl refiituendws.nbsp;. •nbsp;• ■ ■ ..

Filius fldeïcommîjpo gravatus , duas quartas de-
trahere uon poteft j propter I. 6. Cod. ad SCtum
Trebell

invitiadolefcentes Curatoresnon accipiunt prater-
quam ad litem §.2. Inftit. de Curat.

Filiusfam : de bonis adventitiis j morum ujus-
fruBus patri non acquiritur , tefiari nequit. /.
pen. Cod. q. t efi am. fac. po ff.

^ocuit^entis, docuitque a:nigmata legum,
Fafque nefafque : hinc jure die hoc tranfcribere
fefto

Inter Dodores, meritoque ornaris honore.
Vivito Dodorum nova gloria, vivito felix
Non pancos fine nube dies : Patris inclita virtus
Atque Viri Fratris magnum amp; memorabile no-

Etißob imlt;l3!ÖO ^

^ niilo zumc

rrîtJTOîkf^l !gt;•?gt; ^k'' It

; i^ma kmOTl'li '-^ ■ ■

WÛ Einh sTnbsp;vlb^L Ji^d

ô'îiîiv rjibni zh:rSi : zjijj „cljj] ^jnlï 2.oj iq riö^ -
►on aiidnornsrn m:;ffgr.m zhih'-I jiiV --.'jpj