.•D^S FUT *T I'O JURIDICA

JURE DELIBERANDI.

«/nbsp;i.nbsp;J i'

Q^V A M
SUB„AySPlÇîO SU^MI NUMINIS
' - Ex MBMritóte Magnifici T}. Reports^ . U

DJ OA NNI S GEORGII GRAEVII

Politices j Eloquentiae, amp; Hiftoriarum Profcflb-
- . . -,nbsp;ris Ordinarii, r ,nbsp;^

'ïn ^kl. -, ^.^N.E C N^O N ■ ■ ■nbsp;^ '

ÂmpUjfunî Seruttus Academici confenfu , Nobiliffmlt;eque
'nbsp;• Facultatii jVRIDfCfy£ Decreto,

' 'PRO GRADU DOCTORATUS
Siummïrque in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privilegiis
rite ac legitime confequendis,nbsp;gt;

EfudiiorürrT'examini fubjicit,

NIÇOLAUS SALDENUS, Delph. Batavus.

Ad diem 20. Novemb. hora locoque folito.

V I R 1 S.

D;D. HUBERTO ROSEBG^M jao.
't)DMINO in Schrevelfecht,

LIBELLORUM SUPPLICUM, qui SE-

BRITANNORUiVi REGI

GUILIELMO III.

t -nbsp;- - quot;

OFFEREB ANTUR, olim MAGISTRO5
^mi^'Mi^M SUPREME inHOL-
LANDIA MEMBROGRAVISSIMO;
adSYN^bUM, qu^QprOTANNISin
ZUYD-HOLLANDIA CONGRE-
GATUR NOMINE ORDINUM DE-
i.EGATO.

ü t e t

D.D. GUïLIELMO a SCHUY-
LENBURG JCto.
DOMINO in Duckenburg
CmTATlSi) H AGANm gt; GONSULA-
RL G1.0RÎOSISSIMI ANGUm, SCO-
rik, HYBERNim amp; GALLIARUM
h RV G I Snbsp;fr. I

^^UILIELMI m _

S 'E N A T Ü I A D S C R I P ^ t5
EIDEMQyE AB ACTÏS.

* Litcrarum literatommque Maccenatibus, cumdcRepublr-
^ca, turn de me .imprimis optime meritis , ac indies me-
' JO trcntibus; indeque nullo non honore 8c obfequictj, idum
vivam, colendis, profequendis.

macumfimetipfo
- - 'nbsp;llluftrium nominumVeflrorum

; J ' Cdtor Vièvötiflimüs' ^^ Q

nicÓlaussaldenus,

quot; A ^i AOi^hor.

DI S P U,T A T I O JUR I D I C AZ^

n

l N A V G V R A t'

. D E

JURE DELIBERANDI.

T H E S I S. I.

Utn olim lege x i r, tbb. libera erat le-
gandi poteftas, ut liceret vel toturn
patrimonium legatis erogare ; tum
iplbrumteftatorum'gratiâ, qui alias
plerumque intcftati moriebantur gt;
quorum t^nien intereft fecundum Ä
ô.jf.deinterr.tnjnre.ùt hàbeant fuccet
fores ; ti' m etiam refpeftu haereduia
l.Ji/f. ad leg. F ale. Quippe quiacci-
prfeBântaTi4'uîd, cum antea non latâiiac lege , amp; defercö
teftamento nihil prorfus accepiftenr, lege Furia amp; Veco
nia non fufficientibus , noviftime lata eft lex Falcidia »
quâcauttihieft , ne plus legare liceat, quam dodranteto
i omniùm- bonorum;, qH^irtä haèredi, five uni five pli^'
ribus , manente falvà. .Simili fere ratione Vefp.'-Aug*
fempbribas càùtûrn eft'ut ei, qui hxreditatem reftitu^rö
ró^atos effetnbsp;Kceret quartam partem retiner^;»

«que ex lege Falcidia ex legatis retinerc concefluro fuerit

INAUGURALIS, '4

tHint Imperatoris verba %.^.Infi:defidcicom^hared.) qiiae
^uarta Trebellianica vocata eft.

-nbsp;II.

His ita in hEeredum favoretn conftitutis, haudminoris
momcnti :occurrit beneficium mm deliberandi, tum in-
ventarii, quorum traftatum pro ingenii modulo confi-
cerc induximus. ^^

■ji.

III.

Ut a priori exordiamur , jus deliberandi In hunc mo-
lt;ki|p Jefinimus : jus deliberandi elt facultas haeredi con-
'ceiTa i qu4 urgentibus creditoribus, legatariis , aliifque,
quorum intereft, poteft petere certum tempus, ut in vi-
res haereditarias inquirat, amp; dehberet utrum velit adire
haereditatem, an earn repudiate.

I V,

Datur haeredibus, dummodo non fiint fervi, quo cam
datur dominis,quorum fervi exiftunt/.i.jf.A.r. tarafyis/.S.
ff.hj. jure praetorio jus abftinendi poftea confecuîis
lafl, de b'tred. ejual. amp; dtffl quam extraneis, imo fi pluresi^
inftitutionum vel fubftitutionum gradus , primo délibé-
rante, annale tempus non curritcaiteris l.ôg.ff.deaaj.hx*
rsd. fßd fie uc gradatim funt inftituti , ita gradatimquoj
que iptîsjus deliberandi conceditur.

V.

'^vb iiX»

gt;?!Tetnpus ad deliberandum conftitutum tum pro clrcura-
ftantiarum, tum pro juris lt;iiverfitate variat: nam neque'
crcditoribus neque legatariis aditionem urgentibus bsres

5-r:::nbsp;hl

'D r S PUTAT r O J U R ID IG A*

■»icmpgr adirc poteft, dumrnodo nbn repudiavity.»9.

aut faltem non nifi longiffimo 50 annorumfpaciocÜr-
cumfcribitur amp; excluditur /. 7, Cod. de pet. hatred. (3 l. 8. Cod.
A./, urgentibus vero di£bis; tempus olim a praetotepètc-
- batur vel brevius vel longius fecundum negociorum ne-
ceffitntetaLt.§.fin.f. h.t.non VCTO minus, quam centum
óicram I z.f. h.t. idque iterate /. h.t. quamquam boc
non nifi ex magna causa fieri /. 4. eod. conftat. Poftea fta-
tutumeft, peti pofi'e deliberandi tempus amp; a magiftrata
amp; a principe, 6c faïpius quidem, fi modo dilatio a magiftra-
tu impetrata novem menfes, a principe annum non ex-
cedat/.»//. §. 15. Cod. h.t. tandem Jufttnianus tempusfta-
luitannale j quodcuique.petitione jamceflante-, exlcgc
compcteret, intra quod omnis deliberandi facultas con-
cluderetur , coraputandum fcilicet a die quo fdvit qw«
delatam fibi fuifle haereditatem /. 1Cod. h. t.
-ißaqlnijs 'r -
- i ■nbsp;V. I.nbsp;rx

Obfèrvare autem operje pretium crit, quod, etfib«-
'ïcssi quiladire vel repudiate deberet, intra annum deli-
berationi datum conceflerit in fata, poteftas tarnen ipfi'fu-'
erit hoe jus ad fucceflbres tranfmittcndi /. 19. Cod. h.t. id-
que jure novo omnibus competit haeredibus, cum jure an-
tiquo non nifi ad eos, qui fui ha;redes, aut forte ex libc-
riseffent, ^tmmQnx.%.^.Cod.deCad.tolk

VII.

x^ï • -Tiaqquot;/ iini'ï

V Quod tamen ut fiat legitime {êqucntiâ^f^uîfîtâ ^p
interpretibus ponuntur neceffaria. Priino enim reqoj'
ritur ut delata fit haereditas, itautagnofci potuerit, q^?^
id quod non agnofcit non pot eft in alium transferre. '
cundó uti^que adita neque repudiatafit ab hœrede, 'n^iö.
ifiàdiit, ante ibortem non opus eft tranfmiffione, fin

diavit»

I N A Ü O tJ R A L I S.

diavit, nihil habet, quod tranfmittere poteft. l.izo.f.iie
R.f. Tertio ut haeres intra annum deceflerit, poft annum
enim ccflät tranfraittendi jus; nam deUberans , fi anno
laplb mentem nondeclarat, Sctacet, repudiafl'e cenfebi-
tur , fi quidem fiibftitutis urgentibus dehberaverit,/ Sc
fita locus fiet fubftitutis, fi vero urgentibus creditoribus
amp; legatariis ex filentio prxfumitur adiifle 1, ult, §. 14.
Pgt;d. h. f.

-E Deliberandi tempore five lege, five juflu prêtons, five
quot;»principe, five a magiftratu impetrato, haeredum eft in
vires hsreditarias inquirere, expédiât nec ne haereditatem
agnofeere deliberantium ; poftquam inftrumentorum
infpiciendorum, unde fe inftruere poftînt, a prsetote vel
magiftratu faÓba eft copia/, ^.f.h.t. quo pertinet infpedio
nec non defcriptio tabularum teftamentariarum l.i. (Sz.
Cod.qHemad.teJi. Cine (\u\bm de oneribusitnpofitis certi efle
non poflunt, nec quicquam illis invifis refpondere.: Et fi

fit filius haeres, interim alimenta furaendi poteftatera ha-

- • ■ ?

_nbsp;.nbsp;IX. —

Nec efl:, quod quis hanc deliberandi petitionem mire-
tur, cum haercditares, etfi prima fronte lucrofje amp;com»
pendii fpem prae feferentes, faepe ex poft fa£to damnofe
comperianturj, tum ratione aeris alieni §. i.inji. de aut, tut.
quod fepius vekt anguis in herba delitefcerefolet: ium
ratione legatorum amp; fideicommiflbrum , quae non raro
totam hxreditatem exhauriunt : tum etiam rationelitium,
Swibusnonvexari noftra maxime intereft /. 6. f. de min,
cumque, h«reditat€ femel aditâ, etfi folvendo non
^ ' -nbsp;' - jnbfit .

: Îi-^Â

^ .^DISPUTATIO JURIDICA. -

fit , omnibus creditoribus haereditariis in folidum qbligeo-
tur hxredes, I.mU. §. 14.j»ƒ«. Cod. h, t.

X.

Deliberationis eflfê£tus exiftit, quod hjeres, pendente co
tempore , nihil ex bonis hsereditariis vel diftraherc vel di-
minuere poffit fine praetons decreto interveniente /. 7. fquot;
pr. f. h. t, nifi jufta fubfit ratio , tune enim caufa cognitä
permittit praetor §. S in pr. eod. quod amp; exercitium adio-
num impediatur; permiffo utique, fi graviores rationes iffl-
pellant,/.f.§.nbsp;- . .

XI.

Ceflat hoe privilegium cum aliquis hacreditatem adiit»
aut fefè ei immifcuit 1.10. Cod. h. t. amp; /. 4. Cod.de repud. hared.
ita tamen ut pr«tor per reftitutionem impuberi , ut amp; mi-
nori qui inconfulta facilitate damnofam hacreditatem adiere,
fuccurrat /. 7. §. i.f. de acq. hared. §. y. infl. de hlt;tred. qual.

XII.

Verum enimvero propter nimiam affinitatem haud opor-
tet prxterire cretionum antiquitates , de quibus quot;Vip, in
fragm. Ttt. iz. fecundum quas teftatores erant foliti hjerc-
des inftituère cum creti'^ne, hoe eft, cum praefinitione cer-
torum dierum, intra quos hacreditatem cernere, ideft:,adirc
debebant: ante quod fpatium elapfumrepellinonpoterant»
etfi repudiaflênt. Sed quoniam ille mos per /. 17, Cod.kt.eä ab^
litus, neque inftituti ratio hoe fiiadet, utdeeoampliusdif-
feramus, ad alterum diflertationis noftr« praeftitutae meoi-
brum beneficium fc. inventarii nos accingemus.

CA'

INAUGURALIS. 9
CAPUT II.

CUm per jus deliberandi nondum fatis confûîtum erat
haeredibus, qui tes alieniiffl poftea emergens agno-
-iK ^cerecogebantur, £ccreditoribusfatisfacere, fruftra in-
Opiadefunai objeârâ /. 10. (3 uk. Cod. de- Jure del. Jullinia-
QUs Imperator huic periculo occurrcre voluit, pleneque hae-
redi adeunti confula-eper inventariiconfcftionem l.fm. Cod,
^eiHramp;Jel. cujus darausdefcriptionem iequentem.

I I.

^ventarium eft Catalogs omnium bonorum defunai,
tactuçjabhaerede. prœfèntibusillis quorum intereft , folen-
nitatibufque, a Lege ftatutis, adhibitis. u

•-ir-

i I I.

. Scribenda funt omnia bona defun£l:i cum mobilia tum
«nmobilia, eum propria tum aliéna, ut res depofitEe, mu-
tuoaccept«, pignori datas, nam h£e omnes haereditatisno-
exnbsp;pet. hared. manifeftum eft adeo

quot;t-hcentia fit creditoribus legatariifque , fi majorem' puta-
y^riat.eflc fubftantiam a defunéto reliâram , qiiam hteres .

inyentario annotaverit , quibus v-luerintlegitimis modis b
S^Wid foperfluum eft approbai-ef, tum per tormenta fèrvojo*
rum^gt;?Ereditariorum,tvel facramenta illius, fi probätiohesgt;h
^feepriïOttnbsp;io. Cod. de jm-edel.^ quod fi dololc qtiEedamtJa

^miflie, reftituendaeduplicatae, fin fine dolo fimpliciterciete-j'
l'^s adjungendx erunc. ' Quamvis, legatariis amp; creditoribus
|^«redem aliquid occultaflè vel celalle probare recufanti-
, Si caeteris adjungi nolentibus, eum in totum inven-
privari variis indudus rationibus verius ex-
ituaeîû per /. uit, §. in ßn.juna. $. 4. eod. Çod. de jure del.

Bnbsp;quod

quod argumentum a contrario fenfuegregie procedit, cum
alias paragr. 4. foret inutîlis nil amplius confîrmans, quam in
2. modo ftatutum erat : quod abfurdum, Porro confta-
re videtur ex paragr. primo in tAuth. àd leg. Falc. Cap. t. ubi
modus amp; tempus a:quiparantur; dum ergohseres noncon-
ficiendo inventarium intra prasftitutum tempus ejus bene-
ficio carere dicitur , quare is qui formam prjefcriptam ne-
gligit, quae eft ut omnia bona fcribantur, Sc nulla fiat ma-
lignitas Sc fraus , eo gaudere pofSt, equidem non video.
Quid? quod haec fententia fequenti §. plemflîme confir-
metur , in quo Juftinianus exprefle ipfis , qui fecundum
prxdictam figuram non confecerant, beneficium hoc com-
petere negat. Et ita haec concilianda cenfeo ; ut nim : fi
egatarii Sc creditores content! erunt ut in lucem prodeat
res ab haerede fabtra£ta, mul6tabitur pœna dupUj fi vera
eligent hanc viam lU; beneficio inventarii careat, ceffabic
poena dupli, 8c ille tenebitur ultra vires haereditarias. Nec
obftat quod, qui non confecerit inventarium temporecon-
ftituto plus peccet , quam is , qui res aliquas dolo celave-
rit: quiade priori dolus tantum eft pra;furaptus, de poft:e-
riori vero certo cerdor. Optime verohasresfecerit, fiper
Notariumproteftationem inventarioinferat, ut, fiquaedaffl-
ponenda funt qust pofita non fuere , vel fi quaedam pofita.
funt, quse poni non debuere, nullum fibi praejudicium in-
de creari vamp;MuMom, traäje Invent. Cap. B,n.

IV.

Mxc deftriptio fieri oportet prxléntibus Sc creditoribus
Sc legatariis, aut loco abfentium tres viri locupletes fidei^
opinionis bonae erunt adhibendi Nov. 1. Cap.z. §. i. qui t*
certi funtnominatim, fi incerti, publice per praeconem fui^^
citandi, ut certo die Sc loco quo conficietur inventariut®
fe prïefentes fiftant 'B art. in l. fin. Çod. de jure del. ut Sc tabulant
D.Nûv.hîerefque fubfcribere tenetur,. autfiliterasnefciat»-

^ 'nbsp;iâltec®

(altem per tabularium fieri exigitur , cum declaration?
omnem dolum amp; fraudem a fe abfuiife , nec non dilucida
expreffione menfurje bonorum I. ult. §. Cod. de jure del. antea
figno crucis hseredis manu pracpofito Sc adhibitis teflibus,
qui haeredem cognofcant.

V,

Judicis praefentiam hic praecifeene neceflarlam, cum Im-
perator leg. ult. Cod. dejure del. (3 eyfuth. ad leg. Falc. ubi folen-
nitates exade defcribit , nuliam ejus injiciat mentionem,
cumque valde moleftum foret Judiccm occupari in re ad
quam perficiendam plerumque plures dies requiruntur, non
opinor. Nec movet in contrarium textus tn I. zj. Cod. de
epifc.audten. aut l.z/^. Cod.de admimß. tutor, cum in prima lege
inventarii publice , in altera prasfentibus perfonis publi-
cis conficiendi fermonem fieri evidens eft.

V I.

Tempus legitimum inventarii confe£tioni praeftitutum
eft, ut inchoetur intra triginta dies, intra dies autem fexaginta
fequentes abfolvatur d. I. ult. Cod.de jure del. idque fi res pro-
pinquac funt, fi longiusdiffitse, anni fpatium conceditur /.

VIL.

Inventarii inchoati effeélus eft, quod hjeres interim nec
a creditoribus, nec alegatariis, nec a fideicommiflariis pof-
fit inquietari /. «A. §■ H- Cod.de jure del. quam legem DD.
rion eodem modo interpretantur: func qui exiftimant, ex
hac lege hceredem, inventarium dum conficit, a creditoribus,
legatariis , Sc fidei commiflariis jufte non pofle inquietari,
^ftione tamen in rem tanquam pofTeflbrem conveniri utique

B znbsp;pofTe i

poffe; benignius autera 8c verius mea quidem opinione
ex mente legis alii ftatuunt hîeredem anullo omnino poffe
conveniri , nam Ci moleftari non poteft a creditoribus amp;
legatariis tam certam aftionem habentibus, curpoffetab
aliis non video : imo non poteft cenferi poffeffor intra hoc
tempus , cura pro haerede haberi nondum poteft , fpa-
tium enim hoc ipfo jure pro deliberatione haeredibus con-
ce{C\imeûl.uh.§.ii.Cod.de jure del. dummodo autem dé-
libérant, hxredes dici nequeunt.

VIII.

Ejufdemveroperfe£ti vis prxcipuaeft, quodh^resnoO
teneatur creditoribus ultra vires hœreditarias l. ult. §. 4.
Cod. de jur. del. quod non teneatur legatariis Se fidei-
commifiariis ultra dodranfem, fed poffit deducere quar-
tam Falcidiam d.^ parag. t. quod 8c aftiones, quas contra
defunftum habuerit aditione haereditatis non confundan-
tur d. L ult. §. 9. uti alias antiquitus obtinuit l. 7. Cod. depaB.
irtpr. quod quoque finepericulo primo venientibus credi-
toribus poflît folvere in tantum quantum hsereditariseres
valeanti adeo ut, fi nihil reliquum fit, poftea venientes
creditores repellantur D. I. ult. §.4. amp;denique quod pof-
fit hxres jure retentionis confequi quicquid in funus ,
teftamenti iiifinuationem vel alias neceflarias hîereditatis^
caufas impenderit d.l.ult.%.^.

I X.

quot;Difputatur inter do6tores an hazres conficiendo invefi-
tarium polHt detrahere fumptus pro defendenda amp; acqui'
renda htereditate fados. Circa quod negotium doflrores
in quatuor abeunt partes;quorumfingulorum fententia»
Se diftinétiones hic enarrare opera: pretium non duxi-
mus, qussftionem per illa verba legis ( vel in aliis necef-

fariis

INAUGURALIS. n

fariis caufis ) decidi exiftirnantes, cum hanc efle necefla-
riam caufam a neraine negari queat.

X.

Hue ufque de utih'tate haeredi inventarium conficien-
ti obveniente: reflac ut de poena circa négligentes dica-
mus; qui fecundum legem «//.§. 14. cod. de jure del. non
folum creditoribus in folidumtenentur, fed nec legis Fal-
cidia: beneficio uti pofliint : indigni enim cenlentur be-
neficiolegis, quirequifitaper legem negligunt: adeo ut
intégra legata 8c fidei commifla folvere fint obftridi Nov..
I. Cdj). 2. §. z. quod fibi imputent, cum ejufmodi oneri
ie fubjecerint , adeundo h^reditatem 8c omiflb inventa-
rio ; pr^fumptio enim juris 8c de jure contra ipfos mili-
tât, quâ inopiam teftatoris allegantes non audiuntur.

XI.

E.xceptîo prima a poena propter negle£l:ara inventarii
confeftionem eft fecundum doftores. Si creditores 8c
^egatarii fateantur nihil in haereditate amplius fuifle, tunc
^nim dida praefumptio ceflàt : aut conftet defundum
Qumviveret bonis ceflifle , iniquum enim videtur fuccet
lorem teneri in plus quam tenebatur defundus. C^od
pnvilegium non immerito quoque ad fifcum extenditur,
dum fc. bona tanquam vacantia otcupat arg. /. i.§. j.jf^
de jure, fifci: non tamen eo videtur gaudere quando fucce-
dit jure hsereditario, nam idem juris tunc eft in illoac in aliis.
•^ov. I. cap. 4. ^.z. nec obftat quod fifcus ftriâraappeila-
^oneperfonEe regulariter non veniat : quiapoftrema ver-
quot;^C five alterius cujuflibet) tam generaliafunt ut ncminera:
^xcludant ; 8c deinde quomodo credibile eft Imperatori,.
î,?'/quot;^™ perfonam non exdufit , adexcufandumfifcunt
iiülfe intentionem ?

B Inbsp;%IX

44 D I s p u T. J U R I D. INAUG.

X I I.

Occafione militis locus eft conftitutioni Gordîanac, ut
fi 'milites propter fimplicitatem Sc juris infcitiam abfque
inventario adierint hcereditatem , in folidum non tene-
antur, fed tantum quatenus patiuntur facultates defun-
6ti I. ult. ult. Cod, de jur. del. quamvis hoc per Nov. I. Çap.
4. §.2. mutatum videatur.

XIII.

Quod autem neceffitatem conficiendi inventarii atti-
net : confeétionem ejus tam neceffariam ef{è, ut neque
ratione creditorum neque ratione legatariorum remitti
poffit, defendimus.

GOR OLL ARIA.

r.

Omnes tutores fe exmfare pojfmt.

ii,

Qui muros in municïph vioUvit Unetur
pcsna capitali.

UI.

Oh non confeBum inventarium filimfnquot;
'vattir leittima,

^nbsp;■ IV.

l^reiellianlca oh non confeóïum inucnta-
rium ferdittir.

V.

Remotio fufpeäi tutoris eßjurifdiäionis
ordinartA.