DISPUT A.TIO JURIDICA
I N A V G V RA LIS
DEnbsp;quot;

Emptione-Venditione.

,nbsp;Q^V A M

PR.ESIDE DEO TER OPT. MAX.

Ex Audtoritate Magnijici D. ReEîorki

JOANNIS GEORGII GRAEVII

Politicesj Eloquentise, amp; Hiftoriamm ProfefTo-
ris Ordinarii,
NEC NON
Am^lijfmî Senatus Academici confenfit, Nobilifmaque
Facultatis JVRIDICt^ Decreto,
PRO GRADUDOCTORATUS
Summifqiie in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privilegiîs
rite ac légitimé confequendis,
Ertîditortim examini fubjicit.

SAMUEL SCHORER, MedioburgoZelandus.

Ad dtem II. Decemb, hora loco^ue folito.

Trajecti ad Rhenum,

jBxOffidna Francisci Halma, Acadcmîx
Typographi , cb bc xc.

AmpliJJïmis Nohtltjjimls âignltatè
conf^kuis VIRIS3

D. D. quot;JOHANNI SCHORER,

Reipublicse Medioburgenfis viro cori-
fulari, Patruo ac tutori fuo vigilantif^
Itmo multis nominibus devenerando ,
omniamore ex cordis afFe6tu dum vi-
vain colendo, honorando :

D.D. CORNELIO vander MARCKT,
Societis Indi^ occidentalis admîniftra-
tori, prudentiffimo, contuton ac co-
gnato fuo /quot;omni honore profequendo^
colendo ;

Hatîc dijputationem Jurîdicam
Inauguraient

Dat, Dicat, Dedicat .

SAMUEL SCHÔRER;

Auct. amp; Resp.

DISPUTATIO JURIDICA
12^ A V GVRALIS^

D E

E M P TI O N E-VENDIT10NE.

T H E S f S I.

»

^rlgo emendendi'Vendendi (verbifrnet
Pauli in 1. I. fF. h. t.) permutaifönibus
capit. Olim enim non ita erat mmmus,
neque aliud merx , aliud pretium vocaba-
tur: fed unufquifque fecundum necejjitatem
tern forum, ac rerum, utiUbus inutilia per-
\ mutabat, qmndo pkrumque ventt , at
qmd altert fkpereß, altert deßt. Sed quitt
' tion fcmper, nec facile concurrebat, m cum
tu habere!, qlt;iod ego deßderarem , invicem haberem , quod ut acci-
pere velles , ele^^ efi materia, cuju^ publica , ac perpetua leßima-
tio dißcultatibns permutationum , aqualitate qumitatis fttbveniret:
eaque materia forma pdlicapercujja, ufum dominiimque nontaK'
tum ex fubßa»tiafrlt;ibet, quamexquantitate: nec ultra merx utrum-
que fed alterm pntiam vacatur, Quod autem Paulus hic dicit,
non tantum eft Romanoruni proprium , fed amp; aliarum gentium
antiqu»ura, id quod exfubjeda qusftione amp; fadis Graecorum

'4 DISPUTATIO JURIDICA

(de quibus agitur propofitis verfïbus Homericis) non tanrnm
conftat , fed aliunde liquet. Sed quoniam mei inftituti tantum
efl , ea quae ad emptionis-venditionis materiam pertinent eat-
plicare : Etymologiam thefi fequenti defcribere pergam.

I I.

Aj

Emptionis verbum à Graeco vocabulo i/uot, id efl; menrafach^
five rei alicujus utilitaïem, commoditatem vd ufum acquiram.
Unde antiquitus idem erat quam fumere, accipere,'-item condu-
ctre.^ Hinc eft quod conduäores, operis faciendi, vedigalium,
amp; alit, frequentifllme in legibus redemptores dicuntur, quia pe-
cuniam (opere perfedo) accipiebant l.ii.'^.fin. l.6a, ^./^Jocati
amp;paßmiftaliü; fie qui locabant vetufte emerc dicebantur; poft
emerediet ccepit, qui mercatur; lex ii. tabularum verbo emptionis
omnemalienationem complexa eft, ut docet Pomponius in l. iç.
i» medio f. de ßatu //^fr.' Appellatür autem hic contraöus duobus
modisffaftum enimejus, à quo pecunia datur emptio, amp; ipfc
dansehiptor, ejus autem J quo res proficifcitur venditio, amp; tpfe
venditor dicitur , amp; licet alter fine altero non poffit fuljfiftcre,
tarnen maxime differunt l.i.ff.h.t. l.i.ff. de permutât, hxc diöa
funto quoid originem amp; etymologiam ; porro defcribenda Si
partibus excutienda eft definitio , quae ha'poteft definiri.

iP

I I Î.

Emptio'Venditio eß contraBus Juris gentium mminattu , to-
m fidei , confinßt conflans, de re emptori tradenda t pretiunr
•venditori dando. Juris gentium ex mentcPauli i» i i. ttlt.ff,
b. t. ex hoe enim j'.gt;re omrtes pene contraftus originem habent
i.I'nfl. de jure N, G. amp; C. ubi Imperator particuM pene, indicat
aliquos contra£t»js exjure civili prodüdos efle, ut ftipulatio, amp;
litterarum obligatio , quia ifti contradus funt ftridi juris civilis.
Nominatus, quia tranfit in proprium nomen 1.7. §. i .ff, depaÜi-S'
Reliqua verba defiaitionis denottóti tfria-fubftaätialia, qus fuß®

•nbsp;con-

ina u g ù ^r. a l f s.

confenfus, res, amp; pretium; i. îgitur confenfus ab utraquepar-
l.^.J.h.t. 2. res à parte venditoris LS.f. h. u 3. pretium à
parte emptoris./.2.§. I. jf.^.f» m iqrfr ik

;br T.^olt;oi - -

I V.

Quod ad primum attinet, confenfu hic eontradus conflare
dicitur, quia non confideratur réi interventus gt; fed fimul ac con-
venir,, licet nondumtradita, nec pretium numeratum fit, nafcit
tur utrimque, amp; naturalis amp; civiles obligatio Inß. h.t. ve-
rum ab hâc régula tres funt cxceptiones ; 1. In I. pr. fi placuerit
cmptionem contrahere infcriptis, tum enim non aliter perfeda
cft venditio, quam fi omnibus ifta fcriptura fit compléta d. l.pr»
tlt;r l. 7. c. dt fide irtfr. ante p$igt;eteniix locus eft. In fcriptis fieri
dicitur emptio, non cum jam perfeda infcripturam redigitur, fed
cum contrabcntes id ab initio egerunt , ut fcriptura interveniat,
nec aliter ratum effeveKnt, quod geritur. z. Si venditae res.fue-
xint, quaepondere, numero, menfurâ conftant.tunc nonaliter
perfeda eft quam fi fuerint ponderate amp;c. 3. Emptio conditio-
quot;nalis non aliter perfeda eft quam fi conditio exiftat /. 7. h. t. ut
ergo emptio-venditio confenfu ineatur, requiritur , ut confen-
fus fit non tantum verus, fed liber, quia invitus nemo cogiturrem
vendere autemere; limitatur autem haec régula. Si dominus nimis
feverus fit in fervos , bonis conditionibus cogitur venderej expe-
dit enim Reipublicœ, ne quis re fuâ male utatur /. z.ff.dehisqui
fmtfin. %.-!.. J.eod. Heres quoque teftamento oneraripoteft, ut
cmat 4. J. de kgatis, 1.49. §. 8. /. 66. ff. de leg. i. fic tempore
caritatis annona: à Maglftratu altquis compellitur I. i^dr ï.C. ui
mmolictat, amp;prius praeftito folatio, ac jufto pretioa Magiftratu
definito /. I5.§. i.commumapradi. ne venditor nimis magnumpa-

te etur detrimentum/r u./JeiJtó^./?».nbsp;^

iO-J

jiónJiY'
nmij-'

-nbsp;•• • quot;nbsp;.......If»quot;'-nbsp;. ^ajscquot;

ulikrtatsm confenfus iropediunt dolus,metus,amp;çrror. Quad

A Înbsp;ad

fT

67 D I.S P U T^ T I O J U II I D I C A

ad dolum attinçt vd incidit Jn enaptioncm , vel ei dat cauiam»
dolus inciderc dicitur in]emptLonem , cum aliquis inducùur, ad
pluris emendura vel minoris vendendum /. i}. §. 14. ff. de
emp. dolus dicitur dare caufam emptiorii, cum aliquis ad emen-
dum vel vendendum inducituf, qui alias empturus aut venditu-
rusnon erat. Priori cafu emptio quidem ipfo jure valet fed re-
fcinditur afiione ex empto l. 11. §, 7. f. de aB. emp. pofteriorî
cafu emptio eft ipfo jure nulla l. j.pr. f. de dolo, 1.16. de.refc. vend.
Quoad vira amp; metum attinet, non diftinguendum eû, utruni
incidcrint in emptionem , an dederint caufam contradlui , fed
femper emptio vi aut metu contrafta ipfo jure fubfîftit, verum
exedidoprastoris reftituetur L ult. §. ». 5. ff. qaod wem caaf^
L ^ G.eod. error etîam confenfui contrarius eft L inbsp;jure dot^

Se ita diftinguendum puto : vel erratum eft in corpore , vel iq
tota materia, tum eft ipfo jure nulla /. 9 pr. (^^.uexid. idem (Ï
in fexu erretur /. 11. §. i. fi autem in rei qualitate emptio cocfc
ftit. l.zi.§.2.f.deafl.emp(.

V I.

Videndum jam-de perfonisquae emere-vendere pofTunt, omnes
qui non proliibentur, ut prodigi, furiofi l.z6. f. amp; l.z.C.h.t,
eorum niillus confenfus, nullaque voluntas /. 5. amp; 40. ff. de R. J,
nifi dilucida habentintervalla l.i.C.h.t. noncontrahitur emptio-
venditio inter patrem amp; filium , quia habenturpro unaperfona,
nifi in caftrenfi peculio, ubi fiiius habetur pro ^Mt l.i. ff.h.t,
nec inter Medicum amp; xgrotum /. 9. de Prof. ^ Med, ratio eft,
quia non videtur libere iniri , neque tutores amp; curatores amp; alii
adminiftratores, qui ex officio aliquod negotium gerunt, idque
ob metum finiftrae adminiftrationis /.34. §. ult.ff. h.t. nec Magi-
ftratus ob metum excuŒonis,ncmpe co tempore, quo Magiftra-
tum gerunt l.^6.ff.h.t. cum qua jungenda I. unicaC.decont.jud»
ex qua duo patent ; 1. quod iJla prohibitio tantum pertinet ad
Magiftratus provinciales. 2. quod tantum locum habet in rebus
immobilibus aut raobilibus, qus çon pertinent adviftym aut ami-
■ ' - quot;nbsp;• 'nbsp;— fluro

INAUGURAtlS; ^

Äurti l.6i,f.h.t. prohibentór Monachi l.i.dchered.. Apo-
ftats/.4, C.deApoß. Curatores amp; Procaratores poffunt tarnen
emere res quas adminiftrant, raodo audione publicä qug palam
fit rendantur./. 5, C.Ä.r.

y 11-

SufBciant hsec de pcrfonis, jam de rebus aliqua dicenda ve-
hiunt: emi-vendf poiTuiit omnes res qus funt iii commercio: fe-
cundum /.54. §. 2. h.t, omnes res qnashabere, pofftdere, vel perfe-
^ipojffimüs. Non tantum res, corporales fed amp; incorporales, ut no-
mina amp; aäiones, etiam invitis (7'5« t- ö. l.\6. f.) ignorantï-
buscreditoribus l,n.C. de hered. ^ paü.V. five fit realis, five
perfonalis alt;5lio /. ƒ. C. eod. modo fiat ante litem conteftatam,
quö res licigiofae vendi non poffunt, non tantum propria , fed amp;
flliena/. it.^. Ä.quia venditor fcmper de eviäione tenetur,
L II. §.2. f. de aSl. empf. fi tamen emptor, fciverit rem alienam
«(Fe, non valet emptio /. 34.nbsp;etiam univcrfales, uthe-

reditas, modo defunöus fit is cujus fuit, cum viventis nulla eft
hereditas, l. i.ff.dehered.velaEl.K item praefentes amp; futurs, amp;
fimilia; tenetur autem hiccontraftus, fi nafcuntur, fi non, fecus
erit, nec emptio \zWiX. l.Z.h.t.L%.f.de perio R.y.l.i.f.decond.
amp;demo, item res publica , fed cum folennitate l. fiu.C.devend.
Ter. Civ. item res confifcats, propter publicas pcnfationesnon fo-
iutas, fi exauftoritate prsefidis fub hafta vendantur.

y 11 r.

•. .

Vetidi non poffunt res qus funt extra commercium 1. 34. §.t;
f.decontr.empt. commercium nihil aliud eft, quam emendi-ven-
dendiinvicem jus, fecundum Vlp. in fragm. tit. 12. §. 4. extra com-
mercium res eft tribus modis, uti Paulus d. loco , vel natura,
vel jure gentium, vel jureciviK; Natura extra commercium funt,
luna, mare amp;c. item res qU£ nec exiftunt in rerum natura nec exifte-
re pofTant,/. yz, ƒ. h. t. Jure gentium funt liberi homines ^.alf.

Jb.t.

« D I s p u T.A T I O J U K I D A

J. h.t J. 6. ff. (od. item res facrae, fatifts, religiofaï. d.§.uU.l. ti-
ff tod. Jure civili res abfolute vendi prdiibentur, quaedam Tub
certomodo; abfolute, fora, theatra, ftadia, balnea d.^.ult.amp;^.i.
Infi, 'ät juna.fiip. venena mala /. 55. i^ff.h.t. fub certo modQ
res, pupillorum amp;c.

« «
I X.

Tertium fubftantiale efi: pretium , nam fine pretio nulla eft
venditio ^.ii.h.t.l.'yi.eod. pretiirequifitaduo funt, primum ut
fit certum quandiu pretiuni non eil: dcterminatum, aut certum,
incerta eft venditio/. 7. §. i.ff. h.t. exemplum habemus inl.ij.ff,
h.t. five id contrahentes certo definierunt, exprefle ab initio five
aliunde conftat, exempli gratia, tantum dabo quanti emifti, aut
quantum pecuniae in area habeo. Pretium non poteft conferri in
arbitrium alteritrius , quia eocafu inutilis eft venditio. Ex gr.
vendo tibi domum quanti sftimaveris vel quanti àequum putavc-
ris, vel ab altera parte quanti ille œftimaverit. Ratio eft quia ob-
ligatio eft juris vinculum quo neceffitate aftringimur alicujus rei
folvendx, atque hic nulla aftringendi neceffitas /. 3Î./.15.CW.
PotefttamenconYerri in arbitrium alterius tertii, ut quanti Turns
sellimaverit, tantiemo: quid fi non poffit aut noluerit, emptio
ob defedum conditionis nihil erit amp; nulhus momenti , m quo
diftinguitur à permutatione §./jw. 1.5.C. dt contemp. I. i.ff.eod.
in qua res pro.re datur, at in emptione pretium pro re, eft que aefti-
inatio val oris rei venditae.

r

X.

Primus effeftus emptionis-venditionis confiftit in pen'cul^.
Ûnde faepe agitatur haec qusftio: an periculum rei vendit® fpe««
ademptorem, an vero ad venditorem ; Refpondeo ademptorem
ob 1.10. ff. de R.J. CHi fecjummr commoda , ei etiam [eqmtntur
iKCommoda^qxxh ftatim ac de emptione convenir empt^. gen-
tium fit domitius. Probaturetiam per UZ.ff.dcfcnc.amp;com.^^K

ï N Ä ü U'quot; R ALI

junBa §. z.y. h.t. nnrdefi ^és' vendit®, anre traditionem, cafu
fortuito conflagramnt, hoe pcficulo cmptoris cedit, amp; nihilo-
minus cogltur prctium fölvere «af.'§. qnae régula doobus firmiffi-
mis argumentis fundata efl:. Primo quia debitor fpecié liberatùr
xeiinteritu, qui ante moram fine culpa contingit, licetres nondurn.
tradita fit /. 23. ff. deV. O. Itaque cum res vendita intcriit, cafa
fortuito, liberatur ab e/uspraeftacione venditor,tanquam debitor
Ipeciei, Jeu mercisutres perit periculo créditons, id efl:emptoris
ratio confifti'f »■» lege diUa xo. ff. de X. J. atquc cum emptor
percipiat commodum rei vcnditae quae ante traditionem acceffe-
runt, veluti fi ager alluvionibus accreVit, rationi confentaneuin
eft, ut pericula amp; in commoda qûoque fuftineat.

• . • ' '

^nbsp;XI. '

'Alter effeiftus emptîon.îs-venditîonîs In obligatione mutuacon«
fiftit. Ita ut à contrafèu perfeflo recedere non licet /. 3. §. 6.

C.derefi.r.pr.ff.h.t, Quaeritur an fub difpendio arrharum, ab
emptione licet recedere. ( Arrha efl: pecunia, aut alia res, qus

datun'n fignum venditionis unde amp; ejüs'fubftantia non eft , fed

tantum loco figni datur, ut evidenter poffit cofiftafe de pretîo
convenifle l.^.ff.h.t.) Quod ad qusftionem aftinet, tnihi ne-
gantium fententia arridet, imo obgeneralem regulam quae docee
non efle locus pœnitentiae, quando perfeda eft Venditio I. r. 2.C.
quando licet ab empt. i. Per I. 5. C. de obi. é-aEl. 2. Quia ab
emptione perfeQa ne quidem refcriptoPrincipis licet recederé l'.i\
C.derefc K 3. Quia arrha datur ad confirmandum, non ad in-
firrnandum, abfurdam enim ellct, illud quod ad aftus alicujus
confirmaticnem eft comparatum, illud ad ejus infirmitatem
fieret. ■

.nbsp;.nbsp;XI^I.

Ex obligatione mutua , de qilà dictum eft .-'duè briufttur
alignes empti amp; vendjti qus ordine explicamJae venittót. Aâh'o'

Bnbsp;quot; ■nbsp;cmpti

10 D î s P u T A T I O r J u R I D î C A

empti efl: adio perfonalls booE'^fidei , quae datur emptori advep^
fusvenditorem ut rem venditam tradat, cum omni acceffione da^
turemptorii.ii.licet aliéna pecunia emerit/.8.C.ƒ^«/if
»lt. vel fik etiam heredibus ejus, quia efl: rei perfecutoria. /, lo.
ff.h.t. Quid fi procuratoremerit, datur dominoutills adio/. 15.
^.z.-). ff,eod. cxterum txd.l. 15. §.8. notandum quod non aliter
emptori hscaâio datur, quam fi pretium folveritnafciturquidem
ubi contradus eft perfedus, etiam nonfoluto pretio §. \ , ff.de
empt., fed cum eifedu in judicium tum poteft deduci, ubi pre-
tium eft folutum, fatisfadum d. 15. §. i. vel oblatum, aut fi
fidem de pretio habuit §. 41. d. rer. divif.l. 5. §■.. \%.ff. de trib. aB-,
Daturadverfus venditorem l.i.^.x.ff.h. t. etiam contra pupil-
lum , five ipfe tutore audore vendiderit, five ipretutor/.7.§. r.
ff, de refc. K quod fi curator yendiderit datur utilis adio contra
dominum Li^-équot; ff.h.t. petitur principaüter hxc adione ut
res tradatur cum omnibqs acceffionibus. pajf. inb. t..

XIII.

Illuftris eft qnœftio. An venditor cogi poffit ad rem ipfamtra-
dendam , an vero liberate fe poffit prsftando id quod intereft;
]ure Civili magis conveniens eft fententia , quae ftatuit vendito-
rem liberari poffe prasftando quod intereft; quod multis legibus
probatur uti» Ix.l. 11.^.9.1.12. ff.h.t. l.^.C.eod. 1.6S. §. ult.
h.t.l. 10. ff. quibm pig. vel hjpoth. folvkur amp; quidem maxime per
legem ij.inmedioC.de fide inßrum. in verbis, neceffitas venditori im'
pomtur, vel venditioni contraÜum perficere debet, vel id quoi
tmpxoris inter efl perfolvere. Contra has leges non valet diftindio»
utrum venditor rem non habeat, ut tum poffit fe liberate praeftan-
doid quod intereft, an vero habeat, ut tune prscife teneaturtra-

dere, nampraeterquam, quod didae legesindiftindeloquuntur,

ncque haec diftindio nulla legèquot; prob'atur , amp; in fpecie répugnât.
leg.iz.ff.h.t. l.^.C.eod,

XIV. Adïo

ÏNA UGURALI

X I V.

Adió vendit!eft adlocivilis, perfonalis, rei perfecutoria , bo.'
nœfidei, quae datur venditori adverfus emptorem, ut tradat pre-
tium , amp; omne id quod ex natura contrarius prsftandum venit
datur hase aiSio venditori, amp; ejus haeredibus /. 13.
adverfus emptorem, amp; ejus hseredes /, r. C.eod. utilis datur do-
mino amp; in dominum procuratoris /. 13.^. i^.ff.Lt. petltur omne
jnterefle , quod ab emptore venditoripraeftandum eft /.3.§.ilt;gt;.
ff.b.t. imo pretium/. 13. §. 20., quod ita folvere debet, utnura-
mos venditoris faciat, /. 11. §. 2. ff. h. t. 2. Si emptor fucrit iit
ittora, venditor ab eo petit ufuras /. 13. §. 10. ff, h. t. l.'^.ff. de
faa.interempt.(^ vendito. 5. Impenfas necefTarias amp; utiles, quas
venditor poft contradam venditionem impendit in rem /. 15.5 22.
ff h.t. 4.Pruaus quos emptor ante venditionem perfeiSam per-
cepit. l. I.e. h.t. 5. Ut tollat lapides quos ex fundo venditorjs
emit. l. 9. ff. h. t. 6. Dolus emptoris in hanc aflionem venit j
ß forte iniqua pondera adhibuit, /. ^i.ff h. u

c o^

CORO L L ARIA.

L

^m natura non àmtur aÜionss mixt*.

I I.

Autoris datio non efi jurlfdiâionù orâtnarh
fed legitime,

III.

Lex. 2. Cod. de refcind. vendit, non ha^

het locum in tranfaBione.

I

Servitufes maxime funt in honif,

V.

Marhfts eJl Bominm dotis.

.FINI S.