F E B R I B U S.

OVAM

DEquot;~O TER.

i^uEiorîtate (JMagnifici T). Re6ioris,

TOANNIS GEORGIl GRAEVII,

Politices, Eloquentiae amp; Hiftoriarum Profeilo-
ris Ordinarii,
N^ E C NON

Anffltjjîf^i SénatMS Academici Confenftt, N'obiliJJîmaque
Facultatis MED IC Deereto,
PRO GRADU DOCTORAT US,
Summifque in MEDICINA Honoribus amp; Privilegiis
rite ac légitimé confequendis,
Eruditorttm examini fitbjicit,

gerardus BENOORDEN A M S T E LO-Batav.
Ad diem i6 Januarii horâ locoquefolitis.

TraJECti ad Rhenum,

Ex Offidnâ Francisci Halma, Academiîë
Typographi, cjo bc xa.

Emditiffimo dAcutißmo VIRO,

D.HEIDENTRICO OVERCAMP,M. D.
ExpertiHlmp apud Amftelodamenfes Pradico
dexterrimo de ftudiis optime merito.

D. ADRIANO KOENERDING, Celeberrimo
Peritiflimo Nöfocömii Amftelodamenfis chirur-
go.promotori primitiarum in ftudiis meis chirur-
gicisunico-

neg NON

DoBißmo Reverendo V I R Ö,

D. FRANCISCO FABRICIO, MyfteriorumSaao-
rum interpret! amp; reformats reiigionis defenfori inpagoquse
. Velfen àiàmt diiigentiffimo, amico ab incunabilis fideliffi-
mo, omni honore colendo,

D. DA NI ELI HAVART, Olim apud indos orientales
in regione quae Cormandel dicitur, a fecretis, iiiic amp; hic ami-
co ftaterno iritimo..

Hafie Thefes Inaugurales ut équot; fi ipP**»
eo quo par efl animo

d. d. d-

GERARDUS benoorden, Auaor:

D I 5 p u. T-A TJ .O M E' D. î C 4 ^
INAVGVRALIS

D E

f e b r i b u s:

T H E s I s î. /

Uoniam inter omnes morbos, cnm qui-
bus niifcrrimè vitam trahimüs , nullus
fere univerfalior, per return terfarum or-
bem graffans , ac quibusvis natjonibus
notior videtur, quàm F EBRIS jillam,
ob horrenda amp; infignia Symptomata,
quibus laborantes diris cruciatibus ve-
' xantur, ôc ad tartara faepe mittuntur,
examini fubjiciemus.
II.

Vocis etymo non multum moror, ne videamur plys verbo-
rum, quàm rei alTertores, ideoque paucis dico, gfsecis o m^iisç
igneus calor,nbsp;vni^ ignis, Latine F E B RI S, quafi a fervenda,

vocatur i numve'aurcm nomine conveniant nec ne, curiofae in,-
quifitioni relinquimus. ^ ^ ^

F EB R E M generaliter definimus 'effe tnrhatam fangmnis
rnixturm^ quâ plurimas funâriones laeduntur.

ï V»

Harum autem diftinäio, quamvis in diverfas fpecies ab au-
thoribus diverfimodé obfervetur , mihi tarnen in continuas
intermittentes, atque has gradu diferre-, id eft, magis vel minus
acutas elfe fufficiet.nbsp;^ ' .

A anbsp;V.

©TS P' Unbsp;a M E C A^

Continut FEËRES'dieuntur, quje aB initioparoxifimi ad
perfeétam liberationera , aut ad mortem usque perdurant.- vel
etiam quae aflîduô novô paroxifmô exardefcunt,antequam prior
eircuitum fuum abfolverit. luterniittentes è contrario hx iunr,
quas per intervalla redeunt, amp; ex diuturnitate moras nomina
ducunt; ut eamp; quotidiaKa, tertiana, quartana,nbsp;Magis vel

minns acuta, ^Tout FEB R'IS major vel minor fit, amp; ex bac
plurcs funóliones laidantur.

V L

Signa vel potius Symptomata , ex quibus cognofcuntur, ut
plurimum funt Rigor,horror, amp; frigus totius corporis, cum pulfit ra-
ro ac tardo fed hsec plerumque in- initio paroxifiiii obfei-vantur ;
pofteà ver6 hifce fuccedunt , calor, pulfus celer , cveber ^ in'
ttqttalis: Capitis dolor, vigilia, in fomnum preclivitas, ßncope, de-
'liria, convulßones: Sitis quandoque intolerahilis, ardor oris, lin-
gita inter dum ridedo, inteidum nigredo^, aphtha amp; inflammatió-
nes in quibusdam partibus. Anxietas, magna cum difficultate re-
fpirandi: Afpeüusproßratusi dolor ventriculi, ßngultus, vomitHS
alvi interdvim-fluxus ^ dyfenteria, interdumnbsp;urinant

plurimum tenuis, rubra pauca, quandoque tamennbsp;do-

lores amp; laßtudines totius corporis : utque brevi dicam, omnium
ftmSli'onum Ufto,

V I I:

Attamen notandum eft hasc omnia nunquam fimul, fed quae-
dam in his, quaedam in illis, pro variatiene turbati motus, Sc
difpofitione fuccorum apparère.

VIII.

Quia autem non folùm fufficit Symptomatum enumeratio,
verum etiam explicatio, amp; quafi ex unôfonte deduÄio exigj-
tur, ad priorem noftrammixturam refugimus,ac cui-
libet cogitanti, amp; cogitationibus examinant! quot variis modis
fanguis cum fuccis fuis turbari queat, meditari confulimus.

IX.

Quemadmodum enim in regulars motu i»tefiino gummofa^»

oleo-

I N A Ü G U R A X rsï: • t €

oleofîe, aquofae, acidae, falfae amp;o. Particulae, inter fe invicenr
mixtae, debitum ordin«», languinem quaquaverfum moven-
do, 6c in omne genus vafculorum protrudendo, obfervant: its
m irregnlari, oïào iûe deftruitur, particulae ab invicem feparan-.
tur, acres non fatis aqueis amp; hamofis funt involutje, fubtilio-
resavolant ôc diSîpantur, vel a terreftribus amp; aiiis gravîoribus
fopprimuntur, denique arâiùs comprimuntur amp; coarâantur,
qua propter reguUris fermentatie imminuitur, amp; tot variis mo-
dislœditur , quot in ordinate difponi queat ; quam nos turha'
tam fanguinis mixturam (Belgicè BROEJING} vocamus, in»
qua eflentia FEBRIS confiait.

X.

Hifce fubintelleâis Phsenomenorum, vel potius efFeélorum
perceptio facilis eft. Rigor dr frigor non folum à minore motu
ifto inteftino ac circulatione fanguinis proveniunt ; verum e-
tiam â'minori fecretione fpirituum, ut ex prsecedenti perverfa
mixtura fequi debet ; quœ etiam caufa eft f»lft*s parvi, rari ae
tardi! neceflario enim fit, quod fi fpiritus minores feparantur,
etiam non fufficienti copia in cor amp; arterias mittuntur ad debi-
tam amp; fatis cfficacem contradioncm producendam, in qua/gt;«^'
ƒ«/propriè confiftit : prœterquam quod fanguis multo debilius
amp; prîefertim in ïmûo turhuu mixturlt;6 tardius amp; rarius fermen-
tat.

X I.

Horror, qui hic interdum eft, a feceffione particularum ori-
tur; nam acres non fatis aquofis, olcofis,amp;c. involute , mem-
branulas leviter pungendo , iisque diutius adhaerendo magis
fentiuntur amp; //orrowfenfum producunt, qui nihil aliud quam
levior fpecies convulfionis eft omnium partium,

X 1 1*

Paulo poft verô Calor oritur quia particulx fanguinis a fe
invicem disjunôae amp; malè mixtîe efficiunt, ut materia îethe-
rea per hafcè fluens amp; liberum tranfitum non inveniens parti-
culas infenfibiles magis magisque propellat, earumque fuper fi.-
dematterat, ità ut fe invicem diflocent, amp; magis magisque.

A 3nbsp;diflol.

6 D I S P U T A T I O M .E D I C A

diffolvant, unde .vaforum fibrillas movendo, m/ow fenfus pro-
duciturj ôcquia/« tttrbata mixtura particule motu, figura,
fitu multum differunt a regulaxinbsp;alio velinfulto mo-

do fibrillas affeétant, Ca/^r dicitur/»-^/frÄ^^ar^fe, tam diu du-
rans, donec vel materia peregrina turbatam mixturam provo-
cans per fudores vel urinas amp;c. fit expulfa; vel proprio motu in-
teftinôalteretur, coerceatur , amp; ad motum ordinariura coga-
tur.

X I ir.

Verum enim vero, licht in cahre hoc 'explicato particulas fan-
guinis magis in motum ducantur, quàm eó tempore, quo/r»-
^«faderat, tamen adhuc multo arûius ad fe invicem adhasrenr,
fanguisque craffior amp; gravior eft, nec tam late fe extendit vel
fermentât, quàm in fanis hominibus: quo fit ut pulfus celerier
^ crehior kntï^tnx'. contraâio enim cordis arteriarum propter
majorem fanguinis refiftentiam, tam ardle fieri nequiens, pri-
ma vice abfoluta, tantócitius repeti debet amp; fic iterum, hxc
enim ante mortem ceffare non poteft, nec mirùm illam efle
imqualem, ubi fanguis inœqualiter mixtus , amp; modicè fer-
mentans confpicitur.

XIV.

Capitis dolorem'percipxerans , fi cum hoc fanguine turbatO ad
caput afcendimus, vafcula minora non tantùm obftruendo, .ex-
pandendo, verum etiam folummodo vellicando, quod recenfi-
tis fieri poffe, quisque qui vel medicinse limen falutarit, facile
feiet. Frequentius autem dolores in his, quam in aliis partibus
reperiuntur, propter minimorum tenuium vafculonim in cere-
bro mollitiem amp; abundantiam, quorum fibrillis particulx acres
ratione tardioris circulationis diutius adhserendo, easque magis
vellicando, ^o/or^TW quandoque intolerabilem producunt j ex
quo etiam vigilie, praeterquam quod hœ amp; acredine amp; nimia
fpirituum fecretione oriri poflTunt; cum è contrarionbsp;8c

fyucope in febribus à nervorum obftrucftione , fpirituum vifco-
ütate,óc minori fecretione originem ducant.

X V.

I NAUGURALISquot;.nbsp;T

XV.

Per fpiritus intelligo fubtiliores , amp; magis volatiles particu-
las, ex fanguinein cerebro fecretas, seque ac fanguis conftan-
tes'ex acidis falfis 6cc, patticulis; quapropter eorum mixtura-
etiam turbari poteft, prœfertim fi ex turbato fanguine fecer-
nuntur, atque ita inordinate motu inteftinô ^ifZ/m profer.unt,
hinc enim pro mixture conftitutione, diverfae formantur ideas,
ac proinde loquda frlt;eter»atftralis.

Et cum ope fpirituum omnes corporis funfiiones efficiantur,
neceffario convulßones ab iis proveniunt, quas in hoc affeftu eo-
rum accredini attribuimus; vel etiam quod ratione turbatae.par-
ticulae fnUx amp; acidae non fatis aliis involutae in his vel illis par-
tibus fibrillas vellicant, quapropter fpiritus irregulariter deter-
minantur in mufeulos, amp; ita partes affeax convelluntur.

XV IL

Si ad OS tendamus , primo nobis obviât//«, non ex de feélu
liquoris in fanguine , fed ex vaforum falivalium obftruétione ,
tum ex fanguinis craffitie, ac minori circulatione vel propulfio-
ne à tergo, tum etiam, quod propter turbatam fanguinis mix-
turam particulîE non tali modo fitas vel difpofits fint, ut fefe ad
determinata fpatia horum vafculorum accommodent, fed per-
meare nequeuntesilla obftruant, amp; falivs fecretionem impedi-
ant, unde oris ficcitas, vel defeûus falivs ad os humeâandum
(ßtis nobis diftus) oritur. ^ ^ ^ ^ j

• Sic8c ArdorOriscum particulœin vafis falivalibus hserentes.ea-
cueobftruentes anaturaliftatu ut in maffafanguinis deturbantur,

quae etiam, fi circumjacentia vafcula accendant, lingitam qum-

doque »ijrram prbferunt : materia enim astherea per hafce par-
ticulas inordinate fluens. non folùm ardorem ; verttm etiam vo-
latiles paulatim fecum auferendo, fuccos in minoribus vafculis

fanguineis obftruftis cralTiores relinquit, unàe colornohit rahr

fufcm, 6c ddadefdmier oftenditur,

Aphthe

DISPUTATIO M E D I c A

XIX.

Aphthx eodem modo originem ducunt ex particulis quibuf-
dam à turbajo fanguine noftro lecretis, fefeque in glandulas lin-
guse, îefoplTagi, imo interdum ventriculi amp; inteftinorum infe-
rentibus, ealque obftruendo, inflammatiónes, amp; poft matura-
tionem ulcufcula, pro ratione turbatx mixturœ, albida, nigra,
diu durantia, vel facile cvanefcentia , ac interdum qui fimilis
materia adhuc in fanguine hxret, brevi redeuntia producenti-
bus : nota inflammatiónes, hoc modo in reliquis partibus tarn
internis quam externis poffe oriri, ut inflammatiónes bepatis^ Jie-
nis, memhranarnm cerebri, extcvnc bubones, antraces

x,x.

Anxietatis fomes (cordis vulgodiâa;) .in initio paroxifmi UC
plurimum exiftentis in ventriculo hasrere videtur; eo enim tem-
pore ut in explicatione frigoris videmus, minor etiam fermen-
ratio ventriculi procedit i quapropter chylus 5c quicquid in eo
continetur ingravefcit, fundumque magis petit, unde fibrilla:
extcnduntur, amp; diaphragma deprimitur, ç^u^ anxietatemamp;cgra--
vitatem cum difficultate refpirandi reprœfentant, prxfertim fa ad-
damus quod propter minorem tranfpirationeni , etiam minor
quantitas aërjs fanguini participatur .• 8c convulGone mufculo-
rum in Sc exfpirationi infervientium id magis adjuvatur.

XXI.

-Ulterius ventriculum inquirendo plura fefe ofFerunt incom-
moda, inter qux fere femper apßetitusproflratus, plerumque de-
feétu, vel nimia vifcofitatefermentlin eo fecerni confueti; in-
interdüm do/ores Scyfngultuj, cùra fermentum peregrinum, ni-
mis acre vel acidum in ventriculum effunditur, quod fibrillas
pungendo amp; vellicaudo,ac convulßones adfert, ita ut ven-
triculo hoe vel alio modo convulfo , diaphragma fubito deor-
fum, amp; aër in pulmones quafi vi prematur unde fonitus, no-
bis ßngultus àiâus, imo amp; interdum vomitus producitur majori
vellicatione vel etiam peregrimaferraentatione hujus alieni actis

amp; acidioris fermenti cum cibo ventriculi reuduo, quo chylus
acrior redditur amp; in depravatum convertitur unde dolores amp; vo-

mitHS

î N A u G u R A L r x: 9

ffgt;itus reirerantur : His addequod vehementi ifta contraxione,
bills ex inteftino duodeno furfum in ventriculum prefTa velli-
cationem amp;c peregrinam fermentationem augefcit vomitHmqug
majorem profert, qui amp; ingurgitatione potus frigidi fola eriam
jroduci queat, vel quia fermentum deorfum premitur, amp; fibril-
as magis vellicat, vel etiam quod fpiritus frigore ifto incraffen-
tur amp; vafculaquafi obftruantur^ut vellicationem in nervulos in-
ducant. quam contrario ventriculi amp; vomitHs^ewxmr.

X X r I.

In inteftinis alvi flftxttm Sc abftriBiomm eodem modo explica-
musi fi enim acredine peccat fermentum in eo fecerni confue-
tum, ut plurimum dolores te alvi excret'toms oriuntur, imô amp;
ipfa dyfenteria, non folum hujus fermenti acidi externa corrofio-
ne in fibrillas amp; väfcula fanguinea minora, ad quam bilis amp;fuc-
cus pancreaticus acredine peccantes mukum tribuunt, veriim
etiam ipfa craffitie amp; aciditate turbati fanguinis . quibus arte-
riol® in inteftinis rumpuntur, amp; interne corroduntur, ita ut
fanguis in inteftina eff^undatur, amp; cum excretis excernatur :
Hinc iterum fequitur adflriäionem ex contrario produci, mino-
ri nempefermenti fecretione, ut amp; bilis amp; fucci pancreatici in-
opia amp; vifcofitate : quibus addere poffumus quod excrementa
etiam calore turbatae mixturse ex ficcantur amp; indurantur.

XXIII.

Vrina quandoque tenuis eft, quandoque craßa, amp; multo fedi-
mento faturata, prout renum glandulas magis vel minus funtob-
ftruâ:»: Plerumque etiam obfervatur, quo plures provocantur
fudores, eh minus urina fecerni, quje caufa rubedinis videtur, quia
multum falis in minori quantrtate aquje folutum eft, quôd fi
contrarium fiat, albida apparet.

XXIV.

Doloresamp;laßtudines totius corporis {x'Çii^\mamp; febrim fequuntur,
tum ob expanfionem vafculorum amp; vellicationem in paroxifmo
ut de capitis dolore diximus, tum etiam ob inopiam fpirituum quia
plurimi per fudores avolarunt : attamen in lumbis ^His parti-
bas flfs/or« paulo, ante paroxifmumquandoque fentiuntur, prœ-

Bnbsp;fer-

DISPUTATIO M E D I CA

fertim in FEBRIBUS intermimntibus, cujus caufa videtur
obftru^io circa partes affedaa, in qua, quafi, fomes raorbi

hxret, led de his in caufis largius.

X X V.

Tgt;amp;m(\MQ omntsfmBiones fojfunt ladiü FE BR IS magnope-
teixzacata, vel mixtitra pejfime mrbata', quod facile concipien-
dura, fupponendo, particulas fluidas figuraSc motu accommo-
datas elTe debere ad folidas, quasdam nempe ad has , quasdam
ad illas. E. G. qilEe in hepatc fecerni coniiieverunt, toto caelo
difîerunt, ab iis in pancreate, ventricule, inteftinis amp;c. ut in
fanguine juftè mixto obfervatur ; fi vero deturbatur motus in-
teftinus, cum prxdidis non reclè conveniunt,quâ de causa quae-
dam vel depravatè generantur, ut offi'cium ordinarium prseftare
neoueant, vel etiam deficienter, vel quandoque abundantiùs,
imo amp; interdum alio loco feparantur ; ut in ore dulcedo, in-
terdum amaritudo , interdum acidus fapor obfervatur ; amp; fic
de reliquis, unde patet earum partium obftruâio in quibus fe-
cerni folet,ut amp; débilitas quafi amp; flacciditas illarum, in quibus
infuetè feparantur, ac prœterea quod figura cum prioribus con-
iuetis partibus non conveniant; atqneitzfmBionesplurimaU-
dmimr. Hifce FEBRIS elfentiâ explicatâ ad caufas propera-

mus.

XXVI.

Omnium Horum fymptomatum fontem diximus confifterem
uirbntamtxtura, quœ ut plurimum ^roAuciint ab injuria aeris,
vel infiitmmatione vel almentis.

XXVII.

Air quandoque contagiofus confpicitur ex vaporibus qui^^quot;
dam venenatis , vel corrofivis acidis particulis hic vcl illic
terrarum ex fodinis, hominibus infepultis, amp; ca^teris fsrorem
perniciofum excitantibus, ortis,cum quibus ^ifr mixtus 6c in-
fpiratus turbatam in fanguine mixturam provocar. Qi^andoque
adcofrigidus vel proprie ineraffatus efl, ut infenfibiiis tranfpira-
rio impediatur, amp; indemixtura turbetur; fed hoc plerumque
liominibus, laborc» vel alio quovis modô calelcentibus, cum

poris

I N A u G Ü R A L I s. I

poris nimium apertis frigore expofitis, utporifubito obftruan-
tur, contingic.

^nbsp;XXVII I.

Interdum fris;ore externa in bac vel illa parte catharri amp;c lt;quot;»-
flammationesy fuccos incraffando amp; à fe invicem feparando ,
oriuntur, quibus tam internis quam externis, licet unde dedu-
ûis, tota fanguinis mafla turbari queat j materia enim xthe-
rea per illas irregulariter fluens, eandem difpoiîtionem partium
huic communicat, atque ita F £ BRI M profert.

XXIX.

yiÜHS vtï alimenta œque cibus amp;c potits F.EBRIM produ-
cunt, fi conftant ex nimia vel quantitate immoderata , amp; in
vcntriculo non reftè coquuntur, atchylus qùafi crudusad fan-
guinem transfertur, qua propter mixtura a regulari ftatu defle-
äitur: vel etiam, fi peccant aciditate falfedine, vifcofitate,cru-
ditate amp; fimilibus fanguinem incraffantibus, amp; cumfuccisno-
ftris non convenientibus , facile mixtura turbatur.

XXX.

Ratio autem, quare F E B RIS quandoque altemis, quando-
quetrinis, quaternis é'c. diebtts redeunt, videtur, quod ipfa-
.rum fomes in partibusquibusdam folidis, hepate nempe, liene
pancreate, vel fimilihsereat;in quibus funt tumores,hydatides,
^\x\ydLca^, in^ammationes, imoabfceßy»»/producta, qux certô
tempore quodam five rf/w»«, trinif amp;c.nbsp;,'implentur amp;

admaturationem ducuntur, ut materia, pus vel quicquid in iis
contentum fit erumpat. Se fànguini admifceatur unde turbata
mixtura veï FEB RIS oritur, toties eô certo tempore rediens
quoties impletio vel maturatio amp; eruptio certo tempore perfici-
tur, amp; peregrina illa materia fanguini communicatur, pro cu-
jus quantitate, vifcofitate, amp; mala difpofitione etiam diu du-
rans vel brevis, amp; magis vel minus acuta confpicitur.

XXXI.

Quod ad prognofin attinet, quo plura amp; pejora lymptomata
eà periculofior FEB RIS: Detiria cum cmtinuis vigiliis, vel
£tiam fimatts wmitfs, lingua fit ca amp; nigra cum aphthis-, frequens

B inbsp;alviflU'

disputat* i a m' e d f c a

al-vifluxtis, comjulßoMS conùnmiat. figna funt fcepe lethalii:
prœterea continua ac prseferrim acuta, plus oniinatur periculi
quam int er mit t ens, quatenus non datur tempus vires alimentis
neceffariis reftituendi malumaue remediis relîfiendi, ac proinde
quod ut plurimum pejora. veftigiarelinquat.

xxxii.

Sublàta caulà (inquit proverbium) tollitur efie^ïus ; Ci mi-
xtura tarhata tollatur facile ejus apcU evanefcent, ideoque ei
maxime incumbendum ; refpeélu autem quorundam fymptoma-
tum } ut funt morbi capitis, intellinorum ôcalii qui magnum
quandoque periculum minitantur, diligenti Sc cita medela etiam
£int impugnandi,.

xxxriL

Curam particularem non praefcribimus, quia pro variatione
FEBRIS medicamenta variari debent, in omnibus attenuan-
tia amp; incidentia ad fanguinem in priftinum motum reducendum
conveniunt: Hue fpeclant iginir Jahbusfixis amp; volatiUhus, oleo-
fis amp; fpirituoßs featentia. v. g. Radices Contrajerva , imperator :
Angel. Calam. Helen, ßilfa parill. china. Fol. ahjynth. Cardui Bene-
diSl. Scord. Rutha, flores centaur. Croci. Aromata, mjrrha caflor.
Corn, cervi, tartar, nitr. SaUrmoniac. amp; omnia five extrada, fi-
ve fpirituofa, olea, faliavolatiJia, fixa amp;c. qux ex hifce confî-
ciuntur -, ut amp; ocuU cancr. opium , Cap hura antimonium diapho-
rhat, kz^oar.fuineral. amp; fexcenta alia, ex quibus décoda, hau-
fti, mixtura;, pulveres, confervœ, pro cujusvislibertate , ar-
bitrio amp; rei exigentia prjeparari pofTunt.

Attamen notandum, ut i» itstermittentibus major dcßs paulo
ante paroxifmum prafcribarur , tum ob vires majores, tum
etiam quod fomes in parte quadam folida firmius hœreat.

FenaßÜime interdum opus eft, prœfertim in Capitis magno do.-
lore ,vigihis, phranitide in quibus etiam a volâtiltbus penitusabfti-
nendum, amp; incidentia fixa cum parum opii adhibenda funt.

Corpus fi fit cacochymicum quandoque purgans inftituatur,
fed acccuratè inquirendum nurave Aphtha^ varioia,morbilli amp;c.

fufpi-

r N A u G u It A t. I s:

fufpicantur tum enim vertefeSHo Sc furgatio maxime nocent quia
inorbificae materise per poros expulfionem impedJunr.

Vomitorium in terdum prodeft, in intermittentibm. Sed tunc
fomes circa ventriculum hsrere videtur, alias ww/V«/amp; »/wi«
atvifiuxus fi adfint, ut amp; reliqua fymptomata cum anti febrilibus
enumeratis , pro neceflîtate cauté adhibiris optime curantur.

In alvo fnmmè afinSià, 8c pt^fertim fi excrementa fint indu-
rata , clyfler injiciarur. Atque ira hifce vel fimilibus materia
morbifica per fudores amp; urinas expellatur ut œgerà febd cu-
retur.

COROLLARIA.

i

Camharides non amahmt;

I L

ATo^ dum inflammatio a fola cmfa inmnâ nifi mf*
dime febïi^

IIL

Tmoris mmmio inßmmmonm fäppnh.

. Otnati(fmo üoBijßmque .

D. GERARDO BENOORDEN

Cùra in Academiâ Ultrajeainâ poft habicam difpu-
tationem de pbribus fumrnâcum laude Me-
äcina DoStor crearetur.

GRatafalus paß at morbis, öf major in orbe
Ga^a homini [ano corpore nulla datur
Hoc habuifet homo femper modo vita fletiffet,
Aß nunc morborum cunäa referta vides.
Quad ßttit f X laffu Trimavi patris Adami,
(^0 nos précipites in mala cmUla dedit.
Ipfo etenim peccante fimulpeccavimus omnes,

Hac labes cunöios nos facit una reos,
Sanguinus haredes fumus, ma criminisi Ads
Nos fiquidem in lumbis clauferat ipfe dem.
Sic generi humano morbos mortemque paravit

Qui re£ius prima conditione Juit.
Hinc omnes (achryma ; nos bine ad tartara trufUi

Hinc fom dejeSla pofleritatis erat.
Hinc omnis generis morbis oppleta malignis

Noßra atas, corpus qui cruciare filent.
Eminet inter eos fiagrans quoque febris, illa

xyidducit filum noxia multa fatis.
Cum quis febridtat, tunc ipß nulla cupido,

In leBo recubans vita caduca ferit.
Hippocrates ipß medicamina dura propinat,

'Dum febris furit in corpore dira Jub
Nuncardet, nunc friget homo, vomitque, fitttque
Re:pletwque gravi febre dolore

Bac cracîat miferos artus , h^ëc vifcera quaffaty i -

'■De populam vires carnißäna fuas.
Uac (unt qua tralias domßiw^' ^oäe BENOORDEM

'■Das caufas febris, äas medicamen
Si libri reddant atque experientia longa

Expertum medicum, tu magè talis erisgt;
^ teneris annis of er am nav äße fide lem

J e ftudiis medids, Amftela teßis erit.
Ei ne quid deeßet, chirurgia cum medicinânbsp;,

'Jitnxißi, muüo qua fbciata valent.nbsp;-

Uic nec fubfiflit labor improbus'. India/om

Omnigenasque herbas forrigit atque ^ovet.
Vifendi has or as herbasque cupdine tantà
Flagrafli, ut nullus peUere fojjet iter.
Scilicet herbarum quafit natura . volebas

Indagare loco crefcere quo foleant.
Egißi hoc alacris, nec plus minus oûo per amos'

India te tenuit. terra remota procul.
lUic terrarurn morbos febresque medendi

Nofcendique herbas maxima cura juit.
'Per mare, per terras, fer tot difcrimina rerum,

Omnibus edoBus, poß redis in patriam.
'Denime poß reàitum fuit hac tibi fumma voluptas,

Felici ad -finem ducere capta pede
Doftorum hmc rnrfus collegia äo£ia frequentas,

Et medicos traBas noUe dieque libres,
l^il iaitur fupereß poß tot tantosque labores,
^Quin merito fummis annumerere viris.
Sic L'ltrajeiftum proßcifceris, inque cathedras

(pro doftoratus nomine docius agis.
Cuirnirum nunc effe poteß, dekhre loquentem
Je naturam ejus mfcere poffe fatis? ;

Exi'

iu

ßxlgeret Vûtio cjuod fcnbam carmen mko J

Quo thefin ^ laudes comelebrare queam ;
Sed quid opus verbisgt; abeant-, hie faâfa loqmmtur,

Hie ars , hic ftudium-. me tacuife decet.
Nil igitur dicam s dixi : condudere jas eft.

Quod rdiquum eß, verbis hifce dmbus habe.

Felix qui nunquam morbos febresque medendi
Causa egeat medico, vel medicaminibus-.
Quem tamenexcruciant febres macerantque, Benoorden
Qui fruitur medico, tutior ejfe poteft.

F. FABRICIUS.

G E L U C K-

GELUKWENSCHÏNG

• Aan mijn HEER

gerardus benoorden,

Toeti fijn E: na gehouden twiflredening over de
Koortjen met een algemeyn toejuichen gepro-
moveerd vvierd tot quot;iJoëtoor in de Medicyne,

Invia virtuti mdla eft via.

Benoorden, èAH bea^uyden en benoorden

(Ik ben'er oog - en oor - getuige van )
Aan menig fiek, benaud, verlegen man
Uw hulp betoond hebt, met'er daad en woorden,
Waar van men blijk en proeven tonen kan:

BENOOR-DEN, die benoorden en bemiden
Gefien hebt waar een vrenide landaart woond:
Hoe kan naar waarde uw yver zijn beloond?
Die Heidenfe fo wel als Moorfe luiden
De blijken van uw kennis hebt getoond,

b e n o o r den, die voorheen in vele delen
In gunft, in kunft, in fpraak, in ampt, en eer,
In'creyfen naar het hof toe, heen en weer,
Geweten hebt met my een rol te fpelen :l

BENOORDEN, die van fm waart nimmermeeE

In India te flijten't lieve leven,
Maar fpoedig ( want van diergelijke faak
Was onfe befte en meefte zamenfpraak)

Cnbsp;U

U nattf 'r gezegend Boïïaffd tè begeven :•
Toe u is'c dat ik nu mijn reden maak.

Gy hebt den tijd uws levens noit verfleteti
In. wulpsheid of vergankelijke vreugd.
Uw oogmerk was de heyrbaan van de deugd,
Gy tragte Heets om veel en meer te weren :
Men fag uw geeft iii't eerfte van uw jeugd

Uitfchitt'ren^door verfcheidentheid van gaven:.
De Muf en hebben u fo kleyn als groot
Gekoefterd en gequeekt in hare Ichoot,
Als haren lieveling: O puik der braven

Dien't. woelen om geleerdheid noit verdroot:

Gy waart fö ras uit 't Ooßcn niet gekomen,
Of daadlijk was uw ploeg 't papierevelt,
Gy queet u in'tbetrachten als een helt,
Verfekerd dat de prijs niet aan den lomen,
Maar aan den kloekaarc is tot loon geftelt.

Die groote kunft , die eertijds van de Goden ^
(indien het waar is, 'tgeen men daar van leeft)
Geoeffend wierd; die kunft, die'tquaad geneeft,.
Die kunft, die mijnen lof niet heeft van noden,
Is fteets uw enigfte vermaak geweeft.

Van vele fiekten, die de menfchen quellen,
Als hoofdpijn, buikloop,nbsp;graveel

Voet-euvel, ßeen, ontßetdng in de keel
( En wié kan al de droeve qualen tellen ?)
Hebt gy de Koorts ontleed tot't minfte

Gy hebt ons duidlijk op't papier befchreven

Den oorfprong, aard^ en eigentfchap, en voorts

De onfeylbare genefirig-vannbsp;.'v-j^i issn U

So dat aan u dien eernaam is gegeven,-, -^-j „ ^qJ
Om inde kunft te ligten ais een toorts, ^ ^.

Dus word't getal der Heren

Door \x\vperfcon vermeerderd, uitgebreid;
Nu diend mijn wenfch aan u in'r kort geleid j
Leev lang tot trooft van die om hulpe quynen:
Geen fware fiekte, geen onpaflijkheid

'Ot

Kome oit u voor, of worde door uw raden,-
En door uw hulp genefen en geheeld;
Verftrek aan ons een fpiegel, en een beeld
Van haar, wiens naam in vele duifend bladen-
Ons levendig voor het gefigte fpeeld.

nii

'1 i' 'fij.

Dl HAVART.

. ; jililiiaifl sb sib .na^i^-ölsv ui.
^tibn^qnbsp;.dV-JiV ^ ?Ja

. ,-). Ai ïunbsp;=

'■ ■')nbsp;gvsi ib 3b U n;.;' /

-ri- .

i.

Ganbsp;.nbsp;y I»

!gt;.. 'O

- ' In tauim

gerardi benoorden.

Dus blinkt BENOORDENS deugd en vroege

EurooPnbsp;dtor . dies doed hem t/^wfeï leven

In waardigheid en magt om met wiskundigheid
Der menfchen ramp en fiekt te können bovenftreven.
Den Hemel fterk fijn geeft, dat hy in konft fig draag.
Dat d'aärd fijn naam fteets roem, fijn deugd aan Oocl
behaag.

A. KOENERDING.