T A T I O

V G V R
d e

MEDICA
Ah I Squot;

dysenteria,

OVAM

p r i d e d quot;e o ter. opt. max.

t^uä;oritate CHagnißci Tgt;. ReBoris,

JOANNIS GEORGII GRAEVII,

Politices , Eloquentiae ôc Hiftoriarum Profeflb-
ris Ordinarii,
NEC NON
AmpUJfiml Senatus Academici Confenfu , Nobiliffimaque
Facultatis MEDIC e^ Decreto ,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in MEDICINA Honoribus amp; Priviiegiis
ritè ac légitimé confequendis,
Publico examini fubjicit

Trajecti ad Rhenu

Ex Officina Francisci Halma, Academia:
- Typograplii, cb Ix xci.

Trudentijßmo /^igilantijß-
moque VIRO:,

D. LAMBERTO
M INN E M A,

Pharmacopœo apud Sneca-
nos fideIifEmo;gt; fratri dilcdif-
fimo ,

NEC NON

F A U T G RI BUS

E T

A MIC IS SUIS,

Hafce Thefes Inaugurales

PETRUS MINNEMA

. - ^ r ' - Anbsp;rr

'DISPUTATIO MEDICA
INAVGVRALIS,
DE.

D Y S EN TER! A.

T H E S I S. I.

Uandoquidem vari^ fpecies alvi flnxus
dant.ur, placuit miiii tantum de unica
ejus fpecie breviter proponere ( fcilicet
de Dyrenteria) nec non de fignis amp; cau-
fis , tandemque ipfam curationem ad-
jungemus.

I I/'

Dyfenteria eft cruenta fpermatique ranarum fimillima alvi de»
jedio, cum ventris dolore ac torminibus, hifce plerumque ad-
funt febris , amp; ejus affecls , uti vigiliae, fitis, naufea , fyn-
cope, aliaque graviffima fymtomata, a diverfis caufis, c quibus
hic affedus originem ducere poteft, orta.

I I I.

Primo proponlmus breviter caufas externas, amp; poflea In-
ternas.

Inter

4 DISPUTATIO MEDICA

Inter caufas externas, cuîpamus aërem contagiofum, id eft,
peregrinis particuüs fcatentem, qui in puïmones infpiratus, amp;
cum fanguine ad cor delatus, deinde per totum corpus difper-
fus, totam maflam fanguinis infedat.

Secundo alimenta acida, falfa, auftera, immatura , corrupts
amp; alia, quEputredini valde obnoxia funt, ficuti in magnis na-
vigationibus videre licet, quando focii navales carnem falitam amp;
corruptam nimis commederunt.

Tertio medicamenta venenata aflumta, ficut arfenicum, mer-
curius fublimatus, aliaque corrofiva, fua acredine inteftinaero-
dere valentia.

I V.

Quidni hsc omnia ^ntedida adventriculum delata, amp; ibi in
Chylum crudum, aciduni, falfum, craffum, vifcofum, quafi
femi fuffocatum converfa, noftro affedui generando anfam prs-
bere poffunt.

V.

Jam ille chylus feparatus amp; ad fanguinem devedus, cum eoque
permixtus, totam maffam fanguinis perturbât , quidni ex tali
fanguine generari poffunt nwilta graviffima ïymptomata intej:

quae affedus nofter non minimum obtinet locum, ficuti antea
allegavimus, imo vero plura quam illic enumeravimus.

V I.

Jam fanguis fuaquot; mala mixtione ad inteftina delatus, amp; fuiï
particulis craffisà reliquisfecretus, ac in anguftiffimisarteriolis ob-
ftrudionem éfficiens, erodit fuis particulis acribus ofcula arteria-
rum prxdidarum, quae in magna copia fe oftendunt in intefti-
nis, ut materia cruenta in magna copia éxcernatur : amp; denique
culpamus fuccum pancreaticum , nec non bilem, amp;ferroentum

IN AUG U R. A L I S. f

inteftinorum, quae omnia fimul mixta per acres amp; falinas par-
ticulas ofcula arteriarum erodunt, fic utin magna copia materia
cruenta excernatur.

V II.

Hsc materia, quaefpermati ranarum inftar excernitür, eft illui
mucofum quod naturaliter inteftinis adhaeret: aliquando etiam
membranuls per acredinem fuccorum noftrorum erodun-
tur, amp; cum dejeftionibus per inteftina cum magno dolore ex-
cernuntur.

VIII.

Dolor ac tormina ventris in hoc affedu ab eo dependent, quod
fanguis male mixtus fimul etiam acidus eft, cui adjungimus fuc-
cum pancreaticum nimis acidum, nec non bilem folito acriorem,
hasc omnia fimul mixta erodunt atque pungunt inteftina, hinc
dolores ac convulßones producuntur.

I X.

Ex praedifto fanguine non folum hie affedus, fed etiam eo-
dem tempore alii, utex fequentibus videre licet, produci poffunt,
praefertim fi à febre originem ducat.

X.

Nam fi afpicimus caput, non vigiliae inde producuntur ;
quando fanguis vifcofus, falinus, acidus, amp; fimul male mixtus
fuis particulis acidis, falfis, fcindens amp; pungens membranascere-
bri, amp; hincmaximi dolores, adde irregulärem impetum fpirituuro,
amp; inde vigili» producuntur

A Jnbsp;XI. Sitis

4 D I S P-IU T A T I O^ M E D I C A

XL

Sitis oritur, quod fanguis vifcofus, craffiis, Gmul ac male mixtus
fua vifcofitate amp; mala mixtione illud quod naturaliter per vafa
falivalia fecernitur défit, vel ob defeäum humidi in fanguine,
quia multi humores per inteftina excernuntur.

X I L

Syncope producitur,quia fanguis fua acredine vellicat nervös amp;
fibras cordis, amp; ideo cor fe conftringit, hacquè de caufa circulatio
fanguinis impeditur ; vel quia fanguis nimis vifcofus, ut ex tali
fanguine fpiritus animales in minori quantitate fecernuntur, amp;
etiam per excretionem fanguinis magnœ copias fpirituum per in-
teftina excernunrur.

X I I L

Naufea oritur à fermento acri per malam mixtionem fan-
guinis in ventriculo prodiiâo, fuaque acredine vellicante nervös
amp; fibras ventriculi : aliquandô vero hac de caufa major vellica-
tio producitur, deinde-vomitus oritur.

XIV.

In quibufdam sgris inteftina tenuia afficiuntur, alüs vero
craffa, aliis utraque : fed fi tenuia alBciuntur dolor acutiffi-
mus eft, quia tenuia magis membranofa funt, indequè graviora
fymptomata metuenda.

Si vero craffa afficiuntur minor dolor animadvertitur , quia
inteftina craffa magis carnofa funt.

X V..

Dicinius quoque Dyfcntejiam valde efTe periculofam ob
^nbsp;maximam

INAUGURALIS 7

maximam quantitatem fanguinis excreti, amp; horrendas convul-
fiones atque magnos dolores.

Si vero epidemica eft, tanto periculofior, quia femper nova
materia corrupta infpiratur.

Senes amp; pueri ex hoe morbo faspius pereunt, quam in media
state conftituti ^ Hipp. 2. prog.) pueri quidem, quia citodif-
folvuntur obmollitiem.

Senes vero , quia viribus funt exhaufti, amp;c.

X V I.

Curatio celeriter erit infiituenda ob metum, quia aegri ali-
quando cito de medio tolluntur: hac de caufa 'äliqua medi-
camenta tam fimpHcia quam compofita propono, quae fangui-
nem acidum, falfum , atque fuccum pancreaticumamp; bilem nec
non fermentum inteftinorum acria nimis infringunt, amp; febrim
aliaque fymtomata mitigant; verbi gratia.

Radicesfalfaeparill-c, chinas, contrajervs, rabarbar,althsï,
cortex cinnamom. chariophilli, nux mufchata amp; oleum ejuf-
deiïi. Herbae, fcordium, abfynthium, rutha, mentha, majorana,

falvia, Carduus benediftus, cochlearia, becabunga.

Gummi arabicum, tragacanthum, ammoniacum, myrrha,
terebinthina, nec non omnia balfamica. •

Sanguisdraconis. oculi cancrorum, crocus,cornucervi, bo-
lus armenius, terra figgillata, corrallum rubrum , lapisheniatites, I
omnia chalybiata, caftoreum, caphura, fal abfynthii, aliaque fa-
lia alcalia, lapis prunellae, elix! vitas, fpiritus falis ammoniaci,
tinfturacaftorii, diafcordium fracaftorii, laudanum opiatum, amp;
multa alia innumera prasftantiffima medicamenta,

X V I L -i '. .

Ex his aliqua eligere polTumus, amp; pro varietate caufarum amp;
naturs sgrorum formulas praefcribere ; in primis fequens mix-
tura aegris datur.nbsp;■

8 DISPUTATIO MEDICA

' ?i. m»thlt;e

Card, hened. an. fij.
Cinnamomi. |j.
Elix. vita. giij.
CorraU. ruhr.
Salis prunell. an.

Abfyntbii.
Camphora gr. vij.
Laud. Opiat, gr. jfi.
Fiat mixtura per Uoramunam vel alteram cochleatira detur.

XVIII.

Clyfter lenlens amp; abftergensamp; mitigans dolores in tali formula
injiciatur.

Rad. althM. f j.
Herb. althM.

malvi. an. Mj,
Tlor. Chamomill.
melilot. an. pj.
CoquMtw ex UBe duld ad. gviij. in colaiura difohe
Thuris fubtiliß. trit. Jj.
Vitell ovor. no. ij.
Terebinth, venet. gvj.
Flat Clyßcr faspius repetendus.

X I X.

Si dolorquot; ventris valde urgeat, tale ataplafma abdomini ap.
plicetur.

jji. Kad. althaa. fj.
Herb, menth*

Salvia ' .nbsp;' ~

Rutha

Abßntbti

Scordii

I M A Ui'G U R. A L I S. 9

Scordii an. quot;Nlj.
Flor. Jamhuci pj.
Farina Uni ^j,

Haec omnia fimul coquantur in aquae purae q. f ad confi-
ftentiara cataplalmatis, poftea admifceantur pulveres fequen-
tes,

Pulv. chariophiU.

Nucis mojchat. an, giij.
Capbura in fp. vino dijJolHt. gij.
Fiat cataplafma, cum linteo calidè adhibendum.

X X.

Morbus fi fit inveteratus, ut eo tutius fanetur, fequefts de-
coâum praefcribatur.

Rad. falja parilU _ . '
China 'an. ^ij.
ContraJerv.^Û.
Herb, fcord,

Rurha an., Mj.
Cochlear.

• _ • - Becabmga an, Mij. • .

Sent, cjdonior,nbsp;^ -

PJj/llii. an. jij. '
Infunde per noflrem in f.q. aquae amp; pofteafiat decoâîo.coîetur
ad lib. quatuor , amp; in colatura diflblve.
Satis prunefl gjfi;
Ocul cancr. ^i].
Fiat decodnm, de quo fiimat aeger bis vel ter de die |iij

XXI.nbsp;.

Ante omnia nobis reftat bona diaeta', atque omnia quae extra
rationem funt vftentur, amp; praecipue alimenta craffa, falfa, cor-
rupta amp; multa alia : fed lac , ova , caro ovilla, vitulina 8c

Bnbsp;jufcula

isputatîo medica

X V I r.

Idem judicium efto de reliquis rebus non naturalibm, at funt motu J
amp;quies, excreta amp; retenta. Sicfepiuscontin^gitfputum eruentumà
motu nimio vel totius corporis. ve! thoraciffolum , a nfu njmio ,

quale annotavit Z.c.UßtA^-l-nbsp;^^nbsp;'

limore, tuffi fortiori, loquela multa amp; gravi, uti obfervavit

inEph.Germ.am.w.obf.'J^.amp;c.^ ^ ^ ^

Deniquèanimi pathemata obftetricantur huicmalo. Sicira, furor

brevis fecundum poëtam , perturbât Spirüus , ac inducit non par,
vam fanguinis turgk-entiam. Mceror, triftitia, pulmonibusmax.mo
pereadverfa, anfamdant, dum imminuendo motum acidum acre au-

gent, quod virtute fua conftriaoria conftnngitfibras, amp;ficvafculo,

lum ruptionem infert.

XIX.nbsp;«

Ex prster naturalium claffe culpanda venit fuppreffio fiuxus men-
ftrui. himorrhagisenarium, xeikt B.RoIßnc.inCofißi.Med. bœmor-
rhoidum, quoniam fanguis hic non, uti deberet, p« v.am ordma.
riamexcernitur, verum ad fuperiora régurgitât, atque fic ob dyfcra-
fiam amp; acrimoniam fputum fanguinis inducit. Ita amp; fuum fymbo.
lum conferunt catarrahi falfi , cafus ab alto , vulnera. ac plura

XX.

ProduSanunc Kujusfymptomatisfunt i.TufHs, quoniato .vix ali.

ter accidere licet, quin fanguis ex^ravafatus irritet internam

membranami ^ixzm^mRhod.Cent.2.0bfr-amp;D.md. Prsceptor
tneus sternum colendus in Eph. Gerr». ann. z. annotavit graves hs-
moptyfes fine ulla tuffi , tamen hoe evenit ob fanguinis « ^^
äJJ confertim ^ cum impetu profiuvium. 2. Refpiratio d.fficms,
fiquidem veficulofa pulmonum fubftantia loco aëris fanguine repleta,
impeditur juftaac débita veficularumdilatatio: cum ordinario veficula:
illx debcrent patuïs efle, ut concidere ac dilatan poQent.

XXI.

Enarratis fic caufis internis externifquè feu procataraicis, neccfla.

rium erit. ut diagnofin tradam , ex quibus nimirun. fignis d.gnolci
ceTt hoe fymptoma. Quamquam autem perlonga fignorum pr^ci.
puè imminentis amp; prïefentis fputicruentienarratione mimmemd.ç^a^

inaugura lis.

«imhsc omnia per fe jam pateant, veruntamen quaedam.ratione fub-
iedi amp; caufarum adducere mihi perplacet. Ratione ergo fubjedi feu
partis afifeds attendendum eft, an fputum cruentumfiteflentiale, an
vero fympathicum ? amp; oriatur ab evacuatione quadam fanguinis or-
dinaria intermiffa ? An ex faucibus ? An ex utroque pulmone pro-
iluat? Si uterque pulmo fomitem alat, elimmatur purpura Vitalis ut
plurimum fpumofaacflorida squali dudu perpedus, amp;tenfio gravi-
tafuè œqualis fentitur. Si fauces anfam fuppeditant, confpicitur fan-
guis ruber, paucus, excretus fine ulla tuffi, aut faltim non adeo vi-
hementi. Si ex vitio evacuationis intermifis contingit., figna ipfius
funt infpicienda , amp; infimul obfervandus dolor hypochondno-

Ratione caufarum inquirendum eft, an gravitas ac vaforum reple-
tio adfit, amp; fanguis fine dolore , cumnbsp;ercernatur ? quod

lt;ertum indicium prsbet , fadam effe haemoptyfin per anaftomofin.
Ulterius confiderandum eft , an cum dolore quodam ex copia fan-
euinisacrioris, vel vulneribus, ulcenbus amp;c. contingat? tuncrhexm
vaforum itidicat. Denique attendendum eft, an emergat ex catarrho
quodam, quod cognofcitur ex fanguine male colorato.

XXII.

SrMa prognoftica quod attinet, fatendum eft , quod perfe amp; In-
■senere lethdis nequaquam did poffit, verum admodum difficilis cu-
fatu fit h®c affedio. Nam pulmones, ut (ubjedum hujus fym-
ptomaîis, fiquœ pars ulla, facillimècorrumpuntur, acpurulentired-
■duntur : hinc optimè Cous pronunciavit »s/ao.t©' 'PiÔsiîç (p^imtu
Reperitur autem curata difficillimum fputum fanguinis ob motum
oulmonum continuum , tenerrimamque vaforum conformationem ,
Ls non promtè confolidari poffiint. Attamen curati fuerunt quam-
nlurimi qui tuffiendo fanguinem rejecerunt, uti id teftatur GaUn.
f V mek md. Periculofum eft . fi corpori morbo aliquo v.gr.
fcorbuto, calculo amp;ç. afFedo contingit. Periculofum eft , fi obefjs
obveniat. tefte Lang, in Epift.xi.l. i. quon.am fac^e fuffocentur ob
f.nInLm in cellulis pulmonum derepentè ac confertim defluentem.
Pcrlculofiuseft, fi ex rhexi amp; diabrofi oritur , affirmante^C^//:/. iv.

'^'^tt^'lonsitudinis amp; brevitatis notandum eft, quod diu durare
poffit!

It DISPUTATIO MEDICA INAUGURALIS.

jufcula earum, omnia aromata, aliaque multa quaebonum chy-
lum producunt funt laudanda , potus fit cerevifia bene fjEcata
cui parum nucis mofchatae infundatur, motus corporis fint me-
diocres, anitni pathemata, ut funt ira amp; mseftitia amp;c , vi^
tentur.

COROLLARIA.

I.

mLurimi morhi h mala conßitutione fanguinis
producuntur.

I I.

Lac non defertur ^ duBihus laBiferis ad mam-
mas ^ fed ^ fanguine fecerntmr.

III.

Multens plurthus ohßruBtonihus olnoxU funt,
quam Viru

Morhilli

I V. quot;

MorlilU amp; variola periculajtom funt in ahh
tis ac fenihus, quam in peirk.

V.

In pueris convulfiones minus periculofa funt,
quam in adultis.

N I

B z

In Tgt;oBi(ßmüm Juvenem

P E quot;^ t. R

MINNE

Rgo, nova efl: iterum Frifio pleflenda Co-
rona ,

Qüx cingat vcftrum, Minnema dofle
caput:nbsp;7

Ante quidem' friftus gcnerofa occombere morti.

Qui decus efle putant, digna Corona fuit.
Sed tibi nunc merito Laurum concedit Apollo,

Inque fuum nunc fufcepit ille Chorum.
Te quem nunquam vigiles traducere noftes, k

Pœnituit ftudiis vigÜando tuis.
Mores licet atra modos invenit mille necandi,

Tu contra mortem, fcis quoque mille modos.
iEgris- reftituit mukis tua cura faFutem,

Qui fe jam morbo fuccuSuilTe putant.
Si quo cepifti, pede vadas femper eodcm,

Definet haud umquam crefcere fama tui.
Spergeturque brevi totum tua fama per orbem.
Si fàveat ceptis precor ipfe Deus.

. ^ y-F.