I'irs'

}

m
quot;P

/ •• t:

/ -V-

■ ■■ -V.^

inbsp;-it. v:;

' 4

ais

DISPUTATIO MEDIC A

IN AVGVRALIS,

DYSPEPSIA.

QJO A M

FAVENTE DEÓ TER. OPT. MAX.
ryluÜoritate CMagniJîci T). Re 5î or is, O

M.GERARDIdeVRIES,

Philofophiae Doftoris, ejufdemque Faciiltatis in Illuftri
Academia Ultrajeainâ Profeflbris Ordinarii,

NEC NON
AwfUjJimï Senattts Academici Cenfenf» , ac NohiüJJïma
Facfthatis MEDlCi^ Décréta,nbsp;,

PRO GRADU DOCTORATUS .
Summifque in MEDICINA Honoribus, amp; Privilegiis, rite
amp; légitimé confequendis,

quot;nbsp;. ' . Erttditorftm examini fubjicit

JOANNES BEKE S T E YN, Hag.-Bat.

Ad diem 23. Martii, horü locoque folitis.

r

J

r-

Traje.cti ad Rhenum,

Ex Officina Francisci Halma, Academic
Typographi, cb bc xcn.

VI R O ExpertfßtmOy

D. CORNELIO BEKESTEYN,
Chirurgo apud Hagenfes feliciffimo, Parenti xtatem pro-
fequendo, venerando.,

V I R I S

Confulüßmis, Gravißmis , Spedatiffimis, Reifublica
Lugduno-Batava Confiilibm ^^mpltßmts.

DD DAN IE LI van ALPHEN, LU D. Praesidi.
DD TACOBO vander M A E S, Praetori.
D.D: joANNI van VE S AN E VELT, J. U.D.
D.D. tONRADO RUYSCH, J.U.D.
Mcecenatibus meis amp; Fautoribus , ad rogum ufque lu-
fpiciendis.

Viro Conjultißmo , Gravißmo, Amfißmo.

D D SIMONI VAN BEAUMOÎ^T, J.U.D.amp;Ordmum
HOLLANDI^ ac WEST-FRISI^ SECRETA-
RIO fideliflimo , fpeaatiffimo.

Viro Confukißimo, amp; Gravißmo.

DD TOACHIMO R A V E N S, J.U.D.

Urbis Lugduno-Batava^ Syndico fpeaatiffimo.

D E N i a U E

f^mplißmo ^ Confultißmo Viro.

D.D. JOANNI van GROENENDYCK, J.U.D.
ConfuUbus Reipub. Leyd. à Secretis.

Tantis viris fufpiciendis Je
tot um ^ hafce The fes
vovet

. JOANNES BEKESTEYN,

Auct. 6c Resp.

I N A V G V R A L I s,
D E

DYSPEPSIA.

Thesis I.
Uo titulo , quove nomine naturalis
ventriculi funftio venit infignienda, tot
funt Medicorum fenfus, quot capita :
alii enim eam dixere chylificationem,
alii ciborum concoöionem , alii fer-
mentationem , 8c alii digeftionem.
diflbiutionem, extraélionem, amp;:c. Nos
autem denominationes hafce omnes,
utcertorefpeduveras admittimus cor-
datè, quoniam rigor dogmatum folummodo oppofitionem.
Se dein altercationes quxftionefque inducit ; amp; quemadmo-
dum corpora naturalia, dùm valent intégra, corrumpuntur
fepiùs Se abeunt in vermes, codera modo, fana ac folidareruni
cognitio fsepenumeroputrefcit, amp; folvitur infubtiles, vanas,
infalubres, amp; (fi italoqui licet) verraiculatas quaeftiones, qua:
motu quodam 8c vivacitate nonnulla pr^ditae videntur , fed
putida: funt ôc nullius ufus.

IL...

Mifià ergo de Onomatologia contentionis ferrâ, fimpUcif-
fimo modo, fed breviter, eaproponemus, quae ad funâio-
nem ventriculi naturalem manifeftandam 8c fuftentandam
concurrunt, ut eandem labafcentem, labefaftatam vel aboli-
tam eô clarius impofterùm intelligamus, corrigamus , imp
amp; pra:caveamus, fub generali titulo dyfpepfia; ut difficilis
concodionis, cujus gradus minor eft bradypepfia, ut tarda
concoftio: major autem Apepfia, tanquam coftio nulla aut
ceflans.nbsp;^^^

A anbsp;UI. Cl-

I I I.

Cibus Sc potus hominum , tarn in genere , quàtn in fpe-
cie, multiplex eft ac diverfus, adeóque maxime compofitp :
videmus nempe herbas Sc plantas ex terra 8c aqua nutnnj
animalia ex herbis 5c fruélibus ; hominem vero ex carmbus
ipforum animaliura (quadrupedum, avium, pifcium ) etiam
ex herbis, granis, frudibus, fuccisSc liquonbus varus, non
fine multiplici commixtione , conditurâ 6c prœparatione ho-
rum corporum, priufquam homini fint in cibum.

ï

Duriora dentibus franguntur, comminuuntur 8c terunrur,
dùm fapore rerum fic voluntate mentis , fpiritus animales ce-
lerius 5c vehementius folitô inter fibrillas mufculorum utriuf-
que maxilte influunt , feriemque dentium inferiorem ma-
xills mobiliscum fuperiore collidunt, unde non folumfaci-
lius deelutiri, verum etiam ultenùs dmdi poflunt : plusenim
habent fuperficiei, proratione molis, amp; occurrunt alus cor-
poribus fecundùm fuperficiem , dividuntur vero lecundum
molem, juxtaCartef. part. i ii.çnc §. l.

Omnia lymphâ falivali (à fanguine arteriofo fecreto amp; Ç)i.
ritibus animalibus nobilitato) irrigantur 8c perluunti^, dùm
eodem in aftu comprimuntur : rivulos enim copiofiffimos m
cavitatem oris hiantes, à celeberrimis Anatomicis Wharto-
no Stenone, Bartholino (an Rivino ?) Sc Nuckio mventos,
cïim habeanc , liquorem di\-erfiffimis particuUs, prxfertim
falinis, acidis , aquofis , fcatentem (faUvam didum) copio-
fius tranfmittunt versïts loca^inus refiftentia.

Immifcetur alimentis inter manducandum magna aëris co-
pia , prseter aliam illam inquot;tó)ris affumptorum contentam:
Ejus ergo particui£e potiot«^ùm fint falino-nitrofe , figurs
conicjeradeoque vï magna elafticâ praeditse , fluiditati con-
ciliandsè fymbolum conferunt egregium.

VII. In

INAUGURALIS. f
VIL

In Ventriculum depluit falino-acido-aquofus-fpirituofiis
(in diverfis hominibus diverfimodè determinatus ) humor,
dùm ÔC lege circulationis amp; preffione alimentorum affum-
ptonim , fecundùm duâus glandularum ventriculi innume-
rabilium , nervoforumque villorum illàc hiantium vivaciter
propellitur : ille ergo portione inter plicaturas ventriculi re-
fidua, amp; fermenti naturam habente, commixtus, aflumptiC;
que permixtus,, an appetitui , ingeftorum divifioni amp; fer-
mentationi inferviat, nec nè, judicetis, qui caput nonhabet
(ut loquitur Apulejus) cucurbits.

VIII.

Stipatum monftrat Anatomica infpeflio ventriculum vi-
fcenbus diverfis, nominatim hepate à dextra parte, liene à
finiftra, omento Sc inteftinis ab anterioi'e , pancreate à po-
fteriore, 8cc. ex quorum vifcerum poris determinata effluvia
in cavitatem ventriculi tranfmitti fubtilia, adeóque in celer-
nmo motu conftituta, divifioni alimentorum fuccurrere,
demonflrari poteft apodiflicè.

Orificio ventriculi fiiperiori annexum diaphragma, motu
fiio , dùm refpiratio peragitur, reciproco , ad pororum in
maflïa alimentorum immutationem , adeóque laterum difi'u-
ptionem , item ad pemixtionem omnium ventriculo con~
tentorum, eoriimque egeftionem, plurimum contribuere ne-
mo ftegat.

X.

Textus ergo magni Htppocratts lib. de flat. 5quot;. fi addatur,
inquiens , omne quod inter cœlum Sc terram fpiritu reple-
tuin eft, aut fi conferantur demonftrationes fagaciffimi Car.
tefit in

part. III. princ, de produftione materia; fubtilis, fa-
cillimê intelligemus quid intra,ventriculum contingat j nem-
pe , fpintus Hippocratis, aut (fi mavis) £ether Cartefii,
vivacifiïmè perlineam (quantum fieri poteft) reélam motus,
gC viam per poros corporum diverfiffimos liberam qua^rens ,

A 5nbsp;fed

fed non inverikns, quafvis maffac, ventriculocontent«, par-
ticulas, premie, impellit amp; volvitj qua aaione, dum pon
quoad magnitudinem ßc figuram magis adhuc imrautantur.
particule tertii element! five crafllores, in confenfum motus
reftllinei xtheris abreptae , latera pororum diffringunt ßc
difcerpunc , ufquedïim liberiorem sther nadus fuent per
poros iftos ti-anfitum , tuncque fubtiliores falinae, acidx ,
oleofs^amp;aquofa:. innumerabilefque alv^ , fibi
irretit«, amp; permixt^, defcribunt corpus illud.fluidum albicans,
chylum nuncupatum, intra ventriculum quidem baud con-
fpicuum, Dropter crafliores fœces admixtas, fed, versus an-
euftiores intelHnorum fiftulas delatum , ex gremw fœcum
magis expelUtur 8c ad oculara cernitur. Jam demum judicio
Leltorum committimus an ventncuh funftio ( ut in §. i.
diaum) dicendafit concoaio, anverô chyhficatio, fermen-
tatio. digeftio,diffolutio, extraaio? Scopus autem^difpu.
talionis Lus primarius cùm fit kbafcentem labefa..atam
Tabolitam ventriculi funaionem (prout diaum m § x.)
dilucidare , corrigere 6c pr^ecavere , reliquum erit, ut fine
multo verborum apparatu , praeternaturalis iftius ftatus eau-
fas, lucem fuam fœnerantes ex antecedentibus, fubjun-

gamus.nbsp;^ j

Succumbit itaque refpeau ciborum ventriculi fun^io;
I fi pneter confuetudinem nimis fuennt homogenei amp; lim-
plices i ci:im enim hujufmodi ciborum particule , latera
adinvicem habeant proportionata , necefle eft , ut inter-
media fpatiola parem obfervent proportionem, atque vel
reaà ad invicem refpondeant, vol folummodo parumare-
aa pofitione defieaant, ita ut unius ad alteram proportio-
natus fitus , fatis direaum trananti œtheri tranfitum prge-
beat , undè patet nullam vim fufficientem , ad ipfius cor-
poris'dividendi particulas (utpote in quas non vehementer
fatis impingunt ) in motum vindicandas exerere pofte ,
prout loquitur Guill. Colc. de fecret. an. cap, iv. Scfecun -

dlitn hoc fundamentum exphcanda venit obfervatio Corn.
Stalp. van der Wiel cent. poft. 25. cui fexcentas addere pof-
femus ('fi neceffum effet) alias. 2,. fi nimis craffi fuerint 5c
copiofi, item intempeftivè fiimpti , tune enim nulla adeft
inter diflblvendum étdiflblvens proportio.

X I I.

Refpeftu dentium funftio ventriculi labafcit , quando
vel 1. deficiunt , ut praeprimis in edentulis fenibus vel in-
fantibus, amp; nonnunquam etiam aliis inhominibus, quan-
tumvis setatis confiftentis: vel 2. quando nimis fellinant,
ut in voracibus, vel 3. nimis languefcunt, ut in odontal-
gia, ptyalifnïo 8cc.

XIII.

Ratione laticis falivalis lartguet chylificatio, quando vel
I. deficit, five univerfiiliter in fanguine 6c humoribus, ut
poft muitos fudores , diurefin 5c ptyalifmum frequentem,
five particulariter ab obftruftione glandularum rivulorum-
que falivalium , ut in febribus plerifque , vel z. quando
unius generis particulas , praeprimis narcoticae , vifcofae,
aquofae amp; terreftres, in eodem praedominium habent , ut
in intemperie falina fixa , pituitofa 8c melancholica, nec
non fuftione frequent! tabaci amp;c, atque tune ratio dedu-
cenda eft ex §. n.

XIV.

Ratione aëris debilitatur concodio , quando vel i. de-
ficit, ut intenacibus8cdurioribus, malè fermentato pane,
gcfim.vel 2. quando nimis fubtiliseftSc diflipabilis ut in x-
ftate Sc regionibus calidis di£tis, vel 3. quando nimis craf-
fus eft 5c nebulofus ut in au6tumno Sc vere nec non regio-
nibus frigidis diftis : nec obftat Hippocratis Aph. if^
Sed. I.

XV.nbsp;.nbsp;.

Pofternitur alimentorum fermentatio a parte humoris

falino-acidi-aquofi 8c fpirituofi, quando vel i. imius ge.

neris

neris particulaepras aliis univerfale imperium habent,'
vel a. quando à fortuita aliqua caufa prxcipitantur ,vel 3.
quando funt nimis craflàe amp; inertes, ut in fcorbuto, cachexia
kucophlegmatica amp;c. vel denique 4. quando deficit pro-
pter duélus giandulofos , nervofos amp; arteriofos capillares
obftrudos , vomitum diuturnum , choleram diarrhae-
araamp;c.

X V T.

Vifcera ventriculum cingentia , fi rationepprorum, tu-
buloru-m 6c cujusvis generis canalium ab humore aliquo
craflb fuerint obftrufta, difl'olutionem alimentorum impe-
diunt; cura enim fatis liberum effluvia non reperiantin o-
mnem dimenfionem tranficum , rem liquidé conftare cen-
femus ; hocque etiam obtinet in quacunque ventriculi afFe-
ftione notabili.

XVII.

Si quoque ratione officii fui defecerit diaphragma, ut in
afthmate , peripneumonia, pleuritide , fingultu diutino ,
fuffocatione hypochondriaca ècc. non poteft non fieri quin
ventriculi fundlio primaria notabilitèr fuccumbat, praetef-
quàm enim quod ventriculus aequè ac a\ix partes foliàx af-
■ficiatur ab eadem caufa univerfali, nimis interrupta eft ven-
triculi contradio, êc nulle modo proportionata particula-
•rum menftrui afiio, item effluviorum in omnem dimenfio-
■nem'trànfmiflîo.

XVIII.

Ratione artheris quomodo alimentorum diflblutio impe-
diatur, non opus eft ut verbum addam, nam Tiraefiâ nifi
in philofophicis Le£tor fit coecior, catenam cum pr^ceden-
tibijs animadvertet infeparabilem.

XIX.

Plura de caufis dyfpepfis addere particularia (uti façilli-
mè pofl^emus ) fupervacaneum exiftimo , prsfertim cùm
brevitati me ftudere prsemonuerim.: quapropter me ad fun-
ftionis ventriculi naturalis fuccumbentis prognofin accingens

ftatuo

ftatuo I. quod quo caufa ejus fuerit magis univerfaîis 8cin-
veterata, eopejorfitScdifficiliorcuratu. %. quod fi acidura
peccet, prolixius futurum fit medelas filum. 5. Quodfidiu-
tius prolongetur , atrophiam , ifterum , fcorbutum, hy-
dropem , lienteriam , fluxum cœliacum, cardialgiam, al-
vura adftridam, vomitum diuturnum , diarriiaeam, cho-
leram, paflïonem colicam, iliacam, cephalalgiam, palpita-
tiones cordis amp; innumerabiiia alia fyraptomata generare pof-
fit , 4. quod fi in ventriculi orificio alterutro fcirrhus adfuerit
(proutinAmphitheatro Leydensï haudita pridcni deraon-
ftratum memini ab incomparabilî Profeflbre Nuckio ) mor-
bus fit incurabilis. Item fi aliquid tale obtinuerit in vifce-
ribus ventriculo vicinis. 5-. Quod pejor fit dyfpepfia cum
anorexia, quam appetitu quantum vis extraordinario, prse-
fertirain fexu fœmininoamp;^tatefenili: 6. quod acidus ru-
ftus laevitati ventriculi diuturnse fuperveniens.bonum prae-
beat fignum.

X X.

Prjecautioergô, correäiio Sc curatio dyfpepGse à parte ci-
borum obtinetur, i.fi fumantur nonnihildiverfi, juxta tri-
tam illud Belgicum , quot;verandering vanfpijs, doet wel teeren. 2.
Si módicè fumantur amp; tempeftivè , ut proportio obferve-
tur inter diflblvendum amp; diflblvens, fi nimis craffi 8c te-
naces, ventriculo non committantur.

XXI.

A parte dentium obtinetur prsecautio amp; correftio fi in
locum defidentium dentium naturalium, fubftituanturar-
tificiales. 2. Si mechanicè alimenta prius bené frangantur,
terantur, Sc comminuantur. 3. Si loco craflbrum fuman-
tur liquida. 4„fi odontalgia Scc. tollantur.

XXII.

Saliva G deficiat univerfaliter infanguine SC humoribus»
dyfpepfia prxcavetur per aquofa , ut potum herb« Thée,
Fabarum CofFé, cerevifiam Scc. Si autem particulariter ab
obftruàione slandularum fontiumque faUvalium defccerit,
^nbsp;Bnbsp;l*u-

îaudandàm eft nitrum purificatum, Spir. fal. dulc. amp;c.

XXIII.

Aërfifuerit nimis fubtilis 8c diffipabilis, conveniunt ad
dyfpepfiam loca umbrofa amp; fubterranea, balneum aquae
dulcisfrigidum, inunftiones corporis, panisbis coclus 8cc.
fi veró fuerit nimis craflus, convenir hypocauftum calefa-
ftum , bonus veftitus , exercitium moderatum , hauftus
vinigencrofi, vel aquae vita:, f. fimplicis , f. compofitœ.

XXIV.

Corrigitur 8c curatur dyfpepfia à parte humoris falino-aci-
di, aquofi 8c fpirituofi, fi propinetur in cafu falino fixo, a-
cidum aliquod volatile ut crem. 8c cryft. tart. fal. tart. vitriol,
Tachenii, fp. fal. dulc., fuccus limon. arant.8cc., in cafu au-
tem acido fixo, fal. quoddam refpeftu corporis noftri vola-
tile, ut cornu cervi redif. flor. fal.ammon., tart., alcahefl;
Glauberi Scc, prazfertim fi nobilitata haec fuerint 1. a. fpirituo-
fisoleofisaromaticis: Idem diftum efto dc peccante humore
crafib vifcofo amp; terreftrij omnibus autcm iftisin cafibus ( ni-
fi notabile fuerit aliud obftaculum ) conveniunt vomito-
ria tam antimoniata , quàm mercurialiaScvegetabilia: ex-
terne ventriculusfoveatur à parte anticaScpoftica, vel em-
plaftro deGalbano, vel ammon.myrrhaôcfira.maîaxatisfic
nobilitatis oleo aliquo aromatico.

XXV.

Si per fympathiam aliarum partium yicinarum dyfpepfia
fuerit orta, aitendendum eft ad fpecificà 8c determinatis par-
tibusappropriata, qusomnia hicrccenfere veile,idem fo-
ret ac lliada defcribere poft Homerum ; ad naufeam ufque ,
ubique ferè reperiuntur, fed judicio opus eft ad eorundem
deieftum Sc ufum: prseprimis commendamus mineralia amp;
metallica, modó rité fuerint prazparata, conftantius enim
quàm vcgetabilia 5c animalia operantur, diutius in corpore
manendo.

XXVI.

Dlxtx leges funt ex antecedentibus raanifeftas: nec ubi-
que

que locum habet tritum illud , medium tenuere bea-
gt; fed exceflus vel defeftus in hac aut ilia re, nonnaturali
didä, commiflus, plus prseftat quam magtluna medica-
naentorura raolimen.nbsp;. ■ .

A N N E- X A

i.

S^htiliorem chjli portionem immediate a
• *ventriculo'ad^ alias partes tramferri
cenfemm.

i i.

Etiam:mmediaie a lingm ^'palafo Ä

qmdfuhtilim, ex alimentis manducatis
per duäus peculiar es auferri ad alias
partes, prohahile 'efl.nbsp;'i

III Br

i i i.

Bilem hap mefaraka transfeni ad
*venam port a negamus. •

----------------IV.

Dari vafa la^ea in mteftinis craJpSj ^e-
fofimile eft.

v.

Centrum ovale cerebri non eft Jenforturn
commune.

I

V r.

oJer mjpfratus fanguinem rarefactt; .

. » ^ - V

f i n i s.