disputatio juridica

I NAV GV R^J L I s'

RITU NUPTIARUM,

Q^v ^ jiï
FAVENTE DEO TER OPT. MAX.

ÂuBoritate Magnifici Tgt;. ReBoris,

M. GERARDI de VRIES,

Philofophj^ Dodoris, ejufdemque Facultatis in Illuftri
Academia Ultrajeftinâ Profefforis Ordinarii

N E c N o N
Amßjfml SenMÛsuicademki confenfu, Nobmmaque
Facultata JVRIDIC^ Décrété,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privilegüs
rite ac légitimé confequendis,
Erudttorum examim fubitcit

PAULUS THEODORUS TIXERANDET , Amst
Ad diem i8. Aprilis horà locoque folitts.

'imo FIRO

F ar ent i mdulgentiffimo,

D. FRANCISCO
TIXERANDET,

Filiali femper amore amp; reve-
rentia colendo, venerando.

I

e t

n ARNOLDO

VAN DEN

B O G A E R T,

Avunculo fuo plurimi facien-
do.

Hafce Thefes dovoto peEiore
^ fubmifo animo
offert amp; dedicat

PAULUS THEODORUS TIXERANDET,

Auctor.

DISPUTATIO JURIDICA

l N A V G V Ti^A L l s.

D E

RITU NUPTIARUM.

P o s I T I O I.

Uum poft creatum mundum, Deus,
pifces maris amp; volatilia cœli creaverac
ad feCe mulciplicandum , homini in
eundem finem fociam adjunxic, ut ex-
prefle Gen. I. ^erß 27. ^ 28. Benedtxit.
que illùT)eHs(3 ait crefcite multiplicami.
ni (S replete terram ; ex quo facile quili-
bet perfpexerit, maris Sc fœminae con-
,nbsp;junâionem , communiter quidem amp; à

natura omnibus ammantibus effe infitam , fobolis procreand«
;rati_â /« prmc. Inft. de jure naturali gent,urn Ö Ctvih i verum ne
hommes ad imagmem Deifafti, Cen, eodem, Sclumine ratio-
nall a fupremo Numinc prasditi , ad inftar beftiarum amp; nro
mifcuè utantur iftâ conjundione , naturalis icemque Civilis
ratio multa de ea re conftituit.

I I.

Ne tamen omnis prorfus methodus invertatur, ac proindc
ieàturis m concipienda re difficultatem pareat, ipfius rei vo-
cem prxmittam : funt autem inter voces maxime ufitatas,
^Vupti^ Se Patrimonium. Nupti^ igitur fic difts, quod nova
nupta pudoris gratiâ fefe obnubere amp; velare folita, teße Sene^
ca m Uttaviade Pofpamp;aNeroni nuhente,

^''lata fummum flammeo tenui caput

per hocfignificando, verecundiarn pr^cedere debere:

A znbsp;quod

quod Rebeccam etiam Ifaac defponfatam feciflelegimus Gm.
cap. 24., quas maritum defignatum aperto capite non putabat
efle videndum , fed cum is cafu fortuitoin agro deambuians
obvius ei fadus fuiflfet, fublato pallio fefe operuit : Sive Matri.
mon 'mm fecundum Gell. Hb. 8. cap. 6. didum à vocabülo Matre,
quod Mater in proie gignendâ, fuftinendâ, 5c fovendâ , po-
tiores labores fuftineat , cum infans ante partum Matri fit
onerofus, in partu dolorofus, pofl; partum laboriofus ; aut
ideo à tJ^atre derivatum , quod Mater certa, Pater vero in-
certus eflTe dicatur /. jf. de in jus vocando ; ita ut promifcuè
fen^haec vocabula Nuptm Matrimonium ufurpentur, quam-
vis aliquando, dicendo Nuptias, feftivitatem 6c celebritatem
Nuptialis diei intelligamus/.jCf». de donat.tnt. vir.^uxA. San-
cimm 24. C. de nup.

I I I.

Pofl: nominis Etynnologiam, ipfius materias, quam trada-
re propofuit animus , juftam definitionem , aut potius de-
fcriptionem, prtemittere cogitavi j dicendo cum Modefl. 1.1.
jj. h, t. Nuptias five matrimomum tamp;vtrum inter mulierem omnis
vita confortmm amp; dtvini humantque jurüs communie at lonem , aut
affirmando quod princ. Infi, ad h. t. habetur matrimomum efle
viri Ö mulierU conjmBtonem, indivtduam vitd, conjuetudmem conti-
nentem : qux adeo nitida amp; exada mihi videtur definitio , ut
eo nomine tueri mens fit, cum omnes in eâreperiantur qua-
litates qu£Bajufl;ädefinitioneexpedaripoflrent; dignofci enim
facile potefl;nbsp;nomine loco generis ùibmtelligi Con-

trailum.

I y.

Per vocem indivtduam differentiam inter reliquos Contra-
dus poni quis dubitaverit, cum cseteri Contradus, utimu-
tuo conftituuntur confenfu, ita etiam diffolvi poflint, Nuptia
vero non, ineuntium fcilicet intentionem intuendo, cum eâ
mente ineatur Matrimonium , ut folâ morte dirimatur. Zoes,
adh. t. ex quo liquide patet Nuptias five Matrimonium per fe
ÔC natura fuâ non effe divifibiles, quia ftod DEVS conjunxit

homo

homo ne feparet: fateor tamen per accidens dari caufas aliquaa
prop^ter quas divortium fieri necefle eft l.^.C.de rep N 117
cap. 8. fed nullo modo inde fequitur, naturam Connubio-
rum per accidens pofl'e immutari , ac primam intentionera
limpUciter ac m fe confideratam per accidens pofte la:di

V.nbsp;^

xJHatrimonwm ut videamus quinam poflint contrahere amp;
ut Juftum l.m.fmde vtr. amp; ux. contraxiffe poflTint dici va-
ria extant requifita.

V I.

I. Ut fecundum Jura Civitatis Romanae poffint coniunei,

requ.ntur ut fint Cives Romani : nam cum pereerinis amp;
deportatis connubium non eft /. C. mcefl.nHp.ulp frag.t.ç,
amp; Ut fint Liberi ; fervi enim jure Civili pro nullis habentur
l. ^l.f. denbsp;Contfihernium, nullomodo IS^uptias contrahere

dicuntur à. l. C. de incefi, nap, itaque fervorum conjuges non
Vxores fed potius Conmhernales dicuntur LThak 41. §. hxred.
jf. de fidetc. hher., amp; eorum liberi naturales habentur /. Lm.
T. 78. §. tres hared.f, ad Trebell, non autem jufti

XTnbsp;VII-

a. Nec jufta aetas à tam arduo amp; fpinofo negotio abeft«
debet, ne annorum imbecilhtate difcriminumque dignofcen-
dorum incapacitate, in miferiarum abyflum procrudantur
impubères, quare Imp, in prtn. infi.ad. h. t. matrimonia con-
trahere permifit, maribus quidem poft annum quartumdeci-
mum, foerainis vero poft annum duodecimum. In quo pla-
ne diflentit jus Canonicum quod pubertatem metitur ex po-
tentiâ coeundi, non ex annorum numero C.g. ç. ƒ«. a'. defp.
imp. ideoqne etiam anno duodecimo imo Sc undecimo jungi
matrimonio permittit, modo malitia fuppleat «tatem C. de
illii 9. C, uit, X. de defp. imp.

VIII.

Liberorum diftinóla astate ad tertium 8c pr^cipuum re-
quifitum vergimus, id fcilicet eft confenfusParentum 6c eo-
rum quorum in poteftate funt in prm. mfl. h. t., csteroqum
mjuft« reputantur nuptias , injufti liberi ex his fufcepti

A 3nbsp;/.II.

I.11.nbsp;de fiatu hom. ; confenfus tarnen ille expreffus ut fit
non eft necefle, nana amp; tacitus fiiflicit, qui ob favorem ma-
trimonii ita prœfumitur cum fcientes contrahi non contradi-
cant. l.^.C.denup. aut confentiant Lj.%. i. de/ponf.l.f.C.h.t,

IX.

Nihil tamen obftat quin praeter tantam reverentiam quge
Parentibus debetur , inviti Parentes poflint cogi ad confen-
tiendum ; nam fi , oblatâ liberis honeftâ conätione Pater
fine jufti caulà diflTentiat, aut dotem dare nolit, magiftratus
partes fuas interponet, Patremque cauß cognitâ coget, ad
confentiendum in matnmonium /. i^.ff. de ntu mpt,

X.

Si autemParentum confenfusprxcedere debeat mprin.infi,
h.t. quanto magis ipforum contrahentium confenfus aut ex-
prefl'e Can. Ucet x. defponf. duor. aut tacite Cap, 14. x. de (pon.
cap. un, X. de defp. imp. intervenire debet, cum nec ullus Con«
tractus, (nedum matnmonium) fine confenfu intelligi poiïït

II.depart.

XI.

Nec fuflîcit quovis modo confèntiamus fed i. in hoc con-
traftu confenfus omnino debet efle liber l.uoncogiturjf,h.t.I.
neque 14 C.h.t. ne liberum arbitrium quo benignus ille Deus
nos gratificari voluit, ab unius hominis malitiâ pendeat ut
infringatur : idcirco omne matrimonium per vira amp; juftum
metum contraftum ipfo jure eft nullum Can.l.i^.cap.ßgmfi.
cavit.Covar. dematr.p.%, cap.'^.n.^.l.Titia jf, de V,0. l. iz.

^os ff. fol. mat.

XII.

Sciendum prœterea eft errorem circa eflfentiales matrimo-
nii qualitates, (veluti circa potentiam coeundi aut neceflîtu-
dinem) amp; errorem , qui confenfum impedit (ut fi quis erret
in perfonâ putans Titiam efle cum qua contrahit, cum fit
fempronia) matrimonium vitiare, l. ßper errorem i^, ff, de ju-
rifd. l. 9./ de contr. empt

XIII.

Dicere fuperius caepimus de illis qui natura impediuntur

ut

ut funt impuberes in prin. infl. h. t. fupereft nunc ut ulterius
pergamus ad illos qui aut naturâ aut lege matrimonium con-
trahere prohibentur: naturâ igitur à nuptiis abftinere ju-
bentur mente Capti, furiofi , l. Tatre 8. /. de ht. quifmt (m

quorum mens in totum exulat, quia mente cap. r
tisamp;furiofis non funt abfimiles , qui prorfus contrahere ne-
qucunt /. i.^.fumfnm iS §. fe^q.f.de obUgat.focm Conßl.Aj vol.

amp; impotentes l. i. tncmßs lo. C. de repud. ; Lege vlro amp;
Divinâ Gen. %. Levit. amp; naturali , atque adeo omnium sen-
tium, prohibentur nuptias ratione cognationis inter afcen-
dentes, (id eft qui nos genuerunt) amp; defcendentes, (id eft
quia nobis geniti funt) in infinitum I. nup. h. 1.1, nemtm 17.
C.denup.^ ita ut nefarias , Cid eft de quibus fari non licet pro--

pter conjunftionis turpitudinem) Zoes.adh. t. contraxifl'e di-
cantur , fi Parentes jungantur filiis vel ex iis natis in infini-
tum d.l.nuptiis, jg. ^c,

XIV.

Quod apud Juris interprétés ftrifte adeo obfervatum , ut
etiam illos , qui per adoptionem Parentum liberorumque
loco fibi efle ca:perint, matrimonio poflTe jungi negarint
imo Sc diflîblutâ per emancipationem adoptione I. qmn etiam
p.h.t. ; Cum , etiamfi adoptionis jura per emancipationem
folvantur /.ommxr^.de adop. , duret nihilominus prohibitio
propter durantem reverentiam Pere^. Infl.adh.t., m nuptiis
emm naturale jus, pudor, amp; honeftas infpiciendafunt I Vgr
jf.de J.

X V.

Inter eas autem perfonas, qus ex tranfverfo gradu coena-
tionisjunguntur , eft qusedam fimilis obfervatio , fed non
tmi^ princ.Infl.h.t. quia non in infinitum tales, fed Jure Ci-
vili inter Collatérales ( id eft , inter eos qui neque nos ge-
nuerunt neque à nobis geniti funt, fed radicem 8c ftirpem
nobifcum habent communem , ut Frater, Soror Amita See.
tM)nf.§. inter eas adh.t.-) folummodo Nuptise prohibentur ad
quartum ufque gradum exclufive , ita ut fatis inde patea«-
mceftas efle Nuptias ac proinde vetitas quae inter fratrem si

foro^

fororem contrahuntur l.nemimC.hj, five ab eodem Patrècâ-
demque matre nati fuerint five ab altetutro eorum.

XVI.

Jus vero Can. arde id folebat comprehendere cumadgra-
dum ufque feptimum inclufivè olim fefe extendebat prohibi-
tio C.progeniemCSconfang.^^.q.'^.gl, i,hix. quod deinde mitiga-
tum legimus C. non debet de confang. af. x. ubi tantum fit pro-
hibitiö ufque ad quartum gradum inclufivè.

XVII.

Longe etiam diverfa ratio habetur in adoptatis, qui inter
Collatérales eo ufque tantum impediuntur quo manet adop-
tio, uno enim alterius emancipato poflunt matrimonio juncri
l.feradoptionem 17. h.t., in quo diverfitatis ratio hœc efle vide-
tur ; quod etfi afcendentes adoptivi emancipentur, durent
tamen adhuc patri« poteftatis reliqui« : inter tranfverfales
vero nullum fit jus Patri« poteftatis , cujus reliqui« durare
poflSnt: (JHynf.^. inter eas ad h.t.

XVIII.

Fateri tamen cogordari cafus quibus Jure Civili inter trans-
verfales Nupti« prohibentur in quarto gradu , fic ut nec
Neptem fratris vel fororis quis ducere poflit quamvis fint
quarto gradu Infi. §. Fratris vel fororis h. t. quod mirum non
debet videri , cum prohibitio fefe extendat ad eas perfonas
qu« Parentum liberorumque loco funt l. per adopt, ij. §.a./.
h. t. ÔC quidem in infinitum /. Nnptm ^^.f. h. t.

XIX.

Poftquam vifumfuita quibus matrimonüs abftinendum fit
ratione cognationis, videre nunc eft an aliquas fint vetit« ra-
tione afiinitatis, quam Mpf defcnbit efl:e diverfarum cognatio.
num per Nuptias copulationem /. 4. § f. de grad. lt;3 af. yd Civile
vmcdum: (quia aflînes jungi Paulus ^xt I. am affinitate %z. f, de
procur.) ex isiuptiis fonfaltbufve defcendens Mynf Infi.%. af.adh.t.

X X..

Aflinitatis itaque gradus vere Sc proprie loquendo fi.int
nulli, quia aflines ab aflinibus non generanturnbsp;ff.de

grad. ^af. nihil tamen obftat quo minus quofdam quafi gra-
dus af.

dus affiniura numeremus, nam /.p. d. t. eo gradu quifpiam di-
citur cognatus marito, quo gradu fit affinisuxori, ac proin-
de difFerentiam aliquam m contrahendis nuptiis, fecundum
graduum fiditiam dinumerationem ponamus

XXI.

Dico Igitur matrimonium inter eos tantum affines prohi-
ber! qui Parentum fibi Liberorumque loco funt ut focer fo-
crus Gener amp;c. modeftx non facile 4. §. öf qmdemô.fdearac^:
O affin, inter tranfverfales vero nul a erat jure veteri prohi-
bitie . amp; poterat aliquis fratris fui defuncii uxorem matri-
monio fibi jüngere /. 8. Cod. deincefi. amp; inut. multo magis Pa-
trui vel avunculi uxorem aut Confobrini, verum hodiecor-
reetum amp; mutatum eft per l.r^lt. amp; pen. Cod. deincefi. amp; innül.
quoniam affinitate inter fe funt fafti fratres.

XXII.

Pergendum eft ad nuptias quae legibus vetitse funt ut eft
Polygamia fimultanea, l.x.Cod.de incefl. I. enm 18. Cod. ad L.
fuUam de adul. , five nuptias eodem tempore , cum diverfis
uxoribus contraftas P^m.infl.ad h. t. quae juri divino , naturx
^ gentium legibus ita obverfatur, ut omnem aliam Conjun-
ttionem, praeter juftas nuptias, in una vel diverfa fpecie efl'e
deteftandam afterat Mynf infi. h. t. amor enim qui debetur
uxori, propter quam, ut facras littery ajunt , ipfi Parentes
deferendi , eft mdmfibilis cum duo dicantur in carne unâ
Cen. 2, V. 24.

XXIII.

Hue etiam referri videmus Concubinatum Zoes, ad h. t.
cum finalis caufa longe fit diverfa Concubinam inter amp; veram
uxorem. Uxor enim caufa matrimonii fumitur Concubina
vero cauâ confuetudinis. Zoes, ad h. t. ita ut uxor dicatur
dignitate diftare à Concubina /. item Legato 40. §. 4. infra de
Legat, g.nbsp;T f J

XXIV.

^ Tutores etiam vel Curatores Liberive eorum, cum pupil-
lâ vel adultâ ante redditam fuœ adminiftrationis rationem
nuptias contrahere prohibentur, ne eo pado rationum red-

Bnbsp;ditio

ditio ïnvertatur Tutar. 56. feq. i Senatm Con. ro (3 ff-
jf.h.t.l i. Cod.detnterdia. matr. ratio eft m fufpkiotie frauis-
quia plerumque à Tutoribus vel Curatonbus ejuftnodi apl
peterenturnuptias, ut fraus adminiftrationis tegeretur, ScrL
Ititutio , qus Pupillo poflet competere ex fraudulentâ geftio-
ne, impediretur Zoes.n.zo. adh. t. qu^ fufpicio purgitur fi
Pupjlla vel adulta talibus nuptiis a Patre , cum decederet,
fuent deftmata ; /. Tutor. 56. h.t. vel à Principe fuerxnc Im-
petrata; /. 7. Cod. de ,merd. matr.

XXV,

Servos filentio involvam , cum fiiperius de rllis me dixifie
memim, fed ad rehquas perfonas pergam quibufcum contra-
here matnmonmm jure veteri non licebat ; ratione ergo di
gmtatis, Senatori Libertinam aut Plebejam ducere pro-
hibetur /.44. h t. Sc ratione officii, Prœfidi, vel qui officLm
iDlTovmciaadmmiftrat, UxoremProvincialem ducere inter-
dicitur /.ßfut^ 38. /. qut m Provmcia f. h. 1.1. un. Cod ß
quacum^He pré^d. potefl. quae cum hodie non obtineant Dleniutt
perfequi non eft neceffe : fed ifta fcire Cupientem rcmkto
ad Groenw. de II. abrog.ad t. Cod. tit (Hera.

XXVI.

Pofitâ efficiente caufa ad formam procedamus qu« varia
ohm fuit Vlp h t LL ^.u.nbsp;geü. 18. r. 6. amp; ml^

pompa fieri fo ebat /. i^.ff.h.t. qui omnes modi cum fintan-
tiquatl l. pen de donat. tnt. vir. amp; ux l. ß donat. zz, Cad de nup

hodiernam formam exponerecogitavi; qux etiam fine ullâ

forma fieri poteft d. l 22.nbsp;,

X X V I L

Ut tamen dici poffit monbus ritè fadum fuifle , reqai.
runturtres proclamationes, diverfis diebus; quas etiam una
dte propter urgentem neceffitatem poflè fieri mores amp;
confuetudo approbarunt ; ut fiat publicè amp; coram Ecclefiâ
c 30. quf. I. c.2. é- 3. a;, de Cland. nup. aut faltem co-
ram cstu aliquot fiddiùm, Ecclefiam reprcfentante C fin x
^ Cland. deß.. Schürf c^f.^. n.^.cent.2. deinde necefle 'S'ui
i-arochus five mißifter nubentibus benedicat C.ßn.'jSa. ^^ß.i.

cap^

I N^ A U G U R

ipiSii?

ac promde eges nec -aritum nel uxtcm ^lof^^^^^^

rumque coïtus matrimonii nomen non meretur iZ^l' ^
^TL i, 'nbsp;niatrimonioefl^non poteft?, gt;

nati pro vulgo qu^fitis amp; fpuriis habentur /. vulgo f defiatu Si
l, 5. C.folm. ma.tr,nbsp;,nbsp;o jj j

' X X I X

Sunt amp;alix p^nasputamfamiaMiótam perpetuam bonrgt;-
rum puWicationem , in exilium relegationL^ fi S
resi verborum mfl,aiones amp;Caftigfriones fi pleSfu^

quas pro delicti varietate conftitui dfbent, amp;nbsp;quot;

reli^uuntur cum omnes ferenbsp;hodieJutlnfaX

CCK

c o R o L L A R I A.

i. '

j^emo ejufdem h/èreditatts partem adiré par-
tem repudiare foteß.

i l

Uudapaäa non pariunt aäionem fedexce-
f tionem tantum.

i i i.

Vßicapio non pugnat cum naturali aqui-^
täte,

i v.

Q^inor in déliais non reßituitur in inte-
grum,

FINIS.