Q^ V A M
AuBoritate Magnifici T). Redtoris,
Philofophix Doftoris, ejufdemque Facultatis in Illuftri
Academiâ Ultrajeftinä Profefforis Ordinarii,
N E C N O N
Amplifßmi Senatüs Academici confenfu, JVobilifimaqtts
'Facultatis JVRIDIC^ Décrété,
Summifque in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privilegiis
rité ac legitime confequendis,
Eruditorum examini fuhjicit ' '
WILHELMUS VAN BERGEN, Amftelod-Bat.
/
Ad diem 30. Junit horâ locoque folitü.
Trajecti ad Rhenum,
Ex Officinâ Francisci Halma, Academix
Typographi, cIo Idc xcii.
NahiUpmh Speaatiffmls ac Confulupmis
D. D. KAROLO RUDOLPHO
van KUFFELAER , J.U.D.
Sereniffimi Principis Ekaoris Branden-
burgici Confiliaiio amp; Delegate, ut amp;
Collegii Architalaflici Embdenfis affef-
fori gravilTimo, confobrino fpedatifli-
mo , nunquam non ex mentis colen-
do.
D. D. JACOB O van DAM,
nuper mercatur^ Beigamm, Aquae apud
Smirnienfes exercetur , pr^fedo con-
fultiflimo, vigilantifiimo , fumma ob-
fervantia colendo.
Banc T^ifputationemjuridicam Inauguralem
oiFert amp; infcribit
WILHELMUS van BERGEN.
Auctor.
-ocr page 3-DISPUTATIO JURIDICA
l N AV GV R A L I S,
D E
T H E s I s I,
Um olim aureo illo feculo omnia
ab hominibus fideliter Sc abfque
Ulla fraude gererentur , nec ulla
inter cos effet malitia , fêd cui-
que fides fua amp; fidelitas firmum
probitatis effet fignum , ac du-
rum effet fallere datam fidem, nul-
lis opus fuit legibus ; verum enim
vero accrefcente indies hominum
malitia, 8c ut Ovidim l. i. Metamorphofeos reftc cecinit :
Trotinus irmpit vena pejoris in lt;amp;vum ,
Omne nefas : fagere pudor, verumque, fidefque,
In quorum fubiere locum, fraudefque, dolique ,
InfidiAque, ä vis, (3 amor fcéleratus habendi.
neceffe fuit legibus homines ad fidem fervaridam adigc-
\
re ; cum nemini fides haberi poterat, nemoque promifl
fis ftabat, Ted aut in bonis non elTec res proraifla, aut poft
traditionem res facile exigeretur ; introdudtum eft favo-
rabile illud remedium evidionis , de qua differtaturus
non incongruum fore arbitror ab Ipfa vocabuli etymolo-
gia incipere. Derivatur eviftio ab evincendo , quid au-
tem fit evincere compofitio vocabuli fatis probât nihil
aliud , quam vincendo , non vi , fed per judicium rem
ipfam pofl.e{Iionemve ejus aut litis aîftimationera auferre
His priemiffis , tranfeo ad ejus definitionem. Defi-
nitur eviftio , ejHod fit rei nofira, qmm dim juflo titulo ac-
^uipverat, per judicem qnocmqae jtidicii genere facia recHpe-
ratiol. 24 f. h. t. Per quam recuperationeiîi non quazli-
bet, fed jufte fada intelligi debet , fi enim fordibus auc
llultitia judicis emtor rem amiferit , eo cafu venditor
eviftionem prjeftare non tenetur , quia res jure non eft
evifta I 51. ƒ. h. t. amp; /. ij*. Cod. eod. Giphan. ad Cod. h. t.
licet nulla culpa emtoris interceflerit : ied in judicem da-
bitur regreflus I. 15. dejud. Perez., ad Cod. h. t. diftum
quoque in definitione juflo tituh ; quas verba licet qui-
dam abeflTe velinr, quia non femper in eviftionejufto ti-
tulo opus eft , cum ab illo, penes quem nullus eft titu4
lus, res evinci poflit ; attamen habita ratione eviótiqnis
in genere , neceflarium eft ut emtor ex caufa emtionis,
fic ex jufto titulo poffideat.
Operx pretiura eft , ut videamus quid fit eviftionis
prxftatio : efi refiimtio damni illati, oh ret emt£ aut alia jufioi
caufa acqtiifitA abktionem , jujfn judicis faSam , belgice Ga-
rand
cujus nomine ab. auftore pr^ftanda eft cautie repro-
raiilona, non fidejuflbria /. 4. 5-6.#: h.t. qu^ regula
tarnen tres patitur exceptiones. i. Si poft perfeftam
venditionem ante pretium numeratum rei venundata:
motaqu^ftione , m ipfo limine contraftus immineat
eviaio .24. Cod. h.t.^o enim cafu non cogitur emtor pre-
lum folvere, nifi e.a venditore idonei fidfjufl'orespro evi-
ftione ofFerantur. 2. Si creditor aliud quam debetur info-
lutum recipere cogatur.nbsp;,, ^oc mßdeh. Cod.
de fobt. 3. Nifi hoc fpecialiter aftum fit /. A.i^xjf.ht
pr^ftanda eft cautio ab auftore . qui eft dïminS vel
quafi dominus , a quo rem venditionis aut alio onerofo
titulo acquifivimus /.^g. amp; ^uf. h.t. amp; 7. S ITcod
eod. K paliim ; live a quo quis auftoritatem , id eft ius
dominn habet l.uh.f.h. t. U ut Cicero alibi dicit tumde-
mtim tntellexerunt fe id, t^mdk malo müore errajfent, dimtiii
obtinere non poffe quod ad fidcjufibrem, qui pro venditore
cav.t , feGundusauaor dicitur l.ä,.ffXt. ut Sc fidejuflbr
venditionis I. 24. §. 2. /. deatl. emt.nbsp;^
I V.
_ Diaum prjEterea eft in definitione ^»alicnn^ue ^dicin -
,ta ut res non tantum evincatur aftione in rem , vcluti
rei vmdicatione, hxreditatis petitione/. i. Cod.h.t verum
etiam quocunque alio judicii genere j veluti adione fami-
erafcundae. communi d.vidundo /. 54. § ^Wht
rS'omnbsp;inbsp;P^-rfecuiione fi.
decommiflaria /. 26./..^. aftione adexhibendum /.,.§.
mm t'f'nbsp;in integrum /. 15./
mw. £c fi qua funt fimihajudicia.nbsp;^
A
Caude eviftionura funt, vel quia voluntarie ftipula-
tus cft erator de eviaionc , etiamfi fit m quadruplum i.
ff. h.t. vel etiam ex juris neceflitate prjeftatur evidio
in duplum , quod contmgit in venditione rerum pretij
farum /. 27. §. i.ff. eod. quales autem iHae fint judex £elti-
mabit / i.%.z.ff.dejHr.deUb.o\\va etiam cxEdiao yEdilium
Curulium duplum cavere de fervogt;enditor jubebatur/.
27. %.ï.jf.h.t. hincUlpianus affiduam fmfle in fervorutn
venditione dupli ftipulationem , idque raons amp; confue-
tudinis faille , teftatur /. 31. §. 20. ƒ. de ad. edm. quod
confirmatur per l. 4. ff. de aü. emt. ßc /. 3. # h. t Br.ffon.
de formel. I. 6. vel etiam in aliis rebus fimplum debet re-
ftitui l.A%.%.fin.ffdead.edta. antiquitus enim mons erat,
ut fi res non Qmritium,fed gentium jure abalienaretur, is,
qui earn acquirebat duplum aut fimplum ftipularetur fi-
bi ab auftoi-e dari, fi ea res fibi judicio adimeretur, ut
notât Farro de re rtifi. I. 2. c. 10,
Sequitur ut de rebus, in quibus loeura habet eviftio,
defpiciamus , habet autem locum in caufis onerofis non
lucrativis i ut 1. Scpraecipue in emtione venditione /. i.
in princ. Sc 1.60.ff. h. t. 8c paffim tot. tit. ut 6c in Cod. ita qui-
dem , ut licet nullum verbum de eviftione factum fit,
nihilominus ex natura contraótus prasftari debeat, imo
licet venditor padus fit ne teneatur, nihilominus debet
rettituere pretium, Sc doluffl malum pr^eftare l. ô.^ulu
I. II.§. i^.slt;.uk. f.dea£i.emt. ratio eft, quia venditor non
folum rem tradere tenetur , fed amp; emtorem indemnera
fervare /. 11. §. z. amp; /. 30. §. 1 ^^^ aâ. emt. non tantum ha-
bet locum in venditione rermn fingularum, fed Sc uni-
ver-
iV.^
Verfarum, ut hieféditatis, fi nempe tota hsreditas evin^
catur ÎX (S feqq.ff.de h^K amp;aä. vend. fecus fi resfingu-
lansevmcatur l.i. Cod.h.t. nifi paftum fit ut venditor re-
rum fingularum eviftionem praeftaret : nempe fi vendi-
tor de fubftantia haereditatis affirmaveric l. i^.f.dehar.i^
aEl.veud. fed fi plures res fimul vendit^ fint, tôt funt de
eviélione aftiOTes, licet omnes uno pretio vendit» unoque
inftrumento comprehenfte fint I. ^j.iS jï.ff.h.t. ratio eft
quia una res non cenfetur efle pars alterius.
V II.
2,. Habet locum in permutatione l. ï.§. t. f. de rer. per.,
mut.l.i. Cod. eod. Se l.i^.Cod.h.t. eft enim venditioni fi-
TOÏlis perrautatio, ita ut à veteribus JCtis dubitatum iàie-
rit, an non idem effet permutatie quod emtio. §,2.my?.
deemt.vend. g. In hîereditatis divifione 1.66. §. '^.ff. h. t.
amp; /. 14. Cod. fam. ercifc. fi ergo poft divifionem fadara res
aliquaabuno haeredum evincatur, hoc detrimentum co-
•haeres pro parte agnofcere debet per aftionem praamp;fcriptis
verbis /. 14. Cod. fam.erdfi. qua: régula tattien fâllit qui-
bufdam cafibus i. fi dividentes fciverint rem periculo
eviclionis obnoxiam efle /. 17, Cod. h. t. amp; /. 7. Cod. comm.
utr. jud. a. Si fpecialiter conventum fit né prseftaretur
evidio l. II. ff.deatl.emt. 5. Si uni ex hxredibus res
fuerit praslegata /. 77. §. 8. ff. de leg. a. 4., locum habet
evidio in fingularum rerum divifione l.j. Cod. comm. utr.
pd. 5'. In datione in folutum l.^. Cod. h. ^ quia datio in
folutum non differt à venditione fed vicem venditionis
obtinet d.i. 4. 6. in locatione condudione l. 9. locat. eond,
quippe proximaeftemtioni §. i.infi.loc.cond. èc l.z.ff.eod.
7. In emphiteufi, propter inagnam familiaritatem, quam
cura contractu emtionis venditionis St locationis condu-
dionis habet §. 5. inß. loc. cond. 8. In feudo I. z.feud. tit. 8.
jgt;j;gt;mc. denique in tranfadione , quoad rem,' quae pro
litii.
-ocr page 8-litis «ftimatione eft prseftita', non vero quoad.rem , de
qua adhuc eft controverfia l. Cod. detranf. . ^
VIII.
Sed videndum quid in fervitutibus obtineat, an in iis
habeat locum evidio nec ne? diftinguend«ra puto mter
perfonales amp; reaks fervitutes j in perfonalibus fervuuti-
3us evidio habet locum 1.1 y. §. i. L 45- amp; l- 49-#-
non autem habet locum inrealibus, niG, ut optimus ma-
ximufque effet, traditus fuerit fundus, tune enim hbe-
rum ab omni fervitute prsftandumeft l. O yf. ff.h.t.
a vero emtor petat vianïvelaaum, venditor tenen non
poteft:, nifi nominatim.dixerit accefiurum iter vel aftum
US. 0 K.f.h.t. 8c licet eviaione expenn non pollit ,
habet tam^aftionem ^ftimatoriam, feu quant, mmoris
emiflet fi fciviflet hanc fervitutem impofitam 61. ƒ. de
.d.M venditor autem , fi , cum faret deben fovitu-
tem, celavit , tenetur aftione exemto ad idquod inter-
eft ,'fi modp earn rem emtor ignoravit, omnia enim,
qux contra bonara fidem funt, veniunt in emti adioneni
/.I. §. i.f de aa, emt. Bronkhorfl. cent. a. affert. 64. Bacchov. ad.
Trefitl. voL dtjp.z. thef. 5-.Ut. C.
' Ut autem in onerofis locum habet, ita in caufis mere
lucrativis ceflat evidio , ut in fimplici donatione 18. §.
ult.ff.dedonat. excipe nifi donator ftipulanti donatario eyi-
aionem promiferit L 2.h. t. aut donator dolo rem alie-
nam dederit, amp; donatarius fumtus m eam fecent d.i. 1«.
%.ult. in dote /.a. Cod.dejur.dot, nifi poffit probari rem
ah'enam dolo malo in dotem efle datara, tune enim fi illa
res evincatur ä domino, maritus expenn poteft condi-
aione ex lege, vel ex ftipulatione, fi fit mterpolita, quia
m re aliéna data non fatisfactum obligation! non prsc-
ftat eviftionera in legatis h^res rei certae legatae , quia
legatum fpecies quasdam donationis eft /. 77. §. 8./. de
% 1. amp;nbsp;quod tamen Fallit fi teftator,
fciens rem alienam effe , cam legaverit: quia ex conje-
ftura voluntatis priefumitur teftator hsredem onerare
voluifle periculo eviftionis l.'^S.infin. jf. de ufufr. leg. quod
fi generaliter res legatafit, puta fervus, placet hseredera
hic quoque eviftionem prjeftare l.^^.f.h.t. amp; l.yi.§.i.
ff. de leg. I. 4. in pignore à creditore diftraóto l. 5-9. §.4./.
mand.Ul.^o.ff.h.t. fi creditores jure creditorum vendant
pignora , non prseftant evidionem , fecus G jure cora-
muni I.1.amp;2.. Cod. credit. eviSl.pign. non deb. jure communi
vendere dicitur creditor, qui non tanquam creditor rem
pignoratam , fed tanquam quilibet dominus rem fuam
vendiditu exercit. dtfp. ^^^ijhefii^. multo mi-
nus tenentur creditores, fi ab officialibus pignora, judi-
cati exequendi gratia capta diftrahantur l. 74. §. i.ff.h.t.
fi tamen apparitores dolo projecerint pignora vihori pre-
tio, de dolo dabitur »amp;io l. ^o. f. eod.
Ordinis ratio poftulat, ut nunc agamus de requifitis i
requiritur i. ut emtor laudet audorem fuum , id eft,
denuntiet venditori fcienti, etiam praefenti, litem fibi
effe motam L-;. amp;zo. (^od.h.t. quia inquit PaulusJCtus
'ml.^^.§.ï.ff.h.t. dolomalo feciffe videtur, qui parum
inftruótus ad litem peragendam , non denuntiaverit fuo
venditori. Facienda eft haec denuntiatio ipfi auftori, ut
amp; ha:redibus ejus , quocunque gradu conftitutis /.
{od. h. t. quibus , fi plures fint, omnibus denunciandura
eft, 8c omnes defendere tenentur , ita tamen , ut non
omnes venire debeant, fed unus liti fubfiftens, omnibus
vincatur aut vincat l.6z.§, i.ff.kt. etiam pupillo fine tu-,
to DISPUTATIO JURIDICA
toris auaoritate» fi tutor non apparent, idque bcnignias
receptu-m efle Trebatius ait /.fó. %.fthfh.t. Bacchov. ad
Tre»t.vol.i.£fp,i.thef.'/Jit.J. fidejuffori denuntiationcm
etiam fieri poffe non ambigitur, nam evidionis nomine
conveniri poteft /. 7. ^ 8. C»^. h. t. Perez., ad Cod.h, t. adeo
neceflaria eft denuntiatio , ut etiam prslenti: xn judicio
fieri debeat l-SS- §• i- f-^-'- ^^nbsp;^ f™
fibi efle motam , emtor nihilominus ei denuntiare de^
l.zo.Colh. t. amp; exprefle per I. B. Cod. eod. ubi mdilbnae
mß emtor fmdl auBori aut ejus h^redt denmtiaverit ^ Ittem mo.
tam , eviäo pradio, neque ex fiipulatu, nei^ue ex emt0 tUi aSto
efi contra ^endttorem non obftante quod certioratus non fi;
certiorandus /. i. in fin. f. de üB. emt. nam ifta regula proce-
dit in cafu, quo denuntiatio facienda eft ad hoc, ot ha-
beatur fcientia five rei notitia, non enim in cafu , quo
ultra adfumenda eft rei defenfio Zotf. ad f. h.t. Bacchov.
adTreutl. vol.:^.dtfp.^.th.■J. Irt.B. Facb.Lx.nbsp;quo
tempore denuntiatio fiat nibil mtcreft , an ante an poft:
litis conreftationem . tnodo ne Mt prope ipfam condem-
tationem I. 29. §. nit. f. h. t.
EfFeétus denuntiationis legitime fadae eft,, quod au-
aor, cui denuntiatum eft , rem defendere, adeoque em-
tori vel fuo, vel procuratorio nomine in litem adfiftcre».
amp; prsefto efletenetur/. 74. §. pen.f.h.t^ Hla autem defen-
fio fieri debet in foro emtoris , nec venditor poteft uti
privilegio {m{onl.i\g.f.dejHd. nam inquit Paulus lt;sf./. 49..
venditorem emtoris forum fequi folerc , ratio eft , quia
venditor accedit ut merus Sc neceflärius,dcfenfor emto-
ris, ita ut frultra Privilegium proprium .prstendat Zoef
ad f. h. t. num. 50. fach.I. z. cont.c.'^. amp; praterea, quia
lis principaliter eft cum poffeflafe, id eft cum cmtcregt;
venditor tantum liti afEftere vei fabfifterc dicitur /. 28.
■ li 'I
Cod. h.t, 8c /. iig.f.de V. O. quseri hic poflet, quid juris
ßt, fi laudatus auâor compareat, utrum judicium in fe
transferat, an una cura emtore caufam defendat ; verius
puto non transferri in venditorem judicium liberate em-
tore , led eum adfiftere emtori, fi poft litem conteftatam
laudatio fafta fit: non enim eximi judicio emtor poteft,
cum quo lis jam conteftata eft /. zo. (fod. h. t. I. 74. §. 2.
f. eod. Sc praeterea a£tio rei judicatœ adverfus utrumque
datur , Sc adverfus utrumque dirigi poteft executio, fi
viéti fint. l,ll.amp; zS.f. de except, reijud.
XII.
AltCTum requifitum efb ut re vera res fuerit evicta
l. Cod. h. t, nam fi fimpliciter Iis fuerit mota, tunc emtor
eum tantum poteft: convenire ut defendat fe l.'/^.^.z.f.
h.t. adcoque ante eviftionem non tenetur venditor, nifi
ea in limine contradus iramineat 1.14. Cod. h. t. requi-
yitur ut res cvincatur ex caufa , quae praeceljic pofleffio-
nem /. h.t.ècl.i. Cod. de per amp; comm. reivend. unde fi
vel cafu fortuito /.ii. amp;i.x.jf.h.t. Sc l.i6.Cod.eod. vel ob
iroperitiam aut imprudentiam judicis l.nbsp;t. Sc /. 8. Cod.
eod. vel fafto auf culpa emtoris res fuerit evióta, non te-
netur auftor /. 29. §. t. Sc l.f6. §. ^.f. h. t. 4. requiritur ut
emtor fuerit in bonafide, fi enim in mala fide fuerit, de-
bet fibi imputare l. if. (od. h. t. 5-. ut res 'evincatur fenten-
tia judicis/. aijuamp;Y. §.!.ƒ./amp;.?., 8c quidem ordinarii, non
arbitri/.y6.§. i.f.eod, imononfufficit ut fententialata fit,
fed etiam executio requiritur /. 16. §. i. amp; l.^y. inprinc.
f.h.t.
Aftiones, qu£e cx eviftione proveniunt , praecipuc
fiintdua;, 1. adio ex empto, quœ non ad pretium dun-
B znbsp;taxat
-ocr page 12-taxât recipiendum , fed amp; ad id , quod intereft amp; fum-
tus in rem eviótam vel pro lite fuftinenda faftos, com-
petit /. 60. ^ 70./. h. t. amp; 1.9,16. 17. Cod. cod. etiamfi ni-
lil de eviaione cautum fit Lu. %.^.fdeaü.emt. m da-
tione in folutum aliifque rebus, qus vicem emtionis ob-
tinent, datur utilis aftio 1.4. Cod. h. ^ fed quxri hic poflet,
aninterefle in materia evidionis poffit excedere duplum ?
diftinguendum putolinter vcnditionem bona fide Sc mala
fide faaam, fi bona fide fada fit, non poteft excedere du-
plumnbsp;de aß. emt. quia imquum eflet
propter îeWtionem bona fide faftam, plus damm ven-
ditori inferri, quam fit res ipfa, fi vero mala fide^fciens
alienam rem vendiderit, omnia detrimenta, qux emtor
ex eaemtione habuit, reficere tenetur, etiamfi duplum
excédant /. ix.ff. deaa.cmt. altera aaio eft ex [ftipulatu,
m fimplum, duplum, triplum aut quadruplum quate-
nus venditor emtori ftipulanti prom.fic 1,;X7- §.1.056./.
h t duplx tamen ftipulatio non m omnibus rebus locum
habet fed in iis tantum, quae pretiofiores funt, fimplas
in acceflionibus ac deterioribus Sc vilionbus rebus exigigc
prxftari folebat l.ió.f.h.t. ideoque hxc aftio tantum ad
fimplse rei pretium, non vero ad interefle tendit
prat. flip.
Competit hacc adio i.. etntori , atque illo defunao ,
haeredibus ejus l.Z'^.ff'.infineh.t. etiam ei, cuicefTxfunc
aftiones, vel cafu quodam hypothecas habet 1.59. f. h. t.
datur contra venditorem aut dominum , cujus namine
venditio fada eft eorumque fucceffores,7.9. azi. Cod. h.t.
quid fi plures fint venditores aut haeredes, adverfus omnes
adio in folidum datur : natura enim eviaionis eft indivi-
iJua, /.S^. 139. ƒ. deV. O. ita tamen ut uno folvente
reliquiliberentur exceptione l.^i.§.fflt.f.h.t. 2c L i^S^f.
-ocr page 13-I N A u G Ugt;. R A quot; L I s.
de K O. datur etiam contra fidejufîbrçs, edatnfi agi cau-
fam ignoraverint/. 7.nbsp;■
1-;;
X V.
Denique rcftat.ut paucis videamus in quibus cafibus hîe
adiones, ceffent.ac i. cellar, fi emtor venditori non denun-
tiaverit litem fibi elle motam /. 5-^.. f,, t. amp; /. 8. Cod. eod.
peccat enim emtor, non advocando venditorcm, cui po-
terat fuilTe jufta defenfionis caufa , fcilicet fcienti me ius
rei à fe vendit£e jus amp; conditionem : quia , nulla exiftente
denuntiatione , fundamentum initiumque eviétionis defi-
cit Zoef.adff. h. t. num. 1.%. ;fed controvcrfia gravis eft, num
emtoriqui litem vendicori non denun.tiavit, aftio decvi-
âione detur j fi conftiterit, etiam denuntiatione faéta
remdefendi non potuifleiaffirmandum id puto cwxs^Bacchov.
ad Treutl. l. 2. difp. l. th. 7. lit. A. amp; Fachm. l. 2. cont. c. 37.
ratio eft, quia lex emtori negat aólionem de eviftione
contra venditorem, fi ei litem non denuntiaverit, quia
prîefumit eo cafu rem eviflram fuiffe, quoniam is male
inftru£1:us, caufam defendere non potuerit/» o s i fr,h t
amp; l.'^. Cod. eod.nbsp;■ ■
X V L
Celïat 2. fi emtor fciverit fe rem alienam aut pignorr
obligatam emere Lzj.Cod.h.t.^l. 7. Cod.com. atr.jud. nec
quicquam de evi£tione convenerit : apparst enim eum,
qui id facit , rem talem emere , qualis eft , ut fi poftea
evincatur, ipfe de fe quaeri debeat ,, qui à fe decipitur
non à venditore , l.zó.f.de rei vind. adeoqueeum, qui
ita fciens emit , placet regrefl'am adverfus venditorem
non habere ut ne repetere quidem poffit quod dedit r
oontrarium tamen moribus obtinere teftatur Groeneiv. ad:
d. l. 26. 3. Si aperte convenerit ne venditor deeviâio-
B 3nbsp;ne
-ocr page 14-nfitçneatur,.nulkB CTiim dubitac, quin' concentra illa
fervanda fit, fi autem fciens rem alienàm vendîderit. non
prodeft ei, tune enim debuiflet potius id emtori indicate
l.6.§.gt;^Lff:deaaemt. amp; l.äf^.%.Hlt.f.deccm. emt. verum
non obitante illa conventione , emtor , re evi£ta , pre-
tHim repetere poteft, nori yiero id quod fila intereft rem
waam non efle t. ii.^.utt.f.deail.emt. quia à bonse fi-
dei Goncradus natura 6c ajquitate effet alienum , ut res
emtori aufèratur , êcprccium maneat penes venditorem.
^ -t ;
r4- Ceffat G evidio fiat culpa emtoris l. 55. C^
h,-1. amp; l. 8. Cod.eod. ut G praefcriptioncm , cum potuit,
non mternipit, vel fi non ufiiceperit, cum potuiffet /.
So. ^-i-f.h.t. fi defenfionibusjuftisnon fit ufus /.ag. §.i,
JJ-h^t. aut fi propter ejus contumaciana res fuerit evida ;
quia hoc cafu eu pavel fadum emtoris intervenir, quod
non debet alteriobeffe. Denique fi emtor in arbitrum com«
promifent, 6c contra euro data fit fententia , nulla ei
danda eft aftio advérfus venditoremnbsp;x.jf. h.t in
qua lege additur hase ratio , quod nulla neceffitate co-
gente id fecent ; fed qua:ritur, an hxc ratio faciet , ut
cxcipiamus cafum, fi emtordocerepoffit fe, adevitandos
fumtus 6c incommoda longae litis id facere coadum :
R. quod non, non enim ipfide aliéna caufa laborandura
eratfed poft denuntiationem vendttorrs arbitrio relin-
quendum erat : nam ipfe compromittendo rem fuam fa-
cere videtur , quia nemo poteft compromittere nifi de
rebus quarum hberam habet adminiftrationem : an quo-
que exGipiemus cafum fi certum fit evidionem non po-
tuiffe evitari ? nec id lex aut ratio permrttit , non enim
neceUitas emtorem taltcafuad compromittendum coëgir,
quid h emtor venditori denuntiaverit cum adarbitrum
iretf venditor impune non parebit j quia extra compro-
Jniffmn arbiter eft privatus.nbsp;XVIII
m
-nbsp;X y'l tt^' '
f. Ceflat fi res cafu fortuito perierit /. a6. Ced.h. t. ut
G res , antequam evincatur , fine emtoris dob pcrieric
etfi alienatn fuiffe probari poffit, eviSio tamch celFac-i
^l,ff. h. f. n«c hoc iniquum eft , quod emtor rem amdt-
tat, necprmum repetere,poffit, quia poft vendirionem
conti-adam omne periculum fpedat ad emtorem I.
de per. (S comm. ret vtnd. amp; prsterea fi per injuriam , im-
prudcntiam aut ftultitiam judicis res fuerit evi£ta, ceflat
ha3c evidjonisaaio /. ä fi.ff, h. t. verum in dubio pro fen-
temia prxCumkm I zf.f.de fiat. horn. nequQ hic quicquam
intereft utrum pecunia corruptus fit judex, aut dolo ma-
lo malejudicaverit; an vero imperitia amp; errore l.^i.f.h.
t. movetur hk dubium , fi fundus ä principe publicatus
fuerit, an venditor eviiäionis nomine obligetur? negan-
dum id puto j fi poft traditionem agcr fuerit publicatus t
nam Tlt;iutLtu l.ii.jf. h.t. refpondet futures cafus eviftio-
nis poft contradam emtionem ad venditorem ron perti-
nere, fi vero ante traditionem fundus fuerit publicatus,,
Sc per emtorem non fteterit, quo minus traderetur da-
tur éi utilis aftio ex emto l.^^.f.locatcond.nbsp;'
Ultimo loco ceffat evi£i:io, fi emtor deea tranfegeric
l.ij.Cod.kt. juraverit, vel confefTus amiferit aftionem^
item fi rem pro de reliörohabuerit Luit,ff. h.t. quia nulla
neceflitate cogente id fecit, Sc denique, fi cum venditor
admonuiffet emtorem ,ut publicianapotius,quam reivin-
dicatione experiretur, ac nihilominus direda aftione esc-
rk I. 66. ff h. t.nbsp;^
Coronidis bco dicendum aliqmd reftat de exceptioni-
bus, quxiis obftant, qui perperara rem venditam evin-
cerc-
-ocr page 16-cere conantur : amp; prirau;n.quidem ipfi venditori , qui,
cum rem alienam vendidefit , Sc poftea ejus rei domi-
nus faftus fit, eam velit evincére, obftabit vel exceptio
rei venditae amp;; tr^x J. t.ff. de except, rei vend, vel ex-
ceptio doli mali -y improbe enim rem ä fe diftra£tam evin-
cere conatur /. ij. jf:k t. aut integrum eft emtbri, an rem;
oppofita exceptione , retinere ; an evincenti cedere ? ac
deinde ad id quod intereft , vel ad duplum ex ftipulatu
contendere velit /. 17,/ h. t. nocet 5c huec exceptio ftic-
cefi:bribus venditoris , qui agunt aut jure haereditario,
aut jure proprio /. 14. Cod. h.t. fi agant jure haereditario,
pari ratione esedem iis exceptiones obftabunt , quae de-
funfto opponi poterant /. ult.ff. de excep. rei vend, fi vero
egerintjurc proprio vel ex (ua perfona , eo cafu aétio-
nem quidem habent, l. ys^-jf. h. t. verum tamen repelli
pofi^unt per fupradidas exceptiones : non tantum nocet
venditori Sc ejus fucceßbribus, fed Sc fidejuflbri, ut fi hic
pro valore venditionis fpoponderit, 6c deinde rei vendi-
tac , quse tunc erat aliena , dominus fit fa£lus, ipfi rem
evincenti obftabit exceptio /. 11. Cod. h. t.
1.nbsp;In omni conjunÜione locum habet jus accrefcendi.
2.nbsp;Bona fidei poßffbr Incratur omnes fruBus , tam naturales
quam indtißriales.
Donatio omnium bonorum efi licita.
Vßfcapio efi jufius modus ac^uirendi.
Quarta divi PH efi omnium bonorum.
6.nbsp;Commodatarius tenetur ,fi in cafu ruim , incendiî res com-
modatas propriis non prstulerit.
7,nbsp;Tmoris datio non efi jurifdiUionü ordi'naria ^ fid legitime.