dissertatio juridica
'INAVGVRALI
D E
QUERELA INOFFICIOSI
TESTAMENTI,
__nbsp;Q^v A M
• AuBaritate Magnißci Tgt;. Reêforis y
N E C N O N
Amplißmi Senatâs Academici confenfu, NobilißmMue
Facultatis JVRIDIC^ Decreto,
Summifque in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privilegiis
ritè ac légitimé confequendis ,
^ . ^ ^^'^dttorum examini fuhjtcit
GERA R D FRAN K'E N. DO^k.Bat.
Ad dtem 18. Jultt horà locoque folitü.
M,
Trajecti ad Rhenu
Ex Officinâ Francisci Halma, Academi«
Typographi, cla loc xcii.
NohHiffmOj Am^BJftmo y Confulüpmofie
D. de Toldijk amp;c. Societatis
Indix Orientalin Pr^fedo di-
gniffimo, Civitatis Dordra-
cenx Scabino ac ConfiKario
cxperientillimo , ad Con-
ceUum Nobiliffimorum, amp;
Pr^potentum Hollandige amp;
Weft-FrifiseOrdinum aliquo-
ties Delegato, Fratri fuo ex
aflamp;nitate conjun6to , pluri-
mum venerando, colendo.
Inauguratem hanc Tgt;iJfertationem
1 D. D. D.
H yx
QERA,R;D FRANKEN,
Auct. 6c Resp.
^DISSERTATIO JURÎDICA
I N AV GV R A L I S,
D E
Querela Inofficiosi
Testament!.
h e s i s c i.
Ege 12. tabularum liberam fiiiflc
teftandi facultatem, patremque,
penes quem , erat jus vitse ne-
cifquc, impunè, fine alla caufa
filium exhîeredare potuifle, con-
fiât ex l.i20.ff. de verb, fignif.
l. 11. f. de liber. ^ pojib. fed
quoniam parentes , novercali-
bus plerumque delinimentis, inftigationibufve cor-
rupti, maligne circa fanguinem fuum inferebant ju-
dicium, ideo poftea receptum eft, ut liberisparen-
tum teftamentum inofficiofum accufare liceret.
ffquot;. de inoff. te fi am. ^ pr. inft. eod. quam materiam
utpote utiliffimam, nec non aequitati maximè con-
gruentem , pro virium imbecillitate enucleandam
fumpfi.
Sed ut clarius ac diftinftius rem traftemus , pri-
mum quid fit teftamentum inofficiofum , quere-
A 2nbsp;lam-
-ocr page 4-lamque exinde natam inquirere, non abs re forft
arbitror.
Teßamentum inofficioßm eft , quod qui-
dem , fed tamen inique fa£tum eft , frateritis ,
•vel exharedatis iis „ qui prateriri aut exhare-
dari non debuerant. arg.pr.inß. de inoff. teßam.l.
^.Jf.eod. ita diftum inoßcioßum, quia non factum
ex officio pietatis , utpote exclufis hcEteditate äs,
quibus maximè pietatis jure relinqui oportebat/. 2.
ff. eod. quid enim aequitati magis contrarium ?
quam quod parentes (quot;ut fcepenumero fieri folet)
quos genuere fpernunt, effœtae nubunt teftamenti
ordinem violento animo confundunt, neque eru-
befcunt ei totum patrimonium addicere, cujus pol-
lin£to jam corpori marcidam fenedutem fuam fub-
ftravére.
Hinc itaque nata eft querela inofficioß teßamen-
ti ^ ad quam re£tè amp; breviter definiendam , nihil
aliud dicendum effe putamus , quam quod fit feti-
tio h are dit at is ex caufa inofficioß teftamenti ^
quamquam nonnulli reperiantur, qui negant quere-
1am effe petitionem hsereditatis, fed remedium prae-
paratorium , quo teftamentum refcindatur,ut, hoc
impetrato , hsereditas novo Judicio petatur, conten-
dunt : quapropter hanc quieftionem , ad confir-
mandamnoftram opinionem traftare oper^ pretium
*nbsp;quot;nbsp;T' -
IV.
P2 i-^-ff-àe moff. teß. „bi didturf ner in
offic,ofi quereUm evinci h4ditatem .b ^o^qüi
teres inlhtutus effet ; querelam, inquam, „™
effet h^reita^s petmone: aperte etiam demSnXä
kilnbsp;quideinofficS.
cere S «T;?
quf
non autem qui dixJfnbsp;. agendo,
efl-e moffiaolm) eum^mqua^^rnllfe™
ditatem petere ultra quam fit ab mteft?to h^res
ergo , qui de mofficiofo agit, petit h^reditaTem
alioqum dicendum fuit, eSm in ilio judicio Se
totam h^reditatem, neque dimidiam peter^poffe
V.
^ Ex caufa inofficioß tefamenti, fie cum filius ex
hxredatiis paterno teftamento prót h^dÏÏem
dicit mofficiofum efle teftamentL patrrtne^^^^^
petitioms 6c mtentionisfuxcaufam afe^quodr
3nbsp;merito
-ocr page 6-fnerko fit exhœredatus à patre , amp; contra officiuiö
pietatis; caufa enim petitionis eft inoificiofiim tefta-
mentum , fie quoque Imperator in /. i\,.Cod.dein-
off. tefl. querelam voçaf petitionem hïereditatis ex
nomme inoffictoß pro quo Julianus I. penult, in fin,
ff.dt honor.pojfejf.cöntr. tübul. filium admitti, ait,
ad petitionem hxreditatis ex caufa querelç inoffi-
'çiiofi, non motte^ fed movenda : ex quibus itaque
patet , hic unam faltem aftionera imumque judicium
y^riari, quo contiuetur amp; petitio hçreditatis amp;: in-
pfficiofi querela i l^reditatis, petitio , tanquam res
fumma , amp; principalis gt; quge in judicium deducitu^
querela, tanquam caufa hujus adionis i nondiffimili-
ter fit, fi quis petat pecuniam fibi debitam ex fti-
pulatione} petit pecuniam fibi folvi, qu» petitio
eft hujus judiciipropria, fed petit ex hac caufa, quod
îtipulatione promiifa fit , in quo tamen conftat ,
non duo Judici^ yerfarij fed unum duntaxat.
Quo autetn jure querela introduda fit, D. D. va-
riant } quidam lege Glicia ^ ut augurantur ex inferi^
ptionel. ^.f. dein€ff.teft.,.int.xoàvid:2im putant: alii
exiftimant hunc locum mendofum , eo , quod in
pandedlis nufquam hujus. legis Glicise fiat mentio j
fed, quicquid hacderefit, non multumrefertj mi-
hi faltem verifimilior videmr fententia , quod ho-
mines primo, fine jure certo, cseperunt queri apud
jtidices de inofficiofis teftamentis fanguine conjun-
dorum, ut declarat Valer. Max. lib. 7. cap.j. de tefla-
mentis refcißs ^ quod eum fepius faaum eflet,
paulatim res in mores ablitj amp; fic deinde legibus,
ac conftitutionibus,. confirmatam efle puto» ut mm
/ure certo, amp; fciripco contineatur.
.1 I
Inter perfonas, quibrishaec-querela(ïatur, primer
amp; merito veniunt liberi inique pr^teritr, vel exhïe-
redati, utpote quibus ratio naturalis , quafi lexquiS-
dam tacita parentum hxrediratem addicit, velutad
debitam lucceffionem eos vocando j /. j. jf. de bon-
damnat. l 15./. de inoff. tefi. nec refertquot;cujus gra-
dus, aut fexus fmt /. i. 3.5./! fiv^ fui, five
emancipati: /r. Infl. de inoff. reß.junB. Nov:
f. 3. dum tamen émancipatüs fit exhxredatus, nam'
pnEterito datur bonorum poflbflio contra tabulas
§. 3. f^ 5. infl. de exh^r. lib. amp; I. z'^.f. deinaf.teff:
five nati, five pofthumi À6.injgt;r. ff.^§.2.m fin.
infl. eod. © I. tdt. Cod. de iiber.prat.
Cum autemquot; iis-dunfaxat querela'competar, qd-
Bus jure'antiquo debetur légitima-19. c:\, fe;
quitur liberos naturales täntum , non exiffentibuslü
beris, dé inoflîciofo qtieri non pofle : at matris te-
ffamentum' fpurius tanquam inofficiofiim reitè' imi
pugnare poteft /. 29. t.ff. de inoff.reßl huc-peri
tmt'. illud ubiqite decantatüm (^eswmoedwmaakt
gçen b^aß aart.ynbsp;'
IX.
Quod dixr, prateritis, hoc intelligendum , à^
matre , vel avo niaterno , qui necefle non habent'
liberos fuos hxredes inftituere, vel exh^eredare : eo-
rum tamen filentium pro exhseredatione habetur,
%. uU. infi. de exhar, lik fiautempater filium, quern
inpoteftate habet, prceterierit, teftamentum eft ipfo
jure nullum fr.inß.eod. I. -j.ff.de liber.
Inique, quia ex juftis amp;c meritis caufis nunquam
prohibita fliitcxhxredatio I. j.ffdebon. damn, cau-
ix autem exhisredationis jure antiquo certx legibus
non erant definitae, fed ab arbitrio pendebant judi-
cum, qui de inofficiofo cognofcebant ; ut teftis eft
Val. Max. lib. 7. cap. 8. fed Juftin. eas poftea certas
fecit, amp; nominatim No'V. 115. C. 3. complexus eft
ad quatuordecim : hinc duplex exorta quseftio.
Primo: an nullas alias ob caufas, quantumvispa-
res vel majores , quam quas in D. Nov. expreflae
funt, exhseredatiofit permittenda? amp;: quamvis plu-
rimi negativam ample£tantur fententiam , tamen
mihi perfuadere non pofllim, eam fiiiffe mentem
Juftiniani in D. Nov. iii^. c. 3. cujus verba fonantj
•ut prater ipfas nuUi liceat j ex alia lege ingrati-
tudtnis caufas opponere j nifi qua in hujus conßi-
tutionis ferie continentur j hifce verbis nihil aliud
Jîgnificatum voluifTe puto, quam quod non hceat
ex
■-rp
; '
ex legibus antiquisnbsp;opponere , aux in d
conftitutione non continenturi attalesnon funt caul
fx, quae vel majores funt, vd parcs expreffis • fed
kyiores duntaxat, aut difpares: hue facit §.2 feud
bb ^.tit. 24. quafmtpr.cauf.benef. amitt verb
ßdqma natura item /.nbsp;ff. de legibus : amp;
ut id lentiam, lumma fuadet ratio ^ etenim fi v q
ipfe filius parenti manus non intulerit, fed cum fa-
cile prohiberepoflet, tamen inferri pafliis fit; idem-
que finge ^injuria; vel fi ipfe patri infidias nonftru-
xerit,infidiasautem, cum pofFet, nondetexit ■ hxc
aut atrociora fiUum patranfem , dignum ^xlS
redationis hilmme feriatwr, exiftimo.
Altera quaeftio in eo confiftit; utrum, fi exhcere-
datio faaa fit fine cauf^ exprefiione , teftamentum
ex a conftitut. fit ipfo jure nullum; an jure adhtS
fubfiftat, atque, ad id refcmdendum quereise locus
fit? Et meo quidem judicio, fi quis eam conftitutio-
nem diligenter evolvat, teftamentum non ipfo jure
nullum, fed ad id refcindendum, querek ufum ne-
ceflarium efle comperiet; Imperator enim in 2) Mv
non agit de 11s, qu.x ad internam teftamenti folenni-
tatem , ritumque pertinent, fed de caufis, ob quas
tafta exhiEredatiogt;7?^, vel in/u/là fada intelligatur -
at mjuftitia exhiEredationis non reddit teftamentum'
ipfojurenullum: neque obftat, quod dicitur, quie-
quid contra fit, quam lex prohiber , id eß ipfo jure
nuüum-, regulable quidem procedit, in quibus fim-
ßnbsp;pliciter
-ocr page 10-pliciter forma rëi prçfcripta eft, at non in quibü$
propter omiflîonem formç pçna addita eft j atnoftro
ïafupsenanon nullitatis, fed refciflîoms, quoad mfti-
tutionem adjedaeft. Imp. enim non ita vetat liberos
aut parentes prxteriri vel exteredari fine causa- teftam
mentoadfcriptâ , ut fi non dbtemperatum flierit, vé-
lit teftamentum nullum efle, fed nommatim, jubeat
refcindi} hifceenim verbis utitur in ipfa N(yv.§. 14.
fiveintur^ ôcpaulo poft, fi autem hac omnia pro-
priè autem non dicuntur refcindi, qux per fe nulla
font.
Secundo loco , liberis non extantibus , qumim
femper potior eft caufa in bonis patris, /. lâ^.jf. de
inof. tefl. veniunt parentes utriitfque fexûs, contra
teftamenta liberorum , cum iis non minus piè, tur-
batomortalitatis ordine, bona liberorum debeantur,
quam liberis parentum l.iXf.ffM^-ï.infi. eod. pa-
rentibus itaque naturalibus 6c legitimis datur querela
etiam contra fratres vel forores deftrnfti hsredes m-
ftitutos /. 17. Cod. de inoff. tefl. caufas autem ob quas
parentes exhxredari aut prseteriri permiflTum eft,
Juftinianus expreflit Nov. 115. f. 4«
X I I L
r»
*
Tertio , compctit querela fratribus 6c fororibu^
o-ermanis aut confanguineis, fi, illis praeteritis, fcri-
ptihceredes infamise, vel turpitudinis, vel levis not:E
^nbsp;macu-
macula afperfi fuerint: §. i. infl. de inoff. t eft J. 21.
tS 27. Cod. eod. fratnbus itaque querela competit,
non fimpliciter ut fr at erit is fed vxpflpfitis turpi
perfon.^, atque ita odio fcripti hceredis ; unde intel-
ligitur, fi quahonefta perfona inllituta fit, non alias
ingratitudinis caufas adverfus fratrem qua;rendas effe,
quae agentem de inofHciofo fummoveant, fed hanc
abundè idoneam efle , cur videatur frater non im-
merito exclufus 5 eoque, nec poflit de inofiiciofo te-
ftamento fratris agere: imo, quod plus eft, etiamfi
Uirpis perfona hjeres inftituta fit, nihilominus ob
jllftas caufas in Nov. 22.C.47. expreffas, amp;: ab ipfo
hîcrede probatas, frater prxteriuis autexhaeredatus,
removeri poteft Nov. pr^erea etiam repellitur,
fi frater hxreditate exclufus, eâdem turpitudine, qua
haeres fcriptus, laborer arg. l.ii. Cod. de inoff. teft.
non enim redè quis improfct mores irihcerede, quos
ipfe in fua perfona probavit l.^y ff.folut.matrim.
Cognatos , qui funt ultra fratrem, Ulpianus I. i.
ff.de inoff teft. hortatur, ne fe fumptibus inanifjus
vexent, eo, quod in litedeinofliciofo obtinerefpem
non habeant,
Intentatur hçc querela adverfus hçredes teftamen-
to fcriptos fine defcrimine, liberi fint fcripti, an ve-
ro extranei ; I ^i. ffde inoff teft. cum per aliquos
liberos non debeat alus inferri injuria j quoniiam no-
tam de jure vocatorum , quam de injuria exhçreda-
torum vel prçteritorum agaturj neque ulla dignita-
tis , aut conditionis habenda ratio : quomodo etiam
B 2nbsp;con-
n
contra Imperatorem hçredem fcriptum competit
§. 2.ff- eod., etenim eum, qui leges tulit, pari Ma-
jeJftate legibus obtemperare convenit, minimèque
decet eum lucrari cum privatorum ja£tura; quod ne
quidem velle creditur, qui legibus fuis fefe confor-
mât 8. in fin. hiß. quib. mod. teß. infirm, proponi-
tur etiam querela adverfus hçredis hçredem, item ad-
verfus fifcum , qui bona.defun£ti, quafi vacantia.,
occupavit L lo. Cod.de inoff. tefl. cum loco heredis
exiftens ejufdem juris cenfeatur, cujus eft hçres : item
contra fideicommilfarium univerfalem, cui reftituta
eft hçreditas, quia loco hçredis habetur 1.1. Cod. eod.
quo lacit, quod aftiones hereditaria tam aâ:ivç,
quam paflivç in ipfum tranfeant. §. 3. 44. inß. de
fideicomm. haredit.
X V.
Hadenus, quid fît teftamentum inoiîîciofum,
quibus J amp; adverfus quos querela, ex eo competat:
notandum tamen venit, prxteritis, vel exharedatis
non ante nafci de inofHciofo querelam , priufquam
adita fit hîereditas /.'8.§. 10. ff. de inoff teß._, quo-
niam ante aditionem non nocet exh^eredatio l. 12.
§.lt;).ff. debon.libert. fieri etiam poteft, ut fcriptus
liaeres deficiat, ac per hoc teftamentum corruat, amp;
locus fiat fucceffioni ab inteftato, ut abfque querela
exhsredatus ad bona defim£ti pervenire poflit l, 20.
'^.fedcum f. de bon. pojfeff. contr.fab.
Cum igitur ante aditam harreditatem non competat
que-
-ocr page 13-qijrela,ficontigerit, quod hsresfcriptus aditionem
différât, ac per hoc impediatur exhsredatus , qui
querelàm movere vult nec poteft, cogetur adire in-
tra fex menfes, fi m eadem fit provinaâ, fin in di-
verfa , intra annum , a morte teftatoris computan-
in^^teßquot;^''^ excludetur : L 36. §. 2. Cod, de
- Effeaais querela jure veteri fuit everfio totius te-
ftamenti, adeout teftamento inter legitimum
ptum hxredem mofficiofo pronunciato, non folum
'__ A
inftitutio , fed etiam eâdem
opera , quœcunque eo teftamento fcripta efi^ent ; ut
nec libertates ipfo jure vaîerent, nec legata deberen.
^r l. 8. penult, ff. de inoff teß. juFe novo aliter
fefe res habet ex conftitutione Juftk Nov iilt;
CUJUS fumma refertur in auth. ex caufa Cod 'de id
prat. vel exbar. , caufa exh^redati'onis -vei
prateritioms (proinde ex caufa inofficiofi) teßa
mentum irrttum fit , quod attinet ad haredis in-
ßitutionem catera namque ßrma manent : rario;
quia m mftitutione duntaxat peccatum eft, exh^re-
dando vel pr^tereundo eum , qui vocandus erat
¥ttcatera intelligit omnia, qu^e prêter h^eredita-
relinqimntur , kgata , fideicom-
Imperyor vult nihilommus valere , quia^teftamen-
tum rite conditumerat, mhilque inhisteftatorcom-
'quot;!l V^c^nbsp;officium pietatis exh^e.
redatio radua.nbsp;^ XVIIL
-ocr page 14-14. DISSSERTATIO JURIDICA
XVIII.
Non tamen teftamentum inofliciofum , quamvis
tale pronunciatum , femper totum ab haeredis infti-
tutione refcinditur ; interdum tantum pro parte -,
pro qui Sc teftator fit inteftatus , pro reliqua parte
valet teftamentum , manetque hadenus hxreditas
penès fcriptos hxredes gt; ut patet ex l.nbsp;2. ff.
deinoffteß. ubi filius àdverfus duos hœredes agens
inofficiofi , fi unum vicerit, ab altero autem iupe-
ratus eft , obtinebit hiereditatem pro parte : fimili-
ter etiam fit, fi frater, qui neque filios , neque pa-
rentes , fed folum fratrem habebat, deceflerit hoe
fratre prxterito , duobus extraneis fcriptis hxredi-
bus, fed diverfi Juris in querela perpetiendâ; puta,
■uno honeftâ perfonâ, altero turpi ; hic quideni cer-
ti Juris eft , fratri prseterito adverlus Uirpem hxre-
dem querelam folum efle. /. 27. Cod. de inoff. teß.
ita necefle eft, fratre de inofficiofo agente, fic pro
parte turpis hGeredis refcindi teftamentum , ut pro
parte alterius confiftat, utpote haftenus non refcif-
fum i qux fpecies habetur in l. 24,. ff eod. fed hie
ergo adverfari, quis dixerit regulam Juris, qnx ef-
ficit j neminem in paganis teß at um ßmul amp; inte-
fiatum decedere poffe ^ l.-j.ff.deR.J. refpondeo,
quod non infolens fit in inofficiofo teftamento, quod
quis ex poft fafto fiat partim teftatus , partim in-
teftatus d. l. 24. praeterea régula hxc , quid jus di-
£tet oftendit, nosdejudicum fententia loquimur, amp;
quid in propofito valeat, quaerimus j amp;c hoe cafu
fententiam potius fequimur, quam jus, quia rei ju-
dicatx 'ftaddiim eft, cujus auftoritate utitur is^ qui
de inofficiofo egit ff.de inoff. teft. neque fen-
tentia certa parte définira ulterius porrigi poteft,
quo alteri noceat} l.'à.ff. infin. depoftul.
' !..nbsp;.s.!
XIX. ,
!
Non femper autem tribus illis pr^diftis perfona-
nim ordinibus querela cum efFearii indulgetur ; va-
ra etiam cafus reperiuntur , quibus querela cefTatj
amp; quidem non aliter hoc remedium competit, quam
fi unicum i adeoque necelTarium fit, utnullumlliud
exiftat, per quod ad bona vel omnia , vel partem
eorum perveniri poffet z. inft de inoff. teft. qua-
propter liberis impuberibus arrogatis querela dene-
gatur , quoniam aliud illis beneficium datum eft,
quo lex injunam temerari^e exhisredationis ab eis
amovit, pofllint enim quartam petere ex conftitu-
tioned. Pu, /. 8.§. x^^.ff eod. fic etiam pofthumi
prïEtenti agnafcendo rumpunt teftamentunr, exh^-
redatis vero non aliter poteft confuli, quam ultimo
hoe querelie adjutorio L 6. ff. deinof. teft. §. 2, in
fin. inft. eod. amp; l. uit. Cod. de liber.prat.
X X.
• Secundo : fi ex jufta caufa fa^ra fit exhxredatfo
/ -y.f. de bon. damn. amp; Nov. n^. cap. 2. quam-
quam hoe cafu querela non tam ceffat, quam qui-
dem effedu caret: fed quemadmodum Jure optimp
faftumeft, ut his, qui juftè queruntur de inoffi.
ciofoj
-ocr page 16-dofo , confuleretur, propofitâ quérelâ, adteftainen-^
tum refcindendum , ita è contra , ne quis temerè
profiüret ad hanc accufationem , fi quis fuo nomine
improbè teftamentum accufarit, .amp; pr^efens viftus
fit j vifum eft , eum pœnâ accufationi congruente
coërceri debere , ut quodcunque teftamento ei da-
tum fit, perdat, Sc id fifco vindicetur, tanquam
indigno ablatum l.^.§.ï4,.ff. de imff.teft,
XXL
Tertio : fi pater filium exhsredet, non tit ei ob-
fit, fed ut ei confulat j l. ff. de liber. ^ pofth.
quge exhsredatio'ahterdiciturmente faSial.xi,
§.2.ff. de bon.libert.(i\xûis cafus extat/« /.i6. §.2.ff.
de curat, furiof. poïuit tamen pater ^ aliàs pro-
vider e nepotibm fuis ^ ß eos juffiffet haredes effe^
^ exharedajfet filium j fcilicet prodigum , eique
quod fufiiceret ^ alimentorum nomine ab eis cer^
tum legajfet, additâ caufâ neceffitateque Judicii
fui ; nec iis legibus derogatum eft per Nov. 115,
quae manifefto loquitur de exh^redatione noxia ab
iratis parentibus fa£ta.
Quarto^ ceflat querela lapfu quinquennii /. 8. tn
fin.ff. de inoff. teß. cujus curfus non à morte tefta-
toris , fed ab aditâ hsereditate inchoatur l. 34. infin.
l. 36. §. 2. Qod.eod. ita tamen, ut in quinquen-
nium illud non imputetur tempus, quo quis agere
impeditus eft, ut fi dubitetur de teftamenti valore,
CUJUS qu;Eftio etli poft quinquennium decifa flierit,
non exdudetur tamen quere â , cujus tempus turn
currere mcipiet ; fecundum regulam , contra non
-valentem agere mn currit frafiriptio I i6 Cod
. de. inoff_ tefi. non etiam tempus adolefcentia: • I 2 '
Lod. in qmb. cauf. m integr. reftit. alias , qui in-
to qumquennium jus fuum non perfequitur , tacitè
ha:reditatem repudialfe , amp; remifilfe querelam , at-
que Ita m voluntate deftrnfti acquievifle videtur. quot;
Quinto: Repudiatione, quzefit vel ex^refsè^ ut
fi quis teftetur , fe hseredem pro hjerede agnofcerej
aut, quod idem valet, fe judicio teftatoris confen!
tircj qua^teftatione tam apertâ mbil dubii effe po-
teft quin certo querelâ inofficiofi excludatur I 17.
têl.penulYnfin. f.deinoff.teft. vel tacitè^ fi quis
cum hxrede fcripto aliquid gerit, quod nifi is fib-
res effet, utiliter gerere non poffet ; ut puta fi ex-
hjeredatus , quive alias de inofficiofo qi^eri poterat^
res h^ereditarias ab hierede emat, aut conducat, aut
quod defundo debuit folvat : his fadis , qui queri
poterat, querelâ excluditur, tanquam qui Judicium
_defunai agnoverit I. 23. i. ff. de inoff. teft. fic
«lam , qui accepit legatum teftamento inofficiofo
libi reUaum , querelam amittit I. 10. §. i ff. eod,
fi vero IS,, qui de inofficiofo queri poteft , legatum
œ teftamento alu relidlum agnofcat, nequaquam
tola hac agnitione querela excluditur Kov. iilt;.C
rS DIS SERTAT lO'JURlDIC A
3- §• ßquot;^^ igitur. undè auth. ex caufaCod. de UB.
frat.'vel ex har. qua conftitutione effedum efle ap-
paret ex causa pr^teritionis amp; exhceredationis , lic
dift:in£tas res eflè cœpifle inftitutionem h^eredis , Sc
kgata, ut poflint legata valere , 6c nihilominus re-
fcmdi amp; inutilis conftitui hxredis inftitutio ; atque
ita ex duabus rebus diverfis, quarum una fine altera
efle poteft, qui unam probat, non ideo intelligitur
probare alteram arg. I. io.Cod.deprob.
Sexto finitur querela morte exhaeredati ante que-
relam praeparatam ; fic enim jus eft , ut pneparata
tranfinittatur ad hceredes, atque ira non finiatur de-
ceflbris morte ; non prœparata autem non tranfinit-
tatur , quod facit , ut una quoque cum illo extin-
guatur l. 6. § ult.t^ l. feof.ff. de inoff. teft. P
f
Septimus cafus , quo cefl'at inofficiofi querela i
efl:, fi teftator legitimam iis, qui de inofliciofo age-
re poflunt reliquerit, five tot am , five pro parte j
fic, ut qui totam habet, ab omni hjereditate exclu-
datur /: 8'. §.6. ^ ff.deinoff. tefl. qui partem, age-
re poteft ad fupplementum legitimç conditione ex
lege, five actione fpeciali per legem^ 3a. Cod-, eod.
noviter introduda : difRrtque haec aftio à querela
inofliciofi, quod haec quinquennio extinguatur, illa
vero ad triginta ufque annos diuret d. I. r^o.jtmB.l.
3. Cod. deprafcript. 30. ann.nbsp;XXVL
Eft autem légitima , portio portlonîs ah ht e (la-
to débita; aut, ut explicatius dicam cum Ulpiano
amp; Alexandra Imper, pars ejus , quod ad eum eOet
perventurum , fi paterfam. inteftatus deceffiflct /. 8
de inoff. teß. /. 8. Cod eod olim légitima erat
quarta §. 3. inß. de inoff teß. /. 8.^.8. têc^.ff. eod ho-
die tertia hrereditatis pars, five îriens, fi quatuor,
vel pauciores fint liberi. ßmü autem fi quinque
ve plures Nov. x8. C . quod augmentul eriam
m legtima parentum amp; fi-atrum locum habet d'.iVw
2. cxterum falvâ liberis portione legitimâj
non eft parentibus adimendum arbitrium relique'
hxreditatis , etiam inxqualiter dividende l 8 Cod
de inoff teftnbsp;melius atque confuïtius fe-'
cerint , Ü diftributionis œqualitatem fervent inter
eos, quos nafcendi forte natura fecit squales • ne
bonorum insquahtas mater fic difcordi^.
Poftremis fuperioris definitionis verbis , fpeltari
debere earn prtionem , qua inteftato Pâtre fam
eßet perventura admonemur quomodo ea portio
altimari debeat î mmpervenire quid dicitur, non
quod quis quôvis modo capit, fed quod ita capit,
ut fit permanfurum /. 71 .ff de V.nbsp;intelligi.
mus portionem ab inteftato debitam , cuius veteres
quart am , nos tertiam qua^rimus . fic xftimari de-
C 2nbsp;bere,
-ocr page 20-bere , non ut res fingulœ haereditarise in eâ compu-
tentur , quarum debeatur tertia, fed ut ante omnia
de eâ portione deducantur funeris impenfse, xs alie-
num, libertates feu pretia fervorum teftamento ma-
numiflbrum : tum demde , quod his deduftis reli-
quum eft , intelhgatur effe illud totum, cujus tertia
pars debetur /. 8. §. ^.Jf. de inoff. teft.
' Jure antiquo, nonintererat quo titulo, five infti-
tutionis , five legati, fivefideicommifti, five dona-
tionis mortis caufa relifta effet légitima §. ult. infi.
de inofi. tefl. auth. noviffima Cod. eod. jure uovifTimo
Nov.ii'^. cap.nbsp;non fufficit ad excluden-
dum aliquem à querela, legitimam ei quôvis titulo
reliftam efle, fed ut teftamentum ab omni oppugna-
tionetutum fit, neceffe eft ut titulo heredis atque
adeo inftitutionis honoretur.
Hxc légitima portip adeo favorabihs eft, ut non
tantum debeat effe libera, verum etiam abfquemorâ
autdilationeprœftanda filia, eique relinquenda abf-
que ullo onere, conditione vel gravamine 1.30. Cod.
de inoff. tefl. quod fi onus aliquod appofitum fiierit,
ipfo jitre rejicitur /. 32. Cod. eod. fi res aliéna fuerit
adfignata pro légitima, amp; evii^a, ex fubftantiâ patri^^
repletio facienda eft /. 3 6. verb. Sancimm Cod. eod.
non oiq
. • 'j
.r r Trji,:
■ v^ ;
XXX.
1 1
Non eft omittenda illuftris haec controverfia gt;
utrnm filius legitimam amittat propter inventarium
non confe^um ? 6c quidem tali (^u filium'legitimam
amittere , atque adeo ad omnia legata amp; fideicW-
miftaperfolvendateneri, etiamfi eis folutis nihil pro
légitima ei fiiperfit, autores fimt multi, dudi qui-
dem hoc argumento, quod hseres qui inventarium
non confecit, teneatur etiam ultra vires hcereditatisy
nec diftingttitur an fit fuas, vel alienus Luit,2, ^
12\ Cod. dejur. de lik amp; No-u. i. c.2. § z./m vero
non fecerit inventarium (inquit Juftinianus) com-
plebit legatarios ^ fideicommiffarios j quamvis
pura fubßantia morientis excedatmenfuramlega'
tor um datio.: contrariam tamen fententiam probabi-
liorem effe judico -, quohiam hxc difputatio oriri
non poteft, nifi cum fikus hxresinftitutus, legatis
vel fideicommiffis univerfalibus , aut particularibus
gravatus eft: (quantum enim ad xs alienum deftin-
attinet, inter omnes conftat, illud legitime prx~
krendumeffenbsp;ff.dein^ff.teft.} fed illud^cer-
tum fft nullum, gravamen-, prxjudiciumve* filio in-
ferri in légitima poffe, wtjani dictum dk -, quapro-
pter ad objedas eges refpondeo , hxredem inven-
tarium non conficientem ad legata prxftanda ,
fideicommiffa teneri ultra vires hxreditatis, cum ta-
lia fint, qux de jure valent, 6c relinqui potüeruntj
fed legata 6c fideicommiffa in prxjudicium ac dimi-
nutionem legitimx ordinata , irrita funt ac nullius
C 3nbsp;mo-
-ocr page 22-momenti amp; pro non fcriptis habentur /. 32. Cod. de
inoff. teft- ergo filitó'ad ea'folvenda non tenetur:
prseterea inventarii confeftb filio ä lege non injun-
gitur, quodfanèfi neceflariutn fuiflet, sequumerat
exprimere,^ceflare legitimam inventario non confe-
fto , ficut exprefsè cautum eft in falcidia. . '
fj.
Reftat quarftio , an filius hseres à patre inftitutus
legitimam accipere, 6c reliquam hsereditatem repu--
diare poflet ? verior fententia eft , filium non pofle
licereditatem repudiate, légitima retentâ; renuncia-
tio enim generalis includit omnes partes arg. 1-7-ff
de except, rei judic. at légitima amp; pars hxreditatis
l. 36.$. x.Cod. deinoffteß. nemo autem poteft hse-
reditatem pro parte adiré , Sc pro parte repudiare
h.ff. de adq. vel omitt.hared. ergo neque filius
poteft legitimam accipere, quœefttertia pars hsere-
ditatis Nov. 18. cap. i. amp; reliquam ha:reditatem re-
pudiare , quod foret abfurdum ; neque obftat, quod
creditor qui renunciat hsereditati, non impediatur,^
petere id, quodiibi debetur; latum enim eft difcri-^'
meninter filium cui légitima debetur. Sc alios credi-
tores ; nam quod aliis creditoribus debetur, non eft
pars bsereditatis, fed aliud quid ab ea diverfum, qua-
re nihil obftat, quominus isereditate repudiata cre-
ditum fuum confequantur.
f
rj
-ocr page 23-I N A u G U R A L I S. 23
XXXII.
Qiioniam legitima/»r^ naturali quoad rem ipfam
amp; fubftantiam conftituta eft, l.-j.ff, de bon. damn.
in totum nequaquam tolli, quatenus autem jus ci-
vile legitimam quoad, quantitatem determinavit,
idcirco ex parte aliquâ minui vel augeripofTe, puto.
Vnbsp;T rnbsp;-]fnbsp;rr
^usfruBus ^er cejfïpnem 'extraneo fa-
éîam ad proprietartüm revertitur,
Jus^ accrefcendi, non ti^nft^r m^^mpiorem
h^reditatis. . m; ^
SolmFrinceps fotefi mdulgere fer tas,
-ocr page 24-r r
J^emo poteß ejfe Judex ^ ^dvocatus
AVui,f. .V;« .nbsp;A ,ib jjiinii'n-o ii
rnsiw:nbsp;. JII'-J rrtLL^p/uj.jim ffquot;;];-!: i.
tJivnniffituivsfj r..nbsp;rnr.iijjg-f OV?
t')(\oqh:',nbsp;bviij-.»: i//-- o-j '\
Si mmmi in fpeck reftiirnntur ^^^, tamen
manet mutuum,
.^'i