/
I N A V G V R
D E
M.
QJÜ AM
AUSPICE DEO OPT. MAX.
xyluäoritate CMagnifici 'DReBoris,
Philofophia: Doftoris, ejufdemque Facultatis in Illuftiri
Academiâ Ultrajeainâ Profeflbris Ordinarii,
NEC NON
AmpUJfimi Semtm Academici Confenfit t NoWißmaque
Facultatis^ M E DIC t/£ Décréta,
PRO GRADU DOCTORATU.S ^
Summifque in MEDICINA Honoribus amp; Privilegiis rité
amp; légitimé confequendis,
PMico examini fubjicit
JOANNES MELCHIOR GLÜSING , Oldenburgenfis,
Ad diem ii. Novembris , horis locoqae folitis.
Ex Officinâ Francisci Halma, Academix
Typographi, cb bc xcii.
MED I C K
ALIS,
' VIRO Vo^iffmo t Ex^erimtiftmo
Med. Dodori, Qh^mico ex-
pertiflimo , Pradico apud
Lovanienfes Feliciffimo,prx-
ceptori femper venerando.
, /
Jnaugurdm hanc Diffutationem
D. D. D.
r-r
JOAN. MELCH. GLUSINa
-ocr page 3-DISPUTATIO MEDICA
ÏNAVGVRALIS',
d £
T h e s i s J.nbsp;'
^ Yfenteria eft avi fluxus cnientus»
dolorificus, frequens, cum febre»
I Scexulceratione inteftinorum con-
î jundhis.
DifFerentias varias habec Dy-
fenteria , pro ratione humorum
profluentium, ipfiius temporis, par-
tis afFe£t;E , caufarum , fymptomatum , aliorumque
modorum , pro quorum diverfâ ratione diverfimodè
affligit.
Plerique autem Latioi Dyfenteriam per difficul-
tatem iteftinorum explicant : fed de nomine non
difputabimus , de re magis foliciti. Interim no-
tandum , me hic intelligere dyfenteriam ftriftiffi-
me fumptam : oritur ab humore five congerie par-
ticularum acutarum, fcindentium, corrofivarum,veI
qux corrodendo inteftina exulcerant j vel ob fpaf-
mumj item ob acria medicameiita , qu:e corrodunt
inteftina.
Eft autem dyfenteria fymptoma in excretis , fi fu-
A 2nbsp;matur
-ocr page 4-matur pro cruenta dejeftione : interim eft morbus,
quatenus inteftihorum producit folutionem continui,
amp; morborum aliorum caufa exiftit , dum ab hifce
excrementis putridis,aliove modo corruptis,varii mor-
bi, variaque fymptomata producuntur.
Et quidem ratione excrementorum, aut humorum
profluentium, dividiturin bihofam, pituitofam, fe-
rofam, atrabilarem, purulentam, amp;c ejufmodi aliam :
per fientem autem Medici intelligunt alvi fluxu m in
quo mucus, aliaque recrementa fimul cum fanguine
fecedunt. Fafta vero dicitur,in quâ non tantum fan-
guis , amp; fimul aliquid de ipfa fubftantiâ intefti-
norum excernitur , ut funt caruncul^ , ramenta,
membranofae partes, amp; ejufmodi: aha eft ex ahmen-
tis , alia ex medicamentis , alia ex venenis , pravis
humoribus, ejufmodi aliis j Ratione Symptoma-
tum alia eft cum appetitu proftrato , virmm lapfu,
fiti inextinguibili, majori vel minori dotore, aliifque
gravioribus, aut levioribus fymptomatibus.
Ratione modi aut moris, quo affligit Dyfenteria,
alia eft contagiofa, alia non j alia eft mahgna , be-
nigna, peftilens, amp;;c.
Omnem autem Dyfenteriam efle contagiofam (uti
vulgus fentit ) nego , cum contrarium non raro ipfa
experientia teftetur ; hinc quxdam Dyfenteria eft
epidemica , quando plures in eodem loco corripiun-
tur, amp;c moriunturj alia privata, cum liic vel ille tan-
turn eft Dyfenterxcus.nbsp;^^^^ ^^^^
Pars affefta in Dyfenteria , licet ex aliis partibus ,
utcerebro, mefenterio , pancreate , hepate , aliifve
partibus aïFeftis demandari poffit quippiam ad in-
teftina , quod Dyfenteriam concitet ; propriè tamen,
amp; primario inteftina funt, five crafla , five tenuia,
five conjun£tim , five disjun£tim illa fumas : hinc
memini me notafle in muliere alvi fluxu interempta,
inteftinorum tunicas hinc 6c inde valdè tenues amp;
perfpicuas , à materia quadam acerrima proculdubio
ira corrofas : amp; tamen aperiri pofle orificia vaforum,
ut ampliora fiant, amp; exinde major fanguinis eiFufîo
concitetur , ipfa ratio amp; experientia fatis distant.
Fit autem illa apertio vaforum prïEcipuè vitio
fanguinis, quantitate aut qualitate peccantis. Quan-
titate , fi nimium intra vafa abundat , unde turgens,
diftendens vafa, tam promptè per partes circula-
ri non poteft , fed ftagnat, amp; fuo pondéré ipfa ori-
ficia vaforum aperit i hinc in plethoricis fréquentés
notantur hsmorrhagiae. Qualitate autem peccat fan-
guis, ficalidior, tenuior, amp;: fluxior eft ipfe fanguis,
unde mirum non eft, facilius extra fua conceptacula
pofTe effluere, amp;: hunc affeftum producere j prîepri-
mis fi fimul fit acrior, falfedine aut acore excedens,
ex quibus non tantum fimplex fit apertio vaforum
fed eorundem erofio, amp; fic alter modus fit, de quo
antea dicebam.
Illa autem materia acrimoniâ fua erodens vel in
ipfis inteftinis producitur , vel aliunde ex aliis par-
tibus ad inteftina derivatur. In inteftinis generatur
A 3nbsp;vcl
-ocr page 6-vel ex reftagnante fanguine in illis, aut foecibus alvi-
nis, uridè ex diuturniori mora fubtilïores partes,- ma-
gifque fpirituofae ipfius fanguinis , qiioe illum antei
temperabant, recipiuntur intra venas, aut difcutiun-
tur ramenta fanguinis craffiora , fale fixo abundantia
intra inteftina, quje facilè temporis tra^tu fubftantice
inteftmorumerofionem inferunt gt; qux tandem piitref-
centibus fibrillis illorum in ulcus tranfit: hincque
ratio petenda , quare non raro prjecedente eryfipe-
täte aut inflammationeinteftinorum jfubfeqiiaturDy-
fenteria. Foecesalvinx reilagnantes etiani hoe malum
producunt, dum majorem putredinem amp; acrimoniam
concipiunt. Fruéhis horarii immaturi corrupti,,
aut aufteri idem przeftant, dum fua vi adftringente
cohibent recrementa prava in corpore collega , qux
fi non per convenientia loca excernantur, tandem
fiuntacriora , amp;; erodunt inteftina j idem ex Medica-'
mentis acrioribusj atque venenis aflumptis, ut Arfe-
nico j Mercurio praecipitato, Antimoniatis èc mer-
curialibus malè preparatis aut largiori ufu evenic
colocynthidis , Èfuls , amp;c.
A vermibus id quoque fieri pofle potius aflererem,
cum non folum ab autoribus fit obfervatum hos per-
forafle ipfa inteftina ; fed amp;c fimul feminium illud j
ex quo animalia ifta producuntur , putridum amp; acre
eflC} amp; quid obftabit, ipfos vermes in inteftinis in-
teremptos in materiam acrem pofle converti.
Inter res naturales potiflima caufa Dyfenteriseexi-
ftit temperies partium corporis calidior amp; humidior,
ut Sc temperies calida amp; ficca , non quidem princi-
palis
paîis, fed adjuvans, amp; çonducens} mediumque eft ,
;accedente caufâ aliâ , quo humores in corpore fact-
lius putredinem, amp; acrimoniam recipiunt.
XIII.
Inter res praeternaturales Dyfenteriam plerumquc
producunt febres ardentes , varioîîe , 6c morbilli ,
pleuritis, cholera, dolor colicus , inflammatio inte-
ftinorum, in quibus morbis Dyfenteria fymptomaticà
frequenter notatur,
XIV.
Inter res nonnaturales qu2e fi ritè adhibeantur ,
caufa funt fanitatis, fi malè, caufa: morborum remo-
tae) fefe offert ( i ) Aër calidor , humidior, frigid
dior, aut alio modo corruptus. In regionibus cali-
dioribus fréquentes notantur Dyfenteriae, hinc etiam
praecedente hyeme frigidiore ac humidiore , amp;: fic-
(ciore, notatse funt Dyfenterix Epidemica apud au-
tores : amp; idem tune evenire videtur noftris corpori-
bus , quod parietibus, in quibus pr:Eteritâ hyeme 8c
accedente vere partes falinse , ac nitrofjE folvuntur ,
florefque falfi in illis deprehenduntur, fie in vere hu-
mores falfi J pituitofi, in hyeme colledi folvuntur,
colliquantur , 6c fuâ falfedme inteftina corrodunt j
hinc Chymici non maie caufam hujus mali petuntex
fale refoluto : Inter alimenta (2} funt dulcia, falfa,
auftera , 6c omnia ilia, qux facilè in bilem abeunt,
aut acria funt, ut funt frudus immaturi, uvarum li-
beriorufus, carnes-infumatx, falitce, muftum, vi-
na dulcia 6cc. (3) Somnus amp;: vigilije inimoderat£E ,
hx fpiritus , qui humores tempérant, diflîpant ; ille
vero pituitam nonfolam,fedôc omnia alia recremen,
ta (qu^ fequeftrari debeb^ foras ejçti'a corpus , re-
tinendo illa in inteftinis ) accumulat in corpore ,
qu« acriora fafta Dyfenteriae caufa funt. (4) motus
amp; quies nimia ob eafdem rationes: (5) afFedus ani-
mi ut ir^j metus, triftitia j in ifta humores facilê ef-
fervefcunt, amp; i)ilis acrior j redditur, in hifcè verô au-
fterum in corpore augetur, Dyfenteriae non minima
caufa.
Helmontius in traft, de poteft. Medic. § 29. p.m.
476. oratorem agit, dum archaeum fuum irritatum,
ac bene furiofum , Sc à caufis occafionalibus laceffi-
tum, propriam profundere cruorem , amp; dyfenteriam
facere, contendit : interim miror eundem authorem
in traaatu,cui titulus pleura furens§. 34. p. 397- ne-
eare inteftina pofle exulcerari.
Signa diagnoftica quod attinet: etfi ex fymptomai
tibus fupervenientibus facile deduci poffit,ipfiusDy-
fenterise pra:fentia , ex qua caufa autem hoc .malum
produftum fit difficilioris eft indaginis : in fiente igi-
tur non tantum dolor ad eft immannis inteftinorum ^
fed amp; frequens excretio humorum mucoforum , ôc
fanguinolentorum : in faftâ vero Dyfenteria non
tantum fymptomata hxc funt graviora, fed Sc ca-
runcute, ôc ramenta inteftinorum fecedimt, amp; ma-
teria purulenta excernitur. Si eft ab inflammatic-
ne inteftinorum adeft fitis intenfa, febris, ardor , amp;
seftus circa loca afFeda: fi à plethora, habitus athle-
ticus , vafa fanguine turgida , aliave plethoric figna
adfunt : fi a tenuitate fanguinis ortum habeat, talis
fanguis profluit: fi fit mahgna amp; contagiofa, prceceps
virium lapfus, deliria,excrementafœtidaadfunt,cor-
pus
-ocr page 9-INAUGURALIS. 9
pus indies extenuatur , multique afficiuntur, amp; in-
tereunt ; fi inteftina tenuia funt aiFeda , dolor per-
cipitur circa regionem umbilici, dolor acutiorobex-
quifitiorem fenfum membranarum , appetitus ple-
rumque profternitur, naufea, vomitus, amp; ejufmodi
alia adfunt : fi vero craffa inteftina funt afFe£ta, dolor
magis lumbaris, aut lateralis, aut fub ventriculo per-
fentifcitur , dolor eft obtufior , ôc non raro particu-
Ix pingues amp; carnofse excernuntur : fi a bile acriori,
dolor adeft urens -, fi ab humoribus acidis, dolor eft
magis lancinans Sc rodens} ab aufteris, dolor eft ton-
quens, amp; figna obftrudionis adfunt .- fi autem ex
abufu rerum nonnaturalium produftum fit hoc ma-
lum , ex relatione ipfius argri aut adftantium inno-
tefcet: fi ex aëre corrupto , caufa communis adeft ,
plures laborant, amp; malum fit Epidemicum.
X V I L
Eventus Dyfenterise pro ratione caufarum , fym-
ptomatum , amp; pro ratione ipfius ulceris varius
eft : Interim malum eft curatu difficiUimum,
cum inteftina fint confluxus variorum recremento-
rum äcrium , amp; putridorum , hinc Dyfenteria quse
inflammationi aut eryfipelati fuccedit, amp; qux con-
•tinuo incrementumcapit, autfi excorientur amp; exul-
cerentur inteftina , difficillimè fanatur: ipfa enim in-
teftina femper humida funt, accedentibus vero re-
-crementisj ciborumque reliquiis continuo ad huc irri-
gantur, amp; humeftantur j hincdifficilis partium exul-
cerätarum confolidatio , idque ob infignem acrimo-
niam ejus, amp;: vim corrofivam , unde frequenter ul-
cus cancrofum fuccedit : fi vero confirmata jam eft
Dyfenteria 3 amp; carunculœ, ramen ta, ipfaque inteftino-
Bnbsp;rum
-ocr page 10-mm fubftantia excernitur, lethale eft. Si tamen pro-
trahatur ipfa Dyfenteria, tandem hydropem inducit,
fafta nempe colliquatione fanguinis in ichores aquo-
fos; in tabem autem terminatur, fubdufto nutrimen-
to ipfis partibus, unde id quod abfumtum eft non
reftauratur; praeterea etiam continuo acrior redditur
fanguis, ad nutritionem plane meptus. Qux ex ul-
cere inteftinorum oritur , Dyfenteria vocatur non-
nunquam excretio fynceri fanguinis , nonnunquam
grumofi , cum quo interdum puris] quoque nonnihil
excerni folet, queniadmodum amp;c ramenta Sc partes
quaedam membranis inteftinorum confimiles. Urinsr
turn fuppreffiones, turn depravatx expulfiones. Sup-
primitur igitur , vel ob veficas imbecilUtatera ex-
cernere non potentis , vel ob oftioli ipfms angu-
ftiam.
Etiam qiialis eftcoeli conftitutioamp;anni tempeftas,
talis eft ferè humorum idea, quorum dominatu cor-
pus tenetur : nam radendo amp; exafperando intefti-
nis moleftia inducitiir.
Dyfenteria exulceratio eft inteftini, aliquando to-
tius quidem, aliquando hujus vel illius, cum tormi-
nibus ventris amp; dolore. Et in aliis acris materia, in
aliis mucofa egeritur. Nam cum fentiant inteftina ,
amp; vel naturalem bilem , aut leviter atram ftatim ex-
pellant, defcendente materia acri per anfra£lus amp;: cir-
cumvolutiones, amp; celerius expulfa , fit ulcus. Bile
acriore utraque , pituita vero (xpe inhaerente intefti-
no; putrefcit enim, Sc falfuginem contrahit, ficque
exulcerat.
In ulcere enim primo videndum, quoufque pro-
greffum fit excrementis abrafis ab inteftino, interior
tunica inteftinorum caruofior, exterior magis mem-
branofa , conftant fibris circularibus Sc transverfis quot;
additis reftis, ut-non fine ratione quibufdam vifum'
eft, ad attrahendum , amp;c ad firmamentum aliarum
prœcipuè in refto: quod, quia magis laborat in ecre!
rendo ftercore duro pluribus fibris prarditum eft. Sua
ergo inteftini carnofa fubftantia, qu£e femel exefaamp;
erofa eo gravius periculum denunciat, quo profun-
dius abraditur. Primum pinguedo qu^edam mucus
apparet. Deinde effloratio qucedam ramenta ex fu-
perficie, ut in epidermide cutis, poftremo fubftantia
corpulenta inteftini eft veluti caro. Cum qua cruen-
ta dejeaio fequitur , intcrdum ulcerum cruftuk; amp;
puns magna quantitas. Abraduntur enim primo inte-
Itina , deinde exeduntur , poftremo exulcerantur.
XXL
Dejeftiones hujufmodi,exhauftam efl^eomnem na-
tivam humiditatem a Febre, indicant
Caufa proxima Febris, quam etiam continentem
appellate licet, eft particularum ipfius maflk fangui-
ne;E indebita proportio , atque inordinata commix-
tio ; qu^ non raro confiftit in nimia fulphuris exal-
tatione, aut copia, vel hujus recrementa tempore de-
bito non fatis leparata,per qu^efpiritus aliaqiie mate-
na fubtihs motum fuum ordinario in particulas ob-
ftantes mpetum taciunt, eafque fimul in motum ve-
hementiorem rapiunt : In talibus liquidis fulphur
volatile maxime abundat.
Il
Signa diagnoftica funt pulfus fréquentés, cum virmm
languore,corporifque laflitudine, quas per ordmariara
quietem non ceffat. Pulfus frequens oritur ex eo ,
quod particule fanguinis jufto fortms agitatx cord^
ventriculos ingreif^e ftatim ejus fibrasvehementer irri-
tenc.
Rubefcit urina propter particulas fulphureas exal-
tatas Sc falinas ipfis admixtas.
Dolor capitis oritur nunc à fangume rarefafto, amp;
membranis cerebri nimis abundanter affluente, nunc
à partibus acribus, ob volatüitatem caput petennbus
Ôc menynges vellicantibus.
A potu generofo , ira, cura, vigihis, inxdia^ ab
excretione corporis, ^ftu folari, balnei ôc fimilium:
item ab excretis ôc retentis maxime per obftruäio-
nem cutis pororum. Ab hifce vero caufis debiliori-
bus ÔC folitariis aut paucis concurrentibus oritur fe-
bris diaria.
A fortioribus pluribufve conjunÊtis fynochus (Im-
plex, in qua fanguinis difpofitio plurimiim contribuit.
XXVII.
A potu generofo Sc aromatis affumptis oritur fe-
bris quartana : illa conftat multis particulis fpirituo-
fis feu fulphureis exaltatis Sc valde ad motum pronis,
qxix proinde ulterius particulas fanguinis facile in
majorem inteftinum motum rapiunt, uti egregie il-
lud docuit D. D. Philippus Verheyen in alma Uni-
verfitate Lovanienfi Medicinx ProfeiTor.
Si
-ocr page 13-St tenuior amp;c fluxilior fit fanguis, adeoque ferofior,
eft Curatio quae nimiam fanguinis aquofitatem imbi-
bit amp; abforbet. V.G.
Coralli rubri
Cremor T^ 'taphoreticus.
^Margarita
Tulv. Abforbens. IVed.
O cull Cancri.
Sal. ejf. Card. B^nediSti
Bezoardicum joviale
CMartial.
Terra foliata Ahminis
Magifterium Vitrioli duke ^ ^c.
X X I X.
Inter evacuantia, Sc obftruftiones fimuI folventia
maxime conveniunt, ft pituita vifcida caufa fit ob-
ftru6tionis.
Tilul. Tartarea. ^ercetani.
Ef. Mart is Aperitivi.
El. Troprietatis f.acid.
Ext. Rabarbari
Cycbor.
Aloes
In curatione fal. acre mitigandum.
E./r. Succini. Corallorum ver,
Melijfa. Catechu.
Teriaca Cceleftis
Tin^fura Opii
Lap. Hematitis
^£)iafcordium.
13
Camphor, Laudanum opiatum.
Eff. Juri. TinBura Bezoardica. ^c.
XXXL
Vel proPauperibus ad laxandam alvum in Dyfen-
teria.
K^tgaricus. Rhabarbarum.
Aloë s Rofat. Myrrha. refin. jalap, têc.
In curatione fi vafa inteftinorum nimis funt aperta.
Lap. Hamatitis. Terra Catechu.
Confiolid. Tormentiü. SanguisTgt;raconis.
Cafloreum.
Opium. Terra Sigill- ^c.
X X X 11 I.
De adftriftione initio cogitandum eft. Itaque Me-
dici refolventia imperantur cum Decoâr. Aperitivo,
quae vim habent liberandœ obftruftionis.
In adftringentibus, qux leniusid prsftant meliora
funt j deinde ad fortiora progredi licet. Videndum-
que eft, ut adftringentibus partim lenientia mifcea-
rnus. Sic enim fit, ut nullo periculo materia prohi-
bita ad urinas derivetur.
Quod ad Clyfteres, amp; ad caetera remedia attinet:
videndum ne initio adftringentibus utamur. Adftrin-
gentia in initio febrem augent, 8c inflammarionem,
nec non vitiofam materiam prohibent ne effluat, ea-
que prohibita regurgitet in partes fuperiores.
Hinc gravior febris incenditur, Epilepfiœ fiunt amp;
convulfiones , aliaque ejufmodi mala enafcuntur. in
ahis acris materia , in ahis mucofa egeritur.
In
-ocr page 15-XXX VL
In hujus morbi curatione duobus fepius modispec-
catur vulgo : celerius fupprefla alvo, amp; adftringen-
tium ufu impadto pure in involucris inteftinorum, fup-
prefla intempeftive dyfenteria, vidi infanum fa£tum.
Muherem quoque , cui in perpetuam vitam ita con-
ftri£ba alvus, ut feptimo quoque die tantum excerne-
ret amp; inde ore amp;c naribus graviter oieret. amp; multi
qui Dyfenteria laborantes, haemorrhoidibus fuppref-
lis , ininfaniam , apoplexiam, nephritidem, pleu-
ritidem , hydropifm , amp; fanguinis vomitionem in-
ciderint.
X X X V I L
Hiemorroides funt in ano. Dyfenteria in anfra6H-
bus inteftinorum : quidquid moleftum eft in inte-
ftinis abradendo amp; afperendo Dyfenteriam facit, er-
p Dyfenteria eft dejedio cruoris per inteftina, ficut
hémorroïdes ab ano funt manantes. Ut dyfenteriam
diftinguam ab hxmorrhoidibus, in quibus eft dejedio
cruoris, fed non per inteftina manantis } quippequje
funt in ano.
« c
15
V:nbsp;L
In Dyfenteria condudt purgatio.
I I.
Excipitur Vyfenterta Epidemica, in qua
poms aiexipharmaca fmt exhihenda,
I 11.
, Quando fehris adefi, condudt. f.
iv.'
Fehris ejfentia conßftit in termentatione
fanguinis pr^ternaturali.
t A