Q^V A M
AUSPICE DEO OPT. MAX.
i^uäoritate Uliagnißä 2). Reäoris,
PhilofophiîE Doftoris, ejufdemque Facultatis in lUuftrî
Academiâ Ultrajeftinâ Profeflbris Ordinarii,
NEC NON
^mplfßmt Senatus Academici Confenßt, amp; Nohilißmlt;o
Facultatis ME D IC t/£ Décréta,
PRO GRADU DOCTORATUS;
Summifque in MEDICINA Honoribus 8c Privilegiis^
rité 8c legitime confequendis,
Publica difquißtioni fiibjicit
JOHANNES MAJUS, Argentoratensis.
I
✓ -
Ad diem ij,. Decembris, hork locoque fiUtU.
Ex Officinâ Francisci Halma, Academi«
Typographi, cb bc xcn.
A D î C[ :'î H O î T A T U u a î G
% \ s XX %nbsp;'Ó ij ivnbsp;\
■A' ^......gt;; i; :nbsp;(«i/nbsp;J
î inbsp;.. -i. o i.. i ±nbsp;- AV^«^^. i Jt
^ . - , ^^
/ ^nbsp;/f^O.OJunbsp;A .nbsp;;
Qnbsp;1nbsp;^
: a T Aji^i-'V L/o c;. y aL s-iy Q^i^
, .tsmmvhs. 21.kv-îo»jH a ;li Di ai.tr v' i2
^n jtÊîJi. .nbsp;_ _nbsp;_ ^ ^ _ . . ^
■-'A
■ ■ igt;
JIM.' .vv ■
••'-■H
M :
irvgt;'- • .c-n
-
a
i/ -.t-fv'î
•■ïïTf
i '
■ ..-i
■nbsp;•/'.'y
- r Tf -J- f^
r Tp I
, A 1,1 ' A ^ I T :: ; ■ ■
■ f r^
{ lt;gt;
♦ r
.iiDvL,:iCi cbnbsp;; v'A
. i ^ .V
-ocr page 3-D I s p u T A' T I Ö -^M E D I C Ä
Terus îgnobil! quidem locô i inter ftercora amp; u-
rinas, inteftinum videlicet reâum amp; veficam uri-
nariam in Hypogaftrio fitus; nihilominus ob no-
biliffimum munus, quo prima corporis noftri fta-
mina, delineationes tubulofque fubtiliflimos nulli
hominum fatis comprehenfibiles, in fe continet,
fovet amp; ab injuria externa , quantum in fe eft ,
defendit , ufque dum eam fucrint extenGonem
confecuti, ut fœtus tali involucro non amplius in-
digens extra hoc domicilium vivere queat, inter partes corporis muliebris
principes jure meritoque refertur. Verumenimvero munus hoc egregium
infinitas partim ipfi, partim toti corpori fœminino procréât moleftias, ita
quidem, utfanitas vel segritudo mulierum abhinc fïpeunice dependere vi-
deatur. Graecis vçîga. vel iç-ép» vocatur, an ideo quod in poftremo feu
infimo abdominis loco fedem habeat (uç-ep©- enim poftrmns Graecis eft)
Philologis relinquo. Mihi imprsfentiarum fufEcit , inde deduci ûç-e-
CAMi, uterinus, vocabulum Hippocrati quoque ufurpatum : vid. Coac, Pra-
mt. t. 349. amp; 554. amp;c. Et inde paflionem Hyftericam morbum iftura
uterinum dici, quem in hac dilïertatione perpendere animus eft. Divi-
num Numen adfit conatibus !
. §. I I. Variis alias hoc malum infignitur nominibus: Pluribus dicitur
fuffocatio feu ftrangulatio uteri, Grsecis ww^ vç-ee«««' : eo quod morbo
hoc detentis refpiratio aliquo modo intercipiatur , ut ftrangulari vide-
antur. Aliis placet fufifocationis hypochondriacaenomen, quoniamin fo-
lis hypochondriis caufam ejus latitare putant. Verum hoc falfum efle fe-
quentia oftendent. Nonnulli appellant Epitepfiam vel convulfionem hy-
ftericam, non ineptè quidem; Variis enim moubus convulfivis ab utero
oriundis in tali cafu corpus tunc folct vexari. Mthi arrifit communifllmum
A anbsp;nomen.
-ocr page 4-4nbsp;I DISPUTATIOi' ^EJDICA ? ' r
nomen, quo paflio Hyperica àplerifque Pradicorum appellatur. Quam-
vis enim hsec denommâtio Jatior aliquantdmvideaturamp;'aliis quoque mor-
bis uterinis competere ; nil tamen obiUt, quin hoc nomen ««r i^c^^
morbo ifti convulfivo ab utero oriundo juxta communem loquendi con-
fuetudinem tribuam.
§. 3 Paflio Hyfterica efl; motus convullivus totius corporis vel falttm
parnum cjufdcm , curei fenfuutn aboîitione vel depravation^, perireptioquot;-
ne motus m imo ventre amp; veltit globi afcenfus , abdominis dilbn-
lione amp; murmure, refpiratione diffiali, fepius infenfibili, fufFocatio-
nispenculo, ahifque gravilfimis fymptomatibus, ab uteri kfione depen-
oens..nbsp;■ . ,,..... t
■ §. 4. Cum morbus hic judice Bra». Lex. Med. p. 490. fit congerié
fymptomatum , nemo à me perfeâam amp; accuratam requifiverit definitioi
nem. Sufficiat ergo mihi-ad exensplum milif. Ub. de Morb. ConvitlJ. cap. k.
ex lymptomatibus potiffimum hunc afFeâum ab aliis difcrevilTe, eorum-
quc, cum plura fint, neque unicam caufam proximam agnofcant, remo-
tam tantum caufam indicalfe.
§. 5. Generis loco pofui motum convulfivum , quoniam in tali cafa
corpus varié conrutitur amp; agitatur. Si cui convulfionis-vocabulum po-
ttus arnferit, m.hi quidem non contradixerit. Quamvis enim fcriptores
Praétici hïc duo mter fe diftinguerefoleant,amp;convulfionem,contraftio-
nem conftantem, motum vero convulfivum, interruptam amp; per vices re-
deuntem vocare foleant; tamen hxc diftindio nullum firmum fundamen-
tum habere videtur, amp; fola anâroritate niti, imo abipfis ejus Audoribus
non perpetuo atcenditur. vid. mi'if d. l. enp. i. Num vero ad hunc
morbum effaciendum convulfio femper requiratur, inferius videbi-
mus.
§. 6. Subjedum paflionis Hyfiericse, ut ex defcriptione propofita pa-
tefcit., eil totum corpus vel faltem plersque, aut una atque altera, tam
intenores quam extenores partes. Dico mum corptu , unde non placet
definitio Clar.rnddfibmidii Inflit. Lib. 2. cap. 14. quod fit motm cm.
vHlfivHS mejen ern amp; diaphragma,is tantàm. An vero una pars , e. p.
uterus, niefentenum amp;c. faciiius quam alia, e.g. manus, pedes, L
leatconvell«, jure mentoquealiquis querere polfet. Refpondeo: uterum
conve . polTe ob fubftantiam nervofam amp;mufculofam. nec non ligamen-
ta nullus dub.to , poffe etiam in hoc afFedu faciiius aliis partibùs con-
trahi atque convelli, eo quod materia peccans in eo h®ret. Putaverim
cnim cum miUfd.l. cap.6. non omnem conviilfionis caufam hirerein
cerebro,
-ocr page 5-cerebro, fçd faepe în fola parte afFeda $ ner-vos nempe 8c nervofas partes
circa extremitates fuas pofle irritari amp; vellicari, ut praeter-naturales con-
traftiones çfficiantj ut ex vulneribus nervorum ad oculum patet. Ita fieri
ppfle, ut pars hervofa uteri ab irritante aliqua materia acida acri conVella-
tur amp; conurahacur , uterufqiie propter vicinitatèm propter communes
ïiervos ab intercoftalibus oriundos , mefenterium atque inteftina in
confenfum trahat. Hoc tamen rarius fieri, quin materia peccans ab ute-
ro fanguini prius permifceatur , cum eo ad cerebrum afcendat, ibique
principium nervorum occupet, vel etiam plexus nerveos, ut eleganter
fftüif d. l. docet, idque ex difleöo.aliquo cadavere probat, ut Spiritus
animales libers.permeate nequeapt, amp; fie ipodo uterum , modo alias par-
tes, vel aliquas vel oranes convellant. Neque vero mihi quis objiciat,
in abdomine,fen:iper vel faJreni plerumque eflè fenfum alicujus molis a-
ffendentis,. amp; motysinabdomine, adeoque procul dubio uterum plerum-
que prae caeteris partibus convelli. Ifte enim fenfus non femper videtur à
convulfione oriri, quin potius â flatibus diftendcntibus amp; extendenti-.
bus, ut inter fymptoiruta oftendetur, Subjeâum vero radicale amp; caufae
femper flatuo efle uterum, in quo materiam aliquamvitiofam gencrari pof-
fe.extra ullum dubjum pofitum eft:. Quod fi enim uterus infons fit, quis
quxfo afFeaum iftum Hyftericam paflionem dixerit? Unde in hac qui-
dem re cura Cekh. Wdlif. d. l. c. x. non poflîquot;um facere, qui hunc mor-
bum etiam infonte utero fieri pofle, amp; affeaionem Hyftericam ad cere-
brum amp; genus nervofum fpeftare omniaque fymptomata Hyfterica exln-
^e oriri contendit. Errare etiam fumtnopere jjll mihi videntur, qui hunc
morbum plané non dariejciftimant, i e. omnia ifta mala Sc fymptomata
fuperius recenfita nunquam iepcnderc ab utero fed abHypochondriis, ad-
eoque ad paflionem Hypochondriacam fpcäare, cujus opinionis eft Ce-
leb. Sylv. Prax. Med. Lib. w. TraB. 7. Utut enim conceflerim, omnia
ifta fymptomata etiam à vifcerum fub. Hypochondfiis fitorpm vitiis pro-
venire; not} pqflTum tamen negare, vitiofam ejufmodi materiam etiam ia
utero gigni-, cum eriam illud membrum fit quafi vifcus aliquod fecreto-
rjum, quo mediante fanguis menftruus vel fernen muîiebre vel particu-
le nutritiae tempore ingravidationis pro nutriendo fœtu ftato tempore
excernuntur 6«: fecernuntur , atquç adco facillimè ftagnatio ibi fieri amp; fic
fanguis amp; inde prodacii humores , (piritufque animales infici amp; de-
pravari pofftnt. Et fane experientia teftatur, fceminas illas , quae fup-
preflionem menfium amp;c, pitiuntur, huic malo prae aliis efle obno.xias, vi-
ros vçro-ab defedum hujus caufse rariflimè ejufmodi fymptomatibus af-
inbsp;' DISPÛTÂ-Tîb llêblCA^quot; quot;
fîci. Novimus etîam quot amp; quam varia fj^mptomata, qualia fuiit nau-
fea, vomitus, choiera, pica, tormina ventris, palpitatio cordis, amp; plu-
ra alia, ipfeque Pafliones Hyfterics ingravidationem ob fuppreflâ menftrua
illico infequi foleant. E contrario teftatur experientia, iHâs fœminas
raro Hyftericis tentari Paffionibus, quae nullam fuppreffionem aut feminîs,
aut fanguinis menftrui, aut lochiorura patiuntur. A Sjjlvio parum differt Bar-
bette in Prax. L. iv. c. 9. qui ad fcorbutum refert, atque antifcorbuticis curari
pofle exiftimat. Sed eadem, qux de Sj/lvii opinionedida funt, facile huc
accommodari poffunt, Unde etiam Celeb, Decker- i» Comment, ad eundem
ab co jure difTentit.' Neque confequentiam elTe puto: hoc maluni cura-
ri poteft antifcorbuticis, ergo fub fcorbuto cotiiprehenditur. Scimus ,
medicamenta h^cvel illa non unum tantum morbum, fed pluresfxpius cu-
rare. De aliorum fententiis, ne prolixior fim , nihil addo. Cxterum'
dum uterum fubjedum radicale ftatuo , includo ea , qux ipfi im-
mediate connexa ad generationem hominis concurrunt , ovarium puta
cum tubis Fallopianis, vaginam uteri cum finu pudoris, quippe qux vel
fanguinis menftrui vel feminis funt excretoria vel etiam retarda-
toria.
§. 7. Sed fatis de fubjeßo, pergendum ad caufas', eafque.partim con-
vulfionis , partim reüqüorum connexorum afFeftuum fymptomatum-
que. Convulfionis caufam effe vel gîandularum cerebri aliqualem obftru-
aionem , vel nervex amp; mufculofx uteri fubftantix vellicationem, in
friori indicatum eft. Si quis propiorem defideret, poterit illa fpirituum
impetuofus in nervos influxus ftatui. Jam vero çaufx remotiores amp; pro-
catarflicx funt confiderandae. In definitione ob plura fymptomata ge-
neralius locutusfum, amp; «fm/«e/oww loco caufx omnium pofui. Hic
vero fpecialius determinandxfunt caufx, nam non quxvis Ixfio uteri il-
lico paffionem efficit hyftericam. Sed ex tantum, qux vel genus nervo-
rum in cerebro obftruere , vel etiam uterum immediatè vellicare poffunt.
Utrumque efficere poteft materia aliqua per ftagnationcm in utero vi-
fcida amp;acidareddit3, amp; vel ibi eflFeftumfuum edens, vel etiam cum fan-
guine ad cerebrum delat3amp; glandulascerebri aliquantum obftruens, ut Spi-
ritus animales non libéré, fed cum impetu tranfire amp; fic convulfionem efficere
cogantur. Videamus ergo res naturales, non naturales amp; prxter naturales,
quotquot nempe ftggnationem aliquam in utero, fanguinemquevifcidiorem
reddere valent. E naturalibusad convulfionem hyftericam di/ponunt tempe-
ramentumphlegmaricum, magis vero melancholicum. Sexum etiam fœmini-
nmn huic morbo tantum obnoxium effe, vel folum nomen indient. Quod
enim
-ocr page 7-I N. A .U G U R A L 1 S.'nbsp;f
eniîaPf^iifpQtat, viros in fimilem modun) ut fœminas nonnunquam af-
fîci', id quidem concedo, nequaquam tamen à cerebro folo, ut ilie vult,
neque etiam ab utero, fed abhypochondriis dependere exiftimo, unde nec
hyftericjE paffiones ullo modo dici poffunt. Ex fœminis vero magis
vexantur hoc malo pet longum tempus cöelibes, quales funt virgines mo-
niales, ob feminis fuppreffionem. De viduis juvenculis, quae antea confue-
tudini virorum affuefadae fuerunt, jam vero fe continere coguntur, idem
dicendum. Faciiius etiam fiunt hyftericx gravida, ob menftruorum fup-
preffionem. Si aetatem fpeâemus, tum demum fœmellae patiuntur hoc
malum, quando pubefcunt, amp; fanguis menftruus prorumpere folet, paucis
forte rarioribus cafiijus exceptis.
§.8. Ex non naturalibuspotiffimum hucfacit Aërfrigidus, temporepra2-
primis loçhiorum fluentium admiffus. Odoresfortiores. Cibi nimis acidi,
vifcidi, ftatulenti, fermentabiles. Potus acidus, fœculcntus, turbulentuî.
Quies amp; fomnus nimius, vita fedentaria amp; fimilia. Prsprimis autem retenta
quae excerni debebant hic peccant. Hue refero fanguinis menftrui, loçhio-
rum amp; feminis fuppreffionem. Quanquam vero Plat. Tom.l. Prax. p,
nec non Carol. Fifo de Colluv. Serof. p. îôi. de fcmine hoc non
concedunt, quod parva ejus fit copia, amp; viae adfint , per quas regredi
poflit; negari tamen nequit, fernen ftagnare amp; hinc eadem fymptomata gt;
quE alii humores ftagnantes, efficere pofle. Unde poft mortem teftes
muliebres in hyfteriçis pugno majores nonnunquam reperti funt, tefte Riol,
in Anthropog. f^efal. aliifque. Inter pathemata animi hue faciunt prae cx-
teris mœror, triftitia, terror. Et praeter hadenus recenfitas res non na-
turales alis quoque nonnunquam aliquid ad hunc morbum conferunt,
qu£ tamen facilè fuppleri poterunt.
§. 9. Sequuntur'prsternaturales , quales funt Isfiones graviores ipfius
uteri praecipuè poft partum. Hue proiapfus, hue inflammatio, iiuc ul-
céra ejus, amp; fi qu» alia hue referri poffiint.
§. 10. Convulfionis caufis ponderatis, ad reliquos concurrentes afïedus
amp; fymptomata me confero. Enarravi fupra in definitione varia , non
quod omnia femper praeftô fint , aut quod plura adefîe nequeant ; fed
quod hase fint potiora, amp; vel pleraque vel cunda hyftericas vexent. Ita
non femper fenfus abolcntur, licet plerumque depraventur. Ita data funt
exempla earum, qus ridebant, ridicuia loquebantur vel faciebant, varias
gefticulationes tempore paroxyfmi exercebant. Quale exemplum de mo-
niali quadam refert River. Prax./.ix^. amp; Carol.Pifo de Colluv. Serof.p.1^1..
defœmina, cui cïteri fenfus abolebanturrelido folo auditu amp; vifu, itaivt
levem
-ocr page 8-ïevem membtiatft auditorurn amp; viforutn poft paroxyfenum habfer«. CaU«
fa hujus abolitionis vel depravationis fenfuum eft cerebrum amp; nervofum
genus obftruftum plus minus à materia aliqua peccante ab urero cerebro
communicata.
§. ir. Sed nötabile eft illud fymptoma , quod motus aliquis in imo
ventre amp; afcenfus molis vel globi cujufdam ad fuperiora fentiatur', adeb
ut nonnulte hyftericae uterum in fauces ufque afcendiffe fibi perfuadeanti
Qusnam mirabilis hujus phasnomeni caufa fit , multis hadenus difputa-
tum eft. Sententia veterum quaenam fucrit, ex Joele difcere eft. Et
quoniam ipfe huic fententix fubfcribit, apponam hic verba ejus , quae
habentur Z,«^. VIII.5././'.444. ncilvç-ep'««, inquit, eft, tihi matricis M'
facitas flatulentis tetrifque vaporibtts in ea exütatis inflatur ^ diftenditur,
(fr fur [urn e levât ur, amp; frimum ventrem ac imeflina, mox ventriculum, ac
deinde ipfum diaphragma , quod principaliffimum eft refpirationis Organum ,
coarBat ^ multo fiatu comprimit , ^ refpirationem vocemque intercipit, if*
m miferct mulier inftar mortua jaceat. Conf. de hac fententia vetemm
Waldfchm. inCafxvii.TimaiaGuldenklee. Et hac de re loqui ajunt Hip.
poer. de nat. mulichr. cum ait : ß uteri ad hepar accejferiut -, muta dtreptnte fit,
^ dentes conferit amp; color niger fit, patitur autem fubito fana txißens. Con-
tingit autem hlt;tc paßo virginibus maxime antiquis ^ viduis, qssa juwncuU
funt pepererunt ac 'vidua manent amp;c. aliifque in locis pluribus. At-
que hujus fententiae funt veteres tantum non omnes. Fernel. /. 6. Pathol.
c. 16. ait : fe hunc afcenfum frequenter taäu deprthendiffe, ftpeque uterum ma-
nu in locum fuiße reftitutum. Sennmus verô Femelium aliquo modo cor-
reâurus putat, non ipfum uterum fuiffe, fed teftes amp; tubas Fallopianas:
efle enim corpus pendulum flatibufque repletum. Verumenimvero hasc
fententia à Recentioribus plané eft explofa , cum Anatomia doceat, ute-
rum firmitcr alligari inteftino redo, veficœ urinariae, nec non ligamentis
fuisduplicibus oili ilium amp; pubis non quidem quoad fiihdum, fed quoad
latera conjungi, unde in praegnantibus fundus quidem ampliari amp; ali-
quantum elevari , minime vero ad hypochrondria ufque amp; diaphragma
pertingere poteft. Neque etiam ovarium feu teftes muliebres afcendere
eoufque queunt , nam amp; ipfi utero ejufque ligamentis funt conncxi.
Undealia hujus rei caufa qusrenda. Highmorus caufam adfcribit fanguini
in pulmonibus ftagnanti eofque diftendenti, unde diaphragma deorfum
pellatur, abdomen elevetur. amp; propter diuturniorem diapliragmatis dia-
ftolen globus quidam afcendens appareat. Sed ecce refpiratio faepe libera
vel faltem parum impedita in nonnullis hyftericis eft , fenfu ifto globi
aicen-
-ocr page 9-afcendentis nihilominus mànénte. Vid. plura ap. WilHf de Morb. Convulf.
cap. X. Didus vero Wtüißm ad genus nervofiim plexufque mefentericos
hsc omnia refert : dicit enim , propter elißonem fpiritunm anmalium imas
hypogaflriipartes attolli amp;contrabh amp; inde molts cuju/dam , qnafî uteri afien-
tum mduci. Haec fententia etfi non omnino rejicicnda fit , cum hic alFe-
Öus fit convulfivus, adeoque amp; uterus, amp; una cum eo ob communes
nervos mefenterium cum intefl:inis convelli poffu ; nuüam tamen video
rationem . cur foli huic caufs phaenomenon hoc attribuatur. Et quid
obftat, quin ftatuam, uterum cum didis vicinis partibus flatibus exhalan-
tibus cx glandulis amp; latibulis uteri ob fiiagnantem aliquam vifcidam aci-
datnque inibi materiam, nec non mefenterii, itadiftendi attollique, ut glo-
bum talem afcendentem fimulet. Sane fîatulentos humores in hyfteri-
cis non parum peccare ex omnibus circumflantiis patet, unde plerumque
audiuntur rugitus , murmura , adeft vertigo , tinnitus aurium amp; ejuf-
modi.
â. 12. Sed longé gravius fymptoma efl: refpiratio difficilis amp; ferme
impedita, nec non ftrangulationis metus, quam ob caufam Helmont.^sS-
fionenT hyftericam aflhma muliebre vocavit. Hoc fymptoma adeo grave
faîpeeft, uthyfterica: per aliquot dies mortuas fimulent, nec ullo modo
rel])irare videantur. Teftatur River. Prax. f. r. amp; Piß de Colhv. Soref.
f. 147. quafdam pro mortuis habitas jam fuiffe fepulturs deftinatas. Pu-
tant hic multi refpirationem in talibus omnino ad tempus ceffare pofle
amp; inter hos Celeh. Sylv. Prax. 1.1. c. ii. aitque refpiratioms tune nullam ejfe
neceßtatem ob nullum in cordis ventriculo dextro notabile excitatum fangmnis
incendium, unde fanguinem rarefaBum nulla inâigere condenfatione. Quam
fententiam de effervefcentia fanguinis in cordis ventriculo dextro confide-
rare, non eft hujus loci. Quicquid fit, ego hac vice facio cum Galen.
1.6. de loc. aff^. dicente : hominem fine refpiratione vivere non poffe, adeo.
que nec hyflericas. Sicut nec fœtum in utero abfque omni refpiratione
cfTe, vel exinde patet, quod nutriatur per os, deglutitio feu fudio vero
abfque refpiratione fieri nequeat , obfervante Celeb. Wedel. Aman. Mat.
Med.p. 8(5. Unde nec urinatores ab omni refpiratione celfare putaverim.
Refpiratio ergo etiam in hyftericis quamvis fœpe nulla ratione obfervabilis
datur : unde amp; i^rvota. dicitur , quia talis apparet : Alias ceflante omni
motu pulmonis, cefTaret motus fanguinis, ceflante hoc, celTarent omnes
adiones tam vitales, quam animales , fic fubitanea exifteret mors.
Sed antequam miferaihs fœminï in talem aVcawc incidant, prscedere fo-
let conftridio faucium amp; metus ftrangulationis, ita ut nonnullx putent,
Bnbsp;^uterunj
-ocr page 10-uterum in fauces afcendentcm viam aëri prsdudere fibique fuffocationem
minari. Quaenamj caufa periculofi hujus afthmatis fit. nunc difquira-
mus. Celeb. Wtllif- pro more fuo hic iterum omnia ad cerebrum amp; genus
refert nervofnm , nempe fepti convulHomm , ait, aliquando verfus fupenora
cttntingere ; adeoi^He illudpii'mones furfam impeUens, thoracis (jßolen violen,
tam amp; dtHtim qxam par fit protmÙam indncefe-, cumqne hac ratione fanguis,
in vafa pneummtca propellatnr, nec denno à cordis fint* excipiatur, ibidem ac
in toto praterea corpore eum flagnare , unde cordis eppreßionem ^ fiepe leipo-
thymian, imo interdum «Vee/«»- ^ aV^u^/ac infeqm amp;c. Haec Wtiliß opi-
nio utut aliquando poifit procedere, praefertim fi «ww«« haec non diu du-
rer, amp; dum ftrangulationis fenfus eft, non tarnen mihi perfuadere valeo,
feptum tranfverfum ita convelli pofle, ut per 2. vèl 5. integros dies eleva-
tum maneat,amp;, quod paulo ante quoque obfervatum , nil obftat, quo
minus ftatuam concurrere hic quoque aliquando caufam afthmatis com-
munem graviorem tantum , nempe veficularum pulmonarium ingentem
obftrudionem à materia vifcida illuc à fanguine ficut ad alias quoque cor-
poris partes amp; cerebrum delatd , amp; obftruente.amp; ab utero ejufque vafis
obftruâis fanguini commuoicatâ, oriundam.
§.15. Praeter hœc nonnunquam alia conjunguntur fymptómata ,qualia
funt, vomitus amp; alvi fluxus, nots^ni^ River. Ctnt.i. obf. vertigo, ocu-
lorum contorfio, ùlt;puyU,nbsp;, totius corporis refrigeratio ,alvi ad-
ftriélio, cardialgia, palpitatio cordis amp;c. Quastamen omnia ex fupe-
rioribus facile deduci poterunt. Feftinandum enim ad caetera.
§. 14. Habet hic morbus fuas difïerentias, nccnon diverfos gradus,ali-
quando exiftit fineconvulfione, aliquandocum ea cft conjundus,amp;qui-
dem plerumque, ita quidem ut vel totum corpus convellatur, vel foliimpars
ejus, prsEcipuèuterus, mefenterium , inteftina, diaphragma. Si totum
corpus conveliitur, non differt ab epilepfia, nifi ratione fubjeai caufs amp;
radicalis. Celfus quidem Medicin. Lib.û^. cap. 20. hxc duo ita diftinguit:
■interdum hoc malum, palTio fcilicet hyfterica, fic exanimat, m tiinlt;]mm co-
mitiali morbo projiernat. Diflat tamen hic cafus , eo quad neque octtli ver'
tuntur, nec fpumji proflmnt, nec nervi diflenduntHr : fopifir tantum efi. Sed
banc diiferentiam vix perpetuam efle cenfeo: nihil enim obftare video, quin
eadem fymptomata hyftericis , quse epilepticis , ob communem caufam
•ratione loci tantum differentem fuperveniant. Unde Willif l./ipius alleg.
oculorum inverfionem amp; rotationem inter fymptomata hyfterica refert.
Quod autem fuprà hyftericam paflionem per motum convttifivum de-
iîniverira , id de hyfterica paffione exquifita intelligendum eft. Porro in
aliis
-ocr page 11-aliis fenfus «xt'erni abolentur , in aliis fimul interni , in aliis neUtri. In
sliis eft periodica amp; ftata tempore rediens, in aliis non ita fe habet. Et fii
quaî alias funt differentia?. Vtd, River. Prax. f. 45 r.
. . §. 15. Unde paOio hyfterica dignofci queat, ex hadenusdidis, prsepri-
rais ex propofita defcriptione (ufficienter elucere arbitror, nempe ex con-
vulfivis motibus , abdominis elevatione , fenfu motus amp; afcenfus molis
cujufdam in abdomine, metu fuffocationis, refpiratione difficili, fœpead
fenfum plane fublata. Quae vel conjunólim omnia vel pleraque boe ma-
lum adelfe nobis fuadent. Utque eo certiores fimus ab utero procéder«
haec fymptomata, difpiciendum, an fuppreffionesexcernendorum prsceG.
ferint, nec ne. Si hoc, ab hypochondriis, fi illud, ab utero malum de-
rivari concludemus. Prolixius hascdeduxit Lommius Medicinal. Obferv. L.
z.p.iyi.qm videripoteft.Signa vero imminentis hujus alFedus apud River,
in Prax. inveniri poffiint. Ut brevibus dicam, funt omnes ifti affecius,
lt;jui à vifcidis amp; flatulentis humoribus oriuntur. e. g, corporis infueta
conturbatio, vertigo, vigili® aut nimius fomnus, infomnia turbulenta',
oblivio, mceftitia, tremores, oculoium hebetudines, cardialgia, tinnitus
aurium amp;c.
§. 16. Quomodopaffio hyftericaab aliis convulfionibas, in fpecie epi-
lepfia difFerat , ex fuperioribus coHigere eft. A Syncope difFertquod pulfus
aliquis utplurimum adhuc fentiatur licetdebihs, fudorfri^idus raro erum-
pat, necfacies tam pallida, fed potius tumida, magifque rubicunda fit,ne-
que fuaveolentibus vel raro faltcm juvetur,judiceZgt;s(rV. »» Commm.B.ttrbet,
Lib-iy.cap.^. hh Apoplexia, dum in hac omnes adiones animales fubito
evanefcunt, manente tamen refpiratione fenfibili cumftertore. Hyfteri-
CE vero pun✠plerumque fentiunt. Apopledici porro nunquam rccor-
dantur aftorum in paroxyfmo , Hyftericaj fœpius. A reliquis afFeâi-
bus foporofis per fymptomata Hyfteiica fupra propofita facilè diccrnitur.
§. 17. Sequitur Prognofis. Morbus eft chronicus, amp; raro lethalis,
-quemadmodum ipfa Epilepfia, nifi forte in fenibus, amp;per longum tempus
jam eo vexatis, amp; in quibus fymptomata graviora, ut funt graves mo-
.tus convulfivi, refpiratio diutius infenfibilis, fenfuum omnium abolitio-
nes, afphyxia amp;c. frequenter recurrunt. In junioribus faciiius cura-
tur, modo evacuationes fupprelTae poffint reftitui. In fenioribus fxpe in
paralyfin, nec non apoplexiam dégénérât. In gravidis amp; puerperis poft
partum, fi non citius, fua fponte ceflare folet , periculofum tamen illis
eft malum. Mxlieri ab Hjßericis vexat* fiermtatio fupervenievs bonnm.
Hipp.fiä.v, Aph.i^.
B Înbsp;§.18. Reftas
-ocr page 12-iS. Reflat cura. Haîc ut eo felicius fuccedat, alia in paroxyftnö^
alia extra cum adhibenda. Utrobique autem fcire Medicum oportet ,
num muiier gravida fit , nec ne. Si enim praegnans ea fir, à fortiori-
bus medicamentis abflinendum, ne fœtui noceamus. Sufficiat malum
blandioribus lenire, fi radicitus tollere non licet, quoufque detur com-
naodior occafio, fcilicet poft partum , tune etiam plerumque fua fponte
per lochia rité fluentia evanefcit. Alias in paroxyfmo graviori patiens
ante omnia eft excitanda variis modis , acclamationibus , fridioni-
bus, vellicationibus, pilorum evulfionibus, punftionibus amp; fimilibus.
Quod fi vero convulfiones epilepticae conjunâas , videndum, ne as»
gra fibi damnum inferat prasmordendo linguam , cautè aliquid in
os intrudendo , manus amp; digiti extendantur , fic enim fpiritus eo fa-
cilius regulärem motum acquirunt. His nihil proficientibus , medica-
mentis rem aggrediamur. Injiciatur clyfter acrior aliquantum ex her-
bis amp; floribus emollientibus in aqua fimplici coólis addito ftimulo ex Sa-
Ie communi, vel Tartari. Si periculum in mora, vel fola aqua calida
fale amp; faccharo acuatafufiicit, item urina calidè inje^a. Nonnunquam
fuppofitoriis acrioribus ex Hiera picra, Feil. taur. Colocynth. Scammon.
alvus ftimulanda , fi clyfleres tardius operentur. Vense fedio vtro in
paroxyfmo locum non habet. Si nec haec juverint, fpirituofa naribus
admoveantur,ut funt: Spiritus Cornu Cervi, Eboris, Fuliginis, Urinas,
Salis Ammoniaci cum Caice potiflimum viva paratus, ôdc. Salia Vo-
latilia. Aquae Apopledicœ amp; fpirituofas varis. Prxterea varia fcetida
Hyftericarum folatia : Caftoreum , Alfa fcetida. Hue fufHtus ex gra-
veolentibus e. g. pilis, cornibus , fetis, pennis perdicum amp;c. Nota-
bile enim eft, à rebus fuaveolencibus paffionem excitari, à graveolenti-
bus fublevari. Ratio eft , quod fmveolentta fpiritus jam dum obrutos
moveant, non promoveant ,noft dißpeat. Fœtidavero, ubi fal volatile prado'
minatur, difftpent, amp; fulphur impurum in M. S. vigorent, ut loquitur Ce-
leb. Wedel, jimœn. p. 25. unde gagates ftrangulationes uteri valide tolle-
re dicitur vid. d. l. p. 198. feq. Attendendum tamen exiftimo ad idio-
fyncrafias, quasdam enim nec Caftoreum perferre queunt. zid. Horfi. C*
I. Obf p. 581. Hue pertinent ptarmica amp; alia plura. Quidam puden-
dis admoveri jubent fuaveolentia. Verum ab his parum auxilii fperandum.
Sihasc externa nihil, vel tardé operentur, amp; poffit fieri, interna quoque
adhibenda, amp; per os infundenda, qualia mox prasfcribentur. In paro-
xyfmo leviori eadem fpirituofa Sc penetrantia Ldenus recenfita conve-
niunt.
§. 19. Extra
-ocr page 13-§. 19. Extra vero paroxyfmum ad caufas potidïmutn refpicicndum »
ut toüantur, amp; fie novus paroxyfmus praeveniatur. Et quidem ë Chi-
rurgicis remediis VensSedio, licet rarô , locum habet, fi nempe plethora
conjunda fuerit. Veficatoria vero ,r fetacea amp; fonticull in copia pituitœ
aKquid juvare poflent.
20. Potiflima fpes in Pharmaceuricis fita efl;. Sunrea vel internaquot;
vel externa. Interna vei evacuantia vel alterantia. Evacuantia pro diver-
fîtate indicationum variant. Modo enim poflunt effe vomitoria, fi fa-
burra in ventriculo hsereat, amp;exitum affedet ; modo laxantia, vel etianr
purgantia, fi prims viae cruditatibus amp; flatibus replet»; modo diaphoretics
Sfdiuretica, fi ferum quantitate peccet. Alterantia vero funt varia. Primo funt
digeftiva , quae in morbis chronicis maximè fbîent effe neceffaria, amp; à
Pradicis in dodrina de malo hjpochondriaco pnefcribuntur : qualia funr
omnia aperientia amp; inter ea martialia, hypochondriacorum amp; quorum
fanguis particulis vifeidis, acidis, aaflis abundat, folatia , atque adeo
etiam acidulaz. Quœ fingula hadenus dida quando conveniant, amp;quo-
modo fint adhibenda, impoflibile efl: hic determinate , cum affèdus hic
varias induat formas , varia complicata habeat fymptomata , amp; à diverfis
caufis oriatur. Alterantia deinde, qux-hic fere femper conveniunt, funt
nervina,carminativa, omnia fcilicet,qu® fanguinis vifciditatem corrigunt,
ei vigorem conciliant, obflrudionem nervorum impediunt, amp; fpirituS'
animales promtos amp; expeditos reddunt. Talia funt omnia fpirituofa ^
volatilia, urinofa amp; oleofà, e.g. fpir. Sal. Ammon. fimplex , vel anifat..
fuccinat. Urin. C. C. Eboris amp;r. Eflent. Caftor. Succin. Myrrh.
Croc. Aqux fpirituofx, Apopkdicx, Epileptics, Hyftencx,,Carmi-
nativxvarix variorum Audorum. Meliflquot;. Matricar. Pbleg. Lih Gonv. La-
vend. amp;c. 0!ea Stillat. Succin. Camph. amp;c. Deinde terrea amp; abforben-
tia, quxacidumabforbendo vigorem fanguini reddunt. Inter ea eminent
Cinnabarina egregia nervina, qux ratione terrearum particularum acidum
abforbent, ratione Mercurii vifciditatem dilTipant , ratione Sulphuris fui
fanguinis motum amp; calorem promovent. Huc Cinnabaris Antimonii ,
qux ferè prxflat, nativa. Vïà.Cekberr.Ludov.Piiarm.p.m.i^. Perti-
nent etiam huc Salia alcalia fixa. Huc pulveres varii Epileptici variorum..
Inter carminativa egregia funt Salia volatilia oleofa diverfx compofitionis.
Nec anodyna amp; opiata hic ex cludenda. Unde Celcb. TVedel. Opiol.p, 117. divi-
num ea vocat in paiTione hyfterica remedium. Subjiciam paucasformulas..
Çi. Aq. MeliflT. Puleg. Lavend, aa. |ij. Eflquot;. Caftor. volât. 5). Succin. 3ß.
Croc. Bij. Sirup, Cort. Citr. $vj, M. D. cochleatim. Fil, çi. Aq.
n
14 DISPUTATIO MEDICA INAUGURALIS.
MelifT Puleg.a Theriac.S.5 Tina.Caftor. s;ij. Spir. SaK Ammon.
Anif. 9/. Oi. M Macis, Succin. aa. gut. iij. Sirup. Fœnic. k M d
faepius. Aq Epil. Lang. Ceraf. nigr. aa. zijfi. Liq. C. C. fuccin. ^}{
Lff. Anod. Sn, Con. Aurant. Mi D. cochl. R.. C. C.^lt
Succm prip. Caftor. a.gfi. Cinnab. nativ. vel Antim. gr.xvj. Ol.Sucan.
Ruth.aa^gut.j. M. Pro 5.1.4.dof. Succin.prsp. Oc. cancr. praep.
Antim. Diaph. a. Cinnab. Antim. 9fi. Laud. Op. gr. ij. M. Pro 2. vel L
dof Externa funt Emplaftr.deGalb.deTacamah.cumOl.Caftor. addi-
tisttill. Ruth.Succin. Ungu.Nervin. Ol.Lumb.terr. Stil. Succin. Lavend
See. partim aodomini applicata, partim Spins dorfi inunfta.
§. 21. Reftat diœta, de qua parum dicendum habeo. Ex iis enim, qus
fupenus de rebus non naturaJibus dixi, facile patet, quomodo fint ufur-
pandï. Vitentur potiffimum vifcidi, acidi amp; duriores cibi: vinumparcif-
fimè concedendum. Vitetur etiam ira, mœftitia, vita fcdentaria. Si ma-
lum a femme vel fangume menftruo fuppreffo fit ortum', coniueium fua-
deatur. AIvus fervetur aperta.