ina'vgvrali S,
A D
(L -ü A M,nbsp;^
sole justitie illustrante
Automate Magnifici Tgt;. Renforts ^
Philofophiae Doaoris, ejufdemque Facultatis in Illuftri
Academiâ Ukrajeainâ Profeflbris Ordinarii
N E C N O N
Amplifmt Semtûs Academici confenfu, é- Nobilijfma
Facultatis JVRIDICzy£ Décrété,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifque in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privileglis
ritè ac légitimé confequendis, .
ErHditortim examim fnljicit
Trajbcti ad Rhenum,
Ex Officinâ a n c i s c i Halma, Academia:
Typographi, cId Idc xciii.
SpeBatïfJimo Grävifftm Truden-
tijßmoque FI KO-,
BUERSTED E,
Qiixftori fideliflimo , Urbis
Bredanx quondam Scabino,
Prsefidi , amp;c. ob innumera
materna in nos collata bene-
îcia , Avo fuo, filiali amore
ad rogum ufque profequen-
do , colendo, venerando.
Tfijßrtationem haue Inauguralem
Devotilïïmo animo
amp; peftorenbsp;v
Inlcribit
NICASIUS LE CLERCQ,
«AHÜor.
-ocr page 3-DISSERTATIO JURIDICA
IN AVGVRALIS
D E
iEge Rhodia, quam Romani a Rho-
idienfibus navigandi folertia , nava-
liumque commerciorum copia cele-
berrimis latam, non tantam ut juftam
«quamque probarunt, fed 8c in im-
menfa fua Pandeftarum volumina re-
tulerunt, cautum eft , navis plut
',£.quo onerata levand^ gratia , (quod aut
'enim immoderata lucrandi ipfius ma-
giftri,»aut exercitoris aviditate facillime contingere po-
teft, itaut orta tempeftateadverfus fluftuuni infultumna-
vis exurgere nequeat, fed opprimenda veniat ) mer~
cium fSm efi , omnium contrtbmione farciatur , quod pro omni-
Jnbsp;A a
-li
(: :
bus datum eft I. i.f. d. leg. %hod. »quiflimum enim , efle
ait JCtus in I. eod. commune detrimentura fieri eo-
rum J qui propter amiflas res aliorum , confecuti funt»
ut res fuas falvas habeant.
1 Gitur ex nave ob nimium onus laborante , fi Jadus
mercium faftus fuerit , amiflTarum rerum dominis nul-
la contra falvatarum dominos competit aftio , fed con-
tra navis magiftrum adione locati condudi experiri pof-
funt : fed hic magifter rurfus cum reliquis, quorum mer-
ces funt, falva:t, ex condudo, ut detrimentum pro por-
tione communicetur, agere poteft, I. z. h. t. ita demum
magiftro contra alios erit adio fi non levi, fed jufto me-
tu jaduram fecerit , alias rede interdum contnbutio ei
negari poffet ; nam pofl'et E. G. orta . non tamen latlS
gravida , tempeftate , fieri ut magifter navis ( malo ve-
tuftate detrito corruptiove ) fingat neceflTum eflTe , ut ma-
lus a navi abfcindatur , ne cum omnibus pereat : quod
ideo fingeret quia fi revera in periculo prefenti omnes ef-
fent , prteftaret malum dejicere quam una cum navi inte-
rire , Sc hoc cafu malo dejedo nihil xquius effet , quatn
ut falvati per hocce remedium ad novum malum cxte-
rumque detrimentum contribuèrent. Ut autem talibus
magiftrorum figmentis praeveniatur , priufquam iadus
mercium fiat, haud inconfultum erit, ut a magiftro com-
mune 6c ingruens periculum omnibus proponatur , iifque
ad jaduram unanimiter fuffragantibus jam poftea ut con-
tribuant rerum falvatarum domini, sequitati Sc rationi j,a-
ris convenientiflimum erit.
C A-
-ocr page 5-COntribuere jam omnes , nullo perfbnarum refpeóbu
habito , quorum intereft jaftum fieri, oportet : at
interefle illud pecuniarie tantum intelligi debet ; fi
enim viatores jadu mereium vitam fervarunt , ii ut con-
tribuant nec ratio nec œquitas fuadet : corporum enim li-
berorum nulla eft exiftimatio. /. 2. §. 2. h. t. Ipfe etiam
navis dominus pro portione ad contribuendum obligatus
eft , cum ejus interfuerit navim exonerari ut falva cflet.
Portio autem pro aeftimatione rerum, qux falvse fttnt ,
Se earum quas amifls funt prarftari folet : nec ad rem per-
tinet fi hx qua: amiffaefunt, pluris veniri poterunt; quo-
niam detrimenti non lucri fit prseftatio : fed in his rebus
quarum nomine conferendum eft, jeftimatio debet habe,
ri non quanti emptx funt fed quanti veniri pofl'unt. /. 2.
4.nbsp;.
Ja6tui etiam aequiparatur fi jafturae occafione merces alise
detedsB atque ita aquse afperfione corruptx fint : nam 8c
corruptionis nomine dominis mereium corruptarum con-
tribuendum eft , fi plus fit in damno feu corruptione ,
quam in contributione etenim fi plus fit in cohtribu-
tione quam eft in damno per afperfionem illatcf, ipfif
mercium corruptarum domini adhuc aliis , quorum res
projefts , pro rata contribuunt, I. 4. §. ult. h. t. Et ja-
élurse quoque fimile eft, fi merces quazdam in Schapham
conjeâtE fint ut navis portum facilius intraret , Sc Scha-
pha perierir. Contra vero fi Schapha cum parte mercf-
nm falva eft, navis periit, ratio haberi non debet eorum,
qui in navi perdiderunt, quia jadus intributum nave fal-
va venit. /. 4, fr. h. t.
A 2nbsp;Proitt-
-ocr page 6-s DIS ÖE R T A TIO ^ J ÜR It) IC A
Proinde nec contribuendum fi ipfa navis violentia tem^
peftatis damnum fenferit ; 1.6. h. t. Nec euam , fi pira-
te res quafdam per vim abftulerint quia res ifta commu-
nem uti itatem non concernit , fed fingulos quibus cafu
damnum illud aceidit, qui.Sc domino nocet nifi pro com-
muni liberatione pirarx unius veftons imercibus contentr
fuerint , quo cafu obtinet ratio contributioms. l. z. f. 5.
'Cafus in/.4. ä i.h.t. occurrens nobifque excutiendus hic
efl: Navis per jadum mercium aliquarum levata , polt
ea tamen perÜt, amp; merces receptae per urinatores (quo-
rum minifterium egregie admodum hifce verfibus delcnbit
Manilius /. Aftronomiae.
Illis in Ponto jucundum efl quamp;rere Ponwm,
Corpora qui mergmt mdts^ ipfumque fub antrislnbsp;\
Nerea amp; aquoraas conantw wfere njmphas
' Exportantque, maris, prlt;tdas Ö raptapofmdo
JN-J^ragia atqnc im^s ^■vidi fcTHtantHT harcnas. )
an earum refpeftu habenda ratio ejus cujus merces jagac
navis levands caufla ? Atque hoc maxime a nobis aflir-
mandum efl;, quia fufficit negotium utihter femel geftum
efleperjaftami ut exiftentes aliorum merces , heet fado
tirinatorum , oneri contributionis fubjedae fint : E con-
tra is'qui iaftum fecit, rebus fuis per urinatores receptis ,
aliis, qui naufragium poftea fecerunt, conferre non cogi-
tur ' quod eorum merces videri non poflTmt amiflae na-
vis levands caufla i aut faltem non gratia falvandorum
ïnercium,! quae jam jafta:.
' Quid? fi mercibus confervatis quidem , ied navis dete-
rior reddita , aut tempeftate adverfa tota deprefla aut de-
iefta fit. Tali in cafu nulla facienda eft coUatio. quia dif-
fimilis earum rerum caufl'a eft, qus navis gratia parentur
amp; earum pro quibus mercedem aliquis acceperit: nam u
e, g. faber incudem , aut malleum fregerit, non inoputa-
tur ei qui locaverit opus , fed fi voluntate veftorum vel
propter aliquem metum id detrimentum faftum fit , hoc
ipfum farciri oportet , i. 2. §. i. h. t. Ita amp; hoc definivit
JCtus in 5quot;. eodem ; cum inquit : a^dmiffk navis damnum
collationis confortio non farcttur per eos., qui merces fuos naufragio
bberärunt : nam hujus aquitatem tunc admitti placuit , cum ja.
Bus remedio ceteris tn communi periculo , falva navi , confulmm
eß. Ad hoc etiam facit quod,JCtus Paulus dicit. l.j. h. t.
Cum deprejfa navis aut deje£ia ejfet ; quod quifque ex ea fuum
fervafet, ß^i fervare rejpondn, tanquam ex tncendto. . ,
S Ed Navis in falvum jam fi deducatur cum reliquis re-
bus falvatis contributio tum eft facienda in qua mer-
cium pretiofarum non gravantium ( ut futit gemmae
veftimenta , annuii fimiliaquc pretio/k) domini œque aç
mercium non pretiofarum multum gravantium in Contrir
butionis calculo partes fuas praeftare debent : /. 2. §. 2. in
fine h. t. in qua porro refertur , exceptionem in contri.
buendo pati ea quae confumendi Caufla impofita forent:
quo in numero eflent cibaria : Cujus exceptionis ratio
hiçc redditur a JCto : quod fi quando cibaria in navi.
fiatione defecerint , quod quifque haberet in commune
conferret. Et quod magis eft , fi tali rerum ftatu m an»
non» caritate quis cibaria fponte in commune çonferre
nollet, alios praefentes fame femineces prsedaeque ifti in.
hiantes fine fiirto committendo cibaria ifta auferre latrari-
tique ftamacho oft^am jure objicere pofle, probare conabi-
mur. Primo quia in neceflîtate graviflima jiis illud pri-
ftinum rebus utendi, quod ante dominiorum introduélio-
nera inter homines vigebat, revivifcit, tanquam fi com-
munes
raunes tnanfiflent . quia in omnibus-legibus humanis aC
proinde 8c in lege dominü , fumma illa neceflitas videtur
excepta Nam 8c inter Theologos recepta fententia efl:,
in ta i neceflitate G quis quod ad vitam neceflarium eft
fumat aliunde, eum furtum non committere: cujus dehni-
tionisnon hxc eft caufla, quam nonnulh ad ferunt, quoa
rei Dominus ex caritatis régula rem egcnti , dare tene-
tur ^ fed quod res omnes in dominos deftinft« , cum be-
nigna quadam receptione primitivi juris videamur. Nam
fi primi divifores interrogati fuiflent quid de ea re fenti-
rent , refpondiflent cum patre Seneca , »x. c^ontr.
XXVII. Controv. IV. T^^eceßtlas , inquh , eft qm
ff» exonérât ; Necejfitai eft qm ruinis incendta ofpnmtt s iVf-
ceßtas eft Lex terf^pfgt;rù.. ^iecefttoi Jem^ue magnum human^
imbecilUtatts patrocmum omnem legem humanam fcihcet Mt
ad humanum modum faftam ) frangU. Secundo furtum
in tali neceflitate non committi ex eonbsp;5 pj
xnulatque Deus Ter. Opt. Max.
glorJam conftituiffet , ipfe homo fib, conc.hatur , K COm-
mendatur ad fe confervandum, ac ad fuum ftatum, 5c ad
ea qu« confervandafunt ejus flatus diligenda. alienatur au-
tem ab interitu iifque rebus quae interitum videantur afferre :
primumque officium eft, ut fe quis confervet m natur« fta-
tu : deinceps ut ea teneat, quae fecundum naturam fint,
pellatque contraria : ex quibus clare patet finem l^um ho-
mini dedifle ob quem conftitutus eft : fi .g.tur Deus de-
derit finem , dedit quoque media ad iftum finem ; media
ieitur ut fe confervet in naturseftatu, in navigatione an-
norix'caritate exiftente , alia non funt, quam auferre
Cibaria, atque ita aptas potius Sc intégras omnes partes
corporis, quam eas fame imminutas aut etiam pallida mor-
te detortas habere longe prxftabit.
J
GOntributione jam fa^a , reftat adhuc videndum ubi
jacba , fint. ab alio jafïi occupata ad quem .pertine-
. bunt?i Qiiod extempore nos docebit Julianus JGtu»
în /. 8. h. /. c^m inquit ; Qui levandae havis gratia.res ali-
quas projiciunc, non banc habent,'mentem , ut eas pra
derelido habeant : Quippe fi invenerint eas, ablaturos ,
amp; fi fufpicati fuerint, in quem locum ejedajunt, requi-
fituros : 'ut perin'dae fint, ac fi quis onere p/efljjs in viaca
rem abjecerit , mox cum aliis reverfurus , ut eandem au-
ferret. Ut nec fiunteorumij qui forte ,, dum jaciuntur ,
Schapha excipjujt t X^d dqmino rgftitueiijda , ut innuit
JCtus in fin. /. 2T h. t.
Manent itaque, res jaâx dominorum t ut amp; naufraga
navis, amp; tabu ac quae poft naufragium ad littus appulere ,
ut aper^iffime videre eih , ex Nova Conftitutione Frediri-
ci Imjferatoris de Statutis amp; Confuetudinibus amp;c. J^ave-
gia (jUocHnejue locorum pervenerim , Jï quo cafu contingente rupta
fuerint vel alias ad terram per venerint, tam ipfa nav^ia, quant
bona iUis intégra referventur , ad quos fpe^ahant antequam navi-
gia hujufmodt periculum , incurrijfent : fublata penitus omnium lo-
corum confuetudine quA huic adverfatur fanÜioni: nifi talia fint na-
vigia , quA piraticam exerceant pravitatem, aut fint nobis , five
Chrifiiano nomini inimica : Tranfgreffores autem hujus nofint Con.
fistmionij bonorum fuorum publicatione mubentur : fi res exege-
rit, eorum audacia juEla mandatum nofirum modis aliis compejca-
tur. Huic fanétac Conftitutioni multas duriores improbaC-
queConfuetudines, amp; leges quafdam civiles plane infultas
(ut in Hifpanias , Angha , Galha) contrariari conftat j
quas bona naufragorum ftatim, Fifco addicunt : fed non-
ççj^ra injuria eft ? nulla probabili cauifa praccedente gt;
dominium fuum alicui auferre. Ad quod haud inconcinne
Euripides Helena vgciferat:.. Surn^Nanfiam fpohare quodge.
mseflnefas Quod enm jus hakt fifcus ( verba funt Conftan-
tini^ in ahena cakmmte ut m « luBuoja apagt;s fuperadd,t
afßLnem. Infervit quoque hic vox Dionis Prufienhs^isra-
tióne 7. de'naufragio loquentis : ahßt 0 fupim m Imum
Mptmus taU ex hommum mfortunio. Haec nobis fufficwe
dentur , externis Academicis folennitatibus fatistaètura i
GU^ Palmam jam jam arripientibüs , opt^airique^tóetam
ïontingentibus impofitae funtt Intens
Honos amp; Gloria i is noftris porro aaiombus divma bene-
diftione addat Vigorem ,ut iuiprimis ejus proximique com-
modum perpetuus illarum fit. 'nbsp;^ . . „ , t
.3 .1 .1 m V' .V,Uîv 4
pQteßatem^ qiiam f arentcs m Htpem - Juos
haienty non cx gener
It
{mom BH$mmm
B
'Definitionem juris t^aturdlis in 1. i. §. 3.
{F. D. juft. amp; )mAa JCto Datum
fijftmam. ßatuimus ; ne juris naîu-^
'quot;■quot;^raltf qtiidémVmifram m iruia cadé'
^ rè -amrmAmus^quot;
a
ter
•VI
dm\f€er Geleerden en-Genereufen Heer'^'^'' ^
Rechtsgeleertheyt mert opgedragen.
Eer Heerelijk en fchoon , uitneemend*
■1.1 Yopr !Q0S:meefttien
;ifinbsp;vernuft : wie fou daar
niet om vvenfchen ?
Daar door is't dat men vaft van d'aard
teil Hemel fweeft '
En 't recht van onrecht fcheid, waar rechtsgeleert-
heyt-leeftnbsp;\ .nbsp;, ' / . ,
Voor WedüAven en Wees : een ti'Gofter feergt;gè\viss
In hoog ea bange noot, daar dan geen Helper is.
't Raakt Uw v^iCAhüsquot;: den tijd is nu geböoren,
Voor arbeyt kgt;pn- t'ontfaan ; ^eeft nu geen moed
verloerennbsp;^
Naa dat g' in Wisküijft hebt «n W^egeert getoont
Uw vlijt en Uw verilantmi eyi^^ werd ge-
kroontnbsp;-
Voorftander van het recht: ' weérd dapper van Uw afF
Het tegenfpreeke feil : fiet daar der eeren ftafF
Uw toegefchikt ten loon in vollen glans en luifter
Nu Uw'^verent qni^ nger ipfgnbsp;^^ ^^^
duiftef.
Treed toenbsp;m^yt
fall Tpaaren
Om r«chÉe ey^naar« Jiaar gpedere«-!« verkiaarenT^lt;^
Tfot fpijc^n meèiig ae«. Bfeföleed daA't RAadhu^s^
mede:^.-. ^ .- r r v r
Zijt ftuc en flfeun^ijiar y^ d^gdjn go^'zeden.
Soo fal Uw toff en naam voor eeuwigh altijt leeven
Schqpn ;t lichaani qm ^^ft^ geen^^t/aj^w
Jn Genuitmm fraterni amoris
indicium bac j^^uit
ri^asïfit^niüsr le Clercqi
lELb liol 5i.v : iiijnw ifi^Möd? Sèï'hiljof: Stud»
bififi'L acv {ïn f n^m luA^ ■» -'^.v'
V/U rij 3uiv wU
3r!00-.J
TVfi vU n^vnbsp;b-ffl^ ^^^^ ^^^ r^hnLfhooY
a
-V
-ocr page 15-EdiidlMhitttUic^ trihuis Una nau-
quot;^co
W'nbsp;• • fnbsp;- —■
Zt merfas merces reddere cuique
Tjegas.
Bic te hellatorp^^at t htuffue' i^pndosy
Oppojttum fima dpnL
ricit iol LE C%i^ C§^^i'aTadferfe coronas
Militis ac noftri cingte fronde caput.
Kovit enim quid jura finunt , quidfafqtte nefaf-
wm
deçretajaprm jitrja gt;Joßragt; -fetunt.
Illius hoc opus eß, his eß verfatus m armis,
Suh talivellem helià movere duce.
-- !
Pp-ge, cut tot^ dona^dedit {ofe/que Minerpa J^
Exmii generis ^ fioff til de'(mffuè:Jui7
Fcrge tuos fuper are hoßes ßc funer a vtnces,
Vivet amp; aternm poß tua fata decus.
-VîV.înbsp;lAû Vvxl Sic învjtà-Miitèhrà cecîh^^ '
'w:^ C R O Y Z É:
,
6 ^---