DISPUTATIO JURIDICA
li^AVGVRAL I S
Q V A M
FA VENTE DEO TER. O P T. MAX.
AuBoritate Magnifici D.Reêforis,
M. D. Praxeos amp; Inftitut. Medicince Profefforis Ordinarii,
N E c N o N
Amplijfmi Senatûs Academici confenfu, MobiliJftm1que
Facultatis JVRIDICiy£ Décrété,
.nbsp;PRO'GRADUDOCtORATUS .
Summifque in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privilegiis
ritè ac légitimé confequendis,
Eruditorum examini fubjicit ^
ARNOLDUS ab IDSINGA. Harl. Fris.
Ad dtem 27. April hora loçoque folitis.
m,
Ex Ofiicina Francisci Halma, Academiîc
Typographi, cb bc xci.
oAm^Uffimis , Spe^^atiffimis GravJ/jf/m^ue
VIRtS ac DO MI HI S
Indhiduo Germans Fratermtatis vinculo '
ConjunBïffmts,
D. SACONI ab IDSINGA, NobilifTimi in Frifia
Collegii Maritimi Gonfilario , ejufdemque Fifci.
Patrono GrayifÏimo, ad Collegium oftovirorum
Frifi^ fupremum delegato, Patruo fuo, omni
honoye atque reverentia in perpetuum colendó,
D. MATt'h^O ab IDSINGA, Nobiliffimi re-
r«m maritimarum Collegii Hollandis Borealis
Confiliario dignifïïmo, judicio Territorii Barra-
deel a Secretis vigilantifïimo, Parenti fuo, omni
débita filiali obe^ientia venerando. -
D. HERMANNO ab IDSINGA, Suprem^E Fri-
fiorum curi^ Senatori Gravifïïmo, Spedatiffimo
Patruo fuo, omni obfèquio atque refpedu fèm-
per reverendo, honorando.
Hanc gifput atlonem Inauguralem
humiliter ^
-D. D. D.
ARNOLDUS AB^ IDSINGjfc
Onfcripturus pro gradu doamp;o-
ratus diprtationem aliquant,
mihi fe praluit materia in
fronte hujus difputationis me-
morata ^ cujus expUcationem
--{quam hrevißme quantumhu-
jus materia utilitas permittet pro viribus propo-
L.B, noninjucundamfore fpero : ideoque
7wn ahs re erit antequam ulterius progrediamur
ohter de origine varia vacis fignificationè
loqui exemplo Imperatoris noflri Jußiniani ,
{quod nos imitari fas eß) qui Juris legumque
vetußarum interpretationem faBurus, iis qui
huic aqui Ionique arti operam daturi effent ,
p^iufquam pergeret , notum fecit unde nomen
Juris defcendat, 1. i. i. D. de juftit. amp;
Jur.
A a
DISPÜ.
-ocr page 4-THESIS I.
lUoJ pertinet ad compofitioncm vocis
unicuique fatis perfuafum, uti cre-
do , erit, verbum tranfigendi habere
originera fuam , a vocabulo prjepoliti-
vo trans, quod idem eft ac ultra , uti
videre eft quod Hor at. lib. i. epiß, z.
Cäsium non animum mutant , qui
tranfmare cufrunt, amp; verboago, amp; va-
rias apud bon« notae auâores re-
cîpit fignificationes, legimus enim tranfigere vitam , pro tra-
hcre vel pefagere , ita a Saluftio ufurpatur in prœcem. Catilirr.
ubi non inelegantur dicit, quod muiti mo'rtales dediti ventri
atque fomno , indofti incultique vitam veluti peregrinantes
tranfigunt : fed quod propius ad noftram accedat materiam j
Tranftftio fumitur late vel firidle, late pro cujufvis negotii de-
finitione, compofitione, feu pro quolibet aäu , quo res ali-
qua detewriinatur, ita nobis occurrit, in l. 229. ^ feq, de verb,
ßgn, ubi JCt. Paulus, tranfaüa fiamque int elligere debemm non
jolnm qtiibm co»troverßa fuit, fed etiam qmßne eontroverfia ßnt
pojfefa , ut funt judicio terminata , tranfaftione compofita ,
longioris temporis filentio finita. Striae vero fignificat Jifem ,
vel rem dubiara fopire', pecuoiaque ab adverfario receptaaftio-
nem fibi competentem remittere , /. i- D- h. tit. quo fenfu
Tranfaäio refle definitur, Paöio five padum non gratuiium,
«de re dubia vel lite incerta , aliquo dato, retento, yel promif-
hà.
-ocr page 5-I N^A U G U RTA' L i S.
Admodüm variè dodores inter fe difputant'. ad quodnam
g nus, Tranfaélio uti fpecies fit referenda : funt qui eam re-
Vnbsp;innominatos, dicentes quod fit ■ convetv
tiohabens caufam , nempe dationem vel faftum ,' uti do tibi
^rtam pccunis furnmam , ut a lite defiftas : ex his funt
^Vefimb, exfuis Par. ad h.t. Cujac. Sunt praeterea qui fufl:inetit
quod fit contractus nominatus , quia certum amp; definitum hi-
bet nomen , quales dici contraftus nominatos nulla dubitau
no eft. L 7. in frinc. rir feq. D. de paßis. item propter. /. 7.
C.äe htscfu^ z-i met. cauf. amp; /. ,7. c. de fide inflrum. 'Ubi
tranfadio expreife vocatur contradus , interque notuinatos re--
cenletuf , de his quae ad ea refpondenda funt, poteft videpi
ClariOimus Huberus itgt; Fra/ecJ. ad h. tit. mjfetab. alUqut
Nos vero genus Tranfadionis diximus iti definitione duta,
PaUum Ut autem intelligatur quod hoe 'fit, res paulo altiu»
regtenda crit : ante omnia igitur tiotum cft , .padum,
latè mfT ' ^oquot;ventionem, idem eife, atquiE omnia squè
vocib'^s habenrär^^^'r?quot;'quot;'^ T^
a 1 n A. -Jnbsp;^ P^^fiquot;quot;'?- quot;verb. l. 5. d.'poUicit: l. u
%.%.D.depaa m generali amp; fpeciali fenfa in libris^ris fumii
generaliter padum defimtur quod fit duorum pluriumve in
idem placitum confenfus. l.nbsp;depa6i. atque tune omneS
^ qualefcunque fint contradus, norainatos, innominatos^ cömple-
ditur. iji.p.prtyfoe. Quo loco JCt. Paulus contradum fo-
cietatis nominat padum conventura , eodem modó nobis oc-
currit , in 1. Influt. de VfufruB. item §. 4. de fervit. rußic^
dicuntur conftitui padionibus amp; ftipulationibuss
tóidem per padiones necelamp;rio 'intelligendi funt quilibft jiiri»
gennum contradus idonei amp; habiles ad jus aliquo4inBre con-!
itituendum, iifque locis utuntur JCt. verbo generali nempe padov;
pro fpeciali, contradu.nbsp;..1 . i
A 5
Padtm
-ocr page 6-IV.
Paâutn vero'fpecialitcr amp;Doâoribus fumitur pro hujufmodi
conventione quae-caret nonsine amp; caufa Lj.^.i. amp; leg. D.de
foBis, atque tak padum dicitur nudum. /. 7. §. 4. eod. tit.
.amp; eft plerumquegratuitum, velfi gratuitum non fit, dumts-
quot; men refpeétu litis non fit conceptum, /. r. C. de pa5l. l. 6. D. de
±is mi notant, infam. l. i. D. de tranfaEl. amp; eo fenfuopponitur
lt;ontraaui tam nominato quam innommato. Nommatus con-
-tradus. dicitur uti ftatim diximus, qui propter ufum frequen-
tem -in certum atque fpeciale tranfiit nomen , uti emptio
veiiditio, locatio conduftio focietas, cïtenque fimiles con-
tradus. /. 7. J). dl paEl. 'innominatus vero contradus eft qui
iquidem caret nomine certo amp; fpecifico, fed loco ejus caufara
aliquam habet, nempe dationem velfadum ab una parte iropletum
l.n. §.z. d.tit.
, Hifce brevitèr expofitis, facile unus qùifque videbit horum
omnium difFerentias à' transfaftione. i. enim differt a pa-
dro, iioc enim plerumque uti jam monuimus eft gratuitum,
atque ex liberalitate proficifcitur, tranfadio vero femper fit fub
pretio a. tranfadio non eft nifi de rebus dubiis, padum vero
xegulariter de re certa amp; liquida : hinc dicitur. quod de re vel
lite finita tranfigere non liceat/. 7. pr.D. h. tit. at pacifci de hu-
jiifmodi rebus quidem licet. /. 7. §,15. D. dt paB. a contradi*
bus, prsefcrtimab innominato differtin hifce quod ex contradu
innomin«o oriatur aftio prœfcriptis verbis I.-]. d. tit. Tran-
fadio verohullam parit adionem fed tantum exceptionem./. 28.
C, htc tit. itemveluti innominatus contradus initium capita da-
tione vel fado. l.f. §.1. D.depaB. ita Tranfadionis vis, con-
fiftit tantum in conventione , uti emptionis yenditionis qu®
perftda'dicitur fimul'atque de pretio convenit, caetera vero
pertinent ad implendum contraB. §. 5. iff. de empt. v:ndit. plu-
res differentias habet W'Jfenb^ ad, t. tit. quas brevitatis ergo prae-
tcrmittam.
I N. A U G^ ü R/Ä Ecias. ' f
- V wrnbsp;^
ft^f nnbsp;diâa funt^nobis,.iUtiJlopihor'v c©«-
«ac quïnam fit materia Tranfadionum, nempe res incert^,
S.ll!'quot;' .nbsp;î'g'tu'-. vd effe poteft, âuc
altem metu.tur. /. i A h. th. dico vel. effe poteft,- nam Ii-,
t^mmotam effe neceffe non eft. l.^z. C. h. «V. plerumqueeningt;
Iranfaaionibus ntuntur ante.judicium vel antequam âd .judi-
cem eant,. ut .porius. rem. amicabilc compofitione terminent ü
quam htigando mukös faciant .fumptus,, quod fspe maen»
fufcitat od.a atque incimicitias, ipfeque judex ad id hortari
amp; mter partes concordiam fuadere folet, idque etiam pertinere
dicitur ad officium bon.judicis. /. 7. c. de fenc. Ex eo quod
porro diximus, de re mcerta, fequitur. quod de re judicata
vel de hte qus.per fententiam.judicis finem accepit, Tranfadiw
non valeat. /. 1. w.,fubftantiâ.enim Tranfàaionis, nem-
pe mcertitudo rei déficiente. quoniam. fentetitia rem -liquiv
dam amp; certiffimam aeddit. /. 207, de Reg. Jur. hoc^vero dk
cimus de hujufmodi fententia, qus lapfu temporis vel alia
cSnbsp;refcindi non potèft. /. zj. §. uD d,
, Quod attlnet ad ^etlum!nbsp;didi^ltis p^lHcJe If!
quere puto, non fufficere ad Tranfa^ionem rem SffeTbiat
vel litem mcertam, fed oportet ut eo nomine etianf aliquid
detur, promittatur, aut retinetur, fine quo Tranfaftio nul-
lius momenti eft. L 38. C. k tit. nam fi reus totum quod de^
betur , aut quod petitur, adoridet, tunc nihilo retentoi folu-
110 ent, e contra, fi aâor nihil pro remiffione aftionis fibl
CDinpetewis.accipiat, nihilo hoc nomine dato velpromiffo,do-
natio , non Tranfaftio erit. .
ttaec fufficient ad fummariam definitionis e^plicationemj'vF-
deamus nunc de perfonis quae tranfigere poffunt: de his ^tènet
haecreguU, quod omnes tranfigere poffunt qui ^'pacifci vel
contrahere , amp; quoniam Tranfa'dio eft ex conventione atque
confendi, hinc fequitur'ebs qui nulluni habent intelleäum vel
animijudicium tranfigere non pofle, qualesfuntfuriofi, mente
opti, amp; infantes, /. i. §. 12. de oblig. amp; aäionib. §. g. ^ p.
inf. de i»milib.quot;ßiptil. pupillus vero , infantia major, licet fe*
ipfum civiliter obligate non poteft, /. 45. D. de oblig. ^aBio».
quominus tamen conditionem fuam , fine audoritate tutoris
trnnfigendo meliorem faciat, nihil obftat, arg. /. a8. D. de pa-
Qis, Princ.ifif.de auHorit. tutor.
I X.
De minore vero res paulo aliter concipienda eft, amp; triplex
in ejus obligatione eft confideratio. t. minor habens curato-
rem, contrahit fine ejus audoritate, ex hujufmodi contradu
non tantum naturaliter, uti de pupillo diximus, fed etiam ci-
viliter obligatur. /. 45. D. de obligat. amp; aElto». l. loi. D. de
verbor. oblig. quoniam vero finis obligationis plerumque tendit
ad alienationem quae curatorem habenti eft interdiöa, /. 3. c.
de in integ. refiit. hinc eft quod ad iftam legem djcitur contra-
aum minoris cum efFedu alienationis propter curam praefentem
uon .eflè fer.vandu^n, j. vero ut minor cum efFeftu pacifcatur,
opus eft tutoris auéloritate, amp; tum alienatip procedit cum de-
creto magiftratus. l. 4. C.. deprM min. Denique j, mi-
nor cofifrahit qui non habet Curatorern, qtiem olim ihviti ac-
cipere non cogebantur z. i»f de Curat, ejus contradus
âeque valet aç fi a majore eflet initus, exceptoremedio reftitu-
tionis in integrum quod his conceditur fi intra legirimum tem-
pus probaverint fe laefos efle. h 5. C. dein integ. reßit. amp; tot. tit.
CSMverf. TranfaB. Quod etiam iis qui interveniente curatore
Ml funt non denegatur. /. 4. C. ft tat. vel curat, interv. Quae
de qbligatione harum perfonarum ingenere dixi referenda funt
ad hanc fubjedlara materiam.
Hi omnès pracdißi tranfigunt proprio nomine, funtetiam qui
lioc ftciuot alieno , ex his funt i. tutores amp; curatores, quibus
jdc rébus pupillaribus amp; minorum tranfigere peymittirur ubi
tnbsp;^ plurîmutn dubitatur , ouapropter
«b ciubmm incertumque litis cxitum cxpëblit aliqui'd sccipcre
«rti, quam de toto periditari /. 56. §. 4. de Fmil. l. 4rî.
S- de ado-.iniflr. tut, Prïterea pater tranfigit de rebus filii
quem jn poteftate habet. /. 10. D. R. tit. de bonis vero filii
emanopati quatenus eft loco extraneï, jus tranfigendi fine ejus
conlenfu , patn non competit. /. 27. §. 4. D. de paB. l. 25.
C. eoU, vel nifi pater qui habet legitimam liberorum émancipa-
torum tutdam, hoc faciat jure communi ut reliqui tutores amp;
curatores /. 10. h. tit. quod fi filiusin poteftate fit, tuncfe-
cutidum difcnmen peculiorum hoc jus mutatur , nam in pe-
cul.o_caftrenfi amp; quafi caftrenfi pater nihil juris habet, fedibfe
tlmsfamihas m hifce pro pâtre habetur. l. z. D. cd. Se. macedo».
t, ult. C. de inftr. tefiam. è contra in peculio profeâitio filius-
familias nihil habet, ideoque de co pater pro lubitu uti de rc
propria difponit. §. i. inf. per quos perf cuiq. acquir. Vel déni-
que peculmm efl adventitium , amp; de hoc patri conceditur
i ranfadio, quando caufa admodum anceps fit, amp; fi liberi ju-
«s fmt £ctatis, confenfum eorum adhibeat. i fin. §. 5. e^ 4,
fiâtnbsp;nec odio liberorum velperdendi animo hoc
-Denique jus tranfigendi conJeditur etiam Procuratori, quî
cft vel generalis vel fpeciahs. /.58. amp; feq^. de procur. hic nun-
fliiam live fit ad Ijtem vçl ad negotia datus, fine fpeciali do-
mini raandato tranfigit. /. 7. C. h. t. 1.15. D. de paB. L17. §.
3- -D. dejurejur. nifi fit Procurator in rem fuam. l. 13. D. de
faa. Cui omnia fere ac vero domino licent l. 55. D. de Procu-
amp; magis videtur tranfigere de re propria quam aliéna, l. 4.
• 9- c. de Procur. De Procuratore verogenerali, five cui tota
Donoruni omnium adminiftratio eft conceffa multum inter do-
aores difputatur , an fufficiat ad Tranfadionem fi fimpliciter
tantum lu Jatus , vel an opus fit adjedione vocis cum libera :
^ui pnorem fententiam defendunt, utuntur argumento. l. 29.
I. dt mvathn. ubi procuratori fimpliciter omnium bonorum
Bnbsp;per-
-ocr page 10-DISPUTATIO JURIDICA
permittitur novatio , eodem modo uti tutori, fi nempe domr-
no vel pupille evidenter expediat : poteft etiam deferre jufju-
randum. l. 17. §. 3« D. de jurejur. quod fpeciem Tranfadio-
nis continet. /. 2. eod. tit. Prasterea rede exigit amp; fclvit debi-
tum. /. 34. §.5. D: de folut.nbsp;eod. tit. Ex hifce legibus
firapliciter. loquentibus probare conantur , verba cum libera
abundare atque fuperflua eflè : Casteri vero moventur propter
leges expreffas uti eft /. 58. 60. 6}. deprocur. 1. 9. §.4. de ac-
quit-. rer. domin. in hifce Conciliandis admodum foiliciti
non errimus, fed poteft videri finn. tra£i. ad tit. de tranfaEk^
Adminiüratores civitatis. fyndici, Redores Collegiorum, amp; fi
qui funt fimiles, tranfigere poftunt fuper rebus iis commiflïs,
quatenus jus liquidum non remittant , nec ambitiofe hoe fa-
ciant, id eft, in gratiam alicuj.us contra atilitatem municipiigt;
l.iz. C. de tranfa.
Inflituti noftri ratio poftulat ut Jam breviter videamus ds
quibus rebus tranfadio non procedit; amp; dicendum de quibuf-
dam prohiberi indiftinde, do aliis vero nifi fiat certo fub modc%
€x his de quibus prohibetur fub modo efl:. i. Tranfadio de con-
troverfiis, teftamentovel codicillis oriundis, de iis etenim fpe-
cialiter cautum eft. ut nifi infpedis teftamenti vel Codicillo-
Tum tabulis Tranfadio non valeat. I. 6. D. h„ t. ratio hûjus
conftitutionis efle videtur, ne heredes fpe tranfigendi, tabu-
las (ex quibus Veritas cognofci debet I. i. §. i. quemad. inß^
(tper-. ) dolo malo fupp.iimant odio amp; praejudicio legatarioruia
amp; fideicommiflfariorum, tum etiam quod per hujufmodi Traa-
fadiones fupremae voluntates facile circumvenirentur, quas pu-
blice expedit habere exitum. /. 5. D. de tefl. quemad aper. Ubi
vero nulls exftant tabulas uti in tcftameato nuncipativo (faJ.
îem ab initio j teftes quantum fieri poteft examinandi funt Bachw.
Bifp. 7. tL t. Cit. F. atque adsoTieceflâria eft iHa folennitasitv
fpiciendi, ut ne quidem renunciatio jurataj. illorum in quorum
gratiara haec lex potiffimum eft introduda , ad Tranfadionem
Êrmaa^ jure Civili valeat. L, $. C. d, II, L.^ C. de paß.
ÏO
teftatorisvel de difpofirione teftamenti aii-
unde cdofti jlnt tranfigentes, nulla caufa refcindendi quod tran-
iactum elt efle videtur , quoniam leges citatae requirunt infpc-
«lonem ne voluntas teftatoris vel tenor tabularum ignoretur.
6. d. h.ttt.l. I. D.quemadm.tefi.afermnt. §. i.
^sterea proliibita eft tranfaftio fuper alimeniis tefiamento
reliétis , nifi audoritate vel praetoris decreto accedente /. 8.
from. D. h. tit. Qüx interdiöio ad Codicillos mortifque cau-
la donationes ex oratione Divi Marci pertinet. d. I. z. Quid
fub nomine ahmentorum continetur , nos docet Jurife Tavo-
lenus. /. 6. de Alimenet liboriis legat. ubi dicit alimentis Icgatis
cibaria veftitus, amp; habitatiodebibitur, quia fine his ali corpus
non poteft, idemque eft ac fi vidus, eflet legatus./.zj.foi/.r/*.
Quo verba omnia continentur quae ad vivendum homini funt'
nec€ffana, amp; quibus tuendi curandique corporis noftri gratia
mimur. l.^l.cum.l.feq.deverbor.ftgmfic. Hifce vero opponat
nTr^'v^;nbsp;^ '5- ^«f Ubi habetur eum , qui
qufl vfftinbsp;vederi tranfigifl-e de habitatione ne-
ahmentis teftamento vel alia quavis fuprema defunfti voluntate
reliftis, de iis nempe quorum dies nondum ceflit, hoc eft de
quibus adio cum efFedu adhuc moveri non poteft. /. 8. priorü
h.t.fmB.tit.D. quando dies leg. ced. de iftis enim qux jam prs-
tenta funt , amp; qua peti poffunt fine fcientia prstoris refle
tJ-anfigitur. /. 8. C. de trmfaÜ. Ratio differentia in eo conflat,
ne IS CUI ex hberahtate teftatoris ita profpeSum erat, ut femper
aiimentarms habeat unde fe exhibere atque tolerare poffet ,
ir-niigendo conditionem fuam deteriorem faceret, uti faepe iis
evenire folet, qui modica prsfenti pecunis fumma contenn'
Tnt'nbsp;veroefurientes. nimi® fuï faciütatispcenam
dant. i'^ pmcD.h.tit. atque ita pia ifta teftatoris intentio-
B znbsp;ne
-ocr page 12-ïînbsp;DISPUTATIO JURIDICÄ
ne unquam alimentarius egeat eluderetur : hanc rationem prsc-
teritis alimentis non convenire facile unufquifque videbit, de
iftiseteniro non dependet hominis vita : amp; licet alimentarius de
fuo fatis abundeque habeat unde vivat , idem tamen fieri vult.
/. 8. §. 7. h. tit. Partim propter favorera ultimaî voluntatis
l.^.detefiam.quomoà.aper.. Partim etiam propter utilitatem ejus
cui reliâa funt, fipe enim homines de lacultatibus fuisaroplius
fperant, quam in his revera eft prxterea quoniam multae funt
humans fortes amp; cafus, quibus homines facultatibus labi atque
ad incitas redigi poflunt , de quibus teftator forte etiam cogi-
lavit : Ne vero id quod ob favorem amp; utilitatem alimentario-
rum introduâum eft, in eorum ôdium verteretur, permittitur
iis inconfulto prastore îranfigere, quoties conditionem fuam eo-
meliorem reddant. /. 8. §. (5. é* Mm. D. b. t. Quominus tamen
fuper bis omnibus, m, amp; de iis in Thef. prazc. aiemoratis »
BCgledis eorum requifitis, gratis quis pacifcatur, amp; juri fuo
fenunciet , nulla obftat lex nec ratio , qux omnes fpecialiter
loquuntur de tranfaöione : Hue etiam obiter referri poteft
Tranfadio in caufa matrimoniali, de qua DD. fuftinent tranfigi
poffe , quoties intervenit ad confirmandum non ad diflîblven-
dum matrimonium , ne fit in poteftate privatorum voluntate
propria atque arbitrio conjugia dißblvere. C. ß». x. dt
Diximus de quibus negotiis fecundum quid prohibeatup
tranfaflio : videamus nunc ea de quibus fimpliciter ncgatur veî
conceditur j horum differentia nobis occurrit in I. 1%. C. de
tranfaB. Verba hujus legis hie funt, Tranfigere velpaeifiide cri-
piine capitali, excepta adult er to prohibit um nan efi , in aliis vero
pttblicis crtminibus , qaa fanguinis pœnam non ingerunt, tranßgere
»on licett citra falß accufationem. Qua lege patet criminum du-
plex efle genus, unum capitale, alterum non capitale, crimen-
capitale variaa in jure fumitur, 1. pro quavis Isfioneaeftimatio-
3ii5. L lol. de verb, fignif. Quas aceidit relegatis.
txtmrA cognit. unde dicitur relegatio pœna capitalis. /. iz. 4»
D.âeaccttfat. z. Quod reo mortem naturalem vel civilem ir-
rogat, hoe eft qua caput ex civitatéexiraîtur.7rî. D'^depàflk,
jndis. Uti deportatione, §,z.ix^.deeapit.dimin. 5. Denique
ftriâe ponitur pro hujuûnodi crimine cujus pœna èft ultimum
fupplicium quo alicui vita naturalis adimitur /. 2. D. de pams.
^itque ea fignificatiorie fumitiir, ladiS. Li^. quE permittit
tranfadionem fuper crimitiibus pœnam fanguinisüngerentibus,
•de caeteris vero prohiber ; licet haec conftitutio primo intuitu
-videatur adverfari utilitati publicaef, qus omnino homines fee»
leratos atque nocentes opprimi vult. L fr. z. D.,Ad legert*
Aqmkm Imperator vero quafi commiferatione motus, cenluit
nihil effe magis humanius , quam qui formidine pœnas, ad-
verfarium corrumpendo; vitam amp; fanguinem fuum quovis
modo redemptum vdit, l.i. JXdebon. eBr.qniaut.fent. Verum-
cum pada privatorum juri publico derogate non poffmt.
D. de paBh , nec hujufmodi ftridi juris conventionis vim eflê
eam ut crimen penitus tollat, vel quafi nemirn poftea ilium faci-
noris accufandi jus effet, contrarium habetur, m /. enim 5. C.
eauf.ferv.lihert.accip. Ibi fervus qui raptum virginis padione
tranfmiffum în publicum detulit, libertate donatur. Imo ipfi-
magiltratos jufta atque légitima prsefumptione moti , ex où
ficioin crimen mquirere reumque punirepoffunt. 1.13. D. oŒc^
prafid. Nov. izS-Cap. zi^
Quarc vero adulterium in dida I. excipîatur non ommum
«adem eft fententia, quas non recenfebimus, fed optima eo«;^
rum videtur efle ratio qui putant eo tranfâdjonem de adukerio
cffe prohibitam, quoniam non poteft fieri, nifi de novo corn-
mitteretur aliqua turpitudo, nampoftquam accufatio Adulterii;
Rantum conceffa fit vire, patri, conjundifque perfonis l. 30..
C. ad leg. de adulu Videretur prae fe ferre fpeciem aliquam lo-
nocimi, fi nempe aliquis ex iftis perfonis pecuniam acciperec
po ftupro atque adulterio uxoris j quod alii vero fuftinent
adulterium tum temporis non fullïe judicium capitale , ipf»..
18. Contrarium ftatuere videtur, iteml.% C. ad leg. Julia}»:
de ad/ilter.nbsp;' B- jnbsp;Sequitur
. Sequitur In difta /. i8. in aliis autem publicis criminibus qu«
fanguinispoenam non ingerunt , tranfigere non licet, citra falfi
accufationem. Cujus legis fenfum breviter hoc difticho de-
fcripfit Accurfius.
Sanguinis in poenis, nifi maschustranfigit omnis, in reliquis
nulli liceat, nifi crimine falfi.
Ultima hujus legis verba magnam interdodores feceruntcon-
troverfiam, funt qui difputant verbum citra heic fumi pro ex-
ceptione, ut, eodem nempe modo uti adulteriumexcipitur de
Criminibus Capitalibus, ita accufatio falfi excipiatur de Crimi-
nibus non Capitalibus, arg, l. 7, C. ad legem Cornel, de falf.
Casteri vero verius ftatuunt, citra, heic poni pro fine vel abfque,
€0 fenfu , ut is qui tranfigit de crimine non capitali incidet in
crimen falfi, quae fententia multo probabilior efl;, tam propter
corundem aufliorum leges , in quibus pari fenfu fumitur vox
citra. l. 19. C. frocur. l. 24. C. de rei vind. innumerifqué aliis,
tam propter legem uit. D. pravaritat., ubi dicitur, quod in
omnibus caufis, prxterquam in fanguine, qui delatorem fuura
corrupit, ex SCt. pro vido habetur : Priterea nulla probabi-
lis hujus èxceptionis, ab excipientibus profertur ratio.
Videamus nurtc obiter de vi Tranfadionis amp; efFedu , atque
€a propter bonum publicum amp; ut litium fit finis, l. 10. C.
h. t. dicitur habere eandem vim cum re judicata /. 20. C.h.tit.
neque fub fpecie novorum inftrumentorum poftea repertorum re
tradatur. /. 1.1. de re judic. l. 19. C. hoe tit. nifi ex falfis in-
ftrumentis, licet jurata, /. 42. C.deTranfrB. propter Isfio-
fiem vero nunquam major reftituitur. /. 25. C. h. t. Ex eo
quod Tranfadio fit ftridi juris, fequitur eam non prsjudi-
care aliis nec extendi ad res de quibus nihil eft didum. l.^.
!. ^ 2. Z). h. tit. Quoniam vero Tranfadio nihil aliud eft
quam padum amp; ex paao non dari adionem conftat. /. 28. C.
b. t. l. 7, §. I. 4- D. de paBis. neque adioneni competen-
tem per padum ipfo jure tolli, ideo ra oris eratadjicere ftipula-
tionem
H
• L t
tronem Aquilianam amp; acceptilationem. l.t. §. i^.D.h.f, Prgg-
terea adjîccbatur aHquando ftipuUtip psnalis, ut C forte quis
non fïet.'paflis pœna, exftipù àtù pêti poffit^ j^lura heic forent
traâanda, fed propter temporis penuriam hanc diflertatiumcu-
lim finire atque tranfgere cogor. t
• i JL
r-rHrF—r-.n quot;I.,
L
accrefcenâi fertînet ad venStorem
^ui hAredes etîam ignorantes.^ h^edk^
tem phi ej[e delatam :i~ trmfmitmni
cam.
rr , ^^ A
Confuemdo parem mm cum lege hdet.
IV.^
TîîmfrSC. 'läacedoniam remnîkre non
poteß.