'5.

DISPUTATIO JURIDICA
INAVGVRJL IS,

d e

COMMODATO.

Q^V A M

Fanente deo ter opt. max.

AuBoritate Magnifici Tgt;. Re à or is,

JACOBI VALLAN,

M. D. Praxeos 8c Inftitut. Medicinas Profeflbris Ordinarii,
NEC NON
AmpUßmi Senatûs Academici confenfu , Nobilißmtqtie
Facultatii JVRIDIC^ Decreiê,
PRO GRADUDOCTORATUS
Summifque in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privilegiis
ritè ac légitimé confequendis,
^nbsp;Eruditorum examini fuhjicit,

CORNELIUS van OOSTEE,Goesa.Zelandüs.

Ad diem 9. Junii hora locoque folitis.

Trajecti ad Rhenum,

Ex OfEcina Francisci H a l m a , Academia:
Typographi, cb bc xci.

tAmflipmis, Gra^ißimis, Speäatijftmifqm

V I R I S,

D. D. ADOLPHO van OOSTEE, Med. Doar.
apud Goefanos verfatiflimo , ejufdemque civitatis Archia-
tro, amp; Camerx pupillari Prsfefto fideliffimo, Patmo fuo
ac tutori, omni honore profequendo parentis loco ve-
nerando.

D.D. ADRIANO EVESRDIJK,J. U. D. urbis
GoefanseScabino, amp; nomine llluft. D. D. Ordinum Zelan-
dixquœftoridigniiïimo, Avunculo ac tutori fuo , omni re-
verentia colendo.

D.D. JOHANNI WESTERWIJK, J.U.D. civi-
tatisGoefanxSecretario fideliffimo. Patruo fuo honorando.

D.D. ADRJANO van WISSEKERCKE , J. U. D.
Patruo dile£tiffimo.

D. D. MATHEO EVERS DIJK, A-unculo fuo per-
quam charo.

D. D. GASPARO RONTVIS, M^ Dod.expertif-
fimo , urbis Goefanx Scabino Speâatiffimo: ejufdemque
civitatis PoUatro. Avunculo venerandcu

u T e T

D.D. NICOLAO EVERSDIJK, J.U.D. diftîE
civitatis, Confuli graviffimo , ac variis ejufdem urbis mu«
nenbus amp; funétionibus perilluftri, Avunculo fuo magno,
quam plurimum adamando.

D.D. NICOLAO BL ANC ARDO, Phil. amp; Med.
Dod. llluftr. Ord. Zelandix quondam Hiftorico, nunc ve-
ro in AlmaAcademiaFranekeranaHiftorix Griecx, Litte-
raturaeque ProfefTori ordinario, ac olim Naflaviae Principis
Ephoro, Avunculo magno, reverendo.

Ham Dißgt;utationem InaugmaUm
D. D. D.

CORNEUUS VAN OOSTEE, Aamp;Rcfp.

DISPUTATIO JURIDICA

^ ^AVGV RALIS,

COMMODATO.

Thesis I.

Ommodatutn à commodando di-
ftumeft, ipfaque vox 6c verbum
commodati Sc commodandi vel à
commodo derivatur, quafi ad fi^w-
modum utentis datum , vel ut fe-
1 ftm vult à modo, ut commodatum
fit quafi. cum modo datum j id eft,
.nbsp;^ prœfcripto fine amp; modo utendi. Sed

ut plures pafTim injure occurrentes fignificationes prx-
tereanius, commodare proprie dénotât aliquamrem ad
Ipecialem quendam ufum concedere. Secundum gloff.
in cap. unico decommodato: atque in eo fenfu vox com-
modati tripliciter fumitur, i. pro ipfo contradu com-
modati §. 2. injlit. quih. mod. re contrah. oblig. 2. Pro
re commodata, ut cum dicimus, commodatum datur
reftituendumamp;c. / 3. § 3./. ^.pr.nbsp;h. t. 3.Pro

obligatione five aftione qux ex commodato oritur, ut
'^'^rubr. ff,h.t. Introduftum autem eft commodatum,
ut mutuis officiis alii alios adjuvent amp; communicato
rerum ufu , omnibus vitsc neceffitatibus in civili focie-
tate lubveniatur Wefemb. nec ab hac opinione abhorre-
re videtur Qicero , alibi dicens , dando amp; accipiendo,

A 2nbsp;mu-

mutuandifque facultatibus commodandis nulla re ege-
remus. At priufquam in contractu hoc explicando pro-
grediamur, definitionem commodati prcemittemus
quatenus in prima fignificatione dénotât contraftum.

I L

Commodatum efl contraBus nommâttis ^ J.G. bona
ßdei J re con flans j quo res aliqua vel fpecie s gratis
alicui utenda datur ad certum temptis @ modum ^ ea
lege j nt eadem res in fpecie reßituatur. l. 3. ^.ßnali
ß. commod. /. i7.§. 3. eod. ad hujus contractus naturam
bene intelligendam, fingula hujus definitionis verba pro
viribus noftris executiemus.

I I I.

Commodatum contraftum efie confiât ex l. i'^.ff. de
i?. J. ® /. 5. §. 2. iT commod. ^ §.2. inß. quib. mod.re
contrahit, oblig. five quod natura fua aftionem ad agen-
dum efiicacem pariat j patet ex tot.tit.ff.de commod.
quod vero fit contraftus nominatus, patet inde, quod
habeat proprium nomen, /. 7. i.ffdepaB. amp; produ-
Cat adtionem fui nominis, unde dignofcituràcontrafti-
bus innominatis, qui fui nominis a£tionem non produ-
cunt, fed ex quibus agitur condidione vel aftione prae-
fcriptis verbis, /. 5. §. 2. / 6. 7deprafcript. verb,

I V.

Efl: contractus juris gentium arg. §. 2. inß. de J. N. G.
têciv. ubi h^EC verba habentur, amp; ex hoc jure omnes
pene contractus introduCti funtj cum quo, etiam con-
cordat

cordât 1.5 ff.de Jufl.^jur. ubiJCtus dieit ex jure gen-
toum omnes contraftus efle introduftos exceptis quibul-
dam, qui funt ex jure civili. Tene quod dénotât aliquos
contraâus tamen eflquot;e ex jure civili, veluti verborum ob-
ligatio five ftipulatio, $.9. infl. deaä. arg. I. i. f. locdt.
nempe quod in omnibus juris gentium contraäibus ad
folennitatem verborum five formulas non attendatur.
Refemntur quoque inter contradus juris civilis, litte-
rarum obligatio amp; Emphyteufis , ôcc. Sed num bene
num male alii difputent.

V.

Quod fit bonccfideij probaturper 28. inft. deadt.
ubi adio commodati inter adiones bonje fidei numera-
tur, ßcfiadiofit, bonje fidei, neceflfario fequitur con-
tradum ex quo defcendit, etiam eflfebonse fidei. Bonx
hdei vero judicia funt, in quibus judici libera poteftas
sftimandi ex bono amp; ^quo conceditur, 30. inlïtt. de
aä unde amp; hic contradus eft ipfo jure nullus, fi doliK
dedent caufam. /. l-pr.ff. de dok malo.

V L

Reconftans dicitur contradus ad cujus eflquot;entiam ne-
ceflquot;ario requiritur ipfius reiinterventus, qui eft de fub-
ftantia contradus arg. 1.2. .ff. de reb. cred. adeo ut hic
contradus non peramp;iatur confenfu, non quod in eo nul-
lus confenfus requiratur, nam fine confenfu nullus con-
tradtusiniri poteft. l.i.%.penult.f.depaB. fi enim non
conlenlum fit in corpore vel tota materia , contradus
non fubfiftit, fed ipfo jure eft nullus. /. 9./r. %.ff de

A 3nbsp;con-

'Contrah. empt. fed quod rei traditio fola prsebeat ini-
tium obligation!, Commodatum autem hujufmodi con-
tradumelTe facile patet exeo, quod amp; in hoc dari quic-
quam necefle eft. §.2. inß.quib. mod.re contrah ob lit.
^l.i.%l.ff.deoblig.^a5î.

V I L

Diftum porroin definitione, quo res aliqua vel fpe-
des gratis alicui datur utenda. His verbis continentur
I. perfonse contrahentes. 2. Materia commodati, feu
quae res commodari poffint. 3. Commodati forma,
quod ^r^?«-fiat. Qiiod ad primum attinet j contrahen-
tes funtab una parte , is quiutendum dat, qui commo-
dans vocatur, ab altera parte, qui utendum accciprt,
qui commodatarius dicitur. Commodare poffunt omnes
qui liberam rerum fuarum adminiflrationem habent,
quique contrahere amp; obligari poffunt, unde facile ex
communibus regulis colligere poffumus, nec pupillos
nec furiofos , fimilefque perfonas fine tutorum amp; cura-
torum audoritate commodare poffe. arg. pr. inß. de
möl, tutor.

. V I I L

Commodari poteft Omnibus, qui alias contrahere pof-
funt , five patres five filiifam. fint 39./? de obi. ^ aöt. ^
ii filiofam. commodatum fit, commodans filium ©bli-
gatum habet in folidum, patrem vero de peculio. I. 3.
§.^.ff. h.t. Pupillo fi commodatum fit, abfque tuto-
ris audoritate, non aliter is tenetur, quam fi fadus fit
îocupletior, /. i. f 2. /, 3 .ff. h. t. idem de fiiridb dicen-

dum

INAUGURALIS. 7
nüfinbsp;quot;«c una res tantum uni fed eadem quo.

SdÄin^tÄ'.r ^^^

I X.

contraaus fit commodatum,
quiquelintcontrahentcs; reftat, utvideamus, queres
commodato dan pofllnt. Commandantur omnïs res,
modo hnt fpecies , tam mobiles quam immobiles , amp;
femoventes /.5.§. i.ff.commod.l.l^.-^Miveod. cor.
poralesamp;mcorporales, utufusfrudus, habitatio dl i
I. tnfin. L.ii.% z.deufufruBu. Res proprio amp; aliel
nx , licet fcientes aUenam rem poffideamus / 15
commod xt^xx^ amp; for rem furtivam, amp; raptor remafê
^ptam ahcui poffunt, commodare l. iG.eod. itautipfis

^^^■Trifti^T^^^nbsp;improbitate contra

traau.quot;nbsp;^eaex legitimo mterveniente coa-

X.

/nbsp;f quot;quot;quot;quot; poffunt rcs propria fpfi, dominis

l^-ff-deM., necresfungibiles fiveillae qujE ufucon-
fumuntur, amp;quarum «fus confiftitin abufu/.

mutuo ÏLc^^f' m commodato non. Praeterea m
J^HrSnbsp;dominimn amp; poffellio /. 2.§.z. ff.de

dantem commodato autem manet penes commo-

commodatofit 67. deV,S. unde liquet rem com.

jaioda-

modatam à commodatario non pofle ufucapi, quia non
efl: juft:us titulus ad transferendum dominium. Commo-
dantur tamen interdum etiam res fungibiles, fed impro-
prie / /. 3. 5. t. V. C. fi quis pecuniam dicis gratta
ad Pompam amp; oft:entationem accipiat fine voluntate ab-
utendi, ut homines ipfum dicerentdivitem amp;: locuple»
tem /. 4,. h. t,

XL

Forma commodati efl:. i. (^lod res commodata de-
beat utenda dari gratuite, in fine §.2. infi qtiib.mod.re
contrah. oblig. quia commodatum confifl:it in hberali-
tate amp; officio, l.ij. §.^.ffh. t. Si autem pretium in
commodato confl:ituatur, tum nulla efl: liberalitas, nec
prsefl:atur beneficium, êc tumfitlocatio condudtio quia
contrarium efl: officio merces. /. i. §.fin.ff. mand. -vel
cont. Siaütem res pro re datur, efl: contractus innomi-
natus, quo cafu aCtione prsefcriptis verbis efl: agendum.
l.22.ff. depraficript. verb.

X I L

Secundo, forma quoque in eo confifl:it, quod com-
modatum, ad certum tempus amp; modum detur. Illud
autem prsefcribere , ejus efl: qui rem commodat I. 17.

3. /. 5. 8. commodatarius autem modum amp; tem-
pus prœfcriptum tenetur obfer\'are, Sc fi aliter re com-
modata utitur, ilirtum committit d./. 5.§.8./:defiurt.
à 7-Infi, de oblig. qua ex deliB. nempe fi fe intelligat
illud invito domino facere, five animo lucri faciendi
/^ó. §. 7.ff. defurt. fed fi dominus fciat nec contradi-
cat, non committit furtum, quia nemo videtur fraudars

eos

^s qui fciunt amp; confentiunt. /. 145. âeR.J. r.
M- aefurt Q^nnm tempus etiam eft prsfcribendum .
lie commodatum diftinguatur àprecario, quod pre-
cious petentisutendumconceditur, quamdm,isquicon.
cellit, patitur. l.i. ff. de frecario. Sed commodatura
non poteitrepeti, quandocumquevolueritcommodans.
nam turn inutile eifet pr^fcribere modum amp; tempus,
led lolum ob juftam caufam, veluti ob magnum dam-
num, quodcommodanticontingeret, fi res ipfi non re-
ttitueretur, amp; hxc eft communis dd fententia.

XIII.

Finito tempore prsefcripto commodatarius tenetur
rem commodatam in fpecie reftituere cum frudibus,
uturis amp; omnibus acceffionibus /. 5. 9. / 13. §. i./. t.

eft?ltDafn^ §nbsp;quod adeo verum'

non valSt Tuknbsp;ntnmquamrefiituas,

nomme etiaHiffertquot;TmrnX^^

non et-dem res fpHnbsp;^nbsp;' quo

Tk ' ^ed aha. ejufdem generis debent refti-

tu , debe amp; rcs reftitui m eodem Wu , non deterio-
rata,nbsp;nam'fl deterior red-

öatur videtur abeffe /. 14. eod. amp; turn intereffe debet peti

XIV,

direBa ^con^

conSftunbsp;quia oritur ex

Sentes' W''nbsp;«cc. de-

icendentes funt perfonales, civi/ü, quia ex legitimis

^nbsp;^ civi-

amp; c'vilifeus caufis defcendit f. 3. mft. dea0. n£C Mat
ouod prsetor l. i.ffJecommod. dicit, namült^ ad ap.
Srobationem, non ad ongmera referendum eft. Bona
hei%.i%-m(l.de aöf. reiperfecutorza quaperfequi-
mur illud quod nobis abeft, nempe quod ex obligatione

^ftiruendl eft /.35# oblM^'J.
redibus amp; in h^eredes arg. §. i. tnft. de per pet. m tem.
poraübm aB. I.3S3. ff-h-t- qux darur commodami
i propriamamp;alienam rem,/. 15.adverfuscoi^
modatarium , five lUe fit paterfam. five faliusf. /.
deoblk ^aB. fed fi commodans unam rem pluribus
fimul commodaverit, omnes poffunt ^on^eniri in foli-

dum l I f ^LX.fdePof. quamquarauniusiobtioliberet

Xo U^^fm c^ommodatala m fpcoe ituat pr^

priS fuuiptibus ^r^. /. 5 • I ^ • ^'^ff ^'J. q«^ ^ifta
. Funt adTheJinXULutprafietdolumtêomnemculpam.

X V.

Ouod dolus debeat praeftari in omnibus contraftibu^
adœ amp; incommodato,, de eonon ambiguitur l.iT, ff
de R1 adeo ut nec conventio m contrarium vakat.
d. l. l. §• 5 ff- àepaciu. Quod ad culpam fpe-
aat regulariter commodatariUs tenetur de ciüpa levit-
fima' /. Inbsp;hoe tit. l. iJA-ff-^e oblig.

^aB ratio eft j quod commodatum regulanter folius
commodatarii gratiamitur^ / 5.§. 2. Excipiunturcafus
fequentes , quibus commodatanus de levi , vel etiam
de lata tantum culpa tenetur. i. Si commodantis tan.
tum utilitas verfaturprxftatur culpa latatantimi, nth
quis fponix commodaverit, ut honeftius culta ad Ie

deduceretur/.5.§.io.j7:/amp;.W. i. Latam culpam tan-
turn prxitat commodatarius, fi ita con venerit i /. i. §. lo.

rogatusfe ipfum adcómmodandum
obtulerit. thd. 4. Levem culpam tune proeftare tene-
tur commodatarms, quando utriufque urilitas verfatur.
^-xemplum eft in /. i 8

X V L

- Si autem res cafu fortuite pereat, fecus eft, quia res
pent füo dömino, amp; cafus fortuitus, pr^ftatur in nullo
cofrtradu l. 21 .ff. de R.J. excepto folo mutuo §. 2. mß.
quib mod.re contrah. oblig. nifi conventum fit, ut com-
modatarius praeftet cafum §.35. /. 1. ff.depf yfi res
Gommuni confenfu œftimata data fit, amp; com -'odata-
^us pfomifit fe œftimationem.pr^eftiturum 2 h.t.

VdLXnbsp;deverb.obl.

dam p^Ä^^nbsp;-- domiùten.

•j ^nbsp;• /quot;«lient, amp; ea res interient • nam

ld commodatarius debet fihfnbsp;^ i ' j

. --------ri:—

i

- • ^ ■ ■

, num' Commodatarius teneatur 4 fi in cafu
mmx , awincendii relXuas rebtts commodâtis-pr^efe-

^Lrnnbsp;P^^ ^ 5 • ^-ff h. t. quia in re

^^ diligentia eft adhibenda qulm in re
W / 2 ƒ«/?. quib. mod. re contrah. oblig. nonob-
^^ t^'^fiript. -verb. ubi agitur de cafu
quo quis circa res aliénas ex nullo contradu eft obli-

B 2nbsp;XVIII.

X V I I L

A£tio contraria eft perfonalis ^ civilis rei perfecu-
toria j quse datur commodatario adverfus cotnmodan-
tem, w fervetur indemnis. ld eft, ut reddantur im-
penfe quas fecit in rem commodatam l i8.§. i.ff.h.t,
datur etiam, fi commodans rem commodatam intempe-
ftive amp; fine fontica caufa revocaverit, fi fciens Sc tacens ,
rem vitiofam commodaverit 18. 3. item competit
commodatario, fi rem perdiderit, amp; pretium pro reper-
dita dederit, quo cafu tamen commodans habet eleftio-
nem, num velit pretium reftituere ^.fin. l.ij.ff.h.t po-
teft etiam commodarius fuum confequi jure penfationis
/. i8.§. fin. h. t. nempe cum agitur ad asftimationem,
non quando agitur de re reftituenda , quia fpecies feu
corpora cum quantitate compenfari nequeunt. 2. 4.
6,8. ff de eompenf. ^

CO-

cor oll aria.

I.

iSl^ptußne parentum confenfu initJi
fuhßßunt.

I I.

Markus eß dominus dotis,

III.

quot;Teflamentum miütü ^alet, ß de eo conßet,
hcct nuÜi adfuerint teßes.

IV.

Contraäus in teßamento ceUbrari nequit. '
. V.

lt;iAäori inmmhit probatio.

F I N I S.

Oraa-

^ Omatiffimo Viro J ü V e n i

D. CORNELIO van OOSTEE,

Cum J.U.D. in Academia VhrajeBina
V. PfomoveYetuf.

Elt;aito nunc flores Mufârum lïBta ca-
terva,

OosTEE phsbeis cingitolaureolis:
H une, qui non metuens fcopulofâ ac
arûua-{àxa,
Irruit immenfum juris in Oceanum.
Sed poftquam fuerit gelidis ägitatus in undiàj j

Nauclero Muyden, ad loca tuta venit^
Navigat in porta : fiint hxc jam pada labore,

Ut ftudii frudus pofïît habere cliens,
Cujus defender caufas litefque moleftas

folvct, amp; argutiiurKia.dutafori.'i ' ; .0
Ergo quifquis eris vexatus lite forenfi,
Hue venias, prüfte cÄ hic tibi caufidicus.

Ita cognato fuo gratulatur
G.\an ^ISSEKERCKE.

E I-

E I D E M. .

n Mm ex uit et quamvis Bellona eruentis ,
U mmbus inque locisgrajfentur Martis alumni;
^ aucaque per cunBas pulfentur tympana terras,
^ ec nos bella fmant uUa gauäere quiete:
W Sfe tamen debent, atras, qui, folvere poffunt
^ . ® rutum ä rixis praßare clientern
^ lie fcopus folus ßt, mi Carißime frater,
C fque tibt ßudeafque tua, doBißime , linma
c/5 olvere nodofas leges. Ae dijcute juris

lt;nbsp;ambiguas, jußumque aquumque tuere

gt; tque domus facßs columenque decufque paterna

lt;nbsp;omen time veßrum fublimia adaßra feretur,

Onbsp;late tuafama replebit.

Fratri fuo pofuit,
M. van O O S T E E.

AAN

aan den heer

Kornelis van Oostee,

op zijne bevordering; tötCMeefter inheide
de Rechten.

Ooit kwam u blijder dag te vooren

Als deeze; om dat gy heeden zult
('t welk u van Themis is befchooren, }
«.V«- Tot Priefter werden ingehuld:
Ja, tot een voor-fpraak van de wetten.

Die Vorft J u st i n i aan voorheên.
Om alle moedwil te beletten,

Heeft ingefteldj naar recht en reên.
En om het kwaad-doen voor te koomen,

Te ftrafFen ^t kwaad j maar niet den m?i.
De Dieverijen in te toomen,

En reciit te doen , zo ftreng me kan.
Dit 's Vorft JusTiNiAANS begeeren.
' Gydie dan nu word ingewijd,
^ Laat uwe weet-Iuft meêr vermeêreu i

'Toon door uw' arbeid, deugd en vlijt.
Dat gy een zoon zijt van uw' vaader.

Die hem in naerftigheid gelijkt.
Vólg hem in alP zijn' deugden naader;

Maak, dat ge in iever niemand wijkt.
Handlgt;aafd het recht naar regte reeden,

Befchernid Astreaas heiligdom.
Dan daaldze vroolijk naar beneeden,
En komt op de aarde weederom:
Dus zien we uw' lóf nóg hooger ftréven,
Die ik naar waarde u niet kan geeven.

s. v. h.