N E C N O N
AmpUJßmi Semtus Audemici confenfu, Nohiliffmi^Hs
Faculmis JVRIDlGi/£ Decretö,
PRO GRADU DOèTORATUS.
Summifque in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privilegiis
ritè ac légitimé confequendis,
Eruditorum examini fubjicit ^ ^

f-r

■13

;. ■ I

' Legantißmafunt verba^qua
rentinus in 1. 3. ff. de juft. amp; jur.
profert ubi dicit ; cum inter
nos cognationem quandam natu-
ra conftituit j confequens eft ho-
minem homini infidiari nef as ejfe.
Regula digna JurifconJulto do-
cet enim illa hominesßbi invicem
naturali obligatione e£e obftri£los j, adeo uttmus alte-
ri ^ quantum ßne progriopr^ejudiciofieri fotefl j be-
nefacere teneatur. Et quemadmodum nemo ex omni
parte beatus efl j ita etiam mens futuri valdenefcia^
non tamp erfpicax effe poteft ut femper quibus in fu-
turo opus habetprofpicere queat j igitur fapeevenit^
îit quo alter aget j alt er habeat ^ quia tamen commu-
niternemores fuasvenderevellocareCQgttur^ vide-
mus exinde egenos nullum jus necejfaria petendi ha-
bere ^ etiamfipro illis rebus j longe plus jußo pratio
folvere ve lient. Tropterea nihil magis rationi natu-
ali conveniens eß j quam utpr a cibus adeamus eum^
qui res quibus difßculter carere pofumus pofißdet ^
illumque rogemiis ^ nobis liceat hac vel ilia re tiîi^
Afl quia homines fape tam perver fi funt animi ^ tit
beneficos loco grata mentis j injuria ^ contumeliâ
afficere J eofque fuis rebus privare conentur ; ideo
fumma ^ naturalis a quit as diktat ^ illos contra tarn
monftrofos homines aliqua adiione debere ejfe munitos^,
^ hac eft caufa ex qua lnterdi£îumdeTrecario ori-
ginem traxit.

Utuum, Commodatum, amp; Precarium,
ufu popular! promifcùe fumuntur , amp;
quidem Belgice hac una voce Stenen.
Cum tamen revera multum difFerunr.
Primum non attingam , ne hxc difpu-
tatiuncula nimis crefcat , de fecundo
etiam nil dicam, nifi quatenus à Preca-
rio difFert ; quod pro modulo ingenii
amp; temporis auguftia breviter explicabo.
Precarii nomen pro adjeßivo fumptum , variis rebus applicari
poteft, ut Precarium dicitur Imperium à Grotio Üb. i. cap. 3.
§. 11 . demure belli (^pac. Precaria verba quae non direßa nec im-
perativa funt, fed inflexa amp; rogativè concepta, /. i. ^ 4. Cod.
deCodic.l.ii.^il.Cod.deßdeic.libert. verum in jure noftro faepe
abfolutè amp; tanquam fubftantivum ponitur. rubr. f.b.t.Uä^. §. 3.
l.nbsp;eod.

^ Eft amp; alia vox fubftantiva, Precaria in genere fsminino, fed
lioc nomen novum efle amp; à confuetudine introduftum , jure-
que Pontificio receptum fatis conftat, quia nufquam in jure ci-
vili reperitur. Definitur à Riddershufio ad Nov. pm.j.cap. 8.
pag.nbsp;quod fit. Quando res Ecclefiaftica immobilis da^

tur homini locupleti, fub lege utendi fruendi : vel ad vitam ac-
cipientis, vel ad aliud tempus, quo finito res pleno jure ad Ec.
clefiam redeat : amp; ut accipiens mox aliam rem immobilem äqui-
valentem ,

valentem , amp; qua: tantundem fi non amplius, frußuum profé-
rât; Ecclefis pleno jure concédât. Ex his patet Precariam effe
quandam fpeciem emphyteufeos, quam de quinquennio in quin-
quennium renovari quafi precariam emphyteufin Parladorus in
quo:id. differ. 154. ex cap. i. de precariis probat. Verum precariam
cum materia inßituti noftri, nihil commune habere, ex fequen-
tibus fatis perfpicuè videbis, quamobrem ei non amplius inha:-
rcbo, fed ilico ad Precarii definitionem progrediar.

Precarium eft , quod precibus petenti utendum conceditur
tamdiu quamdiu is, qui conceffit patitur 1.1. pr.ff'. h. t. Cujac. in
par at. aà ff. h.t. -Quod genus liberalitatisexjuregentiumdefcendit.
ead.l.§. I. ideoque licitum efle dubitari non poteft. Scrupulum
tamen injicere videntur/. xo.ff.ßfervit.vind.l. i. pr. fin-ff.uii
fojßd. Sed facilis eft refponfio , poffelTio precaria vitiofa eft ,
quando violents clandeftinaeque poffelTicnicomparatur, non ta-
men fimpliciter fed fecundum quid hoc verum , nam illa vitio-
fa eft quoad ufucapionem de qua in d. 1.10, quia qui rem pre-
cario habet, eam non poffidet ex caufa habili ad ufucapiendum
nec habet bonam fidem. /. ij.ff.comm.prad.l. ii.ff.deßrvit.ttrh.
prad. Neque longilTimi temporis praîfcriptione fe tueri poteft ;
)recario enim poffîdens non fibi fed domino à quo precarium
labet, poflidere videtur. /. 2. C.depraftr. 30. vel^o.annor.'ml. r,
P/', ^ §./?«■nbsp;^ft fenfus, fi ego œdes alicujus precario

póffideam, amp; tertius me velit e}lt;pellere , tune me tueri poffum
ex edifto uti poffidetis , fed fi ipfe dominus eas repetit, non
pofTum me hoe edido defendere ; hïc enim eft natura precarii
ut concedens femper quando hbuerit rem precario conceflam re-
petere poffit,

Proximus ergo gradus communicandi rei ufus fine proprieta-
te, poft commodatum, eft precarii liberalitas : noli ramen pu-
tare nullas alias liberalitatis fpecies effe innominatas : fed haec ob
frequentiam amp; communem hominum utilitatem fere in formam
contrarias redaifla eft, cum tamen révéra non fit contradus/, 14.
h.t. Cacterae vero liberae manent : veluti, cum hofpites amp;amici

liberam apud nos habrtationem accipiunt. /. 15. ff. h.t. Aüt fi
quid beneficii fimili modo in alium conferamus. Porro com-
modatum amp; precarium conveniunt refpedu rerum amp; ufus es-
dem enim res quae recipiunt commodatum, etiam precarium re-
cipiunt, in commodato veniunt res mobiles, immobiles, cor-
porales amp; iacorporales /. r. §. i.ff. commod. jund. §. i.inflit. d.
■Mp* dr habit, l. u. §. z.ff. d. Vßifr. In precario etiam /. 2.
/.3./.4 l.i^.^.i.h.t.

Sequuntur jam in quibus à commodatodiffert : (i.) com-
modatum eft contradus : Precarium non eft d. 1.14. h. t. '
iz.) Commodatumutrimque eft Obligatorium, precarium po-
tius ab una parte tantum , quia commodatum ab initio volun-
tatis eft, poftea vero fit neceflitatis, verum in precario, volun-
tas rei repetendsE libera femper manet. (5.) Commodatum
natura iua certum ufum amp; finem habet j fed precarium incerti
temporis amp; ufus eft , quia pro lubitu poteft repeti. Wefimb. ad
h.t.n.äf. (4.) Commodatarius omnem culpam praeftare de-
bet, qui vero precario accipit tantum dedoloamp; culpa lata tene-
tur ; quia cum juris civilis regulis hic adus non fit alligatus
benignius cum eo agendum Praetor putavit, cui is qui deditbe-
nigne facere voluit /. 8./quot;. §. 3. ä. t.

quot;I^Togredior jam ad iqterdióium quod Ulpianus in /. z.ff.h.t-,
1 refert; ait Praetor: Quod precario ab iJlo habes, aut dolo
niaîo fecifti, ut defineres habere, qua de re agitur, id illi re-
ftituas. Hoc interdiaum (inquit) reftitutoriumefi. Et naturalem
habet in fe a;quitatem : namque praecarium revoçare volenti
■competit. Eft enim natura $quum , tamdiu te liberah'tate mea
uti. quamdiuegovelim: amp;utpoffim, revocare cummutavero
voluntatem §.1.^2. ejufd. 1.1. Hxc aiuem verba Ulpiani cum
grano faljs accipienda funt, nam fcire debemus eum hic ioqui
fecundum fubjeâam materiam , colligit enim aequitatemin pre-
cario

carlo cujus liberalitastemporaria reâedicitur, hsc régula in aha
contraäius utpotè donationis non procedit, quia in donatione
perpétua liberalitas verfatur, ibique ceflat repetitio nifi propter
ingratitudinem , Sc ratio praedida in ea minime locum habere
poteft.

Diâ^imeftfijpra, in precarium venire, tam res mobiles quana-
immobiles, corporales quam incorporales, praeterea etiajn
ufiis fine pofleffione , vel pofleffio rei fine ufu vel utrunique
precario concedi poteft , amp; hoc tam inter abfentes (per epifto-
lam, nuntium vel procuratorem, ) quam inter prasfentes fieri
pofle probatur per L^.amp;U^.^. i.f.h.t. Quasritur fiquis jure
commodati certtim rei ufum roget, dominus autem indiftindè
fine mentione commodati concédât , commodatum ne an pre-
carium dicendum fit? Refpondeo; commodatum efle, potius
enim refpicitur ad perfonam rogantisquamconcedentis. Bm.l. i.
f.d. precar. §.5. inßit. d. inutil.ßipul. Verum fi concedens hœc
adhibet verba , concedo precaria, tunc effe precarium dubio-
procul eft. Quia contraâus commodati magnam cum precario^'
afiînitatera habet , oportet verba qu^ interveniunt accurate at-
tendere, vix enim aliter mens concedentisdifcemi poteft.

Hoc interdiâium (i.) datur ei, qui roganti precario ufum
vel polfeflionem rei dedit. Rem quoque alienam precario
concedipofteex/.8./.Â.Ï. manifeftè probatur, ubi talis, pro-
ponitur cafus : fi Titius me rogaverit, utreSemproniiuteretur,
qu33 apud me erat : deinde ego Sempronium rogaverim , ue
concederet, amp; ille mihi morem gerens, conceflerit eidem Titio,.
certe mihi competit adio non Sempronio rei domino , fed qua
aftione ille adverfus me experiri poteft vide fis in ßn. pr.ejttß^

1.8. h.t. Rei fus etiam precarium efle reöe cenfetur 1. 6. §. 4.
ff.h. t. Opp.4. §• ^.eod. ubi Ulpianus; item (inquit) fi rem meam
precario rogavero, ro^vi quidem precario, fed non habeopre-
cario : idcirco quia receptum eft rei fu32 precarium non efle.
Refp. Ulpianus in fc. §. loquitur de rei proprietate , amp; certum
eft, rem qu32 pleno jure ad me pertinet i ab alio ratione proprie-
tatis mihi precario concedi non pofle, fed fi alii quid juris inre
mea conftitutum eft , ut v, gr. rem meam Titio oppignoravi,
tunc quoad pofleflionem Titium mihi rem meam precario con-
cedere pofle certo certius eft : amp; hic eft verus amp; genuinus fen-
fus/.(5. §.4. h.t. non magis obftat d. RJ. ibi enim res fua
fignificat proprietärem rei fuae, fic non poflquot;umrei mœe proprie-
tärem emere. l.iuff.d. Vfrcap. hac /. 45. Ä. /. /. 4. C. de contrah.
emp. cujus rei ratio eft in l. j.g rcqmr.pof.

Sed rei fuse pofleflionem emere vel conducere nihil eft quod
vetat, /. 54. §.4. ff.d. contrah. empt. Debitor rede à creditore
emit poffelTionem pignoris d.i. 54. Forte de poffeflîone conten-
dit cum alio in judicio pofleflbrio. Cuj. ind. l. ll. ff d.Vfucap.
Fab. ad l. 45. d. R. /. non obft. /. 40. ƒ. d. pignorat. ah. l. 57. d. de
Cond.indeb. nam hae leges allegatae loquuntur de emptione pro-
prietatis rei fuae. (a.) Datur creditori qui rem quam pignori
accepit, precario conceffit./.(S.§.4./quot;. fo.r. Soluta tamen pecu-
nia precarium ejufque adio folvitur /. ri. ff. h.t. (3.) Is qui
rem fuam quam non poflidet alii poflidenti precario conceflerit ;
redèhocinterdido agit./.iS.fc.f. (4-) Si venditor pacifcatur
ut apud emtorem res alienat« precario fint donec totum pretium
perfolvatur, emtor vero non folverit, tunc venditor hoc inter-
dido ut res vendita ipfi reftituatur rede experitur. /. lo.h.t.

HabuimUs jam perfonas quibus hoc interdidum datur , di-
éendum ergo eft, adverfus quos exerceri queat. (i.) Haec
adio contra eum qui precarium habet , non ilium qui rogavit
intenditur ; poteft enim fieri ut is qui non rogavit precario ha-
beat, ut pote fi fervus vel alius meo juri fubjedus precarium ro-
gaverit, illud mihi acquiritur./.4.5. i.Ä.r. (2.) Adverfusdo-
minuroreifirei fus alii oppignoratœ pofleflionem preçario acre.

ViWI
1 T J

■T

■ 1'!
I /

Eôij,.

; ^ t

ditore acceperit de quo in praecedentibusaSum. (?•) Adver.
fus eum qui dolo malo fecit ut habere defineret l. 8. §.5. culpam
nifi latam non prxftat ä. §.5. infin. nifi moram commiferit /. 8.
§. 6. h. t. (4.) Pupilüus qui fine tutoris audoritate precario
rogayit etiam hoc ediäo tenetur modo rem habeat ; nam quo
magis pupillus naturaliter poflideat , non eft tutoris audcritas
necelfaria./.a/r. §. Ä. r. Ulpianus Nihil (ait) novi per prs-
torem conftituendum : quoniam, five habeat rem , officio judi-
cis tenereturj five non habeat, non teneatur diflo loco.

Sequitur de heredibus eorum qui precario concefferunt, amp;
quibus concelTumeft. Quia precarium non folvitur morte con-
cedentis , ideo fine dubio hxc aftio heredibus ejus competit,
/. S. §. I. /. 13. §. I. Ä. r. Opp. L 4. f. locat. cond. pmü. iTi. 2.
ff. d.free. Refp. Ihxamp;öxxit qmadvokrn, hoc finitur vi iftius
adjeäionisquia homines in rebus humanis poft mortem vellede-
finunt, haec enim verba adjefta traâum continuo durantis vo-
luntatis dénotant, quae morte interveniente abrumpitur , non
igitur finitur ex communiamp;ordinaria ejus natura WilTenb. ad h.t.
th. 10. Struv. Exerc. 45. th. 158.

Adverfus heredes etiam hoc interdißum competere nemo eft
qui dubitat, licet enim ipfum precarium ad heredem continuari
non debeat, fed morte, ejus qui rogavit finiatur tamen precar/i
aâio minime extinguitur; /. 12. 1. h.t. ideoque eatenus eft
differentia inter heredes precario dantis amp; accipientis, quatenus
ad ufum vel poffeffionem rei attinet; fed ad utrofque adiopor-
rigitur.

Tenentur autem heredes precario rogantis quemadmodum
ipfedefundus, hoceft, ut conveniri polTint, five rem habeant,
five quominus haberent dolo fecerint : eos enim dolum pro-
prium praeftare ipfa squitas naturalis vult, aft quia ex contraftu
non funt obligati, ex dolo defunâi quatenus ad eos pervenerit
conveniendi funt. /. 8. §.mt.ff.I. i.C.h.t.

Aâio qua ex hoc interdidto oritur eft rei perfecutoria ill«
quot; Bnbsp;igitur

igitur vult ut res precario concefla cum frudibus ex die litis con--
teftate perceptis amp; omni acceffione in priftinam caufam refti-
tuatur. Quod fifaftumnon fuerit, venit tantum quanti aâori«
intereft, rem ei reftitutara /.8. §.4.^,/. Plane (ait Ulpianus)
poft interdidum editum oportebitSc dolum amp; culpam amp; omnem
caufam venire : nam ubi moram quis fecit precario , omnem
caufam debebit reftituere d. /. 8. §. 6. h. t.

Hoc interdiÄum competit amp; exercer! poteft , femper curs
voluerit is qui precario dedit. Adeo ut li quis padus fit
ut in Calendas Julias precario poffideat, non tamen exceptione
reusaudiendus eft, ne ei ante certumtempus id quod ut preca-
rio poffideat conventum poflefllo auferatur , quia pactum na-
tura: precarii répugnât, nulla igitur vis eft hujus conventionis,
ut rem alienam domino invito poffidere liceat. /. iz. pr. h.t.
Hinc jam potiflima differentia quE eft inter commodatum amp;
precarium apparet. Alioqui h ponamus libertärem revocandi ia
arbitrio rei domini manere, nihil vetat, precarium etiam in Ion-
gum tempus rogari amp; concedi poffe , amp; eo fpeâat /. 4. %.fin.
I. 5./. ^.^.pen.h. t. nam ills loquuntur de cafu in quo dominus
tacite tempus prorogat, hinc tamen fruftra infertur, non poffe
repliante tempus expreflum.

Hoc interdiQum etiam poft annum competit, quia rei per-
fecutionem in fe continet, abfurdum enim effet hoc inter-
'didum intra anni terminos effe arftatum, cum precarium fœpe
inlongumtempus concedatur. /. 8. h.t. /, 35. d. O. dr AEi.
quot;quot;quot;Qui fundum precario polfidet, quoque interdido uti pofti-
detis adverfus omnes, excepto domino quem rogavit uti po-
teft 1.17.h.t.1.1. ^.Hlt.ff.mitoßd. fed ut cafus fit habilis-requi-

ritur ut impetrans poffideat , cïteroquîn fi ille tantum precano '
in fiindo moretur tune neque naturaliter neque civiliter poflidet,
idcirco nullo modo hoc interdidum uti poffidetis habere po-
teft. l.G.§.z h.t. /. 5. §. 8 f. uti pojßd.

Quaeritur an precario poffidens etiam adione praefcriptis verbis
experiri poCTit ? Quod affirm, ex /. i, in fin. /.'xf?. §. ult.hi t.
Sed vehementer obftare videntur /. 14. h^t.l.ïAf. ff.d.furt. varias
Jurifconfulti conciüationes tradunt, quas omnes hic proponere,
nec temporis anguftia, nec ratio inftituti mei fert , fum enim
contentus refponfione TViffenbachii ad tit. ff. de prafcr. verb. Ubi
ftatuit ille vir celeberrimus duas quafi fpecies efTe aélionis prx-
fcriptis verbis, quarum aît€raordinariaamp; certa eft, qus ex qua-
tuor illis articulis five contradibus innominatis Igt;o ut des, Do-
Ut facias, Facio ut des Facio ut facias oriatur , altera extraordi-
naria, vaga amp;'inde torminata, quae in fubfidium variis negotiis
accommodatur, de qua fortè non ineptè dici poteft eam ex bono
amp; aequo defcendere : hoc obtentô idem etiam redè de adione
quae in d. l. 1. amp; 19. propQnitur , affirmare liceat , prxferriin
cum precarium à contradibus feparetur. f^td. Bach, in exercit*
ad partent poßeriorem Chiliados Antonii Fabri, decad. 77. error.

Ultimo loco cafum proponam, quo hoc interdiûum ceflat,
fe fi quis de re fibi reftituenda cautum habeat. I. 15. §. 3. h. t.
ex gr Titius rem aliquam fempronio precario dedit, amp; ab eo
ftipulatus eft rem fibi reftitui , tunc hoc interdidum adverfus
fempronium ipfi non competit; ratio eft, quia hoc mcafu or-
dinariam habet aftionem, ^.9.Inßit.d.aa. mentotuncinterdida
locus non datur, nam illud deficiente omni alia aaione, a I rs-
tore in fubfidium introduâum eft..-/. 14.

Matrïmonio morte exorîs foluto y dos pro-
feBttia etiamfi liheri legttïmi extent aà
patrem redit.