DISPUTATIO MEDICA

INAVGVRALIS

STERILÏTATE,

OVAM

FAVENTE TRI-UNO NUMINE,
lyiuBoritate CMagnißci Tgt;. ReBoris,

ACOBI VALLAN,

M. D. Praxeos, amp; Inftitut. Med. Profeflbris Ordinarii,

NEC NON

Amplijßmi Senatus Academici Confenftt , ac NobiliJJim*
Facultatis MEDICE Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS
Summifque in MEDICINA Honoribus, ac Privilegiis rite,
ac légitimé confequendis,
Tublica difquißtioni fubjicit

PAULUS ROETERS, Amftel. Bat.

Ad diem 15. No v e m b. htrisy locoque folitis.

Trajecti ad Rhenum,

Ex OfEcinâ Francisci Halma, Academix
Typographi, cIo bc xci.

Integrltate morum Confptcms VIRIS,

D. OTT.O NI ROETERS, Mercatori
apud Amftelodamseos fagacifllmo, Genitori fuo ad ultima
fufpiria plurimum colendo.

D. T A C O B O ROETERS,!
D. SAMUEIJ SPRUYT DAVIDIS,
D. ISAACO BRAMEN,-

UT ET

Nobilißmis, i^mpltJJïmiSi ac Confulüßmls VI RI Sj,

D. WILHELMO THEODORO STRIEDER,
Serenifl'. Ele£t. Brandenb. Confiliario, mercaturse admini-
ftrandaj prsepofito excellentifT. Mœcenati fummo.

D. ARNOLDO HUYSZ, J.U.D.,
amp; confuli affindienfis civitatis.nbsp;I

D. J O A N NI STALMAN, ƒ. U. D. \nbsp;quot;quot;

Scabinoque Embricse.nbsp;-»

N E C N O N

Celeberrimis VIR I S j

D. ABRAHAMO RAVEN,-, Medic. Ooaorîb. amp; Praaic. experle«-

_nbsp;r»AAT) /nbsp;P'ur'ma collata in fe huina-

D FLORENTIO RAAr,s n.ffimc beneficia ad ultimum vit»

D. JOSEPHO SERRURIER,)Sîiquot;'quot;quot;'

Cum fe totum deheret exercttkm
hoc academicum

Sacrum facit

PAULUS ROETERS,

Auft. amp; refpond.

DISPUTATIO MEDICA
INAVGVRALIS
D E

STERILITÄT E.

THESIS I.

Um dulce fuis revivifcendi in pofteris
folatium adimat mortalibus Sterilitas,
magnarumque inter Conjuges con-
tentionum fepe fit caufa, evicit ma-
tericß hujus nobilitas, amp; maximüs in
Medicina ufus., utmeasde ea, qiia-
tenuseft a parte fseminae ^ cogitatio-
nesproLemmate Inaugurali expono-
rem; exordiens à partiumgenerationi dicatarum fl:ru£^-
XX, amp; funftionis debitse aliquali adumbratione, iit vifis
iis, fine quibus conceptus non fit, qu^nam impediti ejus
caufsefint, facilius dignofci queat.

I I.

Dumque â viveiitibus jufto conceptu vita multiplice-
tur in plures, confiderationem meretur noftram, quod,
vita animantium in motu particularum continuo coniiften-

te, gradusvitse, amp; perfeftionum nullo alio diftinguantur

figno, quampluralitate, amp; celeritate motuum, quos J
dunt : ficuti videmus perfediora animalia pluribus , öc
vehementioribus motibus agitari, quam imperfefta, at-
que haec, quamplantsc, videlicet magna, etiam tam ra-
tione partium produdionis ad leges Mechanicas, qiiam

A 2

fuccoram motus circularis inplantis, acviventibus, da-
tur analogia:

Et quod omnes motiones animantium fiant à partibus
fluidis intra capacitatem confiftentium motu fermentati-
tio inteftino j atque locali progreffivo circulando } qui
utrique, quo majores funt, eö efficacius tubulidilatabi-
lesexcraflioribus, motuique minus obfequcntibusconfi-
ftentesj tamparticularumappofitione, quam intra poros
incuneatione ulterius prolongantur , atque dum in fper-
maticisarreriis, amp; nervis, (quorum primordia, amp;ortus
non fine totius generationis , ex legibus molis , figurjE,
amp; motus , deduftione exponi pofTunt -, hoc cum extra
fcopum, amp;valde operofumfit, placuitfpermatica vafa,
ut jamjam efFormata prxfupponere :} virorum potentius
prolongatio contingit ; hinc ex minore motu necefilario
minus, amp; debilius in fequiori fexu produfta vafa citius
infurculosfubdividuntur, amp; quidem arteriolarum minu-
tiffimi, vel fejundim^ poft paifam refiftentiam inflext,
in glandulas intorquentur, vel conjunftim cumnervuli?,
(horum fpiritibus fanguineas, five analogas particulas in
poris juxta pofitis exagitantibus, ) componunt, amp; for-
mant fibraaim mufculofarum rhombos veficulares , in
longum amp; latum diftrahibiles , rhomborumque catenu-
nulas in tendinofas ardiores fibrillas utrimque definentes.

AquodupUciparjriumgenereglanduloio, amp; mufculo-
fo maxime generales non folum fecretionis liquorum, amp;
motus partium flmdiones, fed amp; omnium univerfi corpo-
ris partium aliarum origines, ubiquededucendiE veniunt-
fpeciatim hic, fuccis , amp; tubulis continuo adauftis, amp;
multiplicacis, ex glandulis pluribus non regulari ferie, amp;
ordine in circumferentia, utfit in reuibmfed varie fu-
pra fefe invicem difpofitis, tubuli excretorii non requali-
terfinguli feparatim pergentes, fed mutuo fefe occurren-

tes.

tes, amp; perforantes , conjunguntur in duftiis communes
majores, quandoque in unicum convenientes, ut in
r Ott dis , amp;c pancreatis j quandoque difjunftim manen-
tes ; ut inpr oft at arum liquet dudibus j quorum duduum
fuperficiem peragrantes lurculi arteriofi, amp; nervofi fibris
mufculofis oblongis, atque circularibus exornant, quibus
conftri£tis motus periilalticus liquoris fecretionem, amp;: pro-
pulfionem modificat, amp; quarum tendinofae fibrae arftat^e,
induratas, amp; in membranas expanfx, coh£Efionem partium
organi, ejufque integumentum , five tunicam confti-
tuunttenfam, amp; iirmam: dumque motu periftalticodu-
Ctuum liquor modo ad.uvatur, modo remoratur in pro-
greflu , facillime ejus particulx aquofx , fpirituofîe , amp;
alias tenuiores per poros dilatabiles, à reliquis fecedentes
novas fibi vias , primordia Lymphaticorum, ficuti fan-
guinis crafliores motum re£tilineum validius fervantes, ex
glandularum angulis venarum rudimenta inftituerunt, quo
ipfo liquamen crafliufculum redditum , tardius propul-
fioni obfequens, du£tuum, in quibus continetur, pro-
longationem promovet, ipfa eadem proportione , qua
in virili vafa fpermatica ultra, in muliebri fexu, citra peri-
tonœumfueruntelongata,«(/f«É'/î^/^0 vel fufficientepro-
motione^ ut omnes dudus poft prolixas, (undevirorum
teftmm major moles,) amp; varias contortiones inftar tenui-
um inteftinorum , quibus , quoad fibras mufculofas in
convexa , amp; glandulas in concavâ fuperficie cum fuis
excretoriis tubulis regulariter difpofitas, hic , amp;: ibiifcm
quafi cruftâ villofà j five fubftantia fpongiofâ medullari
Cavitatem implentes ^ optime comparantur j tandem te-
gumentum perterebrantes ^ invicem inferti ^ in unum^quot;-
pidydimidis vasuniantur: yetdeßciente j\xt propter ten-
dinofam membranam hic fiftantur j vi propulfus ob retro
pulfionem adaudâ j extrema diiftuum expandente ^ amp;

A 3nbsp;dik-

dilatante in globofam figuram ^ eâdem plane ratione^ qui
nervi optici extremitas ab ejus mufculorum tendinibus
corneam conftituentibus , prxclufa in globum oculi
cogitur : quippe nunquam linea reära facilius, magis x-
qualiterj amp; minus in unoquoque ex fuis pundis mfledi-
tur J quam dum dégénérât in circularem.

Hinc neceflario totidem globofitates ^ quot funt di-
verfi duftus j qui funt pro pedunculis, quibus appendent,
ex quorum duduumporis, contento adaufto, quando-
que alios laterales propagari negari vix poterit, quin etiam
ob id ipfum contentum augmentatum, aut ex conceptu,
per fpirituofas feminis mafculini ^ particulis motu rapidio-
reagitatis, amp; certo in punfto ad ordinem, Sc mixturam
fanguinis difpofitis, motui ineptis ^ extrorfum propulfis ^
amp; pelliculara conftimentibus, turgefcens globofitas du-
ftum , quo liquamen fuppeditatur, comprimit, quo
tum arefcit pediolus, tum tunica obvoh'enstenfione tan-
dem rumpitur, poftquam aliquatenus ad ovi-du£tum re-
ciproce accedentem acceffit, adeoque liquori pellicula te-
fto, ovulojamappellando, delabendidatur copia, glo-
bofitate duftus propter ampliata vafcula ^ amp; glandulas
tumidiores, amp; numerofiores, remanenteturgidâ, amp;: con-
fpicuâ, quiE poftea fenfim minuitur.

I I L

Hujus à deciduis ovis ovarii nuncupati tegumentum
tendinofum fuperiori parte expanditur in peritonaeum y
quod lateraliter tangit, inferior! parte, qua cavum ab-
dominis refpicit, prolongatur modo in membranam in-
ftar infimdibuli femicircularem. (quod magis in brutis)
modo in lacinias ex latiori inanguftumexcurrentes, qua-
itim curfum confequentes, arteriarum, amp; nervorum fur-

culi

culi efFormant fibras mufculofas oblongas ad invicem ac-
cedentes, inter quas cavum rem anere necefle eft, eodem
omnino modo, ut à fex œfopliagaeis mufculis circa fau-
ces appropinquantibus, pharyngis fitinitium, circulari-
bus fphinfteris fibriscircumambiendum, juxta cujus cavi
eonvexiratem dire£ti arteriofi, nervofi furculi fibras
circulates abfolvunt; quae binae ad omnem mufculum
fiftulofum requiruntur, quarum fibrarum tendinofs ex-
panfiones fimbrias adaugent, ac ligamentum alam ve-
fpertilionum didum, quo fiftula hxc ovi-dudus nomi-
ne infignita ovario , ac dein utero adneditur, confti-
tuunt, ovidu£tus concavo tunicâ glandulofâ prjedito,
cum arteriolarum in glandulas intortio inter fibras tam
mufculofas ob motum, quam tendinofas ob duritiem, amp;
cohcerentiam impediatur, ubi vero nulla im pediens caufa,
ibidem glandularum proventus, ac liquoris cavitatem
confervantis fecretio, femper praefentesiunt.

I V.

■ Binis invicem concurrentibus ovi-dLnStibus , ex con-
jundione fibris duplicatis, novum conftituitur Organum, ,
Utriufque oviduftus receptaculum, figure ex triangulo
globofae, in qua fit receptio, in Collum oblongo-angu^
ftum, per quod expulfio, excurrentis, ad fimilitudinem-
tum contraftx veficae, ex binis uretheribus iifdem fibra-
rum ordinibus, ac oviduftus pr^ditis, formatae, in Col-
lum definentis, tum prcEcipue gallinaginis, five caruncut-
l^e ex unitis virorum deferentibus, urethram perforanti-
^us conftrudae, cui ratione ortus amp; ftrudurae, ita con-
'^enit, ut gallinago virorum, illud , mulierum uterus
quot;^ici poflit, fi aeque in ea ob feminis receptionem, dila»

datione fadà, arteriis, èc nervis ad novas,. amp; plures fi»-

îiras-

bras mufculofas producendas fiiiflet exhibita neceffitas,
quamproximisdeferentibusindidit, ns tum ob duplo

pauciores fibras multo debiUus contraftis , amp; tacilius
àfeminis coacervatione in cellulas expanfibilibus , tum
quia craflius fernen tardius propulfum hxrendo magis du-
äus, quam ex eorum unione faftam gaUmaginem, va-
lidius ie contrahentem expandebat ; è contra fluidior ,
Tut urina in vefica) liquor ex oviduftibus, facilius pro-
pulfus, diutius ob colli numerofiores! fibras circulares,
five fphinderem retinetur in utero, hinc magisexpanfo,
ac proinde inter fibras ex hypogaftricis arterus, amp; ner-
vis, aliisad priorum curfumadditis, majore, carnofio-
re, amp; magis dilatabilireddito, fimiliter expanforum ven-
triculi, inteftinorum, cxci, redi, vefic^e amp;c copio-
fiorum fibrarumoblongarum,amp; circulanum fphmfterum
neceifariae produaionis exemplum hanc uteri, amp; ejus
colli numerofiorum fibrarum oblongarum , feparatim
contraftarum, ejus apertioni amp; circularium claulurx in-
fervientium, (quod itidem à reftis , amp; circularibus in
pupilla Sc palpebra fit} formationem ex abundantiillu-
ftrat, amp;comprobat} nifi eandem potius, vel fimul de-
ducendamexiftimemus ex oviduftuum prxvafibus defe-
rentibus, (ad quse, ufpote extra abdomen orta, arterii^
hypogaftricx rami, amp; nervä non ita pervenientesnon in-
plantantur) majori carnofitate efficacius in commune re-
ceptaculum, feu utenim, hinc ampliandum, urgente Iiquot;
quoreni contentum, cui quandoque adjundum effe Ovu-
lum^ licet fubventaneum, quifpiam pifcium^ amp; avium
exemplo induftus^ facile opinaretur ^ propellendum eô^
ubi ovidu£tuum vires jequi-libratx terminantur ; dependet
infuper à minutifilmis circumftantiis ^ ovulorum nume-
ro, fpermaticorum vaforum in brutis fœmellis minore Pro-
longationen atque ex altiori incipientibuSj longioribu^

Cv

8c magis inflexis oviduftibus^ ut hij ovis in via nutri-
mento adauftis^ pro parte ampliatij locum uteri ferant.
Cujus tunc Cormia audiunt^ amp; eft hic tantus exfpatiandi
campus, ut frxno^ non calcari opus fit^ quapropter non
multum circa ligamentorum confiderationem hierebimus^
cum ipfa fint tendinum mufculorum uteri ^ vel in latum,
vel m longum protenfiones.

V.

C^od ab uteri orificio inter facri, coccygis, coxen-
dicis, ÔC pubis offa fpatium, (cur amplius, quam in vi-
ris, difquirere non permittit inftituti ratio) redo, vefi-
ca, ejufque collo, ac clitoride non repletur, id totuni
cute membranofâj fcroto fere confimili, laxâ, atque à
panniculi carnofi, mufculi corporis univerfalis , fibris
m varias plicas^ amp; rugas contradâ ^ plurimis glandulis
dotata^ obduciturj cujus^ vaginse ob ufum diStx^ ex-
tremitas m parte fuperiori pertufa, vel potius non fuper
dufta fuit urethriE^ in quam ex proftatis poft cervicem
veficîE ad ejus latera locatis^ duftus^ lacun^E didi, fefe
exonérant, qux urethra in cavum vaginas propinquura
facilius terminans, propterea non excurrebat clitoridiSj nec
tantre, nec tam propinqure , ac virorum penis urethrae
eft, longitudinem , de cu'us ftrudura paucula adjun-
gendo ^ formationis partium genitalium difquifitio ab-
rumpetur.

V L

Arterias hypogaftricre ; quarum rami nervis junfti cer-
vicem, amp; fphinfterem veficse, atque ad latus urethrsrj in
glandulas intorti j loci aptitudine occafionem prîebentej

Bnbsp;pro-

proftatas produxerant, in furculos ibidem minutiffimos
cum paribus nervofis juxta currentibus (arteriarum pul'
fationibus nervis' viam prseparantibus, amp;c facilitantibus )
diltinftae, fibras mufculorum clitoridis, (in viris peniSj
cu us moles earum copise , validiorique tendinum pro-
longationi debetur j) hic loci neceflario conftnmnt, quo-
rum tendinum prolongationes, ad normam omnium muf-
culorum fibris oblongis conftantium, direàx, in diver-
fum tendentes J qua parte capita dicuntur, indurata ^
os pubis, amp;: coxendicis, pro ratoaliorumtendinumcon-
currentium, conftituunt ^ qua parte fines audiunt, pro-
pter vafa fanguifera inter fibras excurrentia , amp; eas hu-
meftando ab ultima induratione confervantia , atque in
Varicofas ( tunicis ob mufculorum contraftiones f^pius
anguftatis} ampliationes fubinde dilatata efïbrmant non
fpeciem cartilaginis , aut offis,^ quod alias fere femper
ubique, atque hic etiam in canibus fit, quorum vafa in
fuper ficiem excurrentia magis dilatantur, fed corpora
fpongiofa mediae inter ligamentum, amp;c cartilaginem con-
{iftcntiae, fepto diftinfta, quippe ab utriufque lateris di-
verfis tendinibus orta, fenfim m glandem terminantur,
quae interné ex ipfis conftituitur, externe fibris tendino-
fis,fanguineis, amp; nervofis vafibus intertextis,atquecon-
tinuatâ tenuiore corporis cute conftat, qu.x in fceminis
lateraliter inde per vaginam afcendens, ( hinc viris frx-
nulum} in alas J five nymphas producitur, quarum li^
gamenta membranofa circulariter expanfa hymencm po-
nunt, amp; quïe, ut ipfa clitoris, à fanguineremorantetur-
gefcunt adu in venereo,

VII.

Cui dum incumbunt conjugati, feminis virilis in ute-

rum.

rum, amp; vaginam faftâ ejaculatione, fiquidem fpirituo-
fjores, falinae volatiles ejus particule, prîEcipue per uteri
poros propter fanguifera numerofiora , ufque adeo co-
piofae languini fuerint fuppeditatae, ut non folum in to-
tà ejus maffa (fymptomatibus in univerfo corpore id ip-
fum teftantibus) inteftinae agitationis variatio contingat,
fed etiam cum fanguine ad ovarium, amp;: fpeciatim ad eam
globofitatem (cum inter eas ratione moliSj amp; difpofitio-
nis detur differentia) cujus contentum diutinâ congeftio-
ne,ac quarundam parcicularumperlymphatica relegatio-
ne, fuerit maturum, amp; idonex fermentationi fufcipien-
dae aptum, delatae eam j certo in pimdto, particulis ad
unionem in fanguine requifitam difpofitis , fecundo ele-
mento hic illic expulfo, motui primi elementi aliqiiate-
nus obfequentibus, inférant mutationem; utinde gene-
rationis exordio fufcitato, ovuli, poft intumefcentiam,
amp; ruptam ovarii tunicam, depulfio, atque ejus, ob fim-
brias , fpirituum in earum 3 amp; ovidu£tus fibras influ-
xu, ad ovarium adduftas, intra oviduftum receptio. Sc
ejufdem motu periftabico in utertim deduftio fucceffive
fequantur, tunc mulier gravida fada, ac concepifle

dicitur.nbsp;c

VIII.

Econtra Sterilis vocatur, cui eadem neutiquâm, coa-
tingunt, unde Sterilitatis defnitio j quod fit in iis »
qua débita at ate viri facundi confuetudine utuntur ^
concipendi im^otentia.

I X.

Excluduntur autem à Sterilitate., quae femper abor-

B 2 *nbsp;tiuntufj

tiunrur J omnefque fetus maturè nimis proférant, qusß-,
licet foleant appellari ^ ftenles tamen minimè funt
cum conceptio prascefferit fterilibus denegata : Requiri-
tur etiam conveniens £etas , quippe in junioribus , nec
vir admittitur, neque ex ejus femine particuke fpirituo-
fiores fufficienter poros uteri penetrant, neque cum o-
vulorum materia non rite difpofitâ, quae forfan, ut in
pueris, aquofior, amp; tenuior per lymphatica fanguini to-
ta redditur , requifitam fubeunt fermentationem, etenim
omma fermentantur ab omnibus j quod etiam ob-
tinet in vetulis , quarum in fanguine j fermentationis
robore labefaflrato , deficiunt particulce tam aäriva: ^
quam nutrititize, hinc fecretionibus imminutis, partium
tubuli requifitis humoribus non fufficienter replentur
atque ob rigiditatem minus dilatabiles inturgefcere re-
nuunt.

t

Qjiodcunque vero in mediae aetatis mulieribus con«
ceptionem invertit} S^enlitatis caufa appellatur, quae
ut cognofcatur, quo ordine , amp; modo viri femen débi-
té communicari, fuamque energiam ad conceptum prae-
bere impediatur j à vagina fado initio , primum vi-
tia partium genitalium, dein fanguinis, quatenus Steri-
litatem infenmt, examinando, inquiremus.

X I

Itaque vagina jeque alabiisj poft excoriationem ab
acrimonia urinccj five a nativitate amp;c. unitis^ ac ä mem-
brana folida J amp; impervia ^ in initio vaginae ^ loco hy-
menis^ nympharuni expanlioms, locata^ quam ä lare-

ribus

ribus concretis ex mala ulceratse curatione integre oc-
clufa j virum, ejufque femen ommno excludens^ Ste-
rilitatem infert j quibus vero exigua remanfit apertura
â membrana, vel coalitu , licet ob impeditam copu-
lam imperforatse fmt did^e ^ difficulter^ non tamen ^
Omnino neutiquam , concipiunt, cum ejus con-
eeptionis plura dentur exempla : cu ufcunque porro ge-
neris tumores ^ fi tanti fmt, ut finum obftruant, pr^e-
cipue fcirrhus j qui non foiet imminui, qualem poft
Uteri inflammati curam, perperam adftringentibus fa-
ftam, invenifle fe refert Hildanus cent. i. obferv. 66.
aut farcoma , referente Kerkringio obferv. quod
ex ulceris immundi limbo miram in mplem fiingofum
quandoque excrefcit, vieinà cuticulâ laxiori prolon-
gationem noa coercente aut cancer occultus , amp; fî-
milia, omnino idem pr£eftant,quod occlufa vagina, qui-
bus magnitudo clitoridis pro xnigmate eftj

HiCj ubi vir non eft J ut ßt adulteriumt
Vel vagince nimia a nativitate j circumvicinâ compref-
fione y aut procidentia eft anguftia, lis opportune coé'undi,
non vero concipiendi denegatur aptitudo.

;nbsp;XI L

Conftat clariff. author. Aquapend. Dienierbroeck, ut
amp; Schacht. Drelincurt. Hermanni Nuckii, fautorum, amp;r
prxceptorum meommad rogum venerandorum^nec noa
Theodori Graefii,. celeberr. viri obfervationibus, oteri
cervicem repertam, modo conglutinatam, modo mem-
branâ quadam coöpertam, quandoque à materia^ vifcida?
indurata gypfum referente, alibi fcirrho ingenti, vel plu-
ribus fcirrhofis, 6c aliis tumoribus obftni£tan\ ing^enum
femini priEcludere, atque conceptionem excludere; his-

forikœt

forfan non inepte addideris orificium ex laefioné di-
ftortum , latera ejus cartilaginea , Sc indurata, fibra-
ram apertioni infervientium paralyfin 6c fimilia, quae
priorem difficilem partum infequuntur -, inde quoque
uteri hiatus, quo conceptio forfan non impeditur ,
fed conceptum utero elabitur : quod vero omentum
rete adipofum adeo molle os uteri comprimeret, vix
fidein meretur.

XIII.

Ipfo in utero occurrunt fucceflive fefe fequentes, tu-
mor, fcirrhus , calculus.

Tumor quippe ex craflis vifcidis irregularibus conftans,
lubricis amp; tenuibus flxgaris , fenfim inveteratus jndura-
turinfcirrhum, qui pluribus tandem terrefliribus, amp; fo-
lidis , angulorum ngiditate, amp; conftanria paxillorura
inftar inter vifcofas intmfis in faxeam Sc cohaerentem,
prx particularum attritu continuo laevigatarum, laterum ad
invicem aequaUtate, ôcsetheris regulari , amp;: non interru-
pto tranfitu, (exemplo fint binae lamince marmoreae Ix^
vigatae , Sc invicem impofitae , vix magna vi diftrahibi-
les) duritiemcommutatur: adjundae his hydrops, can-
cer , hydatides , five veficulae aquofae uteri cavum op-
plentes, nec non remanens poft irritum conceptum ex
vaforum diredionibus in ovulo turbätis mola^ quin amp;
atheromata, exulcerationes , pure fernen involvente. Sc
poros uteri obturante, aliïeque pororum obftrudiones ex
materia vifcida, flatulentia fazpe concomitante, vel aliis
de caufis faftae , fpirituofiores feminis particulas fangui-
ne, ac confequenter ovoarcendo, conceptionis funt im-
pedimenta.

XIV.

XIV.

Culpanturovidiidus, dumovuîo tranfîtum ad uterum
denegant , cavo eomtn obturato, quod modo a callo ,
modo a calculo faftum deprehendilîe fe refert 'Tgt;ol(smt
ab extravafata lympha teftaturnbsp;, à materia vifcida

glutinofa, laterum conglutinatione, tumoribus, amp; fimi-
libus affedionibus praeclufos obfervarunt alii Auth., amp; li-
cet exempla fint cônceptuum, ubi ovulum ad uterum. non
devenerit, uti id fœtuum extra uterum in ovidudibus ,
abdominis cavo, ipfoque in ovario repertorum probant
hiftorise, amp; meminerim nobis in collegio ab incompara-
bili, acdexterrimo Anatom. ProfefTore T). Nuckio ftulfe
monftratainteftinis, amp;: omento fuis umbilicalibus adhae-
rentiaovula, inquibusjamerantformatifœtus ; attamen
cùmfitinfolitum, amp; praeter naturae ordinem, fterilitatis
caufam cognofcimus, ubi requifita défunt ; quibus ovu^
lum ad uterum deferri debet , vel fufcipi intra ovi-du-
ftum , hinc ejus orificii claufura J fimbriarum ovario fç
nonapplicantiumparalyfis. Se fimiliamalè audiunt.

X V.

Non minus accufantur membranae ovarii ab intumefcen-
te ovulo vix , aut non rumpenda craflities, nimia pel-
liculae ovuli in itinere diffradurae tenuitas, hydrops in o-
Variis notabilis, fero extravafato, aut intra hydatides con-
clufo, materiaeovulorum in atheromata, vel fteotemata
6cc. mutatio, aut alia talis fecundum particulas. Se poros
difpofitio, ut illa, quae inter ovuli contentum liquorem ,
6cfpiritum feminalem intercedere debet, non adfit pro-
portio, hinc forfan non inconvenienter deduxeris 3 qua-

re in priori (fecundo licet nupt.^,) fteriles ^bfequente
Lnju|io mox fecundx appareanj^ nec^nm cur^dmaus

fntquot;!^mutSne Fadâ univerfim tam in folidis, quam flui-
dis corporis partibus.

XVI.

Quippe fluidumpr^Ecipuum, h.e. fanmis graviori m-

temperiecraflâterreftriinqumatus, nonfamp;lunianteceden-

tem occafionem variis partmm diftarum morbis, obltru-
aiones producendo largitur , fed etiam ovulis meptam re-
ouifitse fermentationi praebendo materiam, turn ibidem,
Ulm in tota fua maffa vim particularum kminalaim con-
t ariis acidis, fiveaUis extmguendo craflis mvolventibus
infrinsendo, aliüve modis minuendo, fterilitatem infert,
amp; quandoque fimul efficit fterilitati conjunftam fluxus
menftiui fuppreffionem , ufque adeo invicem relativas ,
utfrEpefmteflfeausunius, ejufdemque cauf«, atque al-
terutrius curatio alterius remedium flt, fpiritu lemmis
mafculim majorem in fangmne fermentationem introdu-
cendo vid. §. vii. attenuationis, fpintuum produftio-
nis, amp; fecretionis majorismotus progreflivi acceleratio-
nis, viarumque referationis , amp; adhibitis adhibendis,
fuppreflionis^fublatse exiftente caufâ} viciflim fluxu men-
ftruo, educendo craSfiores, amp; motui ineptas particulas,
numero , amp; vi notabiliter prédominantes } aëris elafti-
cis motum ofcillatorium , atque hinc in fanguine fer-
mentativum augendi data libertate, proportionem inter
fanguinis conftitutivas, ad robur fermentationis majus,
debitam , atque confequenter attenuationem , fpiritus ,
vires , amp; vigorem conciliante : hmc iis non vivere, fed

valere vita eft potior, in omni quidem intemperie mi-

nuitur

nüitur fermentatio fanguinis, fed prsecipue quiedicitur,
fummo gradu craffa vifcofa terreftri complicata, fermeii-
tationis imminutce , obftruftionum ubique fadarum at-
que Chlorojeos ^ fuppreffionis menfium , amp; fterilitatis,
fons, origoexiftit.

XVII.

Exillegitimonon naturalium ufu mulieres, form« pc-
tius, quam fanitati ftudentes , hanc fibi comparant fan-
guinis difpofitionem, adeoque qu£e fruftibus crudis, o-
ryza, cretâ, 6cc. aliifqueterreftribus, vifcofis amp;aufteris
ventriculum , amp; fanguinem implent, quieti, fomno,
mxrori, odio, fimilibufquepalTionibusnimiumindulgent,
neconcipiant, multùmconfenmt. Excreta omnia, lix-
morrhagix, diarrhxîE See. fanguinem aftivis, amp; balfami-
cis multum depauperando , vaforum collapfiones , ob-
ftruftiones pertinaces, hydropem, tabem See. inducen-
do merito taxantur, ea propter excufandus non venit fluor
albus nimius, vel ex inveteratione in pejori ftatu flavus,
viridis , acris , eadem jam di£ba producendo, qui prae-
ter hxc, atque quod fxpe vitiis uteri. Se vaginx fupra re-
cenfitisoccafionemexhibuit, efficit, utfœcundato ovu-
lo mox cum effluente humore utero elabente, conceptus
fiatirritus.

' X V I I L

Affeftus diagnofis conjugum quxrimoniis patefcit, cau-
farum figna diligent! inquifitione, accuratiore infpeftio-
ne dijudicari quandoque poflimt, cum multae nihiiomi-
nus difficillime cognofcantur. Vagina in initio claufa ,
conglutinata, membranâ obduda vifui fe manifeftat, ul -

Cnbsp;tra

tra initium tumor, membrana, parietum conglutinatiogt;
intrufodigito , aut adhibito matricis fpeculo dignofcun-
tur, hue conferente cognitioneortus, à nativitate, ordi-
nario membrana j inflammationem , exulcerationemque
magis infequente fcirrho, amp; coalitu, fic tota exulcerata
vagina , quandoque tota coaluit, farcoma , aut proci-
dentiapropendens proprio feprodunt indicio.

Uteri cervicis membrana^ conglutinatio ^ à tumore, veÏ
fcirrho obftrudio , latera ejus cartilaginea , hiatus j di-
gito, fpeculo matricis, aut fpecillo intrufo invefl:igantur.

Uteri fcirrhus tumore ininfimo ventre duro, reniten-
te, citra dolorem ( qui pungensamp;vehementior efl:incan-
croocculto,amp;: in aperto cum fluxu puris) fenfu ponde-
ris , menfiumque iuppreflione cognofcitur , prjecipuè fi
inflammationi, aut fluentibus lochiis pofl: refngeratio-
nem, autadhibita adftringentia fucceflerit.

Calculus dolore uteri gravativo , compreflione exa-
cerbato, quin amp; ex refiftentia catetheris immiflTi dijudi-
catur.

Hydrops ex xquali tumore , non multum refifl:ente ,
cum quadam fluduatione, qux, ut tumor, minores funt,.
fi lympha hydatidibus, vel inter ejus tunicas contineatur,
aperto orificio non effluendo, mamfeftatur.

Molxxquali tumori nulla adefl: molüties, aut fla£bu«
atio, fed fenfus duri, ponderofique corporis à converfione
in latus inftar lapidis amp;c. procidentis.

Obftrudionis uteriamp; pororum ejus indicia ex fup-
preflis, alia per loca fluentibus menftmis, uteriinflatio-
ne, amp; fimilibus pluribus petunmr.

Quod attinet ovi-duftuum obturatienes, aliaque ejus,
ut amp; ovarii vitia(fi utriufque hydropem non nihil tumo-
re in utroque latere cedente, cum fluâruatione fe indican-
tem excipias j de iis tantum pauca conjedurare pofTumus,

ubi

ubi nihil à parte viri deficit, aut nulla apparent reliqua-
rum partium ^ aut fanguinis vitia j qux ultima ex loefis-
ftindionibus totius corporis , virium defedu , laflitudi-
ne^ mutato corporis habitu , antegreflaedijEtae culpabili
regimine, excretis amp; retentis, fuppreffione menfium, flu-
orequealbo nimioj amp; ex relatione facillime cognofcun-
tur.

X I X.

Prognofis fterilitatis in fe confideratae, individuis mul-
tum periculi nonminitatur, nifi ratione caufarum, qux
fîBpe quidem periculo plenae funt, fed cum illx tales non
fint, quatenus fterilitatem infenmt, ejus periculi confi-
deratio hue non pertinet, adeo ut prognofis eas tantum
refpiciat ratione facilitatis aut, difficultatis curationis. Ini-
tio fa£to à vagina ^ fi labia ejus conjunda, unita, autglu-
tinata, vel ipfa occludatur hymene , aut pellicula alibi
innatâ , fuperficietenus, 6c non profijndius , cura diffi-
cilis non eft; ita tamen ut à carne conglutinatio difficilius
diifecetur, amp; majori cum haemorrhagia, quam qux eft à
membrana : ubi parietes circa finem , aut tota vagina con-
creverint., vix debet tentari curatio, idem de fcirrho in-
veterato, ciimfaepius ad cancri naturam vergat, atque va-
ginam implentefarcomate, pronuntiatur: Rugofse vagin^
procidentia, nifi admodum magna, aut gravecontraxerit
Vitium, non ita difiîculterreponifolet.

Internum uteri orificium membranâ claufum , vel ejus
latera conglutinata, fifint, cùm fcindentia inftrumenta
tam alte fine manifefto periculo nequeant pertingere. A-
quapendens incurabilem pronuntiat cafum ! fibrarum
ralyfis, utamp; in utero fcirrhus, latera cartilaginofa, dim-
culter curantur; facilius orificii obftruftio à materia vifci-.

C 2nbsp;da

da indurata j qu« quamvis vix diffipetur, attamen dfdu-
Sco hoc orificio, fine magno incommodo educitur.

Minor in utero mola fponte quandoque expellitur,
qux admodum grandis, aut diu hœfit, propter dolores,
amp; hcemorrhagiam cum periculo tollitur.

Calculus uteri, ut amp;: ejus alia contenta, curam expuU
fionCj licet difficili, nonrefpuit. Permagna in hydrope
curandâ moleftia ^ contrarias ob indicationes , vaforum
lymphaticorum difruptionibus confolidandis ^ êcobfiru-
dtionibusreferandis: idemdeovi-duduum, amp; ovarii hy-
drope , quorum malx conformationis vitia, vix funt cu-
rabilia} materix ovulorum inconveniens difpofitio , nec
non menfium fuppreffiones, magis aut minus curabiles ^
prout intemperies major diuturnior , vel fecus fuerit.
Idemdefluorealbonimio cenfendum eft.

X X.

Curatia ex triplici hauriturfontej chyrurgico ^phar^
mateutico diacetico: nos, quatenus triplici hoc au-
xiliorum genere opus habemus j ea ferie, qua caufas
pxopofuimus, curam adjungemus.

Primo loco occurrunt labiorum, aut vagina: ^ per car-
nem, aut membranam coalitus, nec non mediocre far-
coma , amp; quandoqute orificii uteri occlufio manum per
chymrgicam tollenda, cum per corrodentia ablumptio
neque promitti, nifi longo tempore perfici, amp;: abfque
immanibus doloribus fieri non poffit ; itaque fœmina re-
fupinâ -acente , cruribus ad fummum ventrem contra-
dis, fenxoribus divaricatis J poplitibus fubjiciuntur ul-
n^e J amp; ad cervicem aUigantur, vel firmirer ten.ntur, ne
impedimento fint in operatione, navacula linteolo , ut
pars , qvix fedionem perficit, libera fit, aut cultro in-
tus ^

tus,quot;non extiis, acuto, amp;: recurvo, feftio exacte,
lente à fummo deorfum inftituenda, eâquefaftâ, ne ite-
rum fiat coalefcentia, intrufo tubulo plumbeo, vel ar-
genteo, aut quod potius, fpongiâ pulvere cicatrizante
afoerfâ, latera invicem deduda ad pknam curationem
ufque fervanda funt: fi autem quxpiam feftionem re-
nuat, aut nimis interné vitium haereat, aut fpeculo ma-
tricis apertura facienda, amp; dilatanda eft, aut a corro-
dentibus levioribus incipiendo, amp; fucceffive emollientia
injiciendo, abfumptio tentanda eft : Clitoris magnitu-
dine excedens apud ^gyptios, aliofque praefcindi
folet. Tumoris, aut fcirrhi, quacunque uteri in par-
te cura inftituenda eft circumfpediflime, attenuan-
tibus, amp; emollientibus, ita, ne fubtilioribus difeutien»
tibus major fiat induratio, neve humidis emollientibus
proferpat tumor, aut in abfceffum mutetur ^ vel can^-
crum ; quem potius eft non attingere ex Hyppocr fen-
tentia 4. adhibentur autem pejfaria , injeBïones, ßif-
ßtm , balnea i acinceffusy. modo commode eo deveni-
re poflint.

C^uae in procidentia uteri, aut vagiiia; adhibenda fînr
pradici ubertim docent, fpongiâ, cerâ j fubere, annali,
aut trianguli figura, qux neque coitum, neque menfium^
fluxum impediunt, palliari poteft.

Hiatus à paralyfi fibrarum, ut alia nervorum obftru-
ftio per attenuantia referanda eft : Hydrops uteri, veî
ovarii, requirit fimilem ,, ac quaelibet alia curatio-
nem..

Ad materiae glutinofe, calculi, amp; molae expulfionem-
cniollitis prius per fomenta , Sc injeftiones vaginâ Sc
orificio uteri j clyfteres acriores injiciendi funt , fique à
contrahente utero non expellantur, hunc in finefflj iter-
ßHtatio, abdominis compreffio, amp; reliqua, ut in expeL

C 3nbsp;lencÎQt

lendo fioetu, iifu veniunt, feminâ eodem, ac diximuS
in fedione modo locatâ , per digitos, aut forcipem e-
dudio tentanda eft; fpeciatim mola fi firmius hxferit,
ut placenta, digitis, cujus ungues refed^e funt, oleo illi-
tis , feparanda, amp; educenda eft -, fanguinis motum im-
minuentibus, leniter emollientibus, amp; adftringentibus ,
fi quis adfit, fiftendus eft nimius fanguinis fiuxuis gt; ubi
omnis fluxus menftruus ceflat ab cadem fanguinis in-
temperie , atque inde enatis obftnidionibus Sterilita-
teminferentibus, omnis cura dirigenda eft ad fanguinem/
quod itidem fit in fluore albo, ut craflis vifcous incifis,
aufteris terreftribus imminutis , reducatur in eo débita
particularum conftituentium proportio, atque confequen-
ter robore fermentationis adaudo, obftrudionibusquere-
feratis, redeant menflruatio légitima, amp; ad concipien-
dum requifita aptitudo.

Hunc infinem laudantur, prœmifla v. fed., nifi quid
contra-indicet, inter attenuantia amp; menfes promoventia.
Tart. wtriol Borax Gumm. galban. ajfa fœtid. cdßo-
reum,fuccin. ca^bur. ol. Jabïn. croc. oc. 69. Limât, mart.
amp;c fimüia.

Inter purgantia reßn. fcamm.ji^lapp. agaric. extraEl.
catholic, hellebor mercur. dulc. rad bryoH. ^c. funt
que ex his, amp; aliis plurimis, qux recenfere fupervaca-
neum eft ^ decodi^ mixturae^ boH, pulveris ^ tindur.
bain fuflituSj amp; fic porro formulae praefcribendae variac}
cum medicamentorum variatio mulmm confertat : quippe
eximium quid innuente Verulamio, pofllmt, poilentque
ordoj profecutio, ferieSj amp; viciflltudo artificiofa.

CO-

c O R O l l aria.

I.

pœmmeum fperma ejfe conceditur,

II.

Fœmina famp;cunda fovet ^ excîudit (yimla ,
virgo tantum juh'uentama.

III.

OvuU in ovariis corporali fpermat is mafci^
Uni contaBu fAcundantur,

I V.

Conceptio Çf firmatio emhryonis in ovarh
fiunt.

V.

^ormatio emhryonis in utero perficitur.

V I.

sperma mafculinmn eft principium aBittum^
fimineum papvprn ^ nutritium.

Virgines ill^fa virgmtîate impragnarl püßunt.

VI IL

Laciü pr^fentia non femper fignum efi cor-
rupts virgimtatü: multo mmm ingra^ui-
• dationis.

I X.

In utero fit foetus nutritlo per os,

X.nbsp;)

Ffetm in utero refpirat, ^

X I.

In multere prägnante, r.ßähnemt ^ pur'
gationem infiituere licet.

F I N I S..