M. D. Praxeos, amp; Inftitut. Med. ProfeflbrisOrdinarii,
NEC NON
AmpUjßmi Semtm Academici Confenß , ac Nobilijfm*
Facftltatis MEDICE Décréta,
PRO «GRAD U DOCTORATUS
Summifque in MEDICINA Honoribus, ac Privilegiis rite,
ac légitimé cotifequendis,
Eruditorum examini fubjicit '

- Apud Homanos Scabmo ^^ui-ffimo^ cognato cha-
rifiiimoplurinjb colendo.'^nbsp;_ _ .

M.D. quondamlt;ipj^ i^orn^c« inr'w efl-Frifia nunc
vero apud Amftelredatocnfes'^raéfcièo Feliciilimo,
Studiorum taèomrn-î'îwïriWinbsp;dum ipiri-

Gymnafii Latini, cjuod Hornre in Weft-Frifia eft
Praeceptori Literatimmo de Studiis meis plurimum
merito.nbsp;^

•quot;r

in cujus gratiam nunc pauca de eâdem dicere

Ongum non minufquamtœdlofum foret
prolixius hic repetcregt;; quxde chylo ip-
fiufque diftributione ttadidere Veteres,
attâtnen cum tam in fanitate prsfcnti con-
fervandâ quam amiOa reftituendà fit ra-
tio habenda ventriculi amp; inteftinorum ,
ut nempe ipfa chylificatio in ventriculo
ritè amp; ex voto peragatur,'atquçjidige-
ftio, amp; folutioin inteftinis débita ciun
evacuationeexcrementorum continuo promoveatur, facile colli-
gitur quam necefl^riaac peratilis unicuique Medico fit chylifica-

Nemini Paradoxon vifurum putem, fi ad mentem Neoterico-
rum-Chylificatioaenvmechanicè explicari poffe, dixero,

Sunt enim in acie ßti primo dentes incifores didi, qui af-
fumpta ac prcefertim folida , utpote majori comminutione ac
confralt;äione indigentia, incidiint, molares eadem tanquam in
mola conterunt, duäus falivales fermentum inter mafticandum
continuo fuppeditant, lingua mifcet, ejufdem roufculi jamjam
mafticata attollunt, ac pergulam in aäfophagum viam anguftio-
jfcm ^rppellunt.

mentitiumeffe. , fed potius primum^naturs menftruunii in hoe
humano laboratio auaire, amp; audor primae iftius dilTolutionis
exiftere.

Eam non infipidam efle , fed quam plures particulas faltnas
acidafque continere, ab efFedu ficile probatu : ipfa enim faliva,.
particulis fuis falino volatilibus ac acidis incidendo difcutiendo
amp; abftergendo fanat impetiginem vulnufcula cutanea, figitmer-
curium, ac denique farinam fermentari efficit, hinc pulmentura
matris faliva impra^gnatum infanti tenellulo admodum prodeft. ^

Ipfa etiam mafticatio ufque adeo neceflâria eft, ut hâc omif^
fà, alimenta vix in ventriculo extra vertigt; pofïint, nam decern
boli bené mafticati, amp; falivali menftruo humedati atquè foluti
felicius in ventriculo diffolvuntur , quam unus non mafticatus
amp; voraciter deglutitus ; hinc ortum eft quod voraces amp; qui
tjuafi in fuga primam hanc folutionem peragunt, tot morbis
fint ob noxii, cum cibus vix femi contritusdifBcillimè fubiga-
tur in ventriculo , amp; in paftam admodum vifcldam plurium
morborum matrem abeat : unde etiam fubinde fermentum ven-
triculi acrefit atque corrofivum, velaugetur nimium, vel abo-
Ictur, vel imminuitur , vel depravatur ut in anorexiâ, fame
canina, vomitu, dyforexiâ amp; fimiiibus, quarum caufas fym-
ptomata, amp; curationes poftea brevibus dicemus.

Hâc perada folutione vel comminutione , protruduntur ali-
menta per viam anguftiorem (orificium fuperius) inventriculi
cavitatem, multis nervulis ab odavo parium oriundisobfitum,
amp; prilcis cor didum Recentioribus vero pr^cordia nuncupa-
tum, qua excepta incipiunt ultcrius diflolvi variis ad hoe nego-
tium concurrentibus dilTolutionis amp; fic dids férmentationis cau-
fis: inter quas diverfitasparticularumcibosconftituentium, ac
earundem figurae confiftentiae, motus amp; magnitudinis, necnon
pororum amp; fuperficierum mutationes haud poftremum obti-
nent locum.

Principalem caufam efHcientem ut omnium , ita amp; hujus fer-
mentationis dicitur efle œther ,five materia fubtiliflîma omnium
corporum poros apta nunc hbrè nunc veroimpeditè pervadere,
quâ plurimae minutiflims ciborum alTumptorum particuls affi-
ciuntur amp; in motum rapiuntur, earumque comminuendi, po-
ros anguftos dilatandi , motum inteftinum promovendi non
parum augent, amp; iifdem involuta majori cum impetu parietes
pororum in ciborum particulis exiftentium psrfringat, non fe-
cus ac aqua fragmentis glaciei referta , facilius pontes diruit amp;
aggeres perrumpit, quam fi fola in cos vehacur: fic etiam hsc
materia fubtiliffima multis particulis fcindentibusamp;pungentibus
conjunâra pororum latera difrumpit ac diffringit.

Adjuvant vapores feu corpufcula rarefaiSba à vicînîs partibus
hepate puta amp; liene, aliifque vifceribus tranfmilTa, nam hi ven-
triculi poros intro infpicientes ingrediuntur , amp; jam in motu
exiftentia aliorum fluidorum occarrentlum motum non parum
augent.

Symbolutn confert faliva deglutita, lympha gaftrica à glan-
dulis ftomachalibus inventriculi cavumefFufa amp; in ejufdem pli-
cis haerens, aliaque fluida aflumpta , utpote quE citius quam
Corpora folidiora in motum abripiuntur ut non male vulgus di-
cat , omnem concoïlionem fieri in humide^

Prsvia hâc fermentatione partes ciborum centrales extraver-
tuntur , feu à centro totius maffe jam dilfolvendx verfus cir-
cumfcrentiam detruduntur, plus minufve pjo ratione molisac-
cipiunt fuperficiei , hinc alimenta aliam confiftentiam , alium
odorem amp; faporem acquirunt , quam in prima folutione in ore
habebant fluida magis atque vaporofa redduntur, amp; ad majo-
rem rarefaâionem alibi fubeundam magis magifque evolvuntur.

De vera figura ventriculi non dicam , nifi quod in fe confi-
deratus non fecus accrumena fe habeat, quique ftruôturâ fpa-

tium viclflim largiendo amp; • cor-ftringendo ,. fermentumque ex
fanguinc fuppeditîndo, chylificationis negotium promovet;
nequaquam vero fpecifico quodam calore alimenta conquit,
prout id veteribus quidem vifumfair, cum taies faculrates in-
explicabiles non admittamus'i q«ioriiam prêter nomen niî nifi
magnum inane dicunt. Et profedo infitae ills facultajes, con-
coxtdx, retentrix, expultrix attraftrix commenta fiint.

Fermentum ventriculi dicimus vaporofum quoddam mixtum,
ex omni genis patriculis fanguinis, utpote acidis, falfis, paucis
oleofis , aquons , tcrreftribus amp;c. nec non cibi reltquiis.

O pertet femper ad fanguinem refpicere quoties quis de ino-
beclllitate .ventriculi conqueratur, nam fi fanguis conftet parti-
culis modo didis, optime inter fe unitis, bonam quoque ge-,
nerabit in ftomachalibus glandulis lympham Cm vero turbatus
fueric in mixtione feu temperie , nullum fuccum fementitum
fuppeditabit ventriculo , vel fi ad hue aliquem deponet liquo-
rem , ille tamen inidoneus erit atque fixum nimis, vel rion fa-
tis aftuofum , cuju'f vitiofo charaftere, ipfe chylus poftoiodum
contaminatur : haec enim femper redeunr in circulum, feque
motuo vel confervant vel deftruunt: Qualts chylus talis fanguis,
amp; qudu Janguis talis liquor gaflricus, qualü liquor]gaßricus talis
tttrum chylus.

Fermentum hoc inftatu .naturali valde temperatum.eft, itata-
men ut pro fubjclt;Sorum varietate nunc acidae nunc falins plus
vel minus volatiles prjedominentur partes, hinc eft, quafcquod
huic fspius nocet alteri profit amp; quod mulci melius ferant atquequot;
bene, digérant cibos duriores quam molüores, cum è contra alii
non nifi humidos amp; molles ferre poffint.

' Peraflrâ hâc affumptorum attenuatione amp; difTolutione , chy-
las e conftriâiffimo fpatio piloro difto ope ventriculi motus
periftaltici in anguftiorem propellitur inteftinorum fiftulam ven»
triculo contiguam, ac duodenum nuncupatum, ibidemqu^

-jjer duauui choü-daciiium a .vefic-ula fdleS etfafa y fatcbqire
pancreatico per ejufdem nominis dudum commifcetur : ac
ulteriorem particularum faarum rarefadionem amp; diffolutio-
nem vi duorum iftorum liquorum fuftinet quo ipfo illse par-
ticds quas lubrks migis amp; fluid® funt ad latera inteftinorum
evertuncuf amp; pér motum continuo repetitum eorundem pe-
riftalticum in interftitiis membran® interioris fikrantur, va-
fifquefe(5èeis imprirauntur, nec non in iifdem protruduntur,
fubfequentibus nimirum aliis ätque aliis ift chylum puriomnt^
nuioremque redaftis ac redigendis, quas vero crafliores terre»
ftrio'res magis amp; fix®|motuique iraeptiores funt, ad crafFa depro-
perant inteftina amp; deorfum verfus anum fenflm premuntur tan-
demque qua data oportunitate corpori excemuntur^ qiremdef-
cenfum non minus .lt;}uam ad htera progreffum promovet reçu
procus diapragma'ns amp; mufculorum abdominis motus, adjuvat».
te quoque motu inteftinis proprio amp; periftaltico.

Sic jam denique chylus ex anguflio inteftinaK canaü per exifia
vafcula (laftea di^a) poflquam per Afdlii pancreas filtrarus amp;
•fpedélibus canaliculis chyloprofluenti in fervientibus receptus
eft in ampfumchyli-exeptaculam (ciflernam diylifiram) didlum^
amp; ex hoe cum limpha eo re fluente magis dilutus per angu-
ftiorem canalem duétum thoracicum appellatum in axillari vena
finifträ fanguine refluenti mixtus, addextrum cordis tbabmuiB
indeque per pulmones poftquam vifcidiores -quafdatn particular
in'-eorum cellulis reliquerit amp; aüquantum aens motu infervicn-
tis fufcerperit per venam pulmonalem in flniftrum cordis thaJa-'
mum tranffertur unde cum fanguine arteriofoper totum corpus
quaquaverfuih difpergitur.

Per fpeftis itaque Kis in ftatu naturaü , videre quoque fi nnn-
iomnia, faltem aliqnia tn pr^er narürali, reftattit (Juo fi«c con-
traria jufta fepè!fita •magi'sduceflère poffent, amp; ut brcvitati tem-
poris fuccurram ad ea nie pro peró qii^ fpeftant lêrmentutn ven-
fttcdli in ftatu prsrematorali , toiflam faciens larfiontm ipfius
vcairiculi tiec non aüarmn partium vidnarom , m 8c motus ejuf-

Fermentum vero variis laedi poteft modis, nimirum vel au-
getur ut in Boulimo amp; fame caminâ, vel abolitur veluti in afi-
tiâ feu appetu proftrato amp; faftidio vomituque vel diminuitur ut
in appetentia amp; ferment! ventriculi debilitate , vel depravatur
quemadmodum fit inpica amp; malaciâ, ubi cibi quidem afpetun-
tur fed non tali modo uti oportet.

Has lefiones dupliciter confiderari pofle cenfemus nam au-
dum amp; depravatum fermentum, ut amp; abolitum ac diminutum
idem fere fignificant.

Fames auda in generc quidem vel à caufis externis vel inter-
nis producitur: internis ut v.g. à faliva, fermente acri humo.
re pancretico , tertio ab_ halitibus vaporibufque fpirituofiori-
bus amp;c : Externis ut exempli gratia , ab aère amp; quidem maxi-
mè ficco, ab inediâ aliquali ut noftratibus in proverbia
en fpaact gem Iijooöt I vel ab affumptis tam medicamentis
quam alimentis amp; conditis , uti à zinzibere condito à cortici-
bus arantiorura amp; fimiiibus.

Fames vero abolita faepiflime originem trahit vel ex defedu
fermenti , vel ab ejufdem corruptione amp; inefficaciâ uti fit dum
ei conjungitur humor craffus vifcidus lentus amp; tenax , vel
quandoque ob ventriculi malam, difpofitionem.

Fermentum autem abeffe poterit variis de caufis, imprimis
tamen ob defedum anonae , fecundo ob enormem vomitum,
aut choleram morbum , vel diarrhaeam , infuper fermentum
corrumpi poteft vel à faliva vel fanguine fimilibufque aliis uti
modo diâum. Denique oriécium ventriculi caufae famis abolits
exiftit, quando glutinula lentoque ac tenaci humore tanquam
muco adhgerente oblinitur , ut etiam quando occalluit aut in-
duruit, hifce adjungi poteft obftrudtio vel compreflüo nervo-
rum , quibus jure annumerantur fex res nonnaturales See.

De Tyrntomatibus non multum dicam , cum haec unicuique
Tat fuperque nota arbitrer interea tamen primum quidem locum
videtur obtinere mihi cardialgia , eamque fspe confequens fyn-
cope , amp; ab affumptis praegravatio , ut amp; quandoque vomitus
enormes, cholera morbus amp;c. Notandum de fuper quod Ano-
rexia non minores praefagiat in œconomia animali turbas, fi
enim in febrium acutarum declinatione Anorexia fupervejïiat ,
vel appetitus antea proftratus non redeat novam inftare calami-
tatem faepius protenditur , tutior eft in febribus intermittenti-
bus, fed pejor in dyfenteriis.

Curatio famis auflae confiftit potiffimum in ferment? acris ac
acidi temperatione, quod confequi poteris exhibendo ^alia qus
fuccum illum acidum ac aërem temperant ac infringunt ut amp;
amendant ejufque augmentum praevenire valent , qualia in gr.
funt terrea ac combibentia uti corallia oculi cancri, creta, lapis
hematites, fimili modo fermentum ventriculi auftum obtunde-
re valent pinguia amp; oleofä ut amp; aquea quaevis copiofius ordi-
nario fumpta, his jam praediftis famis auftae, caufis potiffimum
ablatis facili negotio fames illa curabitur amp; eum in finem fumi
poffet hic aut fimilis pulvis.

Corn. C. tifli amp; praparat,
OchI. Cancr. Pulver/tt.
Creta alb. an. 9j.
Sacchar, alb. Zh

In dista profunt cibi difficilioris concoâionis id eft tales qui
irioram feu ftagarionem in ventriculo facere poffunt : fugian-
tur animi pathemata : bibat aeger fabinde celebrem potum
thee fruatur potius quiète quam magna exagitatione corporis amp;
fimilibus.

Curatio vero abolitae famisà contrario fiat, nemperefl:auran-
do amp; corrigendo fèrmentum ventriculi. Quod optimè fit per
volatifantia amp;c. qualia funt primo blandiora acida fermentum co-
tes inftar acuantia : fic v. g. fp. falis alkalifatus . fp. nitri dul-
cificatus, tart. vitriolât, fecundo amara v. g. effentia abfînthiî
centauri amp;c. tertio falina ut omnia ex tartaro omnia ex fale ar-
moniaco, quarto balfamica oleofa, effentia cinnamoni dix pro-
priet : falvolatile oleofum quodvis : fp. c. c. Aiccinat olea om-
nia deftillata, ad unam vel alteram gt. fumpta, jufcula vitulina,
vervecina , decodum gallorum amp;c. potus coffee modera-
tus;

Ad fermentum ventriculi enervatum reftaurandam jprœfcrî;
batur haec aut fimilis Mixtura :

Corn. C. afiidrprap/trat, att.gr.xxv.
Sal. Ahfimk. 9j.
Ol. Cinnamom. gHtt. iij.
Syp. Stachad. gij.

Dista fit mediocris fugiantur animi pathemata vefcatur aeger cibis
facilioris concoótionis , capiat fobindè hauftum vini generofio-
ris, ut amp; condita ut zinziber conditum cortices pamorum chi-
nas , utatur fijbinde oleo aromatico ut exempli gratia ol. sia-
cis, chariophillor. amp;c. Corporis exagitatio mediocris raaximo
prodeft, fugiat mserorem amp; folitudinem.

i '
r :

jiâC

j li • =

Ii.-;!