Q^V A M
AuBoritateMagnifici T). ReBoris^
M.D. Praxeos amp; Inftitut. Medicinae Profeflbris Ordinarii,
NEC NON
Amplijßmi Senatâs Academici confenfu, Nobilißmaque
Facultatif JVRIDIC^ Décréta.
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privüegüs
ritè ac légitimé confequendis,
Erttditorttm examini fubjicit:
VINCENTIUS G ARMERS, HAMBimGENsis.
Ad dient 15. Februarii hora loco^ue folitU,
Ex Officina Francisci Halma, Academiac
Typographi, cb bc xcii.
VIR O Admodum Reverendo Nohilißmo
Amflißimo Clarijfmoque y
D. PETRO WESTERMANNO,
J. U. D. Et Capituli quod Hamburgi
eft feniori ac Syndico optime meri-
to, ut amp; Caufarum Patrono fami gra-
tiffimo.
NECNON
D. JOHANNI LANGHAN$,
J. U. D. amp; Caufarum Patrono cele-
berrimo.
Affinibus fuis omni afFedu amp; obfervan-
vantiä Colendis.
Hanc 'DiJputationem Jnauguralem
¥tNCENTiOT quot;^O^A'RMEUS^Aucï.
-ocr page 3-I N A V G V R A L I Sy
D E
Um vocabulum retentionis à verbo
retinere varié injure accipiatur, non
omninô abs re fore credo priufquam
ipfam rem aggrediar , pauca quaedam
de hujus verbi fignificatione prastermit-
tere. Significac enim ( i ) juris acqui-
fiticonfervationem, amp; opponitur {a)
acquifitioni fi dicitur , faciliorem eflè
juris acquifiti retentionem quam ejus
acquifitionem. per l.i.jf. de pignor. amp; dicitur etiam inl. jz.f. de
procuratoribus. Quod non femper acquirantur aftiones per
procuratorem fed retineantur. {b) Amifllioni, fi dicitur fo-
ciumpupilli infundo Communi per non ufum fervitutem a-
mittere fed propter pupillum retinere: /, lo.pr.f. Qjiemad-
modum Çervtms amitt. (z) Sumitur etiam pro folutionis five
prs;ftationis denegatione , hoc efl:, fi quis rem quam alius
petit folvere five praeflrare recufet, amp; quidem vel jufl:a vel
in jufl:a caufa ; illa nempè jufl:a jure permittente amp; approbante
h^c nempè injuflia jure prohibente ^ aliter una appellatur
licita altera illicita ficuti. P^ulus JQus in L 21. f. de film.
Matrim . ubi dicit in vitis nobis rem nafiram alium rettnere non debe.
re^tnl.^. Cod. in t^mbus caufispi^n.l. Hypotb. tacit, contrah. Ubi
dicit Imperator Diocletianus. '^oduna res pro alia retinertnon
jioffit fed debet quis debitor em fiuum folemniter ad folutionem facien-
dam Convenire.
DIviditur autem in perpetuam 8c temporalem, Perpe-
tua eft fi quis aliquam rem cujus praeftationem alius petit, eo
animo non pracftat , ut illam petenti ex illa caufa nunquam
folvatfed femper fibi retineat: in qua fignificatione detrahit
five retinet heres quartam Falcidiam Sc Trebellia. /. i y. §.ƒ. /.zf.
pr.adLeg. Faldd. /. i. §. i8. Lxi. /.68. ^.i.ff.ad SQfimTrebell.
Item qui compenfat, in eadem fignificatione pecuniam quam
debet, retinere debet. /. 4.1.20. ff. d. cempenf.l. 50. pr.ff. de Aä.
Empt. Temporalis eft fi quis rem alienam vel alteri debitam,
non perpetuöfed tantum adcertum tempus retinet, amp; qui-
dem ob diverfis quibufdam caufis fcil. Cuftodise adminiftratio-
nis ufusamp;c./'^r/. 8. §. i.ff.depign.aäion.l.^.§. l.utinpojfeff. legat.
I. fidei 1.7. § 1.8. ^.i.de Damno infeEla vel debiti confequen-
di caufa , fi aliquis rem debitam quam penes fe habet, tam-
diu retinet , donec illi de credito fatisfiat. In qua ultima
fignificatione fumitur vocabulum retentionis in quot;oftro Jure
de qua in praefentiarum aliquid traflabo.
Eft autem retentio , qua opponendo exceptionem doli
mali vel in faétum, quis rem alienam quam hbet légiti-
ma caufâ detinet , ufque dum id quod ratione ejuf-
dem rei debetur ipfi folvatur. I. li^.ff- de dolo malo 1.14. §. i.ff.
Comm. divtd. l.zj. f.l.^. ff.de R.Fquot;. Clarius autem defini-
tur quod fit impedimentum legitimum rerum débitons, quas
tanquam in fuis manibus hodie exiftentes , ex caufis à jure
determinatis amp; expreflis , retinet ac firmiter capeffit credi-
tor propria quafi authoritate , non dimittendo eos ex pof-
feffione donee ipfi de Credito , fatisfiat : Sc oritur iftud be-
neficium ex I. If. de %egul. Jttrifi.
Illa autem retentio fit vel ipfojure vel jure exceptionis.
-ocr page 5-Ipfo jure fieri dicitur, fi aliquis rem vel fpeciem alteri debi-
tam , Ita ob debitum retinet-, ut interim donec ipfi de de-
bito fatisfiat, adori jus agendi ipfo jure perimetur. I. i.C. de
Rer. lt;^mot. I. 6. f. de campenf. atque ita fi debitum fit liqui-
dum , ut debitor fciat quantum adori debeat , atque hoc
cafu ipfo jureadio realis five perfonalis, quae competit alteri
ob rem detentam quafi per compenfationem extinguitur,
l.f.C.decompenf. Opeautem exceptionisretentio fit, fi debi-
tum non ita fit liquidum, ut compenfatio fieri debeat vel
alio modo impediatur aut jeftimatio debiti excedat ren:\ re-
tinenti debitam.
Ut autem retentio locum habeat, requiritur ut debitum
Ctliquidur: /.ƒ. ^.i.C.de Compenf. namde debito illiquide 6c
incerto retentio non locum habet, cum retentio fit quaedam
fpecies compenfationis per text, ex pr.inl. i. C.commod. Sed hic
fortiter difputatur inter DD. an non etiam locus fit retentionis
debiti illiquidi? Sunt qui negant amp; imprimis Anton. Neguz.
in fuo traÜ. de ptgn. part.f.pr, mem. 7. n. 57. vertex quo etiam in-
fertur(2c. Aft mihi videtur magis firmiorem efle fententiam.
Job. Petr. tJMoUgnat. traü. de retentione qudft. zo. p. i m med.
verf, qua conclußo procedit nondum faBa liquidatione : amp; hanc fen-
tentiam etiam zvo^\e£c\tLudolph. Schräder de feudis p.q.^.pr.
feB.z.n. zo. amp; quidem limitando , fi fcilicet debitum illiqui-
dum facile liquidari poteft : liquida enim amp; quse in continenti
liquidari poflunt pro paribus in noftro jure cenfeantur. Ut
tradunt 'DTgt;.adleg,6. C, de compenf. Sunt etiam alii qui reji-
ciunt hanc limitationem JureCivili non convenientcm ,
dicunt quod retentio debiti illiquidi non ceflat nequidem ob-
lato fidejuflTore per I. ^^.jf. de CondiH. tn dMt. I. ii^.f. dedolo mak
(J metus except. I.nbsp;jf,de Aqu. rr. Domin. Omnes illa:
leges loquuntur unanimiter quod is qui rem alterius retincc
in quam impenf« fuerint faftae illam tamdiu retinere poflit,
donee Uli decredito fatis fadum fuerit, ubi enira lex non
diftinguit nec nos diftinguere licet, 11.de Exerc. Jßion.
amp; hoc de Jure Civiü- Sed cum haec fententia fit valde rigorofa
Sc ex sequitate temperari poffit p. l. Sf. a. de R. J. ideo
cautiolocura habet de debito feil, illiquido, nefub praetextu
liquidationis res in infinitum retineantur de quo v\à. Ludolph.
Schrad. de fend. d. l. Cum hasc fententia concordat enira Jus
Saxoni. per text. expreJf.Wethbdd. art.ri!^. verb. Hat ße aber burgen
dafür fo darf de die Erben nicht mahnen weder in der gute oder z.tt
recht fo foil ße dte gewehr reumen und demgelubdt der burgen folgen.
Et etiam Mamp;vim ad Jus Lubecenf hb. i. tit. 5-. art. 15-. Es mag keine
fin be Erbte witpau nach abßerben ihres mannes aus feinen gutern ge
trieben werden, ße fey dm vor allen dingen ihres braut fihatz.es ver-
fichert oder vergnüget. Sed cum circumftantiae femper mu-
tent a£tionem five jus ideoque relinquendum eft arbitrio
Judicisqui fecundum illas hoc cafu concurrentes judicare fcgt;-
verit.
Competit autem hoc jus retentionis creditori rem pigno-
ratam poffidenti. l.i. p. 1.de pign. aÜ. 1.10. C ^quot;d. non
folum pro debito in cujus fecuritatem pignus traditum, fed
Sc alio quovis debito ab eodem debitore eidem creditori
folvendo, l.un.C.etiamob (fhir.pecun. Datur etiam ratione ufu-
rarum /. 11. §. 5.depign. aB. l. 4. C. de ufur. ut Sc impenfarum
in pignus l. 6. C. de pign. vid. Perez, h.t. Datur etiam negotio-
rum geftori qui liberavit pignus quod pofiTidet. l.i.p.lQu£fi.
mod. pig. folquot;^' verum hoc loco dubitatur an res obligatas in
unum cafum vel ex una caufa liceat etiam pro alio debito
quod hquidum eftretinere? Ac fane hoc innuit textus ma-
nifeftus in d l. un. C. etiam eo Chir.peeun.pig. ten. pojf. 8c ibi Bald,
n. 2, quem cafum bene exphcat Math. Coler. de procefi execut,
p.i.c. z.n.zxf.
Competit etiam mulieri ratione dotis in mariti bonis tam
allodiahbus quam feudalibus, ut ex poffeffione illorum ex-
cedere non cogaturnifi pro dote fibi fiierit fatisfaftum, cu-
jus refpedu eciam prsefertur omnibus creditoribus aliis five
expreffam five tacitam hypothecam pofl:eriorem non autem
anteriorem expreflam habentibus /. i%. potior, inpign. hab
Et hoe tam de Jure Communi ut refert tJHynßg. Cent. 6. oh 'f.
45quot;. n. y. incipit nott juris efi quod uxor. (^c. amp;obfi.Sz. n.j. ö feq.
per totum, ihi extra contraverfiam efi. Quam etiam jure Saxoni-
co. per textum expreff. in Novell, Sleü:. lt;iyiu^,part,z, confi.zx, fitib
fine verf. uie dann auch die fr au doi jtfs retentionis fi lange inden
Lehn-gütern Ç3c. Churf gerichs ord. e. 45-. col. wie dand^ wetb
amp;e. yi^eichbild art.Z/^. in med. verfi des gleichen darf ße auch dtege.
■wehr desguths amp;c. amp; art. ^J. poft princip. ufque ad eo,, quod
uxor fi poftea ab hasredibus mariti ex pofiefllone fuerit de-
efta, vel lubens perfuafa, tamen blandisfermonibus, quafi
leredes amp; ftatim dotem foluturi effent , ex ea difcelîèrit
tanquani fpoliata ante omnia debet reftitui. Ut refert Math'^
{hier, de frocefexecut. ubi menßjmio mno 1580. in Dteufterio jL
nenfi cuidam muUeri Budfladtenß refponfum teftatur p. 1 ,c. z. «, i gz,.
.verf unde ßpoßea forte dejiceatur.
Ampliatur etiam non fôlum uxori datur hoc jus ratione do-
tis, fed etiam ratione donationis propter nuptias Sc parapher-
nis 6c aliis rebus prxter dotem illatis. arg. l. 29. C. dejure dotium.
ÇS Wefemb. p. i. conj. 7 7. Petrtis Moligrtat, de retent. quisft. zo. pofiprinc^.
verf. hoe etiamfirmat ampliando ad bona paraphernalia, ^ in med. verf.,
non folum pro dote fed ^ pro omnibusjuribus PrïF^terca ampliatur
8c muiier jure retentionis pofleuti tam contra extraneos hypo-
thecaria agentes, quam contra ipfum virum ad inopiam vep-
gentem, l. 23. C. de jure dotium Paul, de- Çaftro.in I.zz.ftl fokt.-mat,.
n.l.ibi oBavo qmro numqmd nrnlier ßpojjit, ^c. Ulterius am-
pliatur amp; jus retentionis habet non ipfa uxor, fedßc ejus he-
redes. Mynßng.Cent. 6. oh[. 82. ». 2.. ibi hoc non folum uxori iSc. Ap-
pellatione autem heredum continentur etiam extranei nifi no-
minatim excipiantur. l. 7. §. ult. inf. f. de condtä. furti. Sed pof-
fit hic aliquis objicere quod jus prselationis uxori ratione do-
tis competens nullis heredibus extraneis fed folis filiis amp; aliis
defcendentibus ùcim per text, in Novtll.^i. in prosm. verf. non
enim aliis dedimus^ cap. i.ècc. refpondeo quod aliud fit inju-
re praslationis aliud in jure retentionis ; in illo enim nomi-
natim conftitutum quod illud jus prœlationis non tranfeac
ad heredes. leg un. C. deprivil. dotis. Mß ad Jobs filios ut in d.
-veil. 91. fecus in hoc jure ; Illud jus fpecialiter favore dotis amp;
fexus muliebris contra juris régulas erat indultum. l. iz.C.
^i potior in pign.
Ut autem vidua poffit uti jure retentionis ratione dotis vel
aliorum bonorum, necefTario requiritur (i) ut bona illa fint
vacua alias ubi ah heredibus jam poffidentur vel ab aliis fint
occupata, viduain iis jus retentionis habere non poteft. Bald,
in l. 15. Cod. de non mm.pecurn. n. i.Ö Decius in fris Con-
ftliis. Conf 449. ».25. Wefenb. Confjj. «.9. Ö' Conf. 10. ». 24.
( 2. ) Ut dos fit illata 6c numerata. Non fufficit ad hoc con-
feffio mariti, quamvis fitjurata /. i. tot. tit. Cod. de dote Cauta
Ö Schneidew. ad §, 29. Inß. de Aüion. ». 6ö.
Quae autem di6:a funt de vidua etiam locum habent quoad
maritum ut poffit in bonis uxoris uti jure retentionis , de-
fijn£ta fcil. uxore Sc ex illis ex cedere non cogitur priufquam
cide bonis mobilibus, in foro Saxonico, vel de aliis rebus,
quse
-ocr page 9-quae ei ex jure communi vel ex cujus vis Civitatis 8c Regionis
ftatutoSc Confuetudine debentur fatisfaébum fuerit.
Gaudet etiam jure retentionis locator, qui habet tacitara
hypothecam , à lege proditam , in omnibus bonis condu-
ftoris investis aut illatis pr«dio locato. /. z.nbsp;^C. p.
^ I. h.t. Contr. (3 l.^. (od. de Lacaî. Cond. Unde fi merccs'con-
venta in termino deftinato ad finem conduftionis, non fol-
yitur, poteft locator ipfemet expellere habitatorem 6c fimul
includere Sc detinere res illatas amp; inveâ:as donee ipfi fatis fe-
cit, etiam pivata authoritate fecundum eaquse tradit Jafon.
i« §. 7. itemferv. n. 80. Infl.de ABion. amp; factt etiam l. 34. jf.
de DamnoinfeBo. l. 5'4. §. i.f. locat Cond. Verum quia utrum-
■ -que non caret periculo ( potéft colonus ingredienti fe op-
■ponere vi armata ) ideo pro vitando fcandalo periculo
corporis aut vit«, civilius amp; tutius faciet dominus domus,
à judice petendo officiales ipfius, ut ipforum minifterio mé-
fiante expellatur conduftor , ficut refert. Alexand. Conf.
-134. n. 3. vol. XI. (3 facit. etiam l. 3. Cod. amp; pign. (3 Hjpoth. l.ii.
depign. ABio. l. 5«. Cod.defmtis amp; l. 7. §. i.ff.de rebus eorumqui
fub tuteU leg. cura. Bene itaque facit dominus qui inclufit
res inveélas , ut adducat fecum , ultra judicem etiam nota-
riumScteftes in quorum prsrfentia defcribantur amp; in inven-
tarium redigantur omnia quae ibidem inveniuntur. l. 56. f, Lo-
cat. ne colonus deincepsallegat, fe plura intulifie quam nunc
poft inclufionem reperiat. Sedqua^riturhic an etiam in hbros
ftudioforum hoe jus procedit. Et Refp. regulariter quod non
per glojf. inl. iz^.f. fed F. S. qua. dicit quod mexecutione judicati^
quemadmodum arma non funt auferenda mihttbus ita nec libri Scho-
laribus. Aft quopidiana experientia nos aliter docet, fi' alia
deficiant bona , nec armis nec libris' parcitur , inque hac
indifferenter executio fieri folet ; ficuti quotidie li-
bros ftudioforum hoe cafuarreftari Scdetineri videmus donec
Bnbsp;fatif.
-ocr page 10-fatisfaciant aedium dominis de mercede pro habitatione con-
venta ^c/, de proceß. Execut. p. 2. C. 3. «. 146, feqi}.
Qaemadmodum locutori pro mercede conventâ in bonis
eonduftoris, ita viciffim conduftori pro expenfis neceflariis
quas facit in reparatione domus aut habitationis in eâjus reten-
tionis competit, ut poiTit deducere de penfione vel mercede
locationis , etiam abfque requifîtione judicis quia corrolati-
vorumeft eadem ratio arg. leg.f. (od. demdiB. vid. toll. Math.
Coler. deproc.execut.p. I.e.z. n.zoS. Qiio fundamento 8c hoc
fequitur quod Aurigae,' item tabellarii qui ad vexerunt yel
attulerunt Schokribus fuppelleélilia, earum rerum nomine
aliquid expenderunt, pro ejufmodi expenfis non minus gau-
deant jure retentionis in rebus apportatis ac pro pretio ve-
{\:urx fecund. Bald, in leg.ult.n.\. C.commod. ratio qUod vecto-
rum item nunciorum expenfa 6c onera falvam facit fartelli
eaufam. arg. l.f.nbsp;p. in. p. leg. ff, h. ^ Hahn, ad hunc
tftul.n. i.princ. Idemque fi aliquis fecit expenfasin cura vel
medicinâ hofpitati vel in ejus expediendis exequiis ifto fiqui-
dem cafu poterit hofpes penes fe retinere bona hofpitio fu-
fcepti etiam fcholaris tamdiu donec ipfi numerentur quod ex-
pendit ut refert. 'Bald. l. i. n. 5. C. m. obßirogr. pec. ptg.
flures alios. Eft enim Regula generalis „ rem debitoris
retineri poße pro impenfis aut meliorationibus in eâdem fa-
6tis, non autem fi alterius rei refpeftu forent faftae. /. f./ de
Impenßs in res dotal, facl.ihi dicitur manebit maritus in rerum detent
tattone donec ei de impenßs faiisßat l. zo.ff. de lt;tAqu. l. O.poff^
XLnbsp;'
Competit autem Advocatis 8c A£tuariis hoc jus retentionis ,
ut poffint ada eo ufque apud fe retinere, donec ipfis fatisfiac
deHonorario.per /.iz. ubi gloff.de vt ^ vi armatà l.zi. ff. de Pro-
curât..
curat. t r4. I./ Comm. dividand. ^qui paruntur enim oper^
impenfismeam fadis amp; labor operands jurtam retinendi cau-
fam tnbmt. Math coler p. u c.z. «.248. Quod autem
nonprocedit m aftis publ.cis, quce exhiben M^iftratus auc
Keipubl mterefti quia potior eft caufa utilitatis publieke quam
privât«. /. 5-1 §. ult. ab gothof. tn verb, uttlrtateff. ad Leaem Aqml
A rœterea tribuitur etiatn hoc jus fartoribus amp; futoribus nro
mercede, amp; licet veftes vel Calceos retinere, non obftante
quod materia fit aliéna donec ipfis fatisfiat de mercede. Gail,
l.z. Obfe. 12. n. 5-. S^C fcnptor libri pro pretiooper^illum rete-
nere poteft. M. Col. dtSÎ. tr. (S dtü. l. n. 214.
Huic jure gaudet etiam Dommushofpitii,pro unius vel alte-
nus prandii vel ccenae, detinere tot res Sc bona hofpitanti
quanta fufficmnr ad exolutionem. Bald, in I. ^.n k C Locati
^mamp;Caupo pro hofpitatione vel exhibitionenofturna vcl'
diurna, m diverfono poteft retinere jumenta ahafque res per
hofpitatum illatas fecunda ea quae tradit. Neitt^. de piano .
memh.z.p.n. 158. Et ita fuftinecur ufus exefcentium ^upS
nationes vmanas amp; cerevifias, qui hofpitibus ceffantibus fol-
vere pretium potus in tabernâ ex haufti propria authoritate de-
trahunt veftes, enfes, pileos aut quid fimile illud retinent
donec depretio fatisfaciant tSHath. Coler. de proceCexem p r
1.2. ». 2J4.nbsp;r J-nbsp;.f ^
Hoc jure etiam nituntur miniftri ancills Sc famuli merce-
dem petentes , qui certe ut abeant 5c domo domini exce-
dant, haud quaquam cogi poterant priufquam iis fuerit de
mercede fatisfaftum. Quo ipfo jus retentionis videntur exer-
cere in domo domini , habitationem fuam in eâ retinentes,
donec mercedem confequantur , perinde Creditoribus aliif-
2 2,nbsp;gua
-ocr page 12-que bona debitoris ufque ad exolutionem detinere licet^
Bald, in l.f. Commod. Carpz.p. 2. c. 25-. def. 25.
X I V.
Eft etiam fpecialis cafus in quo licita eft retentio etiam in
perfona debitoris ut fit in eo qui ab hoftibus redemptus : Is
enim poteft tamdiu retineri etiam in perfona, donec pretium
redemptionis reftituat fuo liberatori /.41.§.ƒ.ƒ. de leg. i. l.io.
§•ƒ•/• tefl.fac. aut fi pecuniam non habet debet faltem
per quinquennium hsrere apud fuum liberatorem Sc ipfi
prseftare operas loco pretii I. z.jmB. I. fin. Cod. de Capt. (S
Pofilim. reverfi.
Ceflat autem hoc jus retentionis (1.) fi vitiofè ac inutili-
ter pignus contraftum /. ir. de fign. (2.) Si maritus alieno
nomine bona poflidet, puta fi illa bona apud maritum fint
depofita commodata locata See. (5.) Quoad fumptus vel
operas in re ahâ prseftitas. e. g. Conduftor equum pro me-
liorationibus in domo fibi conduôta faftis. Vel fartor veftem
donec ei de pretio alterius veftis fatisfieret. (4.) In depofito
/.II. C. depofiito. Seddehocpugna eft inter DD.andepofitario
competat jus retentionis obimpenfas in rem depofitam faftas?
Et refpondeo quod non per d. /. 11. Cod. depo/, ubi exprejfe ra-
vetur depofnarium' teneri adremtllicorefimendam deponenti fineulU
exceptwne, ita ut neque exceptio doli neque compenfiitio neque q;,:c.
quam aliud deponenti objici pofiit quo minus rem dopofitam fiatim reci-
piat ex ea ratione, quam ibidem fubjicit Imperator , quod non
fitb hoc modo depofitum acceperit, ut non concefia retentio eigeneretur,
amp; contraäus qui ex bona fide oritur ad perfiidtam retrahatur. Qua-
re nec propter impenfas neceflarias à depofitano in rem de-
pofitam fadas retineri poteft res depofita. Qiiam fenten-
tiam etiam fequitur 'Brun, ad Wefinb. qu^fi. ult.h.t. Chrifi.vol. 5.
decif.
-ocr page 13-äecif.\%. ».6. quamvis contrarium ftatuit. Stmvius in fuo Syn-
tagma Civil. Exercit. x^i. §.44. Bene igitur facit depofitanus
utexpreflam adjkiatpaftum quod jus retentionis illi corape-
teredebeat, tam ob debita interim contrada, quam obim-
penfas in rem depofitam faftas.. D. Stric^in fuis Cmtelis c.
SeB.iii.^.^.
Ernpm fine preüa certo nulla eß,
Obligatorium,
a
K:M^andatum contra bonos mom mn eft
-ocr page 14-IV.
FHKtHm lege naturali prohihetun
Vuitum ftne affeéiu furandi non cmmït*
titur,