INAVGVRALIS
D E
t ■1'
OVAM
SUMMO NUMINE AUSPICE,
Ex K^uÜoritate tMagnificï Reports,
. Philofophix Doaoris, amp;c Linguse Sanaae in Illuftri
Academia Ultrajeaina Profeflbris Ordinarii,
N E C N O N,- ^
, - AmpUJfimi Senatus Academici Confenfit, 0 Nohilijfima
•nbsp;Facultatis MEDIC^yE Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in MEDICINA Honoribus, PrxrogativisSc
Privilegiis , rité Sc legitime confequendis,
eruditorum examini jnhjicit
tAd diem zf. JuNii, hora locoque folitis.
Ex Officina Francisci Halma, Academicc
Typographi, cbbcxciii.
Exccllentiftmo expertIjfmoqm VIR O,
Medicinse Doftori ftrenuo , Parenti meo dileftiflîmo , in
, celeberrima Amftelodamenfi Urbe , praftico acceptiffimo
feliciflimoque ; filiali amore , amp; obfequio , omnibufque
cubiis officiis in perpetuum venerando,
NEC NON
MedicinxDoaoriegregio; prseceptori meo Colendiffimo ,
apud Amftelodamenfes .Praético eximio fumma bene-
volentia honorando, in feculum perdurando,
Commis Affinibus mets ChariJJîmis
D. DAVID G A O N;
D. ISAAC de ACOSTA ATHIAS,
Mercaturam Amftelodami fumma folertia , probitate, ac
prudentia excercentibus ^ fraternali amore in cevum profe-
quendis,nbsp;„ . .. r
Viris DigniJJîmis ûc Generojîs ^ quot;quot; ^
D. MOSSEH de ROCAMORA-
D. SALOMONI TOIRO'
D. JACOBO de L I M A '
Patruo , amp; Avunculis meis ingenuo amore ac humanitate
perenne colendis.
in Studiis meis Contubernalis, fideliffimus Comis, ac fin-
gulariffimus Confortius , magnre fpei Juveni pn-eclari ïn-
genii, fumma amicitia in fepiternum oblèrvando foven-
doque,
Hafce ftudii met primiiiài, grMittiètiis é ghfervantùt
Caufa facras fadt
THESIS I.
Irus G quis eft afFedus (licet rarus)
non inmerito diabetes inter ipfos re*
cenfendus , fed cum difficilis valde
tanti inqrbi engerefis videatur, cum
non minima inter authores, qui de
illó haâienus fcripferâ déforma i crau-
fae conftitutione eflentiavè ambigui*
tas obfervetur, placuitmihi, quam-
vis temerè , noftrae difputationis
thema inaugurale prœ aliis feligere.
il
Celerrimum immoderatum illud urînae limpidae copio-
fiiîîmura profluvium.cum in explebelifite, totiufque cor-
poris colliquatione , nçc. non febre helt;5bica conjunftum»
tftaejSâT« diabetes «què ab omnibus exclamatur.
III.
Sed non pariter omnes de immediatse tanti morbi natura,
aut formali conftitutione ç^ufjê inter fe convenire expe-
rior; cum veteres, obtrufè valde, calidifîimamrenum in-
temperiem atraftricem facultatem depravantem hujus mor-
bi caufam, ab omni probalitate deftitutam, nofcerefatcn-
tur-; aliilaxam pocorum renum texturam, quatoti liquori
A anbsp;liber
\
-ocr page 4-liber permittitur exitus , c^fam accufant ; liceE uterquc
moduin quo tale pHöenomenum modo ab ipfis cxplicatum
deduci queat, aut rité intçlligi^poffit, filentio praetermif-
fere, penitu« de impoffibilitatè internarum partium foli-
darum Isfione; abfque fluidorum praevia alteratione amp; mu-
tatione obliti , aut naturalis corporis humani aiconomiae
cognitione deftituti. Neotericos ambiguës Sc ancipites, m
extricatione tantae difScultatis, 8c vix inter tot duos ejuf-
dem confenfus obfervo ; Quare cum animus non fit alio-
rum opiones refellere, fed propriam mentem examini eX-
ponere, quidquid de cognisione nofbrae problematis fen-
tiam libentiflime, quamvis timidus proferam.
Laxam dilFolutam ve, inftar deliquii,limphas 5cfangui-
nis partium conftitutionem hujus phcenomeni immediatam
caufam efle non prxcer rationem arbitramur, fi modo omnia
phœnomena ex ipfa facile depromere valeamus.
At quoniam partium fanguinis débita Sc naturalis co-
hœfio, non nifi a peregfina violenta admodum Caufa pofliîc
deftrui, qualis nam fit ifta? non aliam prseter aerem falinara
ve difcrafiam , qua fanguis fcatet, efle opinamur , quamvis
modus quo per falis exceflura aut ipfius à fuis vinculis ex--
tricatione fanguis ad tantum deliquium fcratur, hucufque
lateat, nec non cujus indoUs falillud hoccefeceflum procu-
ransfiti inferius poftea videndus.
• Si experimentis incumbentes vera fateri cogamurj falia
fixa Alkalina nec non nitrofa diurefim potenter excitare,
quotidiana experientia edifti» audebunt nuUi negare, cuna
crafla, vircora, aquofa, nec minus oleofa diflblvcre pofl
fintj hac de ratione fi ol» própri^m fanguinis temperiem,
aut depravati viftus rationem falinis iftis paniculis refertus
fanguis fit, quacumquedémum'decaufacogatîtûr'fàiiaVin-
cula quibus anneftuntur deferere, fui juris fafta violentes
in part es fenfilesperagendo-motus, fanguis magis ac magis
atteritur , nec minus fuis acutis fpiculis^fangumis amp; chili
particulas perfricando, frangendové, tandemquot; tandem hoece
progreflb motu, quascunquas in fanguine pattes diffolùtio-
ni proclives inveniuntur , facile in deliquium vertunïur
aqucE formam jemulantes, quae intrcpide valde, àc celeri-
ter ad renes depluentes, majorem quam oportet poró-
Tum dilatationem procurant, quacitius-, amp; velocius dil'a-
quot;bitur humidum, morbi periculum feftinantes;nbsp;of
A 3
cijiij: ifi
Exaltata falia, quae volatilia chymici appellant, exaélio-
rem ciendi urinas virtutem poflïdere, quarnfixa j yehemen-
tior ipfoi-um motus Sc affivitas planè deinohftrat , mäjow
res per confequens fanguinis fufiones péragere. pbfle , in-
dubitabile omnibus eft ; Quare potius Tali ftxo;,' Sc nitrofó
caufam diabetispraebemus? objiciet aliquis j Verum quam-
vis falia volatilia difurefin promoveant ; tamen fudores co-
piofos frequentius movent , quod magis-ipfis :propriïriï'$
quam falibus fixis, propter majorem fanguinis exaltatio-
nem a majori motu fubtilioris materiae , led curn fudores
nulliiotali morbo obferventur, nec febres ardentes,^fed
niitiflîmc potiiis, ideo falibus fixiS fententia rioftra'niwur
magis, quamvis alterum contingere poffe inficias mini-
me ibo , cum falia fixa fudores nohnunquam-fat ex ube-
'rantes alliciant ; videtur ergo faciliorem aut difficiliorem
fanguinis diflblutionem, ab arftiori', laxiori Ve;'unibhe«ut
textura ipfius nec non fortiori aut mitiori agèntis ftéliVU
tate dependere. ;
^ Neque a faliTîus divcrße figuras fanguinem fuam pollc
lt;3eraittere texturam mirabitur ullus, fi modo phcenomena
ab expa-ientia deduita attendat, Falice experin poterie ,
unicutn 6c idem corpus, caphuram, fcilicet, diverfiffirois
plané contrariffi.naturaemenftruisdiflblyi, oleis, fpiritibus
acidis, fpiritu viçi redificato , nec non Ipiritu faljs ammo-
niaci, nec minus gutnmata , acidis , aceto nempe, ut 6C
alcohol vini, 6c ex ipfis aliqua oleis fuam texturam demit-
tunt. Plura alia experimenta pro ftabilienda opione profer-
re potuiflem , nifi breviiati âuderem, pro cujus dilucida-
done unum .vcj akerufli fufficere yidetur, ^ummodo in exj.
perimentis fideliter loquamur.
Nunc fymptomatum rationes ex noflro opinandi modo
iaud difficile nobis erit delimare^ G modo didis ftemus,
preecipua quae hunc morbum comitantur , funt incompe-
fcibiiis fitis , (ob quam dipfacosifteafFedusàmedids etiam
nuncupatur) Urina aquofa alba mellici (aporb, atrophia
totius corporis , febris hedica, nec non fpafmoici motus
iiliquotiespraecipuè ante Urinae proßuvium.
Sitis, amp; tabis cadem militât ratio, G tantum humidi
çer urinas profuGonem animadvertas, qua reliquus fanguis
.Crafifliraus. per^nanens, immobilis inde amp; impermeabilis
iiumedatiomamp; nutritipniipeptus prorfus relinqmtur j qui
4nte ipfius_,Iiquationem falibus impraegnatus, tniruta non
,yidebitur fi g«Hus pervpfunî veUic^Gdo, convulGvos motus
aliquando pariat, nec non febrem, cordis 6c arteriarum ce-
leriorcm motum fovendo, ob majores in ipfis vellicationes
produftas , amp; poft tanti humidi privationem refidülfsf
guis torrîdus exfiftens, cakis mftar, in fiiromam conti
^ntiam corpus perdudt.nbsp;.nbsp;.c-l n '
Non minima nec contemnenda fe offert nunc difficulta»
de urinarum fapore milito, fi modo conc4üfionemf noftrarrt'
à fâHbiïsdeduxtmus,. falfi potius faporis quam dulcis palatflf
fe offerte deberent j fed res per ardua non eft dubium.de-
nodare,fi fedulocontemplemus, falia, diverfos fapores colo-
refvecorporibus larglri feeundummodificationem diverfam
quam diftinftis açcipiunt corppribus, Sc. variam in ipfis intri-
cationem, cx quo fatis liquet falia extricara partium foli-
darum fuccum alibilem depafcens, in iplb tanquam ramo^
fo vifcofb Iritricari, diveriamque configuratioriem^accipc-
re, unde dulcis fapor deducitur j nam fi experimentis du6H
liceat loqui, faccharum commune dulciffimum guftui ap-
paret, faccharuin faturnum fubdulce, vulgare dilphur in-
fipidum quafi , ex quibuscorporibus deftillatis fat larga copia
fpiritus acidi deducitur, quibus yiderc licet, diverfum quid
Talde efTe falia ipfa per fe confiderata, ac corporibiis -ane-
sa, quibus diverfiraode combinat, diverfas praebcntqua^
litates.nbsp;t '
...nbsp;.... gt;... ^ j , —.. ^. i..;;;.-Iinbsp;■nbsp;.
Satis ex relatis przemifïis patet, profîuentem aqwawt»
evacuationem per urinas morburçi non elfe fed morbi fym-
ptoma ; Cum à fanguinis diliquiooriginem ducat, quod
morbus eft,, à falium fuperabundantia Qrtum duçens. ^
yj ' . ù,: j
Haftcnos, tanti hoftis, accurate fatîs , intrinficas amp; îni^
mediatas caufas praeftitimus ^ Scfedulodilucidavimus, nune
fiimmam contabe-f
■jequot;:;/!::
oranü rn nj
fbri'cscaufaruiB de extçfnis feu propatharticis agendum ex-
poftiç.j.(juas uXûÇQja^idprûmauj: arqmatum„animi pathe-
niata merorem prscipue, Cœli conftitutionem , excerci-^
tium iramodicum , 6c reliquas non naturales caufas ad
hunc morbum perducere pofle, pauci dubitant j tonum
fanguinis 5c fpirituum permutando , five adaugendo, fo-
- ven'do; praecipitando, auferendove , licet rnodum qno
qualibet caufa hoc pecfîcere valeatj feorfim demeduHarei
taediofum leftoribus amp; nobis foret ; quamvis non difficile;
de qualibet rationèra reddere.
'fji.r-l
I . ht
rjü i'
.j;Ex;praefcrip^a definitipne figna morbi,depromere poflu-
mus.,.licet caufarum,fägna ex alja fonte deduci debeant».
cxadlp videlicetsgrotantis exanime de vita praegrefla
circajviftus rationem, natura , ex ipfïus'tempcriè, nec non
de erroribus in rebus nonnaturalibus commüfis.
. Morbi praefaguim ffuneftum quidem exfpeéèandum , fi
altas morbus egerit radices, cum fubita adeo liquatio fan-
guinis, amp; coVporis praeceps atrophia aeque celeriter auxi-
liarihaud facile fit, ob nimium naturx prjEcipituin, '8c vi-
rium paupertatem ; non çançi yero momenti, fi incipiente
morbi auxiliares manus prxbeas ; parcere segrotantibus ali-
quando folcunbsp;, . ••
-rr
X V L
In curatione diabetis à medendi communi femita defle-
aerenon cogimur, cum nulla inorbi fymptomata fibi pe-
cuharem expofcant indicationem, fedcauf« ideamfequan-
.tur; idcirco ab ipfius debcllatione inchoate medelam dcbe-
mus, quafimul fymptomata debellaraus.
r
-iT-
Sed quoniam in caufarum varietate â vulgar! Medico-
rum confenfu rccedere videamur, peculiarem medendi ra-
tionem ex noftro meditandi modo pro caufarum varietate
Cgnare conftringimur, quamvis in mukis una fcntiamus.
DrlTolutamfanguinis texturam fibi inditam unionem in-
dicare , compertum omnibus eft, fed quibus medicamini-
bus compleri poffit, asque omnibus^minimè notum, cum
pariter omnes adftringentium ufu abfolvere curationem co-
iicntur , a nimio urinarum fluxu indications fumpta; fed
cum fanguinis deliquii diftinftas nofcamus caufas, ipGs
afientiri non poffumus.
Si ab exaltato fanguine videatur morbum fuam ducere
briginem, incraflantium 6c moderate adftringentium ufum
valde utilem indicamus j interquae mucilaginofa , vifcofa,
terreftria, teftacea , acidiufculave praeftantiffimas obtinent
vires, fanguinis deliquium coërcenlt;li, congruam ipfi cohse-
Gonem prsebendo j feliaque deprimendo, quse G fixa fint
acidis dulcificatis ipforum aerimonia demülcetur ; fed fi
ab acido ortum habeat; terreftria, teftacea,mucilaginofaóc
vifcofa pariter communia medicamita exiftunt, acidum in
volvendoj fed praeterea, balfamica oleofa, 8c fpirituofa,
nee non falia Alkalina praeftantius enervando 6c diflblvendö
acida, curant; hocce modoquafcumque fanguis prjecipi-
tationes prohibendo deperditam unionem recuperate co-
gunt. Nec res ardua leaoribus videatur , fi modo acria
acribus corrigantur,quod experimentisquotidianisnon re-
fragatur, fpiritum nempe vini, acetum , 6c qusecumque
'nbsp;Bnbsp;acida
acida mortificare, nec nonSalia Volatilia amp; fixa, terrcftm
ve, cum quibus maxinoam efFervefçentiam ineunt.
Sancruinis mifllo rtullum videtur locum habere incur^
tione hliusafFeaus, cum fibi comitem fymptoma mnani.
tionis habeat, amp; morbi caufam non refpiciat ; nih forte
incipientc morbo, florentc xtate Sc Cœli conftitutione,
plenitudo adfit: nec Cathartica , ob can de m rauonera ad-
mittenda, cum majores fanguinis prxcipitationes Sc feri
privationera arceant, quodpenitus inhocce morbo caven-
vendumi fedfi alicujus farcinx inprima regione fufpicmm
adfit, temperata fub adftrigentia ufurpanda veniunt, cum
morbi curatio magis in depravatae qualitatis fangumis cor-
reftione confiftat, quara in evacuationibus propter tabena
fibi proximam.
Viaus ratio incraflfans maxime juvat, nec non laâisufus
fanguinem demulcendo, Sc balnea proficua judicamus ob
corporis atrophiam, Sc falium diflblutionem quam perfi-
ciunti fedfiab acido ortum gerat morbus,lafticimaarcen-
da, ufque quod acidum enervetur, poftea vero conceden-
da, ob corporis contabefcentiam • hacce methodo felicifli-
mè curaturam diabetera fperamus i
En vobis benevoli le^ores quae de eflintia . caufis cogni-,
tione Sc euratione fentio hadenus de diabetica paflîonequot;^
ufque quod progrefllis experimentorum contrariam cogat
mutare fententiam ; interim vero conjcauraei noftram
âmpleâ;emur : Sc gratas vobis futuras fpero.
CO-
-ocr page 11-O »nbsp;V
Nulla Ufa intemarum part mm folidarum
fojfthïUi^ahfciué^p^A^hnbsp;mtt^
tatione.
II.
Salia fiAlcalina, non femper diffohmt,
ficut neque acida coagulant f ?mper,
Tgt;tjfolutio ^ coagulatio corporis, ah ar^
ciiori aut laxiori corpgris.pe^tura fali-
bus mgrejfum denegante aut concedente
dependere opinamur.
Splrims nuB puter animales äißrnm ,
. mt infiniti concedendi,
* ■nbsp;V.nbsp;^ \ '
K^orhfis eß Ufa partium ßmdarut» auf
t., , . V . A
A