1 N A V G V R
D E
r ' Q^V M'M
. auspice, suimmo numine
Ex ^uBoritate ^agnt'fici T). Reamp;orîs
„. . .....»m
PhilofDphi;ç.C)4aoi^, ^ Lipaix S^a^e IluftrV
Academia UltrajeiKna Pfc^flbrir OrdiTîarir, **
NEC NON
AmpUffimi ^aatus u^ademiù Qonfenfitt ^ T^ilifftmH
.. Faàltatisnbsp;'
^ R O^ G t A t) U bt) CVO IC/CT
Summifque in MEDICINA Honoribus, Pr^erogativisSc
Privilegiis , ritè amp; .légitimé confequendis,
Publico examini Cubjich
HENRICUS l IT S T O R f f , lubecens.
iAd diem 24. Julii , hora locoque folitts.
kf 0
l /
Trajecti ad Rhenum,
Ex'OiïÎGèil^-ncisci Halma, Academk
Typographi, cbbcxcui.
T ^ r ^l a
^ Knbsp;V
-i.Cli :
O O
rT '-41, ■
^ - c u DI
A T
i i gt;i U i
li
M
tLim'.'
• ' I iDx Dcl ^ irlqjngoqvT
-ocr page 3-I A V G V- R A L 1 S^
D E
Vense-Sedionis Ufu amp; Abufu.
I.
J Enae-Sedio Graecis ^iXiÇortMλ gt; à ^»Xi^ venu
' amp; rifxm feco , dicicur , eft emiflîo fanguinis
^pervenam fecundum longkudinem lui con-
rtextus fibrofi » mediante chirurgico inftruw
»raento dextrc adhibito, dilTcdam.
Ne autem Herculeo amp; Generofo hoc me-
I dicaminis genere utentibus fucceflus infidus,
irritus vel infelix obtingat, ante omnia œco-
nomias noftrae, praefertim autem fanguinis ideam amp; notitiam quan-
tum poffibile claram 6c diftinftam proponemus, exinde enim fpon-
te quafi de ejufdem Ufu 6c Abufu dijudicari poterit. In hifce au-
tem^ enucleandis pro anguftia pagellarum more Academico venti-
Jandarum procedam, i.inquirendoquid fit humor, 2. quidfitfan-
guis, 3. in quibus vafiscontineatur, 4. ejus muniaamp;cfFeftain no-
ftni machina. Hoc vero fchciter ut fuccedat, Divinum exoramus
Numen.
§. IIL
Humor eft quodcunque corpus fluïdum, fenfus noftros incur«
rens, naturaliter in fuis vafis contentumôcelaboratum. Hinc aèr
ejufque fubtiliores particülaé exti-a humorum definiçionem elimi-
nantur , quamvis fmtrequifita abfolute neceflariaad fluiditatem in-
ducendam, augendam amp; confervandam , uipote qux alibi fuos de-
bent ortus, nomma 6c aftiones etiam extra corporis noftri peri-
phenam confervantes. Spiritus etiam anim^ales 6c fi velis vitales ÔC
naturales hilce annumerandi venmnt. utpote fumme mobiles vel
potmsadu m motu exiftentes, tenuiffimiSc propter fummatn ejus
A a
-ocr page 4-. o
Mmnbsp;uîGdj^
^j-Li _ -
, lt; J
' ^ 3L -t -r ' A
gt;1. »
»vi
T -
'cJ'
-ocr page 5-I 'K ^ V G V- R A L t S^
D E
t. •
c : J. ' :
I Enx-Se£tio Graedsnbsp;à ^»xè^ ven«
amp; T»/Mr« feco , dicitur , eft emiffio languinis
gt; per venam fecundum longitudinem lui con-
rtextus fibröfi j mediante chirurgico inftruw
» raentodi2xtre adhibito, diffedam.
Neautem Herculeo amp; Generofo hoc mc-
dicaminis genere utentibus fucceflus infidus,
irritus vel infelix obtingat, ante omnia ceco-
nomias noftrœ, prœfertim autem fanguinis ideam Scnotitiam quan-
tum poffibile daram Scdiftindam proponemus, exinde enim fpon-
te quafi de ejufdem Ufu amp; Abufu dijudicari poterit. In hifce au-
teni enudeandis pro anguftia pagdlarum more Academico venti-
landarum procedam, i.inquirendo quid fit humor, 2. quidfitfan-
guis, 3. in quibus vafiscontineatur, 4. ejus muniaamp;efFeftain no-
ftra machina. Hoc vero fchciter ut fuccedat. Divinum exoramus
Numen.
§. II L
Humor eft quodcunque corpus fluidum, fenfus noftros incur-^
rens, naturahter in fuis vafis contentumamp;elaboratum. Hinc aèr
ejufque fubtiliores particulse extra humorum definiçionem ehmi-
nantur, quamvis fmtrequifita abfolute neceflaria ad fluiditatem in-
ducendam, augcndam amp; confervandam , utpofe qua: ahbi fuos de-
bent ortus nomina amp; aftiones etiam extra corporis noftri peri-
pheriam confervantes. Spiritus etiam animales amp; fi vdis vitales amp;
naturale? hilce annumerandi vemunt. utpote fumme mobiles vel
potius aftu in motuexiftentes, tenuiflimi 6c propter furamam ejus
fubti!itatemin|cnrHeS:^;\ad€oque maxime,^ivi, Sc-fcQundum Ana-
xagoram xthereae materii œmufî, i.quot;e. corpiifculis fphericis con-
gefti. Hocce vero flurdum animal-e qua ratione circum-rotationem
particularum, ad fphericam fi^ram inclinationem Sc motum pro-
pul%um inteftinumque-aequifiveiat confervetque fecundum na-.
tyrsC ifeOTel indital legesillud Phyfïcis comrnittimus. Sufficiat
nobis humorum fuccinftam notitiam Medicarh ob ocuTos pofuiflê,
nempe illorum produöionem natalitias fedes obtinuifleè fiuida ali-
mentorum alluraptorum parte-, exprclla per ventriculi contraciio-
nem, modificata per falivam in ore , per lympham è glàndulis 8c
fuis vafculis circa ventriculum amp; reliquas folidas partes di(Temina-
tis propullulantem , randemque per fpiritus animales, ex nervofo
genere profluentes. Hilce fua non Icvia adferunt auxilia aëris par-
tes fubtiliores, fuperficierum multitudinem amp; divifionem procu-
rantes, feceflum puri ab impurafacilitantes , motumque neccfla-
rium vitalem inférantes, non raro autem prout in fequentibus pa-
rebit a£tiones oc figuras eorum nicnis exaltantes vel deprimentes,ma-
nifefto fubfequente vitaamp; noftrse incommodo.
• Intcrhumores merito primarium fibi vendicat locum fanguis rtr^
triante rubedine confpicuus , motu infigniori torrentis inftar prar-
ditus, naturaliter in Corde, Venis amp; Arteriis contentus. Unde-
nam originem ducac, quafnam permeet vias amp; quïE vafaluftret j
Anatomicorum filii nos edoeent : Obiter in illud coincidunt, ne-
mine refragante, à ventrieulo ad duftus chyliferos amp; venam fub^
claviam viam patefieri in Cordis thalamos, ubi.ad ulteriorem mix-
turam Sc progreft'um viam acquirit fat patulam per Aortam afcetï-
dentibus Sc defcendentibus ramis^ inftruótam. Hinc irrigans aüuit
omnesMachfnae noftraepartes, donec ab arteriis receptus, ulterio-
rem commutet per venasgradum, (in copia hic illic depofitis, lon-
giore itinere etiam abfumptis particulis) iterum feftinat ad Cor.
In hac parte nobiliffima, partim novis amp; excellentioribus xeftaura.
tus particulis, partim ope contraólionis ventriculorum .Cordis , ad
majorem fluiditatis amp; exaltationis terminum evedus, priftino ala-
criori incedis progreflu, naunia fua prascipue vegetativa haud
fegniter exequcns ^ ubi pletifque aliis humoribus in pabulum
« '
Sanguis igitur ex aîimentis in Chylum verfis daboratus , mnu-
meris inftruitur particulis mole ôc figura difFerentibus : In hoc enira
tanquam in Oceano noftri microcofmi , contincntur omnia cor-
pufcula tam folidis quam fluidis dicata , rcvolutioncque perpétua
in hunc defluunr quivis humores, rivulis nempe minimis in mare
immenfiim decidentibus, ut mifcela Sc motu non intermiffis, vi-
tam fiiftentent fenfitivam ôc vegetativara noftra: machinae. Ex illo
fonte vafto , poftmodum hauriuntur reliqua , humores diverfbs
conflicuentia ; hxc autem quomodo fiant breviter percurrere li-
ber. In fanguine congeftx particulas, nec arfto nec indiflblubiU
junguntur nexu , fed in quasvis vias amp; infinitas ramificationespro-
puifus , ubique his aut ühs particulis convenientes reppent poros
Sc tubulos, in quos fefe infinuantes, ab aliis fecernuntur particu-
le , inque cannulas feu duftus proprios deponuntur, ubi propo-
rorum aut tubulorum diverfa conftitutione , diverfi etiam produ-
cuntur humores. Sic Spiritus Animales in cerebro amp; nervis con-
ficiuntur, Lympha in glandulis 8c vafis lymphaticis, Bilis m vefi-^
Cula felle», vafcuHs biliariis, in hepate difleminatis, amp;emen m fuis
valîs 8c tefticulis, Urina in renibus Se ureteribus Scc. producun-
tur ; hi omnes lucci colore , confiftentia aliisque attribptis exter-
nis différentes , concurrunt ad individui confervationem , ita ut
una dcficiente aut redundante , Hiada profiliant malorum.-
• Humorum efTefta naturalia prjecipua funt primo Communication
nem totius Machince in omntbus 6c fingufis ejus partibus fartam te.
ftam confer vare, itauthocmotuimafummisrefpondeant, Scquali
vincufis illis fluidis combinata unam ducant vitam, eo beatiorem quo
xqualiori progrelfu Sc magis rita mixtura inftrufta fefe offerant,
fecundo, loco particularum depauperatarum , novam material»
fuppeditare inque locum confumptx fubftituere i corpus emm am^-
maie continué decrefcit, hirtc ut augeatur iterum continué quo-
que opus habet. Tertio fubfidenriam vaforum 8c tubulorum prxca-
vere , ad îiberam refpirationem Scdiaphorefm obtinendam tanto-
pere neceflariam ad funftiones omnes ritè 6c légitimé exequendas.
Quartofenfum ut 6c integrum motum ipfius Machinje hydraulico-
gneuraaticsc retinerein ftatuintegro. Hsec phcenomena indefinen^
ter fefe ofFerunc gt; quamdiu corpus in perfcfta fanitate confcrva-
tur , humores nec exceffu , nec defedu nec figura alterati cer-
nuntur, fanguis débité inftruftus omnibus moleculisSc corpus cu-
hs exftiterit, vafa fat patula Sc pervia remanfcrint , facultatibus
8cfunétionibus fuis gaudentia motibusque naturahbus aufcultantia,
fecus autem ubi advenerit , omnia metuenda fufpiciendaque.
§. V I I.
Humoribus naturaliter in fuo ortu Sc ftatu confideratis, pergo
ulterius ad caufas amp; effeda motus eorundem. Omne corpus ab
alio moveri extra dubium eft , hinc omne fluidum in noftro cor-
pore contentum ab aliis prementibus 8c propellentibus corpori-
bus de loco in locum cogi, abfolute ftatuo : Hcec vel ab extra
accedunt , vel ab internis dependent particulis mobiliftïmis , cui
motui etiam non minimam praebet anfam vaforum contradio 6c
dilatatio.
§. V I I I.
Externa motum prlmarium prsebentia , funt aëris partes fub-
tiliores , omniaque igneo vigore inftructa aut eundem acceleran-
tia, ut ignis vulgaris, exereitia vehementiora , balnea, fridio.,
nes violentas , anguftationes vaforum Scc, Hxc fuo jure utentia,
languinem Sc humores premunt Sc penetrant, corpusculaque fe-
rocms percellunt. Hinc calidiori exiftente ccelo rarior humorum
confiftentia , motus vivacior , effluvia raultiplicata , Sc per con-
fequens jaótura major particularum obfervatur , totumque cor-
Î)us tumidius cernitur. Ignis Sc friftiones fenfum manifeftum ca-
oris , rutilantem rubedinem , fudores copiofos Sc fpirituum agi-
tationem auftam inducunr, Exereitia aerem circumfluum agi-
tantia, per mfpirationem admiflam copioGorem , Sc preffiones
majores vaforum agitatorum , ipfos humores Sc prtecipue fangui-
nem exaeftuare faciunt. Idem fentiendum de balneis cutis poros
dilatantibus, excretipnem lymphse ferique in glandulis fubcuta-
neis vafculifque minimis lymphaticis contenti ftimulantibus, unde
reliqua vafa fuös adloca exuianita deferentia fuccos , tandem in
motum concicatiorem trahunt omnes corporis humores.
- Internse particule funt ese quae funt minimae molis, Scqujefunt
figurae fpheric» amp; acut»» 'Inter minimas merito halitus reccn-
fendi , ex alimcntis in ventriculo degentibus , motu ihteftmo W
borant.bus amp; mter fefe coljuftantibtis , produdi, per tommcor^
pus fefe difpergentes, fpintusque ex tempore quafi refocillames.
calorem nativura ilhco fepius reilixuenres Se motum »mminutum
de novo quafi redrategrantes, ut patet in fame amp; frieore correptis
Spiritus m Cerebro amp; nervofo genere hofpicances, focum caloris
fibi proprium videntur vendicare, utpote quorum nut« amp; influxu
omnis machina viget amp; calet i eorum enim ope quis neget cordis
munia fervido motu abfoivi ? fphericas particule , prscfertim in
oleofa fanguinis parte nidulantes , non minimum conftituunt fo-
cum igneum , nam in iisdem Biolychnium noftrum latitat, quo
mediante farta teftaque perftat noftra Machina. Hx enim partes
circumrotationiaptiffimac, facile de loco in locum cedunr, una fe-
cum abnpientes quœvis corpora majoris molis obvia , qus hoc
modo tandem m minutias atteruneur , amp; figura; alterationes fube-
unt. Bihofœ particulse etiam juremerito oboleaginofitatcm.hurc
fibi vendicant locum amp; efFeaum , quippe earum auxtlio exalta-
tiones vans amp; motus faepius fcroces in apricum prodeunt , ut
paflim in morbis acutis obvium venir.
§. X.
Anguftia vaforum compenfanda motus celeritate humorum iK
luc VI â tergo intruforum non prsctereunda, exinde enim plera-
que manifefta inflammationis figna petuntur. Hic quid incufes
parura refert, redundantiam nempe humidi prementis Scarietan-
tis.vel ipfarum viarum compreflionem, ita ut fuffidcnter dibcari
nequeant , inidonea poftmodum reccptacula fiuidoram violen-
ter dehinc ibidem vias fibi ftruentium. Hinc corpuscula motu
fibi arftius incumbentia clafticas acutasque in adum reducunt
particulas, fibrillas nerveas , poft abrafionem muci vaforum de-
nudatas , fenfibili modo afiiciunt , amp; fpirituum per ofcula ni-
mis pofthac hiantia influentiam promovent : Scnfus dein acu-
ti , tnftes amp; dolorifici in parte inflammata exfurgunt , tur-
bx excitantur m fanguine ab effluviis ßc mifcelis corpufcuJ»,
rum acrium male figuratorum . tandemque totum corpus ad
motum Igneum convertitur, fefe manifeftantem per Eryßpelas,
Phlegmone , Febres. VigUias, Deliria, fitim inexplebilem, Ru.
borem, Dolorem acutum pun6torium Tamdiu autem perfe-
verarc obfervantur omnia recenfita (ymptomata , donec aut vafa
depleantur, aut ab heterogeneis particu is Hberentur, aut difcon-
tinuationem contextus fibrofi vafa ipfa permiferint gt; quodlummo-
pere prscaveri debet a Medico prudenti, ut amp; ne ipfi humores
vappefcant , corrumpanturve , fitum aut acredinem lethiferam
concipientes, ut inGangrasna Sphaceîo amp;c. fieri folet.
§. X I.
Redundantia humorum, prsefertim vero fanguinis Plethora di-
fta, prœcedentibus etiam annumeranda. Luxurians enimChylus
è ventriculo optime conftituto delatus'in maflam fanguinis , ejus
copiam 6c abundantiam in vafis confert , unde diftenfa premunc
fubjacentes nervos , vafa lymphatica, membranas, tendines amp;c.
diaphragmatis motui aliquo modo refiftunt, thoracis dilatacionem
impediunt plurimorumque fymptomatum caufa exiftunt : inde in-
fiiper vaforum nimis extenforum ruptur« metuendae, viriumque
debilitationes fufpiciendae veniunt, nifi dextre illud prxcaveatur.
Ubicunque enim fanguis aut rarior autcopiofior animadverfus fue-
rit, ftatith vel hofpitari ibidem peregrina corpufcula, velproven-
tura uberrimum laudati, nimis autem prscdominantis amp; vafa re-
plentis fanguinis , ut amp; ferocientium fpirituum peccare audader
pronunciat Medicus experientiflîmus.
§. X I I.
Succinéta amp; brevis prsecedens enucleatio nos fenfim deducit ad
differentias motus fanguinis omniumque fluidorum noftrum corpus
occupantium. Motus aut eft naturalis, aut prasternaturalis five
potius contra naturam. Naturalis dependet à bona figura amp; mole
corpufculorum motorum , convenientiumnoftraeMachmas ejufque
legibus, unde dicuntur homogeneae particulae. Hœc adaptatio fi-
gurse 8c molis refpicit vafa maxima 8c minima, per qua: non inter-
rupto curfu traniîtum liberum obtinent humores , in majores amp;
minores fuperficies difponendi, fecundum canalium , majorumSc
ramificationum etiam exilitate vifum fere fupterfugientium , cavi-
tates varias, Hinc fi vaforum fubfidentia vel approximatio curfum
illum feu motum progreflivum alteraverit, aut fi ordo, nexus amp;
moles humorum fuerint inverfi, aut fi amplius fpatium tumidi amp;
luxuriofi humores requifiverint, ex tempore inftabUis fefe prodic
fiuidorum natura., tranfeuntium ad malignas naturs noûrx hetero-
geneas particulas.nbsp;§. XIII.
Anguftatio enim vaforum inflammationem profère,faltem quam-
diu vegen adhuc exifl:unt humores celerius per colla arûiora pro-
pellendi. Inflammatio debetur falinis acribus particulis, vehemen-
tius circa mutuas fuperficies fefe exercentibus, per attritiones 8c
circumrotationes vehementiores aliorum corporum fubtiliorum,
VI fibi vias parantiumj ipfa denfiora corpora concutiuntur, decu^
tmnturtamdiu, donec nexumamp;fitum amittant priftinum. Inver-
fio vero figuras corporea;, mutatam im mediate emergere facit adio-
nem. Corpora enim fortius ad fe mutuo prefla, fuperficies miris
athciunt modis, prout nempe afpera, plana, squalis, inxqualis,
longa, i^tunda, denfa, raraamp;c. fuerit textura Si fuperficies. Sic
ubi confliantior exftiterit molis corporex extenfio , per catervas
aliorum corporum pergens, inftar fcrmenti rapidiffimi agit, adnu-
tum fuumquxvis obvia difponens, cralin humorum infinite alte-
ransi ut patet m morbis ma ignis, febribus, inflammationibus, ve-
nenis acribus See. ftrages horrendas exhibentibus. Inconftantiaflui-
dorum nulla inrexque fe prodit quam in ftagnatione etiam leviori,
Jeviunt cnimperpetuoin mutuas fuperficies, quas deradunt, per-
terebrant, imo totaliter deftruunt, nifi motu fiberiori propulfivo
inftruaa a nimis dm continuatis iftibus folvancur. Patet hoc in
omnibus compofitis fluidis aquofis diutius retentis, inde enim na-
lum proverbium , putrefcunt', ni moveantur aquae. Addendum
hifce mcommodum non minimi ponderis, refpirationis diflicultas à
vaforum repletione orta: Hinc enim ventilatio interpellatur, re-
frigeria confueta pro magna parte ceflant, halituum exoneratio
minor amp; propulfio levior naturali obfervantur, unde anhelare quafi
femianimes calore inconfueto correpti coguntur, particulœque ad
motum inteftinum magis difponuntur, in ruinam xsx'i confpi-
rantes.nbsp;'
incommoda e motu violentiori procedentia, tot ac tanta funt,
ut integrum traftatum ad plenariam elucidationem expoftularent.
bufticiat hic tantum revocaflb prxcipua fuperius commemorata,
ut ad medelam generaliorem mihi propofitam me accingam. Uc
corpus calorem concipiat, debet aëreas, elafticas, acutas amp;c. ad-
inittere particulas, debet anguftioribus terminis coërceri, debet
celerrime propelli, debet ad validas attritiones cogi, debet in va-
rias moleculas acres amp;c. diripi, figura motu Sc numero différentes.
Haec requifita quamdiu in mobili vigore perllant, tamdiu effefta
vifuntur intégra , nempe totius corporis exsftuatio folito major,
rubedo externa cum levi intumefcentia cutis , dolor exquifîtus
circa nervofum genus, vigiliae, inflammationes harum autillarum
partium folidarum, Febriles infultus amp; morbi acuti. Hifce quo-
modo adverfari conveniat, fequentia docebunt.
§. X V.
Contraria contraris curari plu rimi pronunciant Medici , ideo-
que generale remedium ex adverfo huic motui fervido oppofitum
excogitandum venit. Certum eft è fupra diftis, calorem prster-
naturalem in nobis oriri à nimia prefllone aëris incumbentisamp;ap-
proximatione arftiori fuperficierum fe invicem tangentium , fri-
cantium diutiufque alterantium , fpicula falina è clauftris fuis eve-
hentium amp;c. Ubi igitur illa tollitur gravitas incumbentis oneris
fuperficialis, ceflat reaftio violenta ignea corporum , ob aëris hu-
midioris interventum fuperficiem à fuperficie fecernentis , dein
placidiori propulfione itiftruendorum. Antehac vero aëri ingreflus
liberiór negatus, vi elaftica , premens fuperficiem extimam for-
tius illam ad reliquas adigebat, ( uti hoe patet ex omnibus expe-
rimentis de gravitate Sc elafticitate aëris defumptis) pondus onero-
fum inducens fuo incubitu , nunc autem tantum de pondéré fic
denfitate decrahit, quantum de illo admittitur inter fingulas fuper-
ficies. Aëris igitur liberior admiffio intra tubulos abfolute necef-
faria ad raritatern obtinendam , ejufque facilior influxus ab omni
parte tanto magis exoptandus, ut ejus ope independentia confer-
vetur, Sc divifibilitas fuperficiecularum, quibufvis poris Sc vafcu-
lis. accommodandarum.
Ven»-Se£lionem fanguinis emifllonera procurans huic fcopo
infervire nemo inficias ibit , quicunque accuratius perpenderit
nullum dari vacuum, fed in locum partis craflloris fuccedere te-
nuiores exiliorifque molis particulas, liberius poftmodum illud
corpus luftrantes Sc permeantes. Nil autem faciiius locum occu.
pare poteft, quam aër ejufque partes fubtiliores, unde in evacuati
corporis nidos ruitincumbcns aër, fpatiola cxinanita replens. Dt^
cere
-ocr page 13-cere quis pofTet hic contradiârionem foveri, nempe fi aër vacuum
iterum fuppleac locum , priftina replecio permaneret , adeoque
praicedens incommodum non tolleretur. Verum refpondeo hanc
repletionem multum difFerre à prnccedenti, in hac enim difFunditur
fiuidum in vafa leyiter evacuata orehiante aërem ingremium fiium
excipiens amp; admittens, unde minor refiiltat denfitas, corpuibula-
que magis divifa per intermedium aërem minus fe invicem afficere
permictuntur , fluftuatione illius acriores impetus eludente. Ad-
do quod flexibilia amp; mollia magis évadant corpora , antehac per
comprefiionem rigidiora minus cedentia reddita.
§. XVI I.
Alterum incommodum tollendum in Calido motu , eft fenla-
tio nimis dolorifica , vigiliasScreliqua incommoda adducens. Hoc
autem unice dependet à nimia nervearum fibrarum tenfioneSc vel-
licatione à rigidis acutis particulis produfta. Imo cum dilatation!
locus non conceditur fufficiens, omnes amp; fingulx partes vix acne
vix quidem muniis ullis fungunturnifiad propriam dilacerationem
funeftam tendentibus. Siccioraenim evadunt membra acutofenfij
prazdita, humido aqueo fuftlaminato , particulx acres fuo jure u-
tuntur, Spiritus concitant, cerebrum diftenfum refervant,fomnum
profligant amp;c. hinc per confequens quod caret alterna rcquie, du-
rabile non eft. Hifce acceduntexcrementa diutius retenta, acerri-
mse putredinis notas haud rare inferentia.
§. X V 1 I L
Depletio vaforum fanguiferorum , miris modisomnibus his phe-
nomenis fatisfacit. Ubi enim fanguis detrahitur, multum acris ma-
teria: expellitur una cum fangume, fortior fuccedit refpiratio, in-
fenfibiliter exonerans halitus féroces, vafa magis contrahi ôc dila-
tari liberius queunt, ad expulfionem fceculentiorum obtinendam
amp; elaborationem fucci congrui acquirendam. Ex quibus fequitur
pleraque fiiltem fymptomata mitigari auttolH ope Venae-Sectionis,
in plurimis fi non omnibus morbis calidis , modo caute Sccircum-
Ipede adhibeatur, alias enim gladium furenti commiferis.
Obfervanda in Ven^-Seftione funt plurima, antequam pretiofifi.
fimus vitae Thefaurus exhauriatur. Primo ut vires segri fufiicien-
tes adfint , ne inter fanguinis detraftionem anima fugam petat fu-
um hofpitem deferens. Secundo malignitas materia: peccantis eft
examinanda , ne liberius vagans , ad partes principes deferatur
nunc ignobiliores obGdens: Ideoque prœftat venam fecarein prinl
eipio morbi antequam fîxiores fedes occupaverit materia , ad ma-
iignam imbi figuram ulterius defleftens. Tertio aëris conftitutia
expendenda , Cn enim peftiferus Se contagiofus, non facile Venx.
jechonem perm ttit fine noxio ingreflu ejusdem. Quarto tempc-
Itates anm amp; regionum diverfitates funt dijudicandce : Sunt enim
■calidsSc moderats tempeftates magis dicatse venar-feaioni, quam
nimis fngid^ Se humide, utpote virium dejeaiones èc refriseria
nimia conciliantes. Quinto partes corporis affeda: dilucide colno
fcend^^omnes enim morbi caput Sc Thoracem aftidentes optime
venasleótione curantur , ut InflammationesMeningum, Anoina
Pleuritis Peripneumonia amp;c. omniaque deliria . tam meticulofà
quam funbunda, aut faltem per eam potior via ad curam fternitur.
bexto proceflus morbi eft judiciofe trutinandus : Sic in principio
prxvenimus morbi fgevinem , in augmente ejus malignitatem, in
ftatu baud temere aliquod corpus venasfcftioni committendum, ni-
fi vires Se motus illud defignent ut eo citius ad declinationem
tendat morbus. Sic m Febribus remiftïonis aut intermiffionis
tempus eft arripicndum tanquam ven^efedioni: maxime accom.
■moduni.
TTnbsp;. , •nbsp;§ X X.
Hxc medela etiam inftituenda ubi Plethora vafa Se vires delaf
-ht , imo m tah cafu reiterari poterit, ut fenfim depleantur vafa
•aura aerea impraegnanda , pondera graviorum exoneranda-. Ubi
■languis hic illie gravior conftiterit minitans plenariam extravafari-
onem, admodum conducit Venar-feaio. ad priftinam fluiditatem.
revocans eundera 8c vaforum moleftiam tollens. Tempus matuti
num Se vernale commodiffimum Venœ-feaioni exiftit nifi mnrW
vehementia illud expeftandum difluaferit. v. a Ubi'fei-v
mius inflammationes partium , Febres contiifûx amp; intermTtteT
tes calidiores ,. v.gil,^nimi^e Scc. ^grum moleftaverint ; ubidol^
X X I.
Vena:-feaio diftmguitur inquot; Eyacuatoriam, ubi mere intendimus
fangui_
-ocr page 15-fanguinis coplam imminuere, verbi gratia ut in Plethora : Dcriva-
toriam , ubi ä fumma ad imam partem vel contra Medicus fata-
git humores deducere ä loco fcilicet alïcdo ilios diftrahcndo , ut
in menfibus obftruftis amp;c, Revulloriam, ubi in pattern oppofitain
fan^Tuinem, per venam ibidem difleftam , deferre , a.uc faltem ab
ilio'loco amandare defiderat , asgroti cura'm inftituens ut in Pleu-
ritide 6cc, Qiiamvis hifce dilHnébonibus amp; nominibus percinacius
non innitar , fufficiunt enim praecedentes intentiorfes generales
Medicx , quibus addere licet eandcm eo majoris uiusfuturam, fi
■quam proxime ad partem affeótam inftitui pofiit^, hoe enim mo-
de ad motum divortium conftituuntur particuliE acres.
§. X X I I.
DifteiElio venarum in plerilque cute objeftis fieri potefl:, modo
fufficienter obvi£amp; confpicua: fint, turgidularque appareanr. Ut-
plurimum autem aperiuntur vena frontis, vena temporalis, vena
füblingualis nimna dicta , jugularis externa (lunt quf non luben-
tes hanc fecant , quod nimis magna efla , fed videre hoc faltcm
eft in Canibus quod jugularis interna minor , externa vero ma-
jor , in homine vero contrarium invenitur , ideoque cam fccare
licetj vena bafilica in brachio mediana amp; cephalica , in manu
falvecalla , in pede faphena Sc ifchiadica. Has omnes dignofctre
licet aut vifu aut taftu , quern in fineni manu calenteimembrura
tam ante quam poft deligationem-^aliquoties fticetUr vel fi ilia
minor fit, aut profundius lateat , aqute calidoe idem immergjitui;,
aut fponeia caiida foveatur , unde venx intumefcunt. Vinculum
Lutein injiciatur ita, ut vence-fedionis punftum illo ä cordc rc,
TOOtiusfit, quo fanguis per venas refluus , repagulo quafijlwc in-
terceptus , venam magis diftendat, quod m venarum jugulanuna
aliarumque capitis ftaiene , mantiU collura^ leyitei; conftnngente
perficitur. In lori interim-applicationamp; cavendum pnmo, ne cutis
venx fuperinftrata furfum ut communitêr fieri folet , 'nec quovis
modo extra fitum naturalem pretrahatur , nam,kyiter faltem
laxata fafcia , redic ilia ftatim ad locum priftinum venai^vul-
nus occludit.indequfe fanguinis effluxus impeditur, coagulauo
fivetrombofis excitatur. Secundo ipfius lori conftriaio, haud^arCta
nimis fit in corporibus potiüimum gracilibus, quippe hoc facile
iprimerentur after i® per quas nih^ominus fangiiis:afliuitipara^er
comt
-ocr page 16-jufto laxiorpotiffimumiafubjcftis craflioribus, aut venam non fan's
continet, aut ob renitentiam mufculorum ac pingedinis venam
non fufiicienter comprimendo , rcfiuxum fanguinis magis inhiber,
hinc dignotio 6c fedio venx difficihor redditur, ac edu6tio fangui-
nis tnrbatur.
§. X X X I I I.
Quantitas detrahendi fanguinis vix determinari poteft , quoni-
am ad morbum 6c vires refpicere cogitur Medicus prudens: Pon-
dus autem rarius excedat una vice hbram unam, nifi urgente fum-
ma neceffitate. Repetitie venaefcétiones etiam admodum fréquen-
tes efle non debent , ne vires proftrantur. Delirantes vero in gé-
néré vensefedionem frequentem facilius fine magna virium jadtu-
ra fuftinent, quam reliqui.exceptis Plethoricis Sc iis, quibus con-
fvetudo venam aperiendi invaluit.
Traditofic vensefeftionis Ufu, ad ejus Abufum ulterius me con-
fero , qui tam frequens eft , ut 8c apud Germanos in commune
abiit proverbium , dicentes, ubi hominem fine prsemeditato con-
filio aut ratione exabrupto aliquid incipcre vident; Es komt ihm
an wie denen Bauren das Aderlajfen. Hic praefertim conGderanda ve-
niunt in prioribus Thefibus tradita de fanguine 6c humoribus , ut
amp; aeris effefta , quibus addi conveniunt intentiones Medice ve-
nam aperiendam indicantes. Sanguinem efle internum fluentura
maximum noftri microcofmi, continens innumeras particulas, ce-
conomix noftrx fuftinendae deftinatas, dein huic ê vicinis vafis
communicari tam fpiritus quam alios humores, fenfui, motui 6c
Vegetation» corporis infervientes , deteximus. Hinc facile liquet,
per fanguinisemiflionem, non purum putum fanguinem,fed etiam
fpiritus, Chylum, particulasque balfamicasevacuari.
Aè'rem humidiorem poft venaefeaionem infinuatum, ob ejus in-
terventum , ventilationi liberiori infervire , pronunciavimus. Is
autem copiofius admiflus, calorem extinguit, fpiritus fufflarainat,
fanguinem-ad acoremperducit.vifcerumque tonum débilitât. Hoc
patet in penuria fanguinis, 6c immediate poft venîefeâ:ionem,ubi
aegri faepius horripilatione 6c frigore corripiuntur, animi deliquiis
infeftantur, haemorrhoidibus divexantur, ad alvifeceflum 6c vo.
mitutn ftiraulantur, pallidi redduntur amp;c. Ideoque caute proce-
dendum , ne interiora nimis vacua reddita , fucco balfamico poti-
oripriventnr, a«risque injurits tota machina objiciatur dcftmenda-:*-
Quod fatis liquet iti doliis prö niaxittia parte väc-uis, in quibus cori-'
tenta fluida citiffime acefcunt autvappefcunt, per aërem parciculas
ibidem aiterantem , 6c ad, alium' fuum vel ordinem, difponentem.
Hoc eo magis patefit ubi liquores in exanthläto vafe content!,■
corruptioni diutiflime refiftunt, ob aërem exhauftum,utdeftion-
ftranc expérimenta per anthliam pneumaticam defumpta.
In excelTu admifla phlebotomia etiam möllern fubfidentiam la-.
terum permictit, omnem tonum làbcfaaat.undeproTJulfivus^motus^
per contraftionem ac dilatationem cayitatum feftinandus prp ma-
gna parte ceflat, vibrationes 8c irradiatipnes fpirituum retardantur,
tandemqueomnes funaiones langueltunf, pVaè tbppöi-e^flacciditate
amp; corrueatione vaforum. In locum autem fuccedunt e ventriculo
tocbiidkearudior Chylus, acidôe, aquofîE particule fimul aufter^.,
gc terreftres, Cachexiam , Hydropem amp; id genus morbos Chro-
nicos in fcenam tragicam proferentes. . ^nbsp;, 'i ' \ ^
§; x^x V n.^ ;. - ,
E datis fufficienter patet morbos- frigidds ChttJiiicos
tardo pede procedentes, vensfedionem aut rarius requirere, aut
omnino refpuere; Regiones Septentrionales prae Meridionalibus il-
lam curam difficiHus permitffre-V mpltp-ipnüs wîçr^m
Quentes concedere ob magis cralTum amp; fcdfbutîcum aërem:! elti-
fero tempore . ob fubitam virilamp;m\proftrationem 6c mal.gmtatcm
cordi facilius communicantem , nunquam autraravena lecanda,
Idem'fentiendum in Ulcerib«â màlig(iis8c inôàtïimati6nibûs^atr}o-^
ribus, diutius pedem fixiorem -prementibus, nifi fymptomata ne-
ceffitent, multo minus in langiiidö amp; enervi corpore lUa eft tentan-
da.. Qa£e ut fpero fufläcieniBeneVt^-ÄleftofitircaU/umfCsAtfÜluirt.
Medete tantopere decantatse. Faxjt Deus T. O. M. ut nunquam
cruentas iramittamus noftrse cufae commiffis oegris manus,mihtem
non-Medicum-fic agentes, ne illa repetuudarum lex ftrenu», in-^
tefnàrfl provocèf'confciehtiaœ,fanguinemquot;temerefudifti, fanguine
proprio libandum.nbsp;^ ■ - '* : •
^ena-feUio femper dehiUtat é* depauprat fanguinem.
Attamen Phkhotomia ahfolute efl necefaria in Medi^
'•'cina.
I I L
tn morlis frigidis injîituta vena-feBioy halfamum viu
noflr a fluidum toUit , relinpendo foUdiorem in fa-
tum verfas particulas, ohfruUionis authores.
In morlis calidis repetita vence-feBiones enervant
vappefcere cogunt humores, poflmodum morhis chro-
nicis fundament a Jîernentes.
^nbsp;V.
tn penafeBione fanguis varius non educitur.
Per pena-feBionem fanguis qua fanguis non mutatur.
V I L
Materia peccans ope vena-feBionis nunqnam toUitur.
An Hamorrhagi^ dr H^rnoptyf ren^.fi^io fipius ite^
rata conducat, Prohlema efo.