Philofophix Doaoris , amp; Lingux SanQix in Illuftri
Academiâ Ultrajeainâ Profeflbris Ordinarii,

N E c N o N
AmfUjfimi Senatus Academici confenfu, ^ Nobiliffm*
Facultatü JVRIDICiy£ Decreto,

Summifque in UTROQUE JURE Honoribus amp; Privilegiis
ritè ac légitimé confequendis ,
Eruditorum Examini pibjicit

INCL YTAE. DAVENTRIENSIS. REIPÜBLICAE.
C O N S U L I.
COLLEGII. ARCHITH AL ASSICI. QUOD. VIGET.

. PRO. SINGULARI. BENEV0LENT1A..ET. INGENTIBUS. BENEFICIIS.
» ,nbsp;P-E R. OMNE s. D I E s,

Uoniam in omnibus Athenais hodie
viget Celebris ille mos , nullius nomen
in DoUorum alba pojfe infcribi nifi
fpecimina quadam ißius doBrinte ge^
neris y eut incuhuit, edat j diSfurum
de REPUDIIS ET DIFORTIIS, una
ex quatuor mihi ah ILWSTRISSIMO ACADEMIE
SENATU prafcriptis materia , propofiii. Verum cum
cujufque rei originem fpeSfandam ejfe moneat Jurecon-
fultus in. 1. I. fF. de Orig. jur. non inutile fore, arhi-
tror , ut SPONSALIA, cum juxta. 1. 13. §. 5. fF. ad
1. Jul. de adult. Spes matrimonii dicantur, qua
ad eorum celehrationem pertineant , nec non veterem
nuptiarum ritum perfpiciamus, ut tante faciliori opera
colligere poßmus, quem locum fihi vindicent REPUDIA,
ac ad quas res fpeÛent DlVORTlA.

PoNSAL IA fttm mentio (S repromißlu Sponfalîo-
^ tiupttarum fnt»rarum-, teftenbsp;''«û-

pe mentio cft primus fermo, amp; trafta- explicatio.
tus de nuptiis^^ contrahendis ; non vero-
contradus ullus , ideoque dicit ^ure-
conf repromijßonem ; quamquam in
Graco textu , qùiextât m SjnopßBafiluuft

promiffio ftipulanti fafta', non datis fidejullonbus, uti anno-
tat Cujac. tn parat. Cod. ad h.t. Aliquando tamen fidejuflbres
pofte accedere huic ftipulationi, docet' nos Servtm ad Itb. x.
^neid. verf 79. Ante ufnm tabulamm , inquiens, matrtmon'ii
caHtionei ftbi invtcem em»tebant , tn lt;jmhm fpondebant, fe confen.
ure m jura matnmonu, amp; fidejußres äubant. Utitur amp; JCtus
diétionibus tiHptiartrm futurarum. Permagna ex hilce inter Differentquot;
fponfalia amp; nuptias colligenda eft difFeremia , qu^non tantum interSpon-
necGraecis, cum aliud illis eft fj^vn^wSsi, nuptt^ ambtre -.^ aliud 8c
^«^«c n:iorem dmere : Nee in facris paginis JOe^r, xx. vi

Maith. 1.18. .qilpd amp; obfervat Bez^ in tr.fm de,Repud. Divort.
fag. I. Verum etiam nec Romanis incognita fuit. Jure enim
Romano Sponfalia verbis futuris, veluti ducam te tn uxorem\
erts mthi uxor, ut monet Perez., ad tit. de Sponfal. Nupti^ ver-
bis in praefens tempus conceptis, ut Acapto te in ^mm ; mt
apio te tn ttxorem , contrahebantur , tèftantibus Duaren. ad
thrjoint. matrtnf.Hiap. i r-Barnab. -^iffon. in tr; de fortnttlhpag.
Hinc'apparet', •a^Ure.Romano dvili'plafie^alien'a eHe illaCa-
lionMTa-Spànjilia de prjefenù ,üX-a.q}ienbsp;-nuptias q\iam Sponfalia

§. IIL Hxc difta funt Auslote JCto Ulpiano a Sponden,
do, quia Veteribus maris erat futuras uxores fibi fpondere 8c
ftipu ari l.i.'^. de fponfal. HincSponfiSponfaeque nata eft ap-
pellatio, uti ajunt Idem Florentinm in /.nbsp;eod. Farrolib.y,

Att. cap. IV. Qui Hxorem, inquitduHurui er4t, 'S eo y
unde ducenda erat , flipulabatur, eam in matrimonium duüum
tri-, lt;jui datur m erat, itidem fpondebat. Is contraElw ftipalationumj
fponßonumque dicebatt^r Sponfalia i ttsm qua promijfa erat , Spotifa^
appell'abatur , qui fpoponderat duUurum Spohfts. Quem locum
etiam adducic Alciat. lib. i. Parergan cap. cum dicit , haec
dida efle à Sponfore , qualis dicitur is, qui pro alio promit-
tit; quam fenténtiam admitti pofte putat Cowr. ^/./oco.

IV. Certa circa haec contrahenda Veteres utebantur for-
mula , cujus adhuc nobis, relida funt veftigia apud Plaut. in
Cur cut. AEl. V. Sc. 11. verf. 74.

Quin fahlare, Di bene vortantl Spondeo.
Et in verf I yo. Ö feqq. ejufdem AEl. amp; Sc.

- jQua res ietie vortat , ^uù 'timc} etûm\onftilâ^/'^\ ^E'Jî
QMidißic} qmndo üa'vU^ pi bene vortmtll '''\ '
Spondee.nbsp;•

S V. Qua ftipulationum foonfionumque formulà'obrerva,QTiàiT(!» - -
ta coriventionibufque Sponfâ itiis ( de dote fdï,'doriationibus virga dice-
M-opter nuptias Sc arrhis Sponfalitiis ) faftis ac in tabulas re-Jj^pP^
«tis (quae Nuptiales vocabantur , uti'conftat ex l. 9, C. ^fSponfa.
ISlHptiis. Apd.Apolog.x. Hahes, i\t,.Amiliane, caufam totam
cur tabnk nupttaks inter me Pudentillam nm ikoppidf^fh(\ fèd
in villa mhanà conJ^nata.)'r\^c non iïs fignatis (à decern 'neni-'
pe teftibus , ut per- Ambrofii lotum âdflruére conàtùr tr.
Hotm. in tr. de Sponf quod plerumque poft\Cqntra^

Virgo, quas mentrone niiptiarüm'tanmth fâét'a ^'ddjiut'/lb^^
promifla Sperata (de qua apud Plaut. in kmphitr. ÀÙ. îil Se.
II. wry: 44.. •nbsp;■■.quot;'■•'•^.YV.'îquot;'''-'

ac nuda interpofîta conventione difta (deq^JT^ai;,
lé.i. Afin, c. SUdnt 'fi^mV, filta I^eroni vetiifttßimoHibjero.. , _ ^
rumpaEia efi.) dieebatur v lt;itram diftinétjôrien;! fiaifd 5, ,
ineleganter ï-radît- Amok adv.geni'.-libi^ Ylt;r; fag.-140.'• HÎbéni^ .:r.ùu-.gt;i
ait , fpfrata4, habent ^aiias, habent ''iiHérpofiiî^î^Ulàtiafûbiii SpoffM:

§.. VIv CîEterun» facte'diéÂte. tëftipdrc^ neceffitf;â;nbïïquot;'Fûit st;puiatio-
illa ftipulationum interventio quoniam fufficit nudus
fenfos ad confti'fùcnaânSpô.hfalra , ficut indicat Lnbsp;de^'^quot;quot;'

S^onf4. qiiiapTôptèr ftcundu-fnt Cn^ac. in-parat\'^pkeß;''adiit.'di
VoÂjQ/^paaioiaéS'^ïitis^ftfift,'^^ conti^li^asf Ucef'rto^
vetusv reffneânt.' quot;'-^èè arii^iHus • Hèfiderâtttl^'/^ut .taritôffi 'gäfit

etiara juxta./14. §. i., l.^. amp;ttlt.ff. deSponfal. fieri poflunt,
modo iis dé illis hon alienum fit , ratumve poftea habeant.
Ac nihil intereft tefte Patilol.j.pr.f.eod. utrum teftatioin-
terponatur , an quis fine fcriptura fpondear.
De Proxe- §. VII. Aderànt huic negotio certi quidam homines Proxc-
netisSc il-netx, antea, ut ex f^al. Max. Ltb. 2. Cap. i. nnm.z. (3M.
roerwde. TuH. Ltb.l.deDivinat.ntim. i6. colligere voluntEruditi, Au-
fpicesdiai, quorum intercefilonc contractus amp; nuptias con-
ciliabantur. Hi praeftito ofiicio mercedem Proxeneticum ap-
pellatam accipiebant, cui modum pofteà impofiait Juftinia-
nusconftitutione quadamGraeca ,nbsp;l.6.C.defpon.

fal. quam integram exBafdkü reftituit facah. Cujac.k Lib. Ob.
fcrvai.xi.Cap, iH. ut, fi paótum intercefterit, non ultra vi-
cefimara partem dotis amp;.donationis ante nuptias exigere pof-
fint, ita tamen, ut fi vicefimaexcedatdecem libras auri, non
ultra decemlibras fibi caveant: minus vero, fi quidem vo-
lent, ut accipiant, liberum ipfis eft. Itaque fi dos fuerit du-
ientarum librarum auri, decem reftè fibi cavebuntj fi tre-
centarum, etiam decem non xv. fibi reétè cavebunc. Quod
fi plus ea quantitate acceperint, id per conSîlionem indebiti re-
ftituere coguntur, qux datur heredi amp; contra heredem, amp;
infuper pœna decem librarum auri puniuntur.
Perfona: VIII. Contrahuntur fponfalia juxta Paulum ab iis, à
contrahen.quibusamp;nupti£e contrahi poflunt/.60.§ 5'. deRituNupt. '^t'
viceverfa, quiànuptiis, illi quoqueafponfalibus repellun-
tur./. 16. ff. de Sponfal. Nihilominus tamen quidam inveniun-
tur, qui quidem Sponfalia, at non nuptias reftè contrahunt,
Quando ut Provinciarum Prsefides; Viduas intra annum luftus /.

quot;quot; ' majores , cum in Sponfalibus àtas contrahentiam definita non lt;y?,.
minmatnmontii^ Ut loquitur Jurifconfultusnbsp;1

ff.defponfal. ^uapropter à primordio dtatis fponfalia effià pojfmt, fi
modo id fieri ab utraque parte mtelligatur : quem intelleótum eer- ^
tis déterminât annis, eu m dicit, id efl ^ fimn fint minores quam
feptem annis. Ante feptem itaque annos infantes,, dum intelli-
gere non prxfumuntur, quidagatur, confenfum, quCpra:-?
ßipponit intelledura, omnino pracftaregt; non. poflunt ; atque

hinc eft, quod refert Clem. Lib. i. Pxdag. c. 9. Graecos feil, in-
fantera amp; ftultum dixifle vimoy. Non valent igitur etiam
fponfalia à Parentibus de infantibus in cunis degentibus ccn- - '
trafta ; quamquam faepiftîme fieri folere tam spud Romanos,
quam alias gentes, muka nos docent exempla. Deidemia
Pyrrhi foror defponfa erat Alexandre Alexandri M. Sc Ro-
xanis filio infanti. Pi^t. in Pynhopag. 584. L.F. Auguftus fpon-
iam habuerat adolefcens Publii Servilii Ifaurici filiam : fed
reconciliatus poft primam difcordiam Antonio Sc poftulanti-
bus utriulque militibus, utamp;neceflicudine aliquajungeren-
tur, privignam ejus Claudiam, Fulvias ex Pub. Clodio fi-
liam, duxituxorem nondum nubilem, utiftis verbis refert
TraHquill.inOn.cap.6z. Verum pofteà idem Imperator cum Auguftus
perfpeCtum habuiflet, talia immaturaSponfalia fieri in frau-
dem legis Papise Poppeae , ut videlicet maritorum prœmiis incunabilis
ea lege conftitutis fruantur, voluit licentiam illam coarfta- Sponfas «
re, amp; certum tempus, quod biennii eft, fponfas habendiJj®'^®quot;.«^'
conftituere, cujus con^\ini\on\sxatm\xnt Sm.inejiis vitacap.
34. quam prolixius Grœcis verbis explicat-Dlt;Égt;/'lt;«^.5'3a. quo-
rum fenfum latinitate donavit Barnah. Brijfon.in tr. fuo de R.
Nnpt. cujus verba ita {ovl^xA'.Quoniam autem quidam infantespuel- Augufti
las defpondentes , prAwiis quidem conjugum fruebantur , cdterum
effeBum rei Ö conjugum opus non prxflabmt, ea fponfalia vires nuL
las habere conflituit, pofi qua daobus transaüü annis fponfa duci
minime pojjèt : Hoc efi , m omnino decennù virgo defponderetnr , fi
quidem ex ea commodi quid capere Sponfus vellet. Duodecimo nam-
que anno virgo matura vira (5 nuhilU extflimabatur. Sed non diu Au^ufti
poft OStavium vires fuas illa retinuit; Claudius enim Imp. L^* ^
filiam fuam Silano nondum puberi defpondit, qua de re te- nôaquot;obfer-
ftis eft Tranq. locus in vita Claud. Cap. 24.. quod pofterioribus vatur.
temporibus per d. Modeftini /. 14.^. de Sponfal. iterum mu-
tatum eft, quem etiam Imp. Leo tnl^v. 109. Canonefque
in Caufa 30. Ösfäfi. in Ltb.\ v. Decretal, ttt. de defponfat. im-
pub.cap, 1,2,4, 5quot;, 15. fequuti funt, nihilque intereft,
utrum ambo fint infantes , an alteruter : ab utraque enim
parte (ut di£tum fupra) defideratur intelleétus, ac per con-
fequens etiam confenfus. Cap.unic.eod.inUb.Decret.vi.

Qualis §• IX. Csterum non tantum exigitur confenfus à parte Ii,
reïSitur.^^quot;quot;®^quot;quot;^' verumctiam à parte parentum, quorum in po-
^ t-eftate funt conftituti. /. i i,/. i^. f. äe S^otifal. i. 2. f. de
Jilt. Nupt. Parvi tamen refert, an expreffè vel tacitè inter-
ponatur, modo hi in liberorum fponfalibus non diflentiant,
êcilli parentum voluntati non répugnent. /. j, in ßn. (S li,
pr.ff. de Sponftil.

In fignum § X. In argumentum Sc pignus fponfionis de futuris nuptiis
fumän-'nbsp;arrhœ ad exemplum aliorum contraftuum. inter

arrhK, ut bantur, quae nuptiis fecutisreddebantur, velin donationem
quot;quot;Ptias imputabantur, uti aflerit Cujac.tnParat.Cod.
Anharum de Sponßal. amp;c. Harum nomine dabatur annulus , qui Pro-
^^ine NUBUS dicebatur, quem in digito proximo minimo manus

tifque htmanis corportbus, m mos intAEgypto fmt, quoi Gramp;cidva..
^ofxdi appellant, repertum efl , nervum quendam tenutflimum ah
eo mo digito , de quo diximus , ad cor hominü pergere ac perve-
nire: propterea, non infcitum -vifumefe, eumpotijjimum digitum tali
honore decorandum, qut continens amp; quafi connexus effe cum princi-
patu cordü tideretur. Similiter etiam Macrob.Ltb. SatHrnal.yn,
fap. ig. Sed, ait, lihrisanatomicorum pcflea confultü verum re-
perd, nervum quendam de corde natum priorfum pergere ufque ad
digitum manusfimflr£ minimo proximum , Ö illic definere impUca-
_nbsp;tum ceteris ejufdem digitt nervis : ideo vtfum Jgt;'eterihus, m ille

digitus annula tanquam corona circumdaretur. De quo more
Interdum etiam agit 1.-^6. §. ult.f. de douât, int. vtr.^ ux. Aliquando-
res pretio-dabantur monilia aliaque pretlol'a, ut invenimus apud Capi.
toi. m Maximino Juniore , cum refert , manferunt autem aiuâ:
eamarrh£regts, qm taies fnerunf. Monolium dealbis novem re.
tkulumdeprafinis decern, dextrocherium cum caflula de hyaclnthis
quatuor, prêter vejles auratas (3 omnes regias , ceteraque inftoma-
SponfaUorwm. Qua de re etiam mentionem facit Cujac. Obfer.

^at.xi. fap.ij. InterveniebatpraEcereàfiEpiffimè, non fem-De interi
per, ut loquitur Imp. Conftantinus in I. 16: C.dedonat.mteJ''^}^'^'
nnpt. ofculU m, quod multis nationibus religiofiffimum erat ; '
quippè per illud refignabatur pudor, ut fcribit Tertallian. in-
Lib, de Firginib. velmd. Cap.XI. his verbis: Si autem ad defponfa.
tionem velantur, quia ^ corpore amp; ß}iritu mafrulo mixta funt per
ofculum amp; dexteras, per qua primum reßgnarunt-pudorem : Spiritu,
per commune confiienti^ pignus, quo totam condixcntnt cenfußonem

O feula, fi dederis, fies mamfeßus amator.
Plura de ofculis petentibus confulendi funt Salmuih ad Pan-
droll. Ltb. I, Ttt.xwi, Brifen. Hotmannique in tr. de %itu quot;JS^upt.
Donationes infuper Sponfalitiîe accedebant, quae non tan-SporfaU-
turn dabanturà SponfoSponfas, fedSc à SponfaSponfo, quonbsp;gt;

refpicere videtur Sarrod. Lib.v.deLing.Lat. cum â\c\t,pecumam
nuptiarum cauja Sponfo promtjfam appelUtam fuijfe Sponfam, Hue
etiam fpeflant duse iftse Conftantini conftitutioncs/.
I. 16. C. de donat. ant.nupt. in quarum ultima profitetur ipfe
Imperator, tales tamen rarh fieri, cujus rationem fuppeditat
GloJfatjor ad (.ä^. in fin. f. ad SCtum Fell. Hx donationes , fi da-
rentur, ut nuptix fiant, nuptiis non fecutis repetuntur.
l.z.amp;l. 7. C. de donat. am. nupt. At fi fimpliciter largiendi
animofaftse fint, non revocantur, acdiffoluto matfitnonio
firmas manent. I. xi. amp; I. xii. C. eod. tales enim magis be-
nevolentiae, amorifque , quam matrimonii contrahendi cau-
fa faftse videntur. Verum cum Conftantino Imp.'ilia Vete-'
rum fententia, quse donationes in Sponfam faftas nuptiis^eferufquot;
quoquè non fecutis valere decreverat, ^^i^ilicuiflct
juflit in dd. II. 15. amp; \6. ut , fi Sponfus Sponlk:, vel èdonado-^
converfo, donet, femper intelligatur dare Cab conditione, nesrejidt
fi matrimoniumfequatur i ftatuitque in eos eafve, quorum qua-
rumveculpa nuptiis impedimentum allatum fit, pœnam, de
qn^inf.adfeq. Cap, de repudiis dicenduruerit.

§. XI. Ex hoc veteri Sponfaliorum contra6lu nafcebatur Qualis
civilis obligatio ad nuptias perficiendas, atque ex eadabatur^®quot; nafd,
adio ex Sponsu dida, contra eum eamve, per quem quamve ij° quot;^on-
faâiumerat, quo minus nuptia; fequerentur, adidquod in-tradu.

tereft , aut certam fummam in ftipulationera pœnx nomi-
ne dedu6tam , ficuc apparet. ex d. Fan. loco Scmijue Sttlpu
cü reUîlii verbü ab Aul. Gell, in citato hb. iv. cap. iv. prolaxis,
qu£e ita fefe habent : Sed fi poß eas flipuLttones uxor non da-
batur, aut non ducebatur, qui flipuLbatur, ex Sponfu agebat ,
judices cognofeebant, fudex, quam ob rem data acceptave non ef-
fet uxor, quarebat. Si nihil jufia caufz videbatur, Inem pecunia
(zflimabat, quanttque interfuerat, eam uxorem accipt aut dari, eum,
qui fpoponderat, aut qui ßipulatus erat, condemnabat. Hoc jus
Sponjaltorum obfervatum dicit Servtus ad id temptu, quo civitas u-
niverfo Latio lege fulia data efl.

§. XII. Duravit ergo illa aflrio, ufque dum Latinisbel-
h Italici extinguendi caufa jus fuflfragii ferendi, petendique
magihratus(nempe ut alter Confulum Latinus eilet) tribu
tum efl; lege Julia, lata à L. Jul. Caefare vel in extremo fui
confulatus , occifo in Marfico five Latino prœlio Collega
ejus P. Rutilio a. u. c. ioclxiii. ut Stgon. putat in Lib.
de Anttq. jure Latii vel a. poft u. c. lOCLXiv. Cn. Pomp,
Strabone amp;c L. Porcio Cat. Coff. cum Cenfor fuit, uti ob-
fervat Tyghius in hb. Annal. Rom. xv.

§. Xlll. Ab illo igitur tempore illud Latinorum jus in
del'uetudinem abiit , ac Romanorum ad illos pervenit , ex
quo nulla civilis efficax obligatio, nec inde a6tio (licet pce-
nalis ftipulatio interpofita eflet. I. 71. §. i. ff. de cond. ^ de-
monflr. I. a. C. de muttl. fli^ul. I. l'^ä^.pr. f. de F. Obi. ut fcili-
cet libera eflet contrahendi poteftas, amp; coada matrimonia,
qus frequenter difficiles fortiuntur exitus , impediantur. l,
pen. tn fin. C. de Sponfal. l. 12. /. 14. C. de Nupt.) oriebatur
contra eum eamve, qui quœve fine jufta caul^ Sponfalia re-
niiferat, unde libera faéta efle videtur renunciatio , quœ
Veteribus Repxjdium dilt;5la fuit j quo refpexifle videntur
ej^. Farro in d. lib.y., de ling. Lat. pag. cum refert :, Nott
enim, ßnolebat, dabat , quod Sponfu erat alUgatus. amp; fuis tem-
poribus Impp.Diocletianus amp; Max. uti conftat ex ipforum
conftitutione. l. i. C. de Sponfal. cujus hsec funt verba :
t^lii dejponfata , rsnunciars. condittoni, ^ mbere alii non pro-
ktbenm.,

Quam diu

duravit

illa.

In quem
annum in
cidit illa
juris mu-
tatio.

Romano
utunturju-
re Latini,
ex quo
nulla daba-
tur aäio.

$. I. T^Oftquam dictum efl: hadeiïUS, de Sponfalibus, 8c
I qualem ritum circa illa contrahenda obfervarunt
Veteres, requirit propofitae materige ordo, utjaffli
expliccmus , quo modo diffolverentur.

§. II. Solvuntur itaque Sponfalia Repudio , quod dici^^^H'!quot;®
poteft , quod fit dtßoluuo Sponfidtomm , ut Divortium »«^quam l'on-
trtmoniorum. Hinc dicunt Jureconfiilti/Wo^/Éy?/«*« »«/. loi. geà Divor-
§. i. f. de verb.ßgn. Divortium mter virum (S uxeremßeri di-^^oóiüei^
citHr : Repudtum vero Sponfg remitti videtur. Et Panln^ i- '9^-
eod. Inter divortium repudium hnc (,nerefi , lt;juod repudiarè
etiam futurum matrimonium poteß ; Non reüe autem Spon fa di~
vorttße dicttur. Repudium ergo proprie ad Sponfalia perti-
net, etiamfifaepiflimepro divortio fijmitur, ut apud Tranq.

in fui. cap. i. Corneltam Cinnit ^uater confulis ßliam duxit uxo-
rem , ex cjua Uli mox Julia nat a efl: neque , ut repudiaret, com-
pellt à Dtèlatore Sylla ullo modo poiuit. Idem in Claud, cap. 16,

§. m. Hoc ita appeliatum eft, Audore Fefloin voc. ^f.Undêfuaiw
pudtum, quod ßt é rem pudendam-, quia fcilicet tamaréta ho-®quot;^?quot;^
neftaque inter contrahentes fit conjunélio, quae fine aliqua nomen're-
pudoris rejeÄione five ja£tura diflolvi non poteft. H^efinh.pa- pudii.
rat. de divort. amp; repud. §. 6.

IV. Hujus an Mofes, aliufve fuerit auâor, nec ex Sa-Repudii
cris paginis, nec ex Veterum relidis monumentis certè con-
ftat. Sufpicari tamen licet, Mofen, cum in Deuteron, cap.
verf. i. Judaeis à matrimonio confummato recedere permi-
rent, etiam dediffe libertatem recedendi à Sponfalibus, dum
tantum fpes {\xnt matrimonii , ut dicitur in d. L ï^. ffquot;. ad ful.
de Adult, ac idcirco nulla tam magna pro Sponfalibus quam
matrimonio perfeäo non diflblvendo militât ratio ; unde
juxta Vlptanum in I. Zl. ff.de H^g. jur. dici pollet , Non de-
h£t, cui plus licet, quod minus efl , non Ucere. Dubium vero-
non eft,, an apud Judteos Sponfalia per Repudium diflbl-

vi poffcnt. Satis enim locuples hac de re teftis eft illud JoJ
fephi exemplum z'^MàMatth, cap^ i.verf.ic). Mariamipfide-
fponfatam dam repudiare volentis : At , ut reftè apud il-
los fieret repudiüm gt; dçfidorabatur Libellus Repudii,
quod apertiflimè Rabbmorum Aqmla. Mofes hen Maimon m
Hàlech. Ijehoih, cap, i.nbsp;declarat Hebraicis verbis , qûa:

in Latinum transfudit fermonem Permagnm in hoe faculoTheo-
logm nec non meltornm lf(terarum non mnm grande deem Antonius
Bynseus in if. ßso de Natah fcjit Chrißt hb. i- cap, 11, ntttn, X.
'Ipofleaquam.., .\n(\\x\t , acqpiißta eß mulier, amp; faEIa fpotißa ^ licet
mndum vel it marito cogmta , vel in domum ejus ßt deduüa , re-
vera.efi uxor viri, amp; qui rem cum ea habet , excepto ipfim marir-
to, rem mortis efi domut judtcii: Quodß voluent em repuduire^
ut idßat hbelio repudii, Sponla itaque apud Iftaë-
litas eodem mo^o rcpuHianda . ut uxor à viro dimittenda
elle videtur, de quo modo: mfpiciendura eft. Deuter, cit.

lt;iuando y. ^pud Judasos illud non tantum , verum etiam apud
RoSa- Romanos baud mcognitum fuit: fed quando Romas primum
âum eft. accidit» liquidé non-apparet.

Quomodo §. ¥1. Romani,uti Sponfalia adhibitis ftipulationibus vel\
diflblve: tautuis proraiffionibus contrahebant, ita etiam adhibitis cer-
bantur. jj^ ye^bis vel formulis diflblvebant ; qualia hxc ^rant-: con-
ditione tua non utor, Ut patet ex l.z, §. 2, ff. de Di.
„i. mrt. ä %epud. .nbsp;.--u, ,

folebàt. caufam pnvato alterius partis arbitrio,-altera etiam-invi-
ta, cUm tota res in ejus arbitrio eflet, qui nuntium remit-
tamp;bat. Deidemia Pyrrhi foror, quae Alexandro defponfata
erat, Demetrio pofteà nupfit. Plut, teße in d. fupra in §. ^prac.,
cap. hço. C. Jul.-(C£Bfar Cofiutiam ex equeftri familia ^ fed'
admódum diyitejsa ûfai Praetextato dèfponfatam dimifit.
Tranq. m ejm mtd cap. i. Auguftus Claudiam intaâram ad-
huc 6c virginem.fimultate cum Fulvia focru e;xorta, dimi*
fit. Idem tn Otiav. cap. 62. Claudius ^Emiliam Lepidam
Augufti proneptem, non alia de caufa, quam quô4 paren-
tes ëjUs.Auguftura offenderant,,virginein,adhyc ffepudiavit..
JdemmClaud^cap.26. gt; . .nbsp;§.V1II.

yni. Eadem ilia renunciatio temporibus Impp. Ha-Apod quoi
driani ( moriui A. Mundi m. m. m, m. xxcvi i. , U.. C.nbsp;•

eum ftatim excepit , non prohibita manfit, quod oftendit retinuit^L i
Gajt JCtt lex , quae eft a. lt;5 tjlm §. z. 0 3. jf.de Divort.

Refud. ( quem tum maximè vixiffe, indicat l.^.f. de reb.
dttb. k^ liquide colligitur I. jf. de dunaum.,vtr^amp;uxor,}
duravitquè ««« tantum per tempora Itnpp.-rValeriaoi amp; Gal-
lieni, ut illorum demonftrat conftitutio. l, z. C. dc Repud. '
lata Fulvio yEmiliano amp; Pomponio Baflb Ccftquot;. ut patet -
ex fubferipttone d. I. Quorum confulatus fecundum Seth. CaL
ids. in opere fuo Ckronol. incidit in A. à condito mundo
m.m.mm.ccviii. poft. u.c. m.xi. ScChrift.nat. cclix.
^no videlicet imperii illorum v. Nam à Valenano Patre
Gallienus in imperii confortium adfcitus eft A. C. CCLiv.
Vcmm eii.m per xtatcm Diocletiani amp; Maximiani, ut patet quot;
ex illorum refcripto. 1.1. C. de Sponfd. fed fine die.amp;,Confu.w;'
le J w Impp. Leonem amp; Anthemium , qui eftj-enem illam

A. Mundi m.m.m.m. ccccxviii. ab U. C. mccxxi. pofts^^^'^
CHr. nat. CDLXtx. FI. Ifaurico amp; FI. Martiano'Cofl:nbsp;co*

/. qux jam numeratur 5-. C. de Sponfal. eompefcere volueruntl^i'^atur..
ftatuentes-ad exemplura juris vetuftiffimi pœnam, fi à Spon-
falibus fine jufta renuntiandi-caufa recedatür.
• §. IX, Impunèitaquè fecundum d. legem à fponfaJiKusre-
cedere quis poteft ;fifponfus fit turpis perfona, ^uo amp; fecit ^
1. KM. in fin. J. de Sponfal.nbsp;i-ifusamp;^V

§.X. Si Iponfus poftcontraâra fponfalia ifopudicam con^^ona tur-
verfationem cum alia habuerir : minime veroV fi ante con-

trafta fponfalia refertam libidinibus vitarrt degerit. ai'g. /y^/^contfaais^'
■dem /.quot;^quamquam Sponfus ob talem-caufam Sponfam dimiti Sponfali-
tere |)oflet ; cum in fóeminis vii-gihitas maxima cenfeatur

Virtus , amp; a parte Sponfi non , ut a pdrte Sponf.e timéfiéagent vi-
fit prolis incertitudo , ac proindè multo foedior libido in tam.
Sponfa.quam in Sponfo; quapro'pter etiam leges in iflovi-
tii genere magis viris quam fceminis indu gere viden^

amp; 4. I. Reg.vers. contraxerit fponfalia , quod adfirma-
tur per l.tc.de Jud. (S CœUc. L.filegé^^l- C.d^eptfi. aud.

Si Sponfu3^§\nquot; Si fponfus quafi vir coiîura C ex quo fpes fobolis
q«^ oritur) propter naturalem imbecilUtatem facere non ptu
erit VerL antequam ob iftam rationem fiat repudium,

Juftiniani tcmporis non valemes pofteà potentes oftenfos
triennaiis fiHofum procreationi, ad triennium extenlit /« tAuth. amp;
extenfio. ^^^^^ ^^^ ^ zz. Cap. Wl.

On,n, Hm « XIII éufdem etiam juris eft . fi Sponfa arrhis datis per
^nl'^'^bieLiunî-iniadem provineia, per trienmum -
SP-^r aavcrit Sponfum l.StuCJeSponfaU.Léemmeod.dcTijpud
tamen^lia jufta fit diff-erendi caufa ,
%ltra triennium extendi poteft. uti declarat
1.17. f. de sponfal. S^pe, inquiens . juß^ ^c necejfan^ caufi non
folum annum , -vd biennium , fed etiam triennium , ^ quadrten,

Anerrorin § XlV. Cum in SponfaUbus ut in nuptiis defideretur coti-
perlbnanbsp;l ^i. ff. de Sponfal. dubium non eft , quin bponlalia

fmtimt \ qut errent: quid emm tam contranum confenfm eft^, quam
error, quibus convcnit;/. 116^ ^.i.f.äeReg.fur.- Is ergo , qm
contraxit cum Gaja credens eam efle Semproniam , quam
perditè amabat, mlnimè confentit m Gajam : cujus rei no-
bis etiara per Mofen reliftum cft exemplum Genei. Cap.zg.
vers ac. de Jacobo , cui Lea , cum eilet major nata , pro
Rachaële fibi ,defponfata à patre ejus Labane tradebatur.
Verum fi quis erraverit in nomine , cum de perfona certo

•conftet ; vcluti (î quis putaverit, GajÀm dict^
■batur Semproma, lt;îûbîum non eft, quiti '^rflèkiti'?! 9.
■f,de coàtr, empt. Gujus etiafn juris cft -i, fr fcofttrdxerit qüls
cum paupere , vel hutniliore loco nàtW'j^'quaÂ y'ivrtem ôc
multarum imaginum efle credebat ; in quo confèntit prÊfe-
ter âiios etiam Covan. de matr, pdrï',nbsp;§. 'jTmm, i.

Nam facile fciri talia poflÀint., nec pertifitnt,ad fubdbintiarh
•matrimonii : aiii-ooemiinrir« (îtifl- Him-^ '^îT'f-'-TS^WiSNf ri.vo.74
■pacct
henti ßk

§• XV. At major differentia eft inter DOc ci-röre c1f-Error drc«
ca -uirginimem velutt St Tuitu cum

mant tili, qui Hunc fà'bfinntiàlem: poniint\ '^'-Htferte, nfegart^
Clones fap. un. c-Mipt I9; ^uß. i.
Tuide», ad tit. (Id. de 'Ràp. 5*. Wéfinb,nbsp;8. jwoatl,,!.

viduam pro virgine,' vel mérètrtcéta rcrens'ëHiîydjdnxffljfj
matrimonium fubfiftere non poflèt ; undè,;P?óbabiKüs'yf¥';
errorem illum efft acddentalem , amp; cónWït^um jp^r illàirt
fion fieri ipfo jure nullum. ' Nihilominilé tàamp;ièriV 'ftfi àîfi
cidentalis fit , repudii caulam^'prasbè'te^p'ptéftnbsp;ajifiF-

Dei voluntate repudium noii i tantum• p'érMtntUr
comprefla ab aliolapidibus obrui jubetür. Qujè le'X gt; quain-
quam Chriftianis temporibus nos non obhg;ire t^ec illa ' '■quot;h
tam dura poena antea propofita pôtfeà rçiipïâîVidfelWï;'éà- ■quot; ■,3
tenus tamen nos obligat , quatenti^ fuTidârtièrtjeûiii' halienti!-s-» m- 01
ratione natUràli ; vel faltèm „os docet'fevefkra illa^^Öéï' do/bcq
Voluntatem, munit confcientias hominum fa^if^è judices
certós , ' illös facere fécUndum bcneplacitum Jeho^iT. Xi');
Quod, licet emptio corruptas mulieriscum virgo putabai^
tnr, ftriéto jure civili'firnia-/^quot;/.-xr. %. r.ß. de'mitr. e^mp'fl'

attamen. ob juftum errorem agi .poteft ad refolvendam emptioi
nem, ut pretio reftituto mulier vel ut inemptareddatur./.xi.

f. ff.de alï. empt. (5) Per verba JSTov. Leoms Lr-p.^y quie
ata fonant: Quomodo vera S^tonfalta funt, in qt4éni mhd verum^
neque genumum confpuitur ? ubi meretricium fe off'ert fcelus , ubi
caufi funt dfßdiorum amp; odii , ubi animorum alienatio ( qua mala
acervanm omnia pariter cum peregrino altenoque ferrme fufcipmn.
tur) quomodo ibi matrimonialis concordia , quomodo purus Sponfa.
lifqiie efl amor? Quin ut quipiam alterius fxtum ftbi fibjsCMt ; td
Veri ratio non patttur. Adde 'Bezjim de Repud. pa j. m . Beuft de
tnatr part. z. cap. 54. 35-. Cautè tamen procedcnlt;lum , nec
tacilc repudmm permittendum eft' ; fed omni modo tentan-
^ da eft reconciliatio. qua;fi omnino locum fibi vindicare non
poteft, âd diftblvenda Sponfalia eunjum eft. Qualis iènten-
. .nbsp;raenfe junio Anni poft Servatorem mdcsiv. latse

AnSpon- ' . ,§-XVl. Cum nthil tam contrarium fit confcnfui , quam
falia vi tfeli VIS atque metus, juxta /. 116.fr. de Re^.jur. dicendum eft Spon
tTSadTf-'-S^^'P^'^ aut metüm contracta nullius effe momenti, mo'
folvi pof.nbsp;, h. e. qualis m prudentem ac conftantem ho-

fint. Wjnem c^çre |)j?teft; .veluti mortis, cruciatus corporis, pul
cbciti^ Sc finfiilis-. At, fi homo dives videat. fibi inftare pe
rj6^Iura:3mirtçndi,ra^nauî argent! quantitatem , fi Mevianï
non in.uxo;-ç.m fumat, 6c amore pecunia impulfus id agat
n^njçcnretur^elTe talisquali? in prudentem amp; conftamem
ï^ir^J» cad^e poteft ; ac proinde vanus, cujus excufatio mi-
niçne eft^ .admittenda. l. l'ii^. f. de'Rjg. j.ur. Covarr.de matr.parti
2' Cfip.'^. §. IV. »»w. v. Idem judicium eft, fi metus fit reve-'

rorem Re-altera, furiofa , .contrafta fint irrita ; nifi lucida ha
pudiolo. beant intery41a, atque fponfionis tempore nemo contrlt;ihen-
cusfit. tium furore correptus fit ; tune emm ad pridin-am mentis
famwtem rev videntur nc proindè confenfum adhibere
poflunt. /8./ de Sponfa . l..6.nbsp;de rt'. nupt. Verum fi,Spon.

rore corripiatur , quaeri poteft , an Sponfalia infirmantur ?
Quod difertè negant Dd. per d. l. 8. Sed BeTLA tn tr. de
ftig.^6. iS feq. quot;Benfi. deSponfii-part.i.cap. 20. Gravibus argumen-
tis Imp. Leonis in.A'ov.cxi.é'/f^f. prolatis pcrfuafi putant,
illa eft'e rcfcindenda , quia nequé facra benedidio peti , ne-
que matrimonium rité Sc honeftè confummari poteft. Ve-^
rum tarnen, antequam ad diftolutionem procedatur, tentati-
dis omnibus mediis per triennium , quadriennium ^vel ülte-^
rius exfpedandum eft i quo referri poftet d. illud fCti Gaji
refponßtm l.\y.jf.de Sponfal. Cujus hœc funt verba: Sdpejufls,
ac necejfaris, canfa non folum annum, vel hiennium fed etUm trien^^
Kium vel quadriennium , ^ ulteriiu trahunt Sponfalia i veluti ii'a-^
letudo Sponfi , Sponfive. Ut fcilicet in tantO temporis fpatió,
de Dei voluntate certó confliet ,ütrura hominem ifto perpet'uo'
impedimento laborare , ac fic quodaramodo contradum fol-
vere, an vero illum ab illo liberate vellet.

in omnibus iis impedimentis, quas alteranl perfbnam contra-'tendum
hentium ad promiftionem Sponialium implendam minimè
bilem faciunt. Hinc fi quis eorum paralyfi infanabili 5c to-
tum corpus planè enervante ; vel lepra immedicabili Sc con- viorem
tagiofo, quae ab Herat, de art. poet. verf^^-^. Mala Scabies di-
citur, uti apparet ex iftius verfils verbis :nbsp;^^

Ant mala e]Hamp; Scabies, aut morbus regim uy£et.
Vél fimili laboret morbo , 8c alter id igftoràyerit ; aut con-
tradis Sponfalibus, matrimonio tamen nondum confumma-
to, tah njorbo corripiatur, alter ad nuptias éxfequendas non
tenetur, quod jus Canonicum, quamquam rcgulariter repu-
dium non permittat, fed Sponfum Sc Sponfam matrimonium
implere cogit per cap. ex literis lo. di Sponfal. tanquam juftam'
caufam comprobat m cap. literas ult de conjug. Leprofor. Quis
enim non abhorreret Leproforum conjugium, cum a Lepro-
fis|inutiles Reipublicje amp; totius generis humani detrimento
concipiuntur partus , dum natura , üt ait Imp. Leo in Kfov.
ex XI., fruBui rebiif, ut plurimum , afßmulare foleat ? Tales non
tollebant, fed in locum voraginofum , quam Apothetas ap-nbsp;t

folum eas, quas reccpit.
I.J. C.Aejponj'al. Si neutrms culpa fiat, quo minus Lfe

SS n^ ' .Sponfalitias, cum m iis nulla dupli habeatur
mgt;o oblervatur, ut colhgere eft .. conß.unone Lp. Confiai
tm . i^. C. de Donat. ante nupt. Sponfus enim , fi ejus vel
ipfiu.paijntumculpa non perficiatur matrinionium, id,quod
Sponfe donaverat , repetere non poteft j Si Sponfa aut ejus
parentes G^ulam pr^beant, tunc Sponfus , vel ejus h^ X
pernbsp;, velnbsp;reJaEUonemlt X ^fmam!

tione repetere poflbnt , quod donatum eft. Si verô cZl:
non per pœmtentmm contingat. ftatuit Imp. tn dnßf

Sponfo ahqu,d donavmt , amp; ante „upt.as üä hunc vTil
lam a ftatione vita: decedere juflerit torim

§• XX. Sed occafione hujus pcense inferri poteft cur
mm omnem pcen® adierT-;^,,»^^nbsp;Po^^it, cur.

non iit que contrahendi libertas refnu^ „7?a
contranbsp;, 7- ■nbsp;, ^fipuit , ut diäum fupra cap. t amp;

rm. ad memor. L Titia, A/rha, inquit, dantur , pcena promittL
tur, ac cantiores homines ejfe filant mdando^ quam tn promittendo.
Quaï folutio etiam arridet Stchard. ad Lud. /. C. de Sponfal,
mm, XI, (Sfeqq. Tnld. adtit. C. ennd. num. iv.

§.1.^ PonfalibusperREPUDiuM non interruptis nuptiis dice-
^\batur dies; unde Terent. tn Andr.Aä. i. Sc. i.verfyj.

Hic nuptiis diclm eß dies.
§. II. In corülituendo illo nuptiarum die magna cura Ve-^'ianv
teribus erat, ne iftas fièrent Calendis , Noms Sc
quibus , cum exceptis Nonis fefti funt, virn cuique fieri ne-tanquam
fas erat ; quapropter virginum nuptis , quafi in lis vis ipfis nuptiis
adhibebatur, vitabantur : Viduarum vero nuptiis feriati dies
non obftabant ; quippe credebant Veteres , viduis vim nonnbsp;'

amplius inferri. Cujus rei evidens fatis teftis eft ^JMacrob.
bb. Saturn, i. cap. i j*. tn fin. Aliam iftius moris caufam ex Var-
rone nobis fuppeditat Plut. in Qusfi, Kom. torn. 11. pag. L.
A, yirgtnes, prout verba Latine fonant, inquiens, nubere
invitas ß trifles ; multeres autem cum ktitia : Feflo autem dif^
nihil cum moleflia , omnia Inbenti animo funt agenda. Aut quia
decori efl virginibus, nuptias earum multis prdfintiamp;ns peragi^ tdem-
que viduis dedecori ? Primn enim nuptiamp; optanda funt (3 tn pretio :
Secunda votiâ recuftnda, quod vel cum turpitudme nubunt viven-
te priore marito , vel cum lu£lu , fi is fit mortuHS, Itaque viduài
ad juas nuptias quiete magis gaudent quam frequenùâ homtnum dr
tumultu. Fefltvnates porro multitudinem ad fe trahunt , neque
nuptiis vacare patinntur. Aut., quia Feflo die raplis Sabtnis virgi-
nihui bellum efl exortum , religio ipßs inde fuit , virginum nt^ftias
Feflis di^bfts celebrare ?nbsp;.

§. III. Talis non folum dxerum , ,fed amp; menfiiim habeba-^ôfer
tur dcledus. Nubere enim religiofum erat diebus reralibus, etiam in-
five Parentalibus, ad facra DisManibus facienda menfe pE-'^^ufti
BRU AR 10 inftitutis. Hinc Ovtd. hos etiam, poftquamdixe.p®quot;^^-^^_

rit, illos longis bellis deferuifTe , fub hoe menfe refert lih\
Fafi. 2, verf, amp; feqq.

Pofi ea frateriti tumulü reààunIHr honores î
Prodigiifjue venit fmenbufque modus.

Nec tibi, qua cupida matura videhere matrix
Comat vtrgineas haßa recurva comas.

Conde tuas, Hymenae, faces s amp; ab ignibus atrU
Außer, habent alias mœfla fepulcra faces.

Verum D. Brutus parentare folitus fuit menfe Decembri, ut
docet M.Tullim in Ub,%, delegtb.num.xi. {/quot;enio^ ait, nunc ad
manium jura , qua majares noßri i3 fapientijßme inßituerunt , ^
religioßfftm'e coluerunt. Februario autem menfe, qui tunc extremm
anm menßs erat, mortuis parentarivoluerunf. quod tamen D.BrU'
trn^ ut fcriptum k Sifenna eß Decembri facere foiebat. Hoc idem
teftatur Pint, bunc Ciceronis locum adducens in Quafi. Rom.
d. torn. pag. i'jx.L. C.

Martius. §• ÏV. Eadem illa fuperftitio menfem etiam invâfit Mar-
ti um, fi nuptise fierent iis diebus, quibus per Sacerdotes,
aliofque Primores urbis, quos Magifter Saliorum dilegiflTet,
ancilia per urbem circumferebantur : Omni enim illo tempo-
re tanta religio tenebat homines, ut nihil publice gereretur,
ut oftendit Ltpf. hb.y. Antiq. Leih cap.y.v\. At anciliis certo
ac ftato fuo die iterum reconditis permifl'^ erant nuptiae,un-
do canit Ovid. hb. Fafi. verf.feq.

Arma movent pugnam, pugna efi aliéna maritis.
Condtta cum fuerint, aptius omen erit.

Majus, §. V. Menfis item Majus nubentibus infauftus habeba-
tur, quo refpicere videtur. Idm Puhlim m hb. Faß. v. verß
490.

Cujus rei ratio fuit, quodRomuius, cum occifi Remi ma-
nes placatos vellet, eo menfe celebranda inftituit facra, quae
primo Remuria, pofteà ob difiicilem pronuntiationem lit-
ters R. Lemur ia dicta efle, adftruit Idem Nafo cit. hb. verf,
479. (S ßqq,

'Romulni obfequitur, Incemque l^emaria dixit
Jllam, qua poßtis j-ußa fermtur avis,

Mox etiam Lémures animas dixêre ßlentum.
Is verbi fenfas, vis ea vocis erat.
Menfis hujUS religionem latè etiam delcribit Pltit. in Quafi.
quot;K^m. d. tom.pag. 284. Z-. F.

§. VI. Verum è contrario omnium mendum nuptiarum
folennitates celebrandi Junius aptiffimus erat, uti videre eft
apud Plut, laudato mox Leo ÔC Ovid, Itb. vi. Faß, verf, 2Zi..

Hanc ego cum velltm genero dare, tempora tadis
Apt a requirebam, quxeiHe cavenda forent.

Tum mihi poß facras monßratur Jumus Idus ,
Vttlis é KUpiiis, uttlii efe viris.

§. VII. His obfervatis tres legitimes nuptiarum folennita- Tresnn»
tum celebrandarum dies habcbant; quod colligere eft ex Sca- ptiarum
Vohe fCti refponfo in L. Stja §. ï,jf.de donat.int. vir. amp; uxor. cu-
jus hacc fiint verba : Vtrgtm tu bonos dedu£llt;amp; ante dtem tertium,
quam ibi nuptiit frerent (3c.

§.VIII. Primo illorum trium, Graecis ^rpfauA/se di£l:a,au-Pquot;™.quot;«
guria ab avibus pnetervolantibus (optimè -XTurture^Corm.^^^^^^^
ce fi par integrum apparuiflet , quia utrumque animal adeôquid'ifto
fui conjugis ftudiofum , ut eo mortuo fuperltcs nullius:prae- ßebat.
tereà conjundione gaudere vellet) quisSponfi nomine fume-j^^pfi^^
bat, num ex re tpßus futura effetconjmäto: Ifque Paranymphusaufpicato
dicebatur. Quod ab alio quoquè Sponfae nomine fiebat. ßcbant.
Apud antiquos enim nihil tarn pubUcè quam privatim ageba-
tur, nifi per Augures fumpto prius augurio, tcftibus Cic. Itb.
1, de Divinat. num. 16. F al. Max. Itb. z. cap. x. Ad hunc.
morera etiam alludit T^^cn. m xi. Annal, hb. cap. xj. pnnc.
Nedum Confukm, referons, deß^natum cum uxore Prmctpis pra-
d:äa die adhtbilis y qut obßgnarentvelut fufcipiendorum liberorum
Caufa convenijfe: atque illam audtffe At{:picHm verba ^ fuhiße, ß-
crificaffe apud Deos (Sc. Idem hb, xy. Annal, cap, yj. num.
Huk Juvenal, SM, X» verf. y.6,

Sacra ^cipiebant aufpicia Diis DeabuVque facienda , tefle
Corn. Tac. ti^emoratis mox verbis. Verumtamen maximus
honos Junoni, cum facna prteelfe exiftimabatur , fiebat , ut
declarant Pkt. in Quafi. Rom. d. tom.pag. 284 L.F. amp; rtro.ùj Hb.
lV.ty£netd.verf. ^^

funoni ante omnes, cui vincla jugalia cura.
.Hunc in finem poreus , ficut in fœderibus. feriendis folîti'
erant Veteres , à novis conjungendis immolabatur , quem
morem non tantum Hetruria; Reges amp; ifts plagx non me-:
dis fortis mfedentes viros; fed etiam prifcos Latmos Sc Grs
cos m Italia habuifîe, fcribit H.Farr. in Itb. z. de re rufi.pag

fumpttimvidetHr: cujus vefttgta , quod Jnitiis Cereris forei immo.
lantur o quod muis pads , fcedus cum f eritur , poreus occiMtur-
^ quod nupttarum tmtiaantiqui 'Reges ac fubltmes vtri in Hetruria '
nova nupta (3 mvus maritus primum por cum immolant. Prtfci quo
que Lattni etiam Graci in Italia idem fauitaffe videntur. cjus
moris rationem Idem fl:atira fubnedit, Nam, inquiens amp;
nofiramuheres, ma.xm} nmrtces, naturam, qua foemtna fum in
ztrgtmbusappellantPorcum, ^ Grac.^oTp»: fignificantesefiedionam
tnfipt nupttarum. In celebrandis iftislacris victims exemptum
feladaram projiciebatur : Caeterse vero partes adolebantur

quod exfpeaationem faceret futura: inter conjuges tranquil'
l^atis ; Fel enim iracundi^ amp; bilis habebatur fedes. Hinc
Vtrg. Lth. zy£neid.^ v 111. verf. 2,20. SS'feq.

Gxterum cum ex Arnob.ad-verf Gentes Lib. iv. pa^ 140 Boetio
a., kb. z. pag^'j^ Servtoin i. Georg. pagM. Alex, ab
Alex.Ltb.l.gmal.Dter.Cap.y. difamus, Veteres Ibas uxo-
res tnbus mod.s , ufu, farre amp; coemptione, babuifiTe; ac
iftorum trium meoium non fine falenni facrificio fieri folere -
ex Dtonjf.Haltcarnajf aktfque Auaortbus, qui fcquuntur, col-
hgere eft, ifium ad hunc diem quô facra fiebant, utdiâum,.
referre vo m DeconfarreationeitaquePontificibus, fecun- .
dum Moet.laud.kco, peculiari, mentionemfacitdiausZ)««;/:

Poft aufpi-

ciafiebant

facra.

Poreus ma.
äabatur.

Fe! lioftiis
eximeba-
tur.

Quibus
modis Ve-
tcres fuas
habebant
uxores.

Confarrea-
tio.

À prifcU Romanis FarRACIA nomtftatM ejjè j communions fa^.^
ris, qmd Gr^ci {l'sef dixerunt, illoque vtätnßoi refperßffe Romano^
Ulpianus in fr ^mentis Inßittttionum Tit, ix. F ar re -, ait conve.,
niturin manum^ certis verbisamp; tefitbus decem pr^fentibus, ■ fo^
lemni facrificio faüoy in quo panis quoque farreus adhibetur. Plin.
nat. hiß. ä^.xviii. Cap, Quin (S in facris nthtl reltgioßus con.
farreationis vinculo erat. Corn. Tacit. Lib. Ann. iv. Cap. XVTgt;
num. z. 2\(ampatricios cqnfarreatis parenttbus genitos. Hoc modo
nupta; ftatim è patris poteftate in mariti manum tranfibant^,
quod indicat xàcTaTacit.cit.loc, his verbis: £t quando exircte
ifire patrio, quiidßAminium apifceretttr-, ejnx.que in manum ßaminis
conveniret. Sed o m ifta eft illa confarreandiadfuetudo, aut in-Ejus oraif-
terpaucosretenta, tefte ^o^i.Kjmor./öf.nbsp;fio.

§. IX. Secundus dies Gr^cè ««raa/A/a, latine decukuio di-Secundus
cebatur, quia eano6fceapudSocerurafponfus manebat. Hoc
diefponfa, ut tanto honeftius ad fponfum deduceretur,
nabatilr , quod colligere licet ex l.ßut certo interdum ff.^eiagehm-
commad. Hujus.crines haftse cufpide difcriminabant , quarn tquot;«quot;-
Sext, Tomp. in voc. Celtbari, appellat, Cdibarem, qua; in eor- Sponfa_
poregladiatoris ftetiftif abjefti, occifiq,ue, ut, queraadmo-.^.^^^^.®
dura illa fuerat conjundacum corpore gladiatoris, ficiplabS 'T^-
cfletcum viro: vel quia matronas injunonis Curitis tutela• ^^quot;
fint, qux ita appellabatur àferenda hafta, quae lingua Sa-j'
binorura CuRis dicitur : vel quod fortes viros genituras 0130,^
netur: velquodnuptiah jure imperio viri fubjiciturnubens^
quiahaftafumma arraorum amp; imperii eft. Verum
Romnh pag. z6. L. D. 6c jQua,ß, Rom. d. Tom. pag. 285. L. B. .

difcriminatiohaftae cufpide aut eflet fignum, primas nuptias
vi Sc hoftiliter eflTe contradas : aut moneantur nuptœ, ut,
dumbellicofisjunganturviris, ipfasomatu fimpliciamp;aluxu
Sc mollitie aheno uti debeant ; quemadmodum Lycurgus
aedium fores amp; faftigia jubens non ullis aliis inftrumentis ,
quam ferra amp; fecuri fabricari, omnem luxum fupervaca-
neamqueoperam prascidit: atit per ambages innuatur, ma-
trimonium non, niû ferro tantum, difciflum iri: aut quia

pleraque ad nuptias pertinentiaadjunonem referantur , crâ
ci kißa habetur ßicra , 5c plera:que ejus ftatuae haßa nitun-
tur, ipfaque Dea Quiris nominatur, quo nomine olim,
utdiftum, denotabatur. Hujus inftituti etiam merai-
nit OvU hb. z. Faß. verf. i^feq.

Nec tibi, qua capida matura videbere matri ,
Comat virgineas haßa recmra comas.
Olim comarum pofitu matronœ àvirginibus difcret^erant,
•otTertull.inlib. de Ftrg.Veland.nbsp;declarat his verbis :

'Simulque fe mulieres intellexerunt, vertunt capillum, acu laßi-
viore comam ßbi wferunt, crimbtet k fronte divißs, apert am profef.
fe mulieritatem. Plaut. intJHtlite AB. iii. Sc.i. verf 196 ^

' Vftque eam huc «rnatarn adducai matroMrura modo :
Capite compto , trines vittafque 'habeat.
Idem m JHoßellar. AB. i. Sc. 111. verf 69. ■

Solt gerendum cenfeo morem, capiundos crines. '
Facit huc amp; illud Sexti Pomp. in vod, Senis: Senis crinibuó ntt.
hentes ornantur, quod is ornatm vetußifßmus fuit.
Induetoturquot; R^a deindc tunica, qualem primamGajam C^diliam ex
içaa.tum-lânà^exifle, auftóreftP/?«'. Lib. viii. xlviii. indueba-
Laneo'cm ^^quot;^' '^ingllloque ex lanaovis contexto {ut ficut tUa in glomos
sulocinge--^^^'quot;''nbsp;inter ft ßt, ßc vir fuw fecum cinHus vinäufque

nbdb vm£to'(5ingébatur, quem maritus ominis caufa in le^
ofl'Ö' folvèbat, ut ipfe tanquam Hercules , qui feptuaginta
libéros reli'quifle fertur , in fufcipiendis liberis felix eflct.
Flaroraeo Poft hazc quum virgo ad Sponfum duccretur, ejus facies ve-

obtegeba- lo obnubebatur, quem morem refert TertHll.inD.ltb. de jy^g,
veland.'Cap.xi. Atqmn . inquit, etiam apud Ethtiicos vefata ad

n/ïrumducuntur. Unde diâa; font nuptise. Nubere enim Sc
obnliberePrifciseftw/4?-«?, çperire. Velum verô illud Flam-
'MÈUM dixerunc veteres tefte tJHart. Epigr. Lib. xi. Ep.
i;erf 3,

Flammea texuniür Sfonfa ^ jam virgo paratur. ^
'Et Lib. Epigr. x 11. £/gt;. 42. verf.

perfollentii nuptiarum celeberrtniix oßcto i ideduHum ad fi pro uxore
habuit. Hoc velomen lutei eràt coloris ,-ui Plin. in IW.'^xxl
Cap.viix. his verbis oftendit : Lutei v^deo honorem a?itiquijjf.)
mum in nuptialtbus flammeïs 'tofum fœminis conctßum , C$'fortaßi\
ideo non numerari tnter principales, hoc efl, communes .maribiu ac
fœminis, quoniamfocietas princtpatum dedit. Lucan, de Bell. Civ.'
Ub. 2. Verf. ■^Si. ^feq.nbsp;; •

Exornata hoc modo Sponft corolkmque de floVibtis,; yerbe-C^rcmo-
nis , herbifquèà fe leftis Tub amiculo ferens,-referente
Pomp, in voc. Corolk vefpere deducebatur in viri domum
tribus prœtextatis puerlspatrimisamp; matrimis , quorum unusfidfdtur.
prasferebat facem ex Spina alba, quia noftu nubebantte-^
fte Fefloinvoc. PatrimK- Vefquia indé faces. fecerüntPaftores,?^®^®^™'
qui rapuerunt Sabinas, ut ex Mafl'urio refertnbsp;xvi/jugia'^^^^

cap. XVI11. Reliqui duo nubentem tencbant;'4i«'inque fa-^
ces, feu txdas jugales, quas vocant. wm-, in nuptiis accen-
fas fuiflquot;e docet Plut, innbsp;Tom)pap z6^ D..F. Cu^

jus rei quatuor diverfas reddit rationes , inquit,
ut Va^o ait y Pramp;forei trim , plüribus «AEd'iles'utebantur y ab his.
mtem Spotifi accendunt ignem. An, quod cum utantur compluribm
ahàs etiam numeris, tum ahoquipramp;flanïiór, atqueperfeüior impar
credttHsefi, tum ad nuptias melms quadrare Vifw: Par enim dividi ^^^^
fe patitur , partefqu'i ejus iquis inter^ß viribus contfndunt : Impai „quot;^'./quot;...rj
'aut'em vmhino diffundi fe non 'fert s^fid-dsvifùt Jit^fper. aliqtadlrehtf:. -.nrnfiü
~qmt'.quot;Interimparesporro omniitm maxime cèngrwit nuptiis quinarim: •
'Islam ternarius primiis efl de imparibus^-hinariusprivitis de paribus:
Ex hts tanquam mare (J faminâ mißetur quinaritts. Autpotiùs-,
' quoniam lumen proereationts fignum efl , mulieres autem adquinque
plerumque pariuntloitdem utr-tutur faciius: Aut quia matrimonium
' contrabentes qmrtaue -Dcorum ßpe tndigerenbsp;,nbsp;'^rß^K

perfeSla, Veneris, Suad^e, lt;jcDian.E (eaLu-
gupraei ciNiA f/?) qH^m partunentesinvocant. Aderant huic deductio-
ni etiam tibicines, quod non obfcurè oltendit Plami locus tn
G«ßn,nbsp;Sc. I I i.verf. i. (S fecj.

^ge, ubicen, dum illam educftnt hue novamnttptam foras,
t i Suavi cantu concelehra hanc plateam hymeóto,
In deduélione illa Talafio acclaraabant deducentes ac caeteii
concomitantes amici , quia in Sabinarum rapru, virgo una
longe ante alias ipecie, ilaturaquc infignis à globo cujusdain
Ta alii rapta fuerit,, mukisque fcilcitantibus , cuinam eam
ferrent, ne quss violaret, Talafio eam ferri clamitatum eft.
Qua de caufa, cum Talafio matrimonium illud profpere cef-
filiet, vocem illam nuptiaïem faótara eife, amp; ad pofteros in-
de manalfe, docent Tit. Liv. Ub. \. cap. ix. 6c Plat. in Ro-
•Oquot;. quot;3»«/. p'ag. ^6. L. B. amp; feejq. Vel ex Sextio Sylla referente
^ dem d, l. quia Romulus iftam vocem pro figno dediflet ad
.jnbsp;raptum. iVbnnu/li tamen ad lamficium , quod Grsci StX«-

ua.: «W dicunt , hujus vocis originem referendam cenfenti quae
ratio minime etiam difplicet Flut. cit. loc. Nam, ait, infœ-
\dere, qmd iSabini pofl bellum pepigerunt cum quot;Romanis, con-
venit ne aliam operam vins , quam lamfictum, prmflarent
uxores ; qui'mos fequ-utis nuptiu permanßt, ut qui elocarent puel-
Im , vel deducerent, vel prefent es ejfent , omnino\Talaßo accla~
marent per lüfum, tefiantes ad nullum aliud, quam lanißcium,
rnuntu addmt. Eodem modo argumentatur. Idem AuBor
in Qudifl, Rom. d. Tom. pag. 171. L. F. Ad quem morem
etiam alludit ^JMartial, hb. Epigr. XII. Epigr. 42, verf. iv.

Nec tua defuerunt verba Talaffe tibi.
ColuscutnDeduaam praefato modo per faciferos Sponfam alii duo co-
fu^c^quot;quot; cum lana 6c fufum cum ftamine, tanquam operis, in
ftamine quo futura cflèt * aufpicia, tenentes concomitabantur, Cu-
pracfereba-jus. ritus Tanaquil, qua: eadem Caja Cacilia, de qua pa-
rum infra, vocata eft, audor eft apud Tlin. Ith. vni. cap.
48. Aderant enam alii, qui vas quoddam opertum , cume-
rum feu camillum tcftante Fefio in voc.cumerum, appella-
tum, in nuptiis ferebant, in quo erant nubentis mundus Sc
alia ejus «tenfilia.. Quae autem pertineant ad mundum mu-
■ 'Al fnbsp;r 'nbsp;liebrem

liebrem ^ adftruit fCtns Vlpinnju in I. 2,5-. 10. wrf Mun^
àus. ff. de anr. ^ arg, leg. cum referc : ^yKiindus mulieris
efl , qtto muiter mundior fit- Continentur eo jpecula , matuU ,
Huguenta, vafa unguentaria, amp; fi qua fimilia, did poffmt ; ve^
luti lavatio, rifms. Quo comitatu cum ad mariti aedes flo-
ribus frondibusque ornatas acceflcrit, Sponfam introducentes
jubebanteam dicere, ubi tu gajus, ego caja. Quorumsponfi do-
verbomm fignificationem fcrutatur Plut, in Qmt.fl. Rom. d.iawn.
Tom. pag. 271. L. E. dicens, ha^c verba fignificare; Autuhi
tu Dominus erts amp; paterfamilias , ego Domina ero amp; mater-
familias. Nomine autem Çaji amp; QijA communibus ufi funt pe~
culianter, qm modo fureconfulti Cajum, Sejum , Lucium, Ti-
tium nomen ei, de quo agitur , imponunt amp; Phtlofophi Dio-
nis aut Theonis %;oces ufiurpant : aut quia Caja Cicctlia honefia
fuit ac proba matrona. uxor unius de filiis Tarquinii, cui Caja j
in Sancti temple flatm prifcis temporibus poflta fuit cum fanda-Sponüor.
lits amp; fufo, qua domi aEla vita, induflriaque funt figna. Po-natus, at.
ftes dein januae lana ornabat ac adipali unguine oblinebat,
unde Hxor, quafi unxor dicitur, Arnob. adverfus Gent. lib. 5.
pag. ii^. Ntfi. pofles virorum adipali unguine oblinerentur ab
Sponfis. Serv. ad ly. Virg. zy£neid, verfnbsp;dHorts enim

erat, ut nubentes puella , fimul ut venifent ad limen mariti
pofles antequam ingrederentur , ornarent lanets vittis , amp; oleo
ungerent , unde uxores diBa funt , quafi. unxores. Plin. lib.
XXVII1. cap. IX. ex Mafllirio tradit, nouas nnptas /'«''''^«^i?'quot;'?Uniflionis

folttas lupino adipi, cujus rationem effe ftatim fubnedit, Kf ratio.
quid mali medicamenti inferretur. In limine domus ignis Sc
aqua adhibebatur; utrumque Sponfus 8c Sponfa manu tan-
gebat, ipfaque nupta ejufdem aquae adlperfione luftrabatur. liminedo-
Hinc apud ^Ctum Scavolam in d. I. pen. l-ff- i^enbsp;mus Sponfi;

inter vir. amp; uxor : Uxor aqua amp; igni accepta. Cujus ritus 'Squot;«'quot; ^

Qiiarum ea potiflîma eftie videtur ; Antiquitatem putaffe, aquam Ejus ritus'
omnium rerum ekmentum, ignem formam efe. Quo M. Varro «quot;o.
refpexiffe videtur, duw in Ub. iv. de Ling. Lat. pag. 16- Igi-
tur , ait, cauffa nafcendi duplex , Ignis amp; Aqua Z' tdhvC Cit tH
nuptm m ItmiM (idhibcnwr, (juod conjungunt. Hinc efi Mas,

Ignis , quod ibi fernen. Aqua Fœmina, quod fœtus ab ejus
more, amp; eorum vinEtione fumit Venus. Similiter etiam La-
Bant. hb. 2. caf. fubfiantia, inquit, ignis, calor-efi, aquA '
humör. ReUe igitur Ovidms : lib. nempe Metamorph, i.verf.
430. amp; feqq, ■

jQuippe, ubi temperiem Jùmpfere, humorque, calorque,
Comtpiunf: amp; ab bis oriuntur cunäa duobus.
Cumque ßt ignis aqua pftgnax ; vapor humidus omneS
Res creat, amp; dtfcors concordia fœtibm apta efi.
Aiterum enim quaß mafculinum elementum efl , alterum quafi fœ-
mintnum, alterum ailivum alterum patibile : tdeoque à veteribm
tnftitmuefim, utfacramenta ignis amp; aqua nuptiarum fœderafancian
. tur ^ quod fœtus animantium calore amp; humore corporentur, atque
mendV*' animentur ad mtam, Haec dum peragebantur , fponfa , ne
tnus attki-limen ipfa tranfcenderet, trans limen à pronubis portabatur.
gerenon Cujus moiis caufam ipfe qusrit: Flut, in Romuhpag, -xS.L,
debebat. ^ Q^^ß^ Rom. pag. i.j\.L. ead. Cur, inquit, nuptam

Ejus ratio-patiuntur ipfam tranfcendere limen domus , fed fublatam
nes. tranß^rtant pronubi s an quia- in prima raptione mulieres non
nitro intraverunt domos, fed illata funt? aut quia videri vo-
htm non volentes, fed vi coaÜa eo ingredi , übt funt virgmita-
tem amißura ? aut hoc fignum efi , exire etiam eas domumve
relinqu^ere non debere , nifi -vi ejtciantur , ficut vi introduEla
funt ? nam etiam apud nos in Bœotia in nuptiis axem plaufiri
.ante fores cremaut, innuentes ßonfec manendum eße, fublato ave-
hendt infirumento, Alii alias dant rationes , de quibus men-
tionem facit Barnab, Bnßhn. tn tr. fuo de Vet. Rit. Nupt. pag.
lö pelle la- 76. Ingvefla llatuebatur in pelle lanata, quod ex Plut.vçx.
rata ledere bis in Quafi. 'Rom. d. pag. L. F. expreffiscolligcre eft. Nam.,
jubebatur. ^ ^^«yi introduHa veüui fubfiernunt. Nubcns hoc Roma-

Sponfa tres norum modo congrcflk primum cum viro ex tribus affibus,
affesfecum quorum unum in manu, alterum in pede, tertium in facci-
ferebat. peno gerebat, primum Sponfo dabat, quafi imaginaria em-
ptione eum fibi illo pretio quaefierit : alterum in foco Diis
familiaribus ponebat^ quem amp; igni luCulento amp; corollis fua
manu piexis , ut ex Plant, refert Jul. Scaltg. in Poetic, lib.
I I I. cap. C. ad medium, angebat. Tertium in compito vi-

cinali fodiebat. Apud Non. in diÜ:. Nubentes: Nuhentes ve-
teri lege Pomma, ajfes treis ad maritum venientes filebant ferre,
atque untim, quem in manu tenerent, tanquam emendi cauffa
marito dare: alium quem in pede haberent, in foco Lartumnbsp;,

familiarum ponere : tertium in facciperione cum condiâiffent com^
fito vicinali folere refonare. Ubi omnino legendum cenfet
fufi. Lipf lib. v. Antiquar. Lecl. cap. Donare. Hinc iftius CoèmptkR
modi, qui Ço'émtio dicebatur , petenda eflê videtur origo ;
quam certis quibufdam verbis concipi folitam effe indicat.
Boët. in Top. (fie. lib. z. pag. 97g. dum fcribit, Co'émptio cer-
tis folennitatibm peragebatur. : amp; fefe in eoémendo interrogabant:
Vir, an fibi Mulier materfamilias eße vellet s ubi illa rejponde-
bat, Velle : Item Mulier, an vir fibi paterfamilias ejfe vellet ;
ille rejpondebat , Felle: Itaque fie mulier in viri conventebat
m-annm , amp; vocabantur ha. nuptia. ^er co 'émptionem. Inde Virg.
I. Georg, verf 51.

De hac coëmptione, facibus 8c in domum dedu61:ione vete-„umen-
rem infcriptionem. in urbe Patav/o extare dici, monet Franc. t\xm quas-

• Connan. in lib. fuo furis civilis vi II. cao. ni. S. m. Cy. damnu-
.*' , , ••nbsp;'nbsp;'nbsp;ptiarum

AuquL de Civ. Det lib. »V- cap, n. ut, cum mas8cfœminà'^^eremo-
S Jnbsp;„ , . ^nbsp;Jnbsp;Jnbsp;mis adni'

conjungerentur, Deus jugatims : cum nuptadomum.ducere-
tur, Domtdticus: ut in domo düitt D omit ms : ut cum viro ma-
xiçxzt Manturna : cum poftes ungeret funo unxia: AccepttK Nuptiahs
hoc modo Sponfae cœna dabatur à novo marito, ac mox H^-
menasus dicebatur cum choreis. Qui mos non tantum Ro-
manis, fed etiam aliis extraneis populisferè familiaris fuit. Ho-
merus nuptias Hermiones Menelai filiiE Pyrrho Achillis filio
in Troja à Pâtre defponfatse inftruit non tantum epulis ; ve-
rum etiam cithara à. chords, ut videre eft apudM.

IV. Od)ilf circa princ. Alexandrum M, Superato Dario, fu«amp;
oftoginta amicorum, infinito luKU amp; ledorutn mukitudine,
fuperbas nuptias per quinque dies continuos hilares habuilTe
cum cantu 6c comicis, Tragicisque aétionibus, nec non aliis
Indorum regioni familiaribus prteftigüs , narrat Aelian. Lib.
VIII. variar. hifi. cap.Vil. De Hebraeorum confuetudme fuf-
ficiens teftimonium praebent apparatus Labani, Genef. cap. 2,9.
Prifciac- verf. 22. amp; Simfonis, Judic. cap. XIV. verf lo, 11.^ Verum
cumbebant obfervandum eft, Veteres in conviviis non adfediflè, fed ad-
cubuifte, ut patet ex cit.fup. Aelian. /öco, fequentibusque Cor«,
Taciti verbis in lib. Ann. xi. cap. 2,7. num.'î.. prolatis: Difcu.
bitum inter convivas, ofcula , complexm, noclem denique a£lam
licentia conjugali: Sponfamque non feparatim , fed in gremio
maritii quem morem exprimit fuvenal.in Sat.z. verf 115.
feq.

Cœna fedet, gremio jacuit nova nupta mariti.
Apul. de nuptiis Pfyches pag. 185. quae eft w Ub. Vii dHetal
morph. Accumbcbat, fcribit, (ummum thorum maritus, Tfjchem
gremio fuo complexus. Hinc rede Catull. in nuptiis fulta (3 Man.
hi Eptgr, LXII. verf. ijï. (3 feqq.

Intereà fpargebantur nuces à novis maritis, unde Virg, Ecch
VIII. quot;verf. 30. canit :

Sparge mante nuces.
Cujus moris hanc fuifle rationem ex Farr. fcribit Serv. ad d.
Virg. locum, m fovis amine matrimonium celebretur , ut nupta.
matrona ßt, ßcut funo. Nam nuces in tutela funt fovis s unde
dr juglandes vocantur, quafi fovis glandes. Nam illud vulgare

efl, 'tdeo fpargi nuces, ut a rapientibus pueris fiat flrepitus, ne
puelU vox virginitatem deponentis pofßt audtri. Plin. autem in
Ub. XV. cap\ 22. ad princ. hoe faftum putat, ut, ficut nuees
duplici teguntur operimento, ita etiam foetus pari munimento
protegantur à conjugibus. Ç^ae ratio ipfi verifimilior vide-
'tur, quam quia cadendo tripndium, fonumve faciant. Alii aliam

Nuces

fparge-

bant.

Cur illud
faciebant.

^no/cuht caufam; qu« propior viHetaf';^yet«res;.Tii-i^^ uc;:
Hlanim fparfionem defignarfc Yoluifle, teritum lta^gt;àeâ^cèrè
dcbere puerilibus ludis, ßca^iq'cre äd oécôitottiTlm^çrtinfe^^
isufpicari, Unde Catull. in Carm. àe' nuptiis fuUk ^ Mmlii
verf. l'^l. amp;feqq.nbsp;-,

Concubine*- fatis dm- ' - üain« 2XJdj3.'rj..;;:.!j. ;:;n
Lußfii niicibfts.'^''y-\ 7' 3oïniVrLrn:ic;oeûd,nrao

Nucibus Veterum pue?os îufi'ile, per quam certüiii Bit cîql
cet nos Pbad. in 'Lib. 5. Fak 14; his verbis : ^ • i-■

Interillos ftrepitus verfus quidam kfcîvï amp; proeaci^s , F^f»-Fefcennini
nini tefle Feflo ^n -vop. Fefcennim didr , quot; â 'rilûrtitûàine pucrp-verfus.

licitum, Horat, Lth. Evifl,:i. Epiß ilt; verf i^^^éféql
Fefcenhiha peP hunc'ini)eBii'ï(hen'iï'd^Worem
Verßbus alt émis opprobrid rUfl^ïc'afudii.nbsp;■ ^ t hiw^.u-A

Hîfec dum fîebant i cÖäi|!)6nebatur-i'fe^us hupt;iyis'^,quot;qufeiÄ
teres, quia= in nuptiisquot; folèrinibus .ih- Bönbretfi quot;tlmi 'ftèi�â'-^
tur, genialem dixifle, oftendit Sej^v, ad
603. Horat. Lih. Epifl. i. Epiß. i'.'verfSj.quot; ?nbsp;'

jHvena{}Sat:x. verf 534. amp;fçqr ■ ' ''' ■ - - . - ' ' •
-nbsp;Tyriftsquefaiam gyàiàlis în -hM^nbsp;niui ;i}q

His-peraftis nova nupta in cubiculurt ^iri ià'•Pronübä'yedu•-Novan|^'
Cebalur; quô à Sponfo detegebatur v cujus detç£KonTsgratiaP''?quot;
dôna ab eo accipiebat. ^ Deduda în cùbiculuni''nova nupta, dedudtü^
tit Ibquitdr Sext.-'Pomp/in:dt^. Rupi,filet fax,'quaprxlu-- ^ .........r]

tentà nbva- nupta 'd^u^a,-efl f ab MiisqUe- amUts àf uar-ffXor\.:\i
ettin fub ïeûir viri'^^nbsp;quot;^quot;àuï^it ïw fepulchrofc^hu- •--A

putattir. ^^eöhfercbï^tuT in éutû loctitöqüorntndaffl Deorunip^^
Dearumque fimulacbra ; uti Firginenfir pea, ut fcilicetnbsp;-

èini 'zona^folvenetur; Subjugi Dey, ut vira fubjîcèretar j 'Dcàe chra.
Prema:■ ut-quot;fuba6la he fe cômmoverct V êcrohïpritHcretur',

Sponfafit Hoc modo, qux^5ponfa fuerat , uxor fiebat' '' quot; /
uxor.nbsp;^^ ^ Tertius ]im fequitur lîuptiarum dies , Grjccis iTtav'.

Tertiu,'inu-'^'='' quafi nuptiarum appendix, .Latiaais iîe^e^/^. eq.die
ptiarum Spoofi affincs conjriv4u}s iiiftaurab^ît )nbsp;nupt^^uuerâ

dies. à cognatis amp; propinquis mitte9dntur^qu2e\oBidW^»ewK.^?^-
Mühèranbsp;'diointUP'ài fCtü Cap tn L 13. a. f. de Àdmmifi. e»

nuptiàlià pA'Ç, tut^.;iC-.Zilpiiatio. L I. ^-^ff^ de tut£l..dr ration, .d^r. ßc

àccipiebat. nova n^pta in domo viri uxoriam libertatem anipicabatur Se
Dominam--®'^ -''^-^'quot;^^^quot;^^'^' Scriptum reliquit J/^c«^.

agere inci--W(î. ^l.Poßrf^dte., . nt^taw^m 'doma
piebat. vm^dommumjnctpere opmet adijißi Ö rem. faure divtnam, Sed
lit figmficarctur, ei rerum Familîàrium adminiftrationem ac
Clavesac. difpCnlationem permitti , illi.dabantur.
«'■p'^l'®'^-,'. partus factUtatem, mulieribus donatas Q.amp;,-ôicitFefi

%enmda,. q^»c90cuteret ^ penetraret ; Veneris amp; Priapk
M Mjus rimuÇçhra'ip per gradüs ebujjneos, adfcendere, ei-
^ue plêdere.çepebatiirnova nuptà ; cujus hanc caufam tradit
Mguß:. ÀeyCiv.'beiUb.vx. cap. ix. ut Marum pudicitiam-pnor
Deus âelibaffevUeretur. Plura dç.hoç^Deo denudare nollem.
Nova nu-nbsp;àignum appareat, ut fcribit LaBant. Ltb, i. pag. l^o.

pta viri

,;.qui cupientibus camen illud deforme myfterium cxplicat. His
äumadit. omnibus obfervatisvirileólum nova nupta adibat, in quo col-
Prp;iuî^a,-quod decki-at ^atull. in memor,. {arm
de nuptih JhL éManl. Épigr.iSx i i. -verf.' 185. amp; feqq.^
fam t:tfbile. adeat. -mri,
VIS bona fenibus unis

folvitur.nbsp;nodo vi

dum , de qûojupra .tn §. 1%. h. cap. habita eft mentio, du

dîam defigriatc ,'expedimrn eft -77V i i. fi de Hp nr. ' Pater
ait fCtMAPofimanHs. ^.flu'Hbm^film.her^diiius :mßtüiis.mDrsensi
claves amp; anulum, cufiodu^ enuß , majorrnatrnfiUig. trddidtt; 'k

§. XI. Explicitis hifce tribus nîipt'iarum dicbus, earujn- ^^ quot;
qiie folennitatibus, nec non duobus eX iftis tribus habendi ulus?quot;quot;'quot;
uxores modis, reftat adhuc tertiusille^ qui eft Usus quem..-i ,.,ffi
hic,;cum ad nuJluna diem referrinequiti-adjungendiim efle
puto. Usu igitur Prifci habebant uxores fi citra folenhi-
tdcem confarreationis ac coëmptRDCiis matrimonii 'caüfa mu-
lieres per totum annum nulla trinoârii abfentiajnterpofita,
apud virum manfiflent. Quo elapfo tempore, in manum
mariti veniffe;; cenfebantur,; quod cblligere eft ex A/, r«//«.
verbis /« 54..nbsp;m l}. Fhîcti grariam. 'habi4lt;e. frolatis'.

In manum , inquit, cwvenérAt'. 1 Nunc audiötiifèdl^aro,, ifßf^i
m eomtiotUi Si veröipet ïrtfs «oftes in anni -f|)atlQ'âquot;.viro
abfuifîet, ex /. xii, TM. uftis interruptus ex^ftiipabatur,
ut annotat AuKGell, Ub. 3. Naü. An. cap. z. his~ verbis: jQ^in^
tum lt;jtu)que muctHm jttrifcqnfuham ■ dicerè'{olitum .Legi .' ( Ma-
areb. lib. i . SÂt'um. c^q^r babWyï^^e, -quo loca xtianialia^i
antecedentia tónièqüentiai;verba abhlt;gt;c''Aùa6re m'urto..\
tus eft mn efi ufurpatam multerem, Kalendtsi. fanumis.apud-.
vtrum caufa matnmomt efi coepi/ßt', amp; ante Sem quartüm Kden~i
das Januarias fequentis ufurpatum tfiu^:- nM enim pAße impieri tr,i-ù

deberet'sifiqinom.un tttm no^isipefieriores fesehfira alterius mmefint^
qui -itiftferef. '«v. Kéeada. I fni:'-. .ùS ».W .?uln?ilt:o'j

§. XII. Alius praeter tres jan? enumeratos paftïm in legiiSortitio.
bus nobis etiam occurrit modus , SoRTiT-io diiäus ,. ut (n
/. 8. ff. de fcnator. Clarifimarum fœminarum nomine , Senatorum
filtamp;, nifi qua. Vtros clarjfinïos fortita ftim, tion habentur. /. 20.
z. jf. de manumijf. vind. ^fatrirnonü caufa manumittere fi quis
velti, ä is qui-noh mdigne-tmjp^o^â clnmionii-afc^em fortiturus
fit, eût ei concedendum. l. 18. C. de inojf. tefi. l.z. %.i.C. Quan-
do Ö! quib. -qUarta pars debetur. /., c. de mcolis ^ 0 'ubt quis
domic, hob. vtdetur. De hac Saruttqne menüonem etiam facit
Alex, ab Alex. lib. a. G^niaL dfi^ cap. vi . ^. ff ^ - ^
§. XIII. Hare de nuptiarum folenmt3tibus,iuqua5um plu-

W defideranribuSocönflikndf ftiit fnl 'Svalig^ libii?ii. Pot.
tices. cap..Alex. -ab.Alex.. diÊtp mox.lé.^cap.Bamah.Eriffan,
Anton.nbsp;Hotmam^in trafl. de, KeKRk.nitpunbsp;i

Nuptias 8c §. XIV. Caeterura Juftiniani temporibus nupth etiam di-
quot;u'^quot;prj;cüntur nmtrmonium , MX. patet ex §. i. Infi, depatr. potefl.
mifcuè fu-1' lo, ff. de Yb. nupt^y Igt;efirHUiiturque, quad ßnt, Ftri amp; mu.
muntur. lum conjuniHci mdividmm viu confnetitdinem contmefis. i^i.
Inß.Je patr. poitfi, lonbsp;' v'

-:§. XV;^ Has contrahunt ii; quiiiint civcsRomani ^mafculi
puber,es.; quales adtimabantur.anao quarto.decimo , Sc foemi-
nse-viri ipotentes, anno nempe dmdedmo , ut loquitur /»p.
mprTInfi^ de »«^^/..^tnulque qui^nec cognatione.^ affinitate..
hcMicfta^tCr'^vitio mentis corporifveimpediti funt,. de quibus
r.eqpifttis..iâ,tife ï[ufé diflerunt pi.eriq.ue Doéboîres. . '
Quomodo ü^./XVI. quot;^Contrahüntur non tamimagna ut olim folen-
contrahan- Imitate i quippe jure civili tantum mutuusdefideratur confen,
tur jure Ç1-^yj ^ non îvero coneubitus , nec folennis. deduftio , aliufve
ritus./. '^o. ff. deM. k-. ip.in fin^-ff, decoudit. amp; demonflr..
f0lt;[,'amp;:Jjux£conf;nbsp;.apert^ffimè rrfpqndet bb^.iyi. Digefl^

U Si:)aip.(nf. Tf. de'Donat. 'mti v'tr. amp; ^HXor. ÛThfadofiana ctm^Httt.^-
tioneüxk comprobatur, qua pompae celebritatifque nuptia-
r-urii omiflionejn matrimonii firfnitati non obelTe, conftitutuna
amp;ft. L St donatiqn«m\Z3.A C^de nt^pj... ■ v ..
Quorum ' VII. Praiter ipfoirum tamen rontrahentitim ronfen-
defideratur ijirn^ xtiam eorum^i.,qitp£urn m pateftatse funt » requiritur
■ confenfus. l.^. ff. de rit. nupt. Nam Imperator -àtinpr.Infl.
nupt, Ne.qfte^ natt/raletv^ .neque civilem rationem permittere ^ M
ahfque aottfenfet fititu contrahat. nuptias.

Nuptias

quid.

Quinam

contra-

hant.

i. L TJ 0,ftquam. dilTecnimus, quibus modis Prifci inire
J[_..;:fQlebant conjugale illud vinculum» nunc, ut ad.
fcopum rev.ertamur, nobis erit agendum de.iis gt;
quibas icecedeçe ftliït ieiiti. •nbsp;. ■ •

II. Ve.

5. IL Veteres igitur, aututnantes, nihil ejfe um naturàle, Quibus
quam unumquodque mi coUigatum erat , ita etiam diffolvereturnbsp;.

volucrunt, oiatrimonium contradum confarreatione diffolvi£,
dtjfarreattone ; quod amp; annotarunt Sexttu Pomp, in voceDifar- quibus fe-
reatio his verbis; Difarreatto genus erat facrificti, quo inter ^„.cundum •!
rum amp; mulierem fiebat dtflutto. DiBa difarreatio, quia fiebat^^l-^l^^
farreo hbo adhtbtto. ic Alex, ab Alex. lib. z. Genial, dter. cap. v. connu-
In dirimendti nuptiis.^ (S ft quando vir ab u.xore divertere conten-^^^'^-
dit, diffarreattonem fieri acceptmus. Similiter contraftum coëm. Difamp;rrea-
pttone dinmi remancipatione , ut apparet ex iis , qua: ex Çallo^^^'
^Uo refert idem Pompejus in vocab.-Remancipatam, qualia ita
lefe habent: %^mancipatam Gallus ^lins ejje ait, qua maneipa-
ta J.t ab eo, cui in manum con-venerit. Sic etiam initum Vfu
refolvi ufurpatione, qux fignificat , ut cxplicat /gt;acob. Ravard.nç^f^^^Qi
m Comm. ad leg. xil. Tabb. cap. XKI, ufucapiords interruptio.nbsp;'

entm id, quod pofideo, necdum tamen ufu cepi, ab aliquo fa-,
lenniter uf„rpetur , five apprehendatur, is, fi ejus rei dominm eft,
ptjjefjtonem meam fua ufurpatione interrumpit. Quia igitur mulie-
r(s in potefiate am mariti, aut parentum , vel tutorum erant per.
pftua tdcirco ufit uxor nondum ufucapta , ante annum à marito
dffcedetts, ujurpabatur, hoc efi, 4 parenttbus, aut fi Hit non effent y
a tutoribus folenni quadam' ratione apprehendebatur , mariti po.
tefiate Uberabatur, Jt ah eo trinoEltHm ahfmjfet. Verum juxtanbsp;'

JureconC Paulum in I. f, de Tgt;iv. amp; Hep. dirimitur conju-
gale fœdus morte: iJHatrimoniorum enim, ut ait Imperator in
^ov. 21. cap. 10. terminum, q(4(t omnia fmibter folvit, exfpeSiat
mors, faptivitate, quod poftea mutavit Imperator in Nov. 117. Captivitas.
cap. XI. jubens, uxori non licere propter quamtumvis Ion-
gam mann abfentiam alteri prius nubere, quam de morte
penrtus certior fafta fuerit ; ita ut abrogatse fint perW. Nov.
^emorata 1.1 quantum ad captivitatem attinet, 1.6.f eod. .
Lf. C. de Repud. Vü aha contingente fervitute alterutrius eorum àt Servitus,
qua vid. eft cap. ix. cit. Nov. xz. amp; Dtvortio s quo nomine Divor-
iUa Veterum inter virum amp; uxorem Icparatio difta efleti«'quot;.
videtur, de qua, dum ejus hic praîcipuè fedes eft, prolixius
fumus dióluri.nbsp;' '

Divwtü §. III. Divortium itaque, diftum à diwrténdo, îri ge-
fwSo-'nbsp;Secundum Non. dHarcell. in voc. .Divortium eft rerum

gii àtamp;tÀ.o^»'quot;»' ßparatio. Hinc adducit illud JM.Tullii iniA. ïxxje^
tioque. Oratore : Sic è communis fapientia jugo fmt doElrinarum faUa di-
Propria vortia. Sed propriè dicitur illud de itineribus feu locis, ut
cj^quot;^%n'fi-»nvenitur apud Ftrg. Ub. t^nei,d. ix. verf 579. (3 feq.

Verum juxta Jurifconfultorum mentem diiäum eft divortium
-vel à dtverßtate mentium, vel quia tn diverfas partes eunt, qui dif
trahunt matrimonium y teftante Gajo in l. pr. ff. de Dtvi (J
Jiep. cui refpondet Paulus in 1.1^1. ff. de verb. ßgn. Definiri-
que poteft , quod fit fparatio, qua fit iuter conjuges eo animo,
ut nunquam redmtegretur matrimonium.
Definitio- §. IV. Rede nunquam'. nam divortium, inquit, Paulus in

conftituendt dißenfionemfit. Itaque, ut argumentatur porro idem .
JCtus, quidqaid m calore iracundia vel fit, vel dicitur, nonprtus
ratum efl, quam fi per fever antia apparuit, judicium animi fuiffe s
ideoque per calorem mijjo répudia, ß brevi reverfa uxor efl, necdi-
vortiffe videtur.

V. Quamvis univerfi CREATOR per fiiam huma-
no generi in Paradifo datam inftitutionem m cap. z. verf pen.
Genef adhuc extantem voluit, ut nulla feparatio inter vil
rum ôc uxorem intercederet , led abirent in camem unam \
tamen depravato iftius generis ftatu matrimonii diremptio-
nem Ifraëlitis permifit Mofes Deuter, cap.verfi,

fuccedentibus temporibus non tantum apud
Romanos.nbsp;manfifle, verum etiara ad extraneos populos pene-

Romuli ^'■afle, mvenimus : Romulus enim fua lege à viris diverte-'
Jex.nbsp;mulieribus prohibuit, amp; viris à mulieribus tres quatuor-

ve non leves ob caufas, quas , infra tn §. xvi. enumerabo
permifit, teftibus Plut, in Romulopag. 31. L. F.-Alex, ab A.
lex. hb. iv, Genial, dier. cap. y m. circa medium. Quod libe-
Lex x,i. rum etiam manfit in xii, Tabulis , uti coUigi poteft ex-

iftarum fragtnentis, qusexraultis Auftoribus congefferunt
P^him in Annal, ßisad a. u.C.cccii. Se facob. Gothofr. m traä,
ad xii.Tabb. Tab. vt. in fine, acex tJM.lullio PhiUpp.z. num.

Et, inquiente, fi jam negat , mhte, mlite quarere , frugi
faäus efi, illam fuam fuas res ßbi habere jufßt ex xi i. Tabulis :
claves ademit., forafque exegit. Item ex fequentibus verbis
Gaß fureconf. in l.pen. jf. Ad l. ful. de Adult, traditis : Si ex lege
■ repudium mißum non fit, dr idcirco mulier adhuc nupt a videatur,
tamen fi quis eam uxorem duxerit , adulter non erit : idque Sal.
vins fultanus rejpondit ; qma aduberium , inquit , ßne dolo malo
non committitur-, quamquam dicendum, ne is, qui fciret, eam ex
lege repudiatam non eßi, dolo malo committat.

§. yil. Nihilominus tamen noluerent Veteres, facile di-veterum
nmi matrimonium , quod iftoSponfam cingendi modo, de circa ma-
quo fupra in §. viir. cap. prac. mentio fafta eft , denotare
voluerunt j quo poftea , ut ex '^on. Marcell. ad voc. Firmiter.
colligere eft, refpexifle videtur Ctc.in lik vi.de Repub.ma.
trimonia , dicens , majores noftri firmiter fiabilita efe voluerunt.
Quam fententiam pofteà etiam Theophilus, quando , indivi-
duamvita confuetudinem promitti, ait §. i. Inß. de patr. poteß.

fußinianus Imp, in d. §. nuptias indmduam vita confuetudinem
vocans affecuti videntur.

Rom. pag. 96. vers. 9. amp;feqq. fides adhibenda fit, idxx.annos niri-
^ab U. C. per annos Romae tanquam incognitum fuit : Ji*^ Ro-'
■fiat enim i inquit , ut verba latinè fonant , per loxx. lt;««»« mafenfit.
Roma nullum accidiße divortium. Septima demum fipra centefi-
mam (3 trigeßmam Olympiade M. Tomponio, Ç. Papirio (foß. amp;c.
Cui fubfcribit Val. Max. lib. 11. cap. 1. num. iv. Ve-
-rum Atilm gell. lib. iv. NoEi. Att. aap. 5. fcribit fa-
•étum efle A. U. C. DXXIII. Jkf. iAttiho amp; P. Faleno Qoß. amp;
hb. s-vn. cap. 21. ferè in fine, qutngenteßmo undevigefmo ; ita
ut Au£tor ifte fibi ipfi non conftet^, 'nifi cum eruditis ad lo-
cum iftum priorçm annorum numerum adferamus ; qui
tarnen , fi cum Car. Sigon. in Comm. in Fafios (S Triumphes Rom.
Pighioin Annali fuis P. Rom. Set ho (alvifo in opere fuo Chronol, ad
A. U.C. iDXxii. computationem ineamus legitimus non
eflTe videtur : illi enim M.Poraponium cógn. Mafonem Sc

C. Paptrium cogn. Mathonem non ad eura , ad quem TMoZ
njf. land. loco , annum eos habent ; fed referunt eos ad À.
poft u.c.Dxxii. Sc M. Attilium cogn. Regulum Sc P.Va-
lerium cogn. Flaccum non in eo anno , in quo vult Au!,
geil. d. loco , confules fuifle ponunt Verum illos numeranc
ad A. abü. c. iDXXvi. ita ut forfitan Amanuenfium alio-
rumve culpa apud unum annus unus admiflus Sc alterum
duo omifli videantun Sed ab iftorum fcriptorum temporis
computatione maximè diftat ea, quam facit TertulL in Apo~
loget. Cap.Y\. ad med. i3 Monogam, cap. IX. in fine. lx\ Apologet,
fcribit, nullum interceffifle Divortiura per dc. ferè annos:
Vhi, inquit , efl illa félicitas matrimoniorum de moribfis utique
profperata , cjua per annos ferme fexcentos ab Vrbe Condita nUlU
repndium domns fcripflt ? In Monogam, faétum eflè tradit poft
illud annorum fpatium : Adeo, ait, autem repudiumaprimor-
dio non fuit , ut apud Romanos pofl annum fexcenteflmum Vrbis
(fondita id genus duritia commiflifm denotetur, Cui fiibfcribit
'Magnus (ujac. lib. i. Obferv. cap. 59. Ita Ut de tempore non
conveniant Au6tores , quod etiam fuis diebus obfervaflè
quot;videtur zAlex. ab zAlex. lib. iv. Çen. dier, cap. viil. in med.
Trimus enim, referens , T, Carvilius Ruga pofl annum quingente.
ßmum trigeßmum tertium , vel undevigeßmum ab ZJrbe Condita,
Qui pri-nbsp;uxorem duxißet, ex qua vitio corporis Itberos fußipere neqmßet^

iMsexBtn-/^«^quot; dtvonium fecit. Eatenus tamcn non diflentiunt,
plo Rom® primum P. five Sp. illum Carvilium cogn. Rugam , ut

'rum intervallum renovaflTe. Hinc Halicarnaß.d.loco.Primus^
ait , dicitur uxorem dimißße Sp. Carvilius , vir non obfcurus , co.
aüus à cenfortbus jurare , Itberorum caufa fe conjugem non retinere •
erat tnim flerihs. Cui hac in re tefpondent Val. Max.
loco, Plut, in comparai. Theßi Romuli circa ßn. L. B. Sc Ljcur^
amp; ISlHméi. pag.j-j,L. C. Sc in ^aß. Rom.pag. zyS. L. D. ubi
eundem illum vocat Sp. Carbilium.

nel^^'^'uxoriîE cautioncs Roms neceflariae vifae funt ; quippe tan-
ta repudiandi licentia tnvaluit, ut levifiîmas-ob caulas,à fe
vä^b ''ivicem difcedercnt, referentibus ab Alex. cit. loco^{

Val Max. Ub. vi. cap. nr. num. x. amp; feqq. Sulpicius Gallus*?quot;'®'^
uxori nuntium rcmifit , quod invelato capite foras prodi-
iflet. Q. Antiftius uxorem fuam, quod illam in publico cum
quadam libertina vulgari fecreto loquentem viderat, dimi-
fit. P. quoque Sempronius , quod udos fe ignorante fpe-
étaflet , repudiutn milir- Paulus iEmilius , caftigantibus
eum amicis, quod pudicx; Papyria:, divitiis,pulchritudine-
que prxditEe , uxori nuntium remififlst , pede porredo
dixifle fertur: Htc qnoque, ut teftatur. Plm. in conjugial.praJ
cept. pag.j/p. L. A. calceus pulcer adfpeBu efl ac novas, fed ne.-
mo fat, uht me premat. C. Jul. Csefar cum Pompeja in Cor-
neliae locum duda ob fufpicionem adultcrii , etfi convida^
non effet, divortium ïtóx. Tranq.inejus vita cap.vi. Gsete-Flamiais j
rum, quamquam effrenata illa repudiandi libertas adeô fa-!quot;.*«quot;''
miliaris fada fuerit, tamen circa Fiaminum matrimonialo- ' ' t
cum non habebat; Illorum enim matrimonium nifi morte dirimtnbsp;'

jus non efl, ut loquitur zAuL Gell, ltb, x. cap, xv. 6c patet ex
Fefli verbis in voc. Flameo : Flameo amicitur nubens ominis boni
caufa, quod eo afltdue utebatur Flaminica, id efl , FUminis uxor y
cui non Itcebat facere divortium. 'i

§.X. Hasc admodum eftufa divortiorum licentia viris per Mulieres
longum temporis tradum tantum familiaris, tandem etiarn divortium
muheribus ita frequentiffima fada eft, ut dicente Seneca
lll.de benef. cap. xvi. non confulum numero , fed maritorum, an-
nos fuos comput aver int. Unde etiam Juvenal. Sat. vi. quot;vtrt.
azS. (3 feq.

Sic aefcit numerus, fic fiunt oBo mariti
Quinqtte per autumnos.
amp; Marital. Epigr. VI. Epigr. vil.

Aut minus, aut certe non plus, tricefima lax efl.
Et nubit decimo j^m Thelefina viro.

§. XI. Irrepente jam magifque illa divortendi Hbertate, Modum
modum Divortiis impofuiffe Odavium, fcnbit Suet, tn ejusiivonio .
vita cap. quot;^^.tn fin. quem tamen pofteà, cum Scriboniam ejus'quot;^ponere
morum perverfitatem pertsfus repudiaverit, non obfcrvaf-nbsp;'

fe, indicat idem in ejufdem vita cap. 6-2.. Quem eundem mo- res. '
dum pofteà etiam Tiberium reftaurare voluiffe, teltis eft: ^

Um in Tib. cap. 55'. tAlinm enim refert , (3 quxflura remo,
-vit, quod uxorem pridie fortitionem duBam , pofirtdie rtpudtajfet.
Quotum veroifto profecerint Imperatores abAuöore non
ßjbjiqitur. Bez.a tamen in traEl.de Repud.pag. 139. autumar,
ifto illud cautum fuifle , quod poftea commemoravit Ju.
riseonf. Paulus in I. Nullum ff. de Div. c^ Rep. nempe , ut fe-
ptem cives Romani puberes adhiberentur ; de qua obferva-
tione inf. ad xxv. fed nudae funt conjeäurae , cum nihil
certi ifto de modo ab Auftoribus proditum eft : at qui-
dem, libidinem amp; licentiam ilium evicifle, . videmus , quó're-

Ipexiffe videtur Tenull. cum dicit in Apologet, cap. vi. R'epu-
dtum vero jam amp; votum efl, quafl matrtmonitfi-uEhts.

vortiorum-propÇereà etiam, Diviaa, lege, iftiusmodi repudiandi licentia
formam QoncdTa fuit. Servator enim nofter aliam circa divortialt;
Surnbsp;formam ; quippe non tantum effrencm ilkm Eth-

nicorum tum maxime cognitam conjugii diftblvendi libertä-
rem improbavit ; verum etiam omnem Judaeis à Mofe in Dea-
teron..,c^p. verf .i. datam permiflionem abolevit , dum
Mofes us illud non ex primi amp; summi legislatorisjuI:
fu^ quo vir amp; Uxor-in unam abirent carnem, amp; per confe-
quens nulla conjugii feparatio interveniret, ut diAum fup. m
$■ V. h. cap. fed ob illorum cordium duritiem. permilèrit, ut
patet ex narrationibus Afatth. cap. \. verf gx. ^ cap x ix
verf S..amp;feqq. Marc. cap. x. verf. f. amp;.fec,q. Luc. xvi. igquot;
Paul, ad %om. vii. 3. amp; i. ad Connth. vii. 10. amp;feqa^
Excipiuntur nihilominus duo cafus apud Matth. dtBis loc^ir
Paul d. I. ad Cor. verf ij-. de qmhvK infi-a. ad xvi. in fin
§.XIII. Csterum non obftante illa lege praeterlabentibus'
Quomodo diebus Imperatores Claudius Plautiam Urgulanillam amp;; Ae

]exiliaob-tefterr.««^. in Claud, cap, amp; Domit. cap, x. Imminuta '
fervau que m Romano orbe tam diu manfit hbertas illa., donee
Chriftiam Impp Jheodofius (fdlicet 11. five Junior Area'
dn ex Eudoxia fihus, m lucem editus die Aprilis x. Anno
Mundj MMMMCCCL. poft u. c. MCLIII. poft Chrift. cor, Ff-

Fi-avitta amp; Ragonio Vincentio Celfo CdlT Se ex luxatione impp.
vertebrse dorfî, qnam in venatione equo delapfus acceperat, Theodcfii
mortuusdie xxix. Augufti A. Mundi mmmmcccxcix, quot;-f
Mccii. Chrifti cdl. Imp. Placidio Valentimano vu. Gen-
nadioque Valerio Coi'vino Avieno Cofl'. ) 8c Valentinianuscura; ac
(nempe m. natus ex Conftantio amp; Galla Pladdia,Honorii q^^ndo
forore,die a.Julii A. Mundî mmmmccclxviii. ab U. c. mclxxi .
poft Chr. CDXIX. Fl. MonaxioÔc Fl.'Plintha Cdff. juflu Anicii
Maximi in ultionem ftùpri uxori fuse abeo illati inCampo Mar-
tio occifus A.Mundi mmmmcdiv. u.c. mccv i i. Chr. cdlv. Ipfo
XII. ÔC Fl. Anthemio Coflquot;.) cœperunt certas quasdam cau-
fas jufti divortli colligere, ac de lis cotiftirntionem facere L 8^.
c. de Repud. Anno Chr. cdxlix. Fl. Protogene 8c Turcio
Secundo A'fterio CofT ùt patet ex fubfcriptione lâud. .1 qùod
tempus incidit in A. Mundi mmmmcccxcvi 11. u. c. mcci. qua
de re fatis locuples teftis eft Seth. Calv. in op. fro Chronol. ad
unumquemque mmdt annum. Quibus di6lis caufis Juftinianus
tres alias in A^of. xxii. cap. xvi. addidit, quas una cum illis
Theodofii Se Valentiniani innbsp;illa xxi i. c/ï/. xv. ^xvr.

congeflit, ac plerasque ex iis improbans ad brcviorera nume-
rum in Novell, conftitut. cxvii. cap.vwx. ix. amp; xu. con-
traxit : quarum tamen duae pofteà à Leone Imp. revocat«
funt in Nov. xxx. amp; xxxi. de quibus omnibus, poftquam
diétum eft,. quomodo fieri divortium foîeret, diflêreadum erit

In divortiis faciendis prifcis temporibus (cum nempe non öb Quo ritû
tam leves caufas, uti pofteà, fiebat) amicorum fententia de-^'''quot;quot;ium
fiderabatur, unde Aul. Gell. hb. yiviul^oa.Att.cap.fin. fcri-^^j^'j™
bit : Spurtus Carvilius Ruga primus Roma de amicorum fernen- res.
tia dtvoninm cum uxore fecit. Et Val.Max. lib. ii. cap. ix. Amicorum

Valerius maximus amp; C. funius Bubulcus 'Brutus
X. Antonium fenatu moverunt, quod , quam virginem in ma-
trimonium duxerat, repudtajfet nullo amicorum in confilium ad-
hibtto. Idem ferè Alex, ab Alex. lib. Genial, dter. iv. Tabula-
I. Dein tabula, quibus fcriptis nupti« firmabantur, dif-

Amplextt rapui: tabulas qmcpue ruperat amp; Z^»*
^nbsp;Signabat : tota vix hoe ego nofle redemi

Septem te-Tum maritus vel praefens, adhibitis feptem teftibus civibus
fwl^r^ Romanis puberibuspraeterliberturaejus,per quem divortium
tumprsê- faceret, /. c). jf. de Div. amp; %ep. uxoremexturbabatïcdibus,
ièntia. quod indicant.nbsp;Marcell. in voc.Faceffere pag. ggj-. At

aliquis vefirorum nuntiet Gemins,, ut res fuas procuret, mdibus
facejfat. M. Tuil. in fup. in § ^ h. eap. laud, loeo: claves ade-
mit, forasque exegtt. Vel abfenti libellum mittebat repudii
per nuntium vel aliquem è libertis, uti colligere eft ex Çaji
furifc. l. 2. fin. jf. de Div. amp; Rep. ubi dicit : five antem ipfi
prafenti renuntietur, five abfenti per eum , qui in potefiate ejus
fit, cujusve is, eave in potefiate fit, nihil intereft, amp; Tapiniani
l.'j.ff.eod. De quo Juvenal. Sat. vi. verfi^f.
(olltge fareinulas, dieet libertHs, amp; exi.
Repudiatae Exeunti, quae prius uxor fuerat , reddebatur, quidquid in
mulieri fe- mariti domum at'tulerat ; ut oftendunt illa in rependiis tefte

reftitue- TUAS res tibi habetö ; vel TUAS res tibi AGITO.
bantur. Qu£e etiam annotarunt Alex, ab Alex. d. loco, Apul. hb. v.
Dbortiis -^^tamorph. pag. 170. c u jus baec funt verba : Qtto dolore fta-
ttfurpata. fimno recujjks, ubi me ferro amp; igni conjpexit armatam,
tu quidem, inquit, ob ifiud tam dir um facinus, CONfestim
'toro meo divorte, tieique res tuas HABETO. Non,
. . gt; iS'Karcell, eit, mox fup, in h. loco, amp; M, Tuil. Cic. memor,
/nbsp;3. h. cap. Illam fuam suAS res sibi habere jufßt fi-

militerque quot;Tetron. in Satyrico pag. 87. vers. 14. Quomam fi.
dem fcelere violafii, communem amicitiam , res tuas ocius
Claves adi- tolle. Claves infuper uxori in mariti domum ingreflk cöm-
'mebantur. miflas adininebantur ; unde Idm TuU. in d. loco ad vete-
Bonavelnbsp;iHum divcrtendi morem alludens progreditur: Claves

tia diriine- XV. Prartereà diftblvebantur olim matrimonium vel
bantur mutuo confenfu, uti confiât ex confittutione Imp, Anafiafii /, ix.
cqnnubia. ^^ %epud. quK veteres bona gratia fieri dicebant, quod

Zü fufiinus Secmàfts in Nov. 140.Sed/ïif libertatcm il-
lam , nifi cafiitatis concupi/centia hoc fiat , fuftulit per illam ex
Nov. IIJ. cap, X. defijmptara Auth. Quod hodie c. de Re-
pud. quam Ille pofteà in d. Nov. lap. cap. i. reduxic. Vcl
invita altera ob culpani vel caufam; qux mala gratia
fieri dicebantUF.

§.XVI. Caufas divortii ex vetuftiffimo 6c novo non adeoDivortü
quam ex medio jure multifari^ erant. Ex lege enim Ro- ex Romir-
muli fecundum Tlut. tn %omulo pag. 31. L. F. tres,
fiao fublàtis liberis, fubditopartu , amp; adulterio admijfo : at juxta-
Alex, ab Alex. laud, loco erant qmtttor : Si in- adulterio, ve~
neficio, claviunt adulterattone uxor deprehenfa aut temulenta a
viro inventa.fuijfet. Quod mirum non eft; vini enim ufium
olim Romanis feminis ignotnm fmfie , ne ficilicet in aliquod de~
deem prolaberentur, fcribit Fal. Max. d. lib.%. c.i.n.Y.quia,
addit , proxtmm à Libero Patre irüemperantiét. gradus ad mean-
cepim Fenerem eJJe confiievit. M. Cato apud Gell. Ub. X cap.
XX111. fimiliter referens dicit gt; non figt;lum extftimatas,fed mul-
tatas quoque a judice muHeres nan minus-, fi vinum in fie, quam
fi probrum amp; adulterium admifijfent, Dionjf. Halicarnajf. lib.z^
Anttq.Rom.pag,^6.pr. tradit, Romulum cenfuifle in fua lege,
pudicitia, violattonem, amp; fi deprehenfa ejjet mulier , bihijfe vi-
num, omnium muliebrtum deltclorum efiè maxima. Satis jufta
etiam apud Veteres, 6c quidem liberie Reipublicae diebus,
maritis eiquot;at divortendi caufa uxoris fterilitas, ut docet nos-xl-
lud. Sp. Carvilii Rugae exemplum fap. in §. viu. h. cap, me.
moratum. Cujus etiam fit mentio-in /. Fttricus 60. i.ff.de
donat. tnt. vir.amp;ux. Verum ex Imp. Theodofit amp; ^^/«■«/««^»»caufieex.-,
in h. C. xm. allegata confiitutione, xi v. pro mulieribus lege,
totidemque viris caufas introiuaas eflè , videmus, Si igiturTheod.amp; ;:
mulier inveniat, probareque poflet,, maritum vel efle

xni, Virse fux quovis modo infidiantem,
XIV. Verberibns fuper ea utentem.
à conjugali fœdcre impunè recedere poteft : quod viro fimi-
liter licitum eft, fi il a vel fit
Canfe vi- Adultéra.

X11, Si contra imperium quid cogitantibus confcia fit.
xiii. Si illam falfi crimini immifcentem inveniat.
XIV. Si manus audaces fibi probaverit ingerentem.
.. Quibus Imp. Juftinianus, poftquam illas in ISfavellafita Confl.
ftSîd-XXii, c^/'.xv. recenfuerit, tres has fequentes m caf. feq. ejuf.
ditae, dem Nov. adjunxit :

I. Si mulier mariti odio partum abegerit,
lï. Si cum aliis viris voluptatis caufa lavetur.
m. Si uxor fuperftitc adhuc marito de contrahendis nu-
,ptiiscumalio egerit.
Caufeà Verum idem Imperator illas plurimas eflè perfpiciens quaf-
Juftiniano ^^ iis ad folvendas nuptias ipfi indignas vifas abfcidit,
perSk. maritisque has fequentes oólo in /. 10. C. denbsp;^^J'

XXiî. capp.y.vi.viï. amp; Nov. cxvii. capp.viii. ix. xii.
cxprelîas conceffit caufas :

I.nbsp;Si mulier contra imperium machinantibus conlciaCt,
viroque non indicaverit.

II.nbsp;Si uxorcm adulterii accufaverit, ac iftiufinodi accuià-
tionem verara efle oftenderit.

m. Si quolibet modo viri vitae infidiata fit, aut infidian ■
tes fciens marito non indicaverit.

V.nbsp;Si apud alios quam proprios parentes fine ipfius voluntate
foris pernoétaverit.

Nec leviorem mulieribus attribuit numeruiij, quod ill«, Caufemi®.
quœ fequuntur, tanquam teftes nobis declarant :

I.nbsp;Si contra imperium aut vir ipfe aliquid cogitaverit » aut*^quot;
cogitantibus confcius non indicaverit imperio, aut per le,
aut quamcunque perfonam,

II.nbsp;Si uxoris vit« maritus quocunque modo infidiatus fit,
aut infidiari volentes fciens non indicaverit, nec ulcifci fe-
cundum leges ftatuerit.

III.nbsp;Si.uxoriï caftitati infidiatus, aliis etiam eam adulte-
randam tradere tentaverit.

V.nbsp;Si maritus cum aliis mulieribus in fua domo luxuriolè
vivens à muliere inveniatur ; aut alio in loco talem vitam de-
gere conviftus, ac femel amp; fecundo five per fnos parentes,
vel per mulieres, vel per alias fide dignas perfonas culpatus il-
ium vivendi morem non repudiaverit.

VI.nbsp;Si vir per tres annos continuos ab initio matrimonii
compütandos, illa, quœ vins à natura data funt, agere noa
potuerit.

• VIII. Si vir per quinque annorum dccurfum in captivita-
tc fuerit, planeque incertum fit, utrum in vita luperfit,

faftulit , vetuitque,ullone modocontrahaturmatnmoniumi
nifi plane certum mariti vel uxoris mortis nuntium vir aut
uxor acceperit, uti conftat e^r ipfim Confttm. xxxiii. reftu
tuitque per Conßitut. xxx. Scxxxi. prmamSctertiam ex iftis
Tuftiniani mhs, m§§.xiii. äbocfup. h. c. prcediais, Theo-
doGi Sc Valentiniani caufis adjeftis, ac deinde in T^ov. cxv i r.
c^p. vin,6c IX. prsctermiffis. Caeterum jus divinum duas
tantum aenofcit caufas, adulterium Sc maltttofam deßrttonem,
ut videre eft apud ^Matth. 6 Paul. in Sup. in §. xii. h. C. ku.

An ob fu- XVII CîEterum inferri poflèt, an etiam furor matri-
rorem di- jj^^^ium redè contraftum impediat ? Refpondendum efle

nîum. Sc Paulo m 1.16§. z.ff. de Rtt. T^upt. quod non : Furor enim ,
^ ' dicit Paulus, contraht matrimomum mn ßmt : qma conjenftt opus
eß : fed reäe contraEium non impedit. Quod tamen contradicitur
kjuliano , uti refert Vlpianm in refponfo fuo adSabtnuml. 4. /.
de Div. Ç3 Rep. julianus, ait Jureconf. Ubro oBavo dectmo dige.
ftorum quant , an furiofa repudium mittere , vel repudiart poffet i
Ö fcribit furiofam repudiari poffe j quia ignorantis loco habetur. Re.
pudiare autem mn poffe propter dementiam. Verum ne inter duas
iftas II. antinomia efle videatur , nobis cum ipfo Vlpiano in
l.zz. §. y.f.fil. matr. diftinguendum erit inter furorem tnter.
valla habentem, ac proinde tolerabilem , amp; inter furorem ferocem U
infanabilem. In priori cafu matrimonii diremptionem non ad-
mittit JCtus, nitens hoc argumento: Quid enim tarn huma,
num efi, quam fortuitis cafibus mulieris maritum_, vel uxorem viri
participem effe ? In altero concedit, duas fcilicet ob has ratio-
nes : vel quod alteraperfona ob furorts ftvitiam cum altera verfari-
Quam dm no» poffet : vel quia liberos non habeat, procreanda fobolii cupidtne
maritus teneatur. At Leo Imp. in T^ov. cxi èC'Kii. in eandem fcribit
'^quot;uS fententiam , quod maritus, fi non fuo, nec eo confcio ipfius
SftineTe familiarium, aliorumve quorumlibet dolo, uxor ia furorem
«icbet.nbsp;verfa

verfà fit, obtriennalem furorem connubium difTolvere pof^
fet. Vhiemm , inquit Imperator, approbetur, nbi rationi con-
fentaneum , aut matrimonialis conviBns foltcit/idjne dignus videa-
tur , Ul per toi am vitam maritm infanienti uxori alligetur , tjußue-
fœditatibiii conficiatur ? Si enim nullus adeo truculentus efl, ut vel
momenta quemquam cum f erts in eundem locum includere fufltneat,
quomodo legis benign it ate pradita illa lex (nempe d.lt;^. de his, qui
fut, CiwQ'potms I-jf.de R. N.) qua perpetuo ejfer ata furore con-
jugt cohabttare maritum jubet ? Sed, übi objiciendo procedit
Imperator, per conjugium , inquiunt, in unum corpus coierunt,
ffportetque membrum alierum alterius morbos perpeti : Et divinum
praceptum efl , quos deus junxerit , ne separentur.
Praclara quidem hac CS» divina , profitetur ipfe Imp. in fblvendo
Objeftionem illam , utpote quak Deo pronuntiata ßnt: Ferum non
tetie, neque fecundum divinum propoßtum hic in medium adferun-
lur. Si enim matrimonium talem flatum confervaret, qualem ejus in
principio Pronuba exhtbuißet, quifquis fepararet. Imprebe profeäo
effet, neque reprehenßonem effugeret, fam vera quumprafurore ne
vocem quidem humanam a muliere audias, nedum aliud quidquid
eorum, qua ad obleUamentum Ö hilaritattm matrimonium largitur^
ab illa oUineas gt; quis adeo acerhum horrendumque matrimonium dt-
rimerenolitf Ea propter fmcimus, utß quando poß initum matnmo.
nium mulier in fmorem inctdat, ad tres annos infortunium marttus
fer at, mosflitiamquetoleret s amp; nifi interea temporis ab iflo malo ilU
liieretur, neque ad mentem redeat, tunc matrimonium divellatur,
maritufque ab intolerabili illa calamttate exoneretur. Mulieribus Per quot
verô, fi maritus initomatrimonio furore corripiatur, acin-
tra quinque annorum fpatium ad priflinum fanaï mentis fta- furorem
tum non revertatur, impunè à viro recedere permifit Idem tolcrarc
Imperator, perfuafus hoc argumento : Quomodo, cum ma-
trtmonii pracipuum ßt, ut contrahatur cum utriufque conjugis com-
mode , qnif(ilt;im effet mortaUum, qui ne id ab initio tanquam inu-
tile can ffl at fu ader et, etiam non, ß, poflquam initum eßet, eadem
calamitas exifat, ejus compagem tanquam inuttlem d^uaderet s
Hinc argumentatur porro : operam dari opertet, ne quis
ommno in malt cujHfqaam periculum incidat : Qui vera jam inci-
dertt, hicfine omni ope reltaquendus, ipfmfque calamttatum non mi.:.

fire/cendum eß ! Cujus objeâionis refponfionetn mox fub-
ntGcxt Idem Leo, cum dicit, Quod illudpermdeßt, atqueßquis.
priufjuam morbo qmfpiam corripiatur, adhtbendum remedium exi-
ßimet ; at jam correptum negato remedio mori finat. Sancimus ita-
que, loquitur Leo, utß furorpoß initum matrimoniumfuperve.
niat, ne intra quinque annos conjuges disjungantur. Sienim quem-
admodum quando per omnem vitam furor duraret, nec tamen ma-
trimonium dirimi poßet, id durum amp; iscerhum oße, vifum efi : ita
tanto tempore expe£lare amp; perfeverare neceße efi. %At ß, poßquam
tantum temporis decurreru, ma,lum je non remiferit , neque furtofus
refipuerit , cum nemrius commodo aut incommodo conjugium dtri-
matur^

Metus. ' §• XVIIL Item quseri poflet, an aliquis, qui metu ad
contrahenda Sponfalia perdu£i:usamp;: pofteà nihilominus libe-,
ro confenfu matrimonium perfecerit, ad conjugii diremptio-
nemredc intendere poffet ? Refp. quod »o« j quippe metus
libero fubfecuto coniènfu puvgatus cenfetur , ut declarant
Vheod. Btzain tr. de Repud. pag. 87. Wefenb. ad tit. de Rit. I^upt.
§.ult. Chrißen. in dtß.de%ep. Quafi. vi.
Ç §.XIX. Olim cum cert« non erant Repudiorum caufx,
erat de monbus penalis. /. de moribus cod. Theod,. de dotib. l.
de paß. dotal. I. y^. ff. Sol. matr. quae dabatur ex arbitrio
6c disquifitione juuicum contra eum, qui feparationi caufam
dedifle videatur. /. xi. fin. jf. ad l.ful. de adult. /. 8. in fin.
ff. de capt. amp; pofilim. non vero h^rcdi, nec contra hsredem.,
/. IJ. §nbsp;f. fol. matr. d.l.i. C. Theod. ad id , Ut, fi malis

mulieris moribus accidifi^et , portiones quafdam ex dote exi-
gat maritus i fi viri contigilfet, dotem repra:fentet vir cum
fructibus quadriennü , vel reddat lèxto menfe à die repudii »
t-efte Vlpiano tnfragm. t. 6. §. xiii. Verum hac occafione
obfervandum eft, magnam fuifle differentiam inter mores ma-
jores , ut adulteria , Sc leviores , quales erant omnes reliqui :
Nam propter majores mores dotem cum di6tis fruótibus prar-
fentem ; propter minores fenum. menfium die reddere debebat
maritus , auftore Vlpiano\. à cit. §. laud, ut.'vi. Cste-
tio. rum cum Divortiorum caufx erant certce , fufficiebantque
pœnas injufti repudii in /. 8. C. de Repud, comprehenfle , fu-

flulit illam de moribm aEimern fhlîiniantu Imp. in /. X l. §. 4. verC.
ftidicto,

§.XX.Divortii fine jufta caufa fa£ti pœna fuit s'^xir.txRomu, Repudii
enimnbsp;mariti bona ad uxorem devolvebantur, refe-

rente Alex, ab Alex.faptns laud. hb. i y.cap.y 111. vel ut Tlut.in Ro~ Exiege
mulo pag. 52. L.A. placet, partim Cereri confecrabantur, partim Romulî.
uxori adjudicabuntur.Exfr«w/;S4i» §.h. cap.x 11 r. Impp.Theodofulm^^.
^ Vdentmiani conftimttonel. i .§.4, J.C. de Repud. Mulièr fine Theodofiî
jufta ôcprobabili caufa à marito Divortens perdebat dotemat-fquot;

que nuptialia lucra, qu;E maritus fervare tenebatur liberis ex
conjugio fuperftitibus, amp; intra quinquennium nubendi alii non
habeat denuo poteftatem. fA: A i.^z.C. Theod. etiam déporta-
batur, omniaquè fua deponere debebat in domo mariti, uC-
que ad aciculam capitis , hoc eft , dicit facoh.Cujac. ad Nov.
zz. acum ,crinalem. Vir verô ita difcedens , amittebat do-
nationem propter nuptias dotem redhibere cogebatur. Ve-
rum quid fiet, inquies, fi nulla dos, nullaque ideo donatio
propter nuptias in contrahendo matrimonio intervenerit ?
Refp. ]uy.t% fußiniani conßitutionem l.xi. pr. C.de Repud. quod
maritus, fi ipfius culpa fiat, teneatur dare quartam partem bo-
norum fuorura, modo eapars non excedat centum.libras au-
ri , qua; fervanda eft liberis ex eo matrimonio ad fimilitudi-
nem dotis Sc propter nuptias donationis. Mulier fi çaulâin
irœbeat, quadrantem praeftat bonorum fuorum communibus
iberis aeque fervandum. Quod autem jus legis oäava per No-Ex jure
vellas nonnihil mutatum eft : Mulier enim fi fine caufa rçi Novelk-
pudium miferit, ab aliis nuptiis per omnes vitae dies fefe,ab-
ftinere jubetur , amp; in monafterium conjicitur : Si maritus
autem caufam difcidib pr^ebuerit^ uxori dotem una cum
fponfahtia largitate reddere , Sc tantum ex aliis ejus facylta-
libus, quantum faciat tertia pars antenuptialis largitatis ,
prxbere debet ; ita tamen , ut mulier filiis cxiftentibus
ufum tantum habeat Sc ante nuptialis donationis , amp; tertise
iftius dats partis ; propnetatem verô filiis confcrvet ; filiis
autem non fiiperftitibus fuper ufum etiam habeat rerum pi'o-
prietatem Nov. cxvii. cap. xni. Hodiè mariti Sc mulieris
pœna communis eft, ut, fi abfque jufta.caufa diyortant, in

monafteriüm detrudantur : In deliüo enim aquali fimiles eh
imminere pœnas ^jufium ejfe patat Imp. fußinianm in Nov. cxxv 11
' ' • quot; cap. IV. adde iV^z-.cxxxiv. clt;gt;/'.xi.
Canonum'- § XXI. Canones cum noluerunt, matrimonium , quod
fep^ratio jj^j^jg gfl. contraélum , amp; perfe£tum , confumma-
tumque concubitu, quem carnalem illi vocant copulam , diC
folvi, introduxerunt quandam viri Sc mulieris divulfionem
particularem , quam dicunt feparationem thori menfae,
quam perrnittunt ob unam ftupri caufam cap. z. de conjug.
leprofor. èattf. Qudtfl. i. cap. Dixit Dominus. Ceflante vc-

rö coitu ob naturale impedimentum , medicorum arte infe-
parabile , matrimonium dirimitur. cap, ex litteris. m. de
Quam val-^ malefictat. Cseterum illa thori amp; menfae feparatio
dè difFertàplanè legibus civilibus eft incognita, multumque diffèrt à di-
vero dl- yorjió; Divortium, enim ait Paulus in fupr. in §. iv. h. cap. d.

/. non efl verum , niß quod fit animo perpetuam conflituendi
dißinßonem ; ita ut nulla ulterioris cohabitationis fpes fuper-
ftes maneat : at illa thori menßae feparatio tantuni dome-
ftica eft fegregatio, quoe fit ad certum tempus , retenta
fpe futurae rcconciliationis. Prcetereà divortium prsbec
facultatem novum contrahendi conjugium : at difce-
dcntibus à thoro Sc menfà minime illud conceditur.

I. %es immobiles deponi non poffmt, II.. Mand.ator vulnerts
tenetur de cade. Ill, Salmafii ßententia , quo A circa mu-
tuum non- fiat alienatio , non procedit. IV. Remedium }. 2,
G, de refcind. vend. locum non obtinet m tranßaclionibus.
V. Pinelli, Donelli amp; Fachin. opmio , dtBum nempe re-
■ medium vires operari circa eos, qui ßcienteS rem non effe tan-
ti Valoris emer ant, non efi admittenda. VI. Quatuoràe'cim
e^haredationis caußae in Nov. cxv. cap. 111. expreffae ad
fimiles vel gravior es non poßunt extendi. VII. Fabri con^
- ■- jeBura , quod querela inoßiciofi teflamenti fit aciio popularis,
efi rejicienda. Vlll. Nullae dantur aBiones per fi amp; ex
fua origine mixtae.