dysenteria,

QJU A M,

FAVENTE DEO TER OPT. MAX.

Ex i^uaoritate CMagnifici Tgt;. Reamp;oris,

D. JOH ANNIS LEUSDEN,

Philofophis Doaoris, amp; Lingux Sandae in Illuftri
Academia Ultrajeftinâ Profeflbris Ordinarii,

NEC NON
AmpliJJimi Senatus Academici Confenfit, amp; Nobilifima
Facultatis MFDICvS Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in MEDICINA Honoribus, Pr^rogativisamp;
Privilegiis , ritè amp; légitimé confequendis,
Eruditorum examini fubjicit

A N T O N I U S à LEEUWEN, Roterod-Batar.
v^d dtem iv. Octobris , horis locoque folttis.

Trajecti ad Rhenum,

Ex Officinâ Francisci H a l m a , Academix
Typographi, cb bc xcu i.

• vJ V.

-ocr page 2-

Praßantißmo , ingenuo , ^ prohitate confpicuo
VIRO,

D. ANTONIO
LEEUWENHOECK,

admirandorum Nature , per exc^uifitiffima mi-
cro fcopia, perfcrutatori indefeffo, Regia: focietati
in Anglia confcripto membro, Avunculo in £eter-
num venerando,

N E C N O N
Reverendo , DoBiffimoque FI R O,

D. JOHANNI TEXELIO,

L. A. M. Phil. Do(5b. Gr. Ling. amp; Eloquentias in
Illuftri Scholâ Rotterodamenfi Profeflbri, ibidem-
que Verbi Divini Miniftro Fideliffimo , Scholz
ErafmianïE Curatori vigilantiffimo , Tummâ cum
reverentia honorando.

plane Medicam Dijfertationem
Offert amp; infcribit

-r«

antoniiis à Leeuwen
Audtor.

\
a

-ocr page 3-

DISPUTATIO MEDICA

I'2^AVGVRALIS,
® E

DYSENTERIA.

THESIS I.

X tot diverfis, quibus humanuni
genus affligitur, affeftibus, mihi
pro gradu Doftoratus difputatu-
ro, Dyfenteriam prge caeteris omni-
bus ebgere potiffimum* arrifit :
quam idcirco pro ingenü mei mo-
dulo exponete animo conftitui.

I I.

Eft igitur Tgt;yfenteria , quas amp; inteftinorum diffi-
cultas dicitur , frequens ^ cruenta alvi dejeöiio,
cum ventris dolore ac torminibus , ab humoribus
acribm originem trahens. At Dyfenteris nomen

A znbsp;apud

-ocr page 4-

apud nonnullos plerumque fumitur pro omni cruentä
alvi dejeftione : ftrifte tamen amp; proprie eam tantum
alvi fiuxus fanguinolenti fpeciem fignificat, quae ab
ulcere inteftinotum oritur.

I I I.

Partes affedse in Dyfenteriä funt intellina, ali-
quando tenuia , aliquando cralTa , aliquando utraque
fimul, excepto uno refto , quo fimiliter affeftoeft
Tene/mus-, perpetuus nimirum defidendi ac dejiciendi
conatus, qui nihil aliud eft , quam Dyfenteria in in-
teftino refto.

I V.

Qiiod attinet ad fpecies Dyfetiteriae ; quatuor ctueit-
tse dejeâiionis fpecies propono , quibus etiam Dyfen-
teriae nomen communiter tribuitur.

Trima eft , quando propter aliquam corporis par-
tem prascifam , aut intermiflfam aliquam exercitatio-
nem, aut fanguinis evacuationem per alias partes, pu-
ta nares vel uterum , fuppreflam , fanguinis copia
luxurians per vala mefataica ad inteftina detruditur ,
amp; per alvum evacuatur.

Secunda eft , quando propter Jecoris imbecillitatem
fanguis aquofus, amp; loturse carnium fimilis excernitur.

Tertia çfk, quando fanguis melancholicus, amp;fplen-
dens ejicitur, qui propter nimiam motam in Hepate
aut Liene uftionem concipit, amp; cum humore meiancho-
Kco permixtus eft.

^tar-

-ocr page 5-

^tarta eft , ubi brevibus quibufdam intervallis xm
cum, humoribus amp; excremenris fanguinem rejiciunt
cuj interdum puris aliquid admixtum eft , idque cum
dolore amp; torminibus , quibus inteftinorum ulcus argui-
tur, amp; haec eft proprie diä^iTij'fenferia, de qua tan-
tum agemus.

Caufe bujus affeftus interna , funt humores acres

amp; mordaces, fale fixoaclixiviofoconftantes, five e ven-
triculo aut inteftinis, e bile , fucco pancreatico, aut
chylocorruptis, colleai, aut aliunde ad eadelatifuntj
qui ad inteftinorum plicas depulfi, eorum tenella va-
fculadifrumpunt ac erodunt, e quacorrofione in pria-
apio hujus morbi fanguis effluit: fed non omnis fan-
guis foras excernitur , verum pars aliqua intra tunicas
inteftinorum manens, ibidemque ftagnansat putrefcens,
ulcus producit ; quod ab excremenris inteftinorum
prs:terlabentibus continuo irritatur : è quo uicerc ita
produfto materia purulenta, ac mucofa fimul cum
fanguine , ad nutritionem inteftinorum delato , i
«gris exernitur cum graviirunis torminibus.

V I.

Caufae externaî Dyfenterise funt, quaccunque humo-
res acres amp; vitiofos generare poflunt , vel jam genitis
pravam illam difpofitionem, Dyfenteriœexcitandx ido-

vel
pa-

neam , inducere.
Inter illas primum locum tenent cibi acriores

-ocr page 6-

purredini valde obnoxii , ut frudus hörarii , amp; alii
omnes, qui non fatis maturi dovoiantur.

Idem praeftant aquae; valde ctudf, nec non venena,
ut auripigmentum , arfenicum, metcurius fubliraatus,
colocynthis, incaute videlicet ufurpata.

Item prava a'éris difpofitio ad Dyfenteriam efRcien-
damquam maxime efficax eft. Sic Hipp. à\dii_Aph.iï.
feB. 3. fl hyems plus jufto frigidior ficcior extite-
rit , ver autem pluviofum amp; auflrinum , leftate futu-
ras elle Dyfenterias. ^ aph. ix. ejufdem feSîionis, ft
hyems admodum auftrina fuerit amp; pluviofa , ver au-
tem ficcum amp; aquiloniu.m , Dyfenterise producendas
tempeftates illas elTe maxime idoneas. Peculiare nam-
que acris vitium, Dyfenteriae generandaeidoneum, re-
jeritur in epidemicâ Dyfenteriâ, qux aliquandopefti-
£nscft, ac valde perniciofa , aliquando vero minus
infert periculum. Ad hanc etiam clafTem revocan-
dum eft contagium , quod ab aegrot vntium excremen-
tis exhalat , amp; fuam faepe labem adftantibus commu-
nicat : imo vero , fi talia excrementa in latrinas ef-
fundantur, multos ejufdem familiae inficere folent.

V I I.

Quaeritur etiam inter aurores , quidnam fit illud
mucofum, quod in magnâ copiâ plerumque in Dyfen-
teriâ excernitur, fanguini, aliifque humoribus permix-
tum. Quidam putant efTe pinguedinem inteftinorum
abrafam ; alii mucum , quo inteftina oblinuntur ad fa-
ciliorem tranfitum cxcrementorum : alii pituitam à
cerebro aliisque partibus defluentem; alii pus ex vifce-

tibus

-ocr page 7-

ribus manans. Nos vero ftatuimus hanc mucofam
fubftaniiam nihil aliud efle , quam inteftinorum ex-
crementum prxcernaturale. (^uia inteftina labefada-
ta amp; a naturali conftitutione fuâ dejeda, proprium ali-
mentum rite convertere nequeunt in fuam fubftan-
tiam , fed iiiud imperfefte aftimilando in mucofam il-
lam fubftantiam commutant, quse cum nutritioni il-
lorum inepta fit, foras expeilitur.

VIII.

Quod -attinet ad figna Dyfenteriae diagnoftica ; illa
in principio propofita funt, Ex. G. quando adeft fre-
quens amp; cruenta dejeftio , cum dolore amp; torminibus
ventris. His accedunt plerumque febris, vigiHae, fi-
tis , faftidium cibi , amp; alia multis morbis communia.
Sed quia ex diffèrentiis non conftat, qusnam intefti-
na fint affefta : hoc tamen à multis Auftoribus cre-
ditur, nempe fi inteftina tenuia fint afTefta, dolor erit
acutiiïîmus, quia magis membranofa funt, nec ftatim
poft dolorem exctetnenta depoiluntur , amp; depofita
jam magis cum fanguine pureve funt permixta, quam
quidem evenit, ubi cralTa folummodo fint affecta in-
teftina/ nam tum dolor obtufiot, ftatimque poft do-
lorem excrementa excernuntur, nec ita cum fangui-
ne pureve permixta erunt. Si vero utraque inteftina
fint affèfta, primo dolor acutilTimus, deinde obtufior
edt ; excrementa cum fanguine pureve erunt permix-'-
ta , amp; fimul excrementis eruor h materia purulehta
fupernatabit.

I X.

-ocr page 8-

I X.

Prognofis hujus àffe^us in hunc modum inftituen-
da eft. Si tenuia inteftina exulcerentur , majus eft
periculum; quia hepati viciniota bilemfynceriorem re-
cipiunt. Dyfenteria ab atrâ bile , autcibis acribus pro-
veniens , faciiius cutatur.

In Curatione primo corpus expurgandum eft, idcir-
co conveniunt pulveres ex Rhabarbaro , amp;c. V. Gr.

iji. Rhabarbari el. 9ij.

Ocul. cancr. crud. gr.i^v.
tM. F. Tulvis.

Vel prsefcribatut faic Hauftus.

Rhabar. el
Infund. calide fer noSfem
in f.q. aq. Hordei, mane
fada exfrejfme add.
Syr. Cichorei cum rhao ^vj-
xyiq. Cinamomi S^iß.
lt;JÎ/. F. Hauflus.

Si Febris adfit, k vires conftent, vena fecanda eft.
Si inteftina crafia maxime laborant, valde conveniunt
Clyfteres lenientes amp; anodyni. V. Gr.

-ocr page 9-

Sumnbsp;V,gt;5\. . t

Coqi'm-f, q. ila^is 'nbsp;add.

Theriaces
Ol.

M. F. Oyfter.

r ^cottvemt itaque

tale conditum , de quo pati.eo^jjamp;Jbitv^e fumat parti-
ticulam magnitudinis nucismofchatas.

Conf.^ofar. rubrar. .,.iii,dji;/j Jidid ab

M'iViS Cydomorum an.'^y

^iafcord.

Rob Kyicmtfnbsp;.

C. C, fpt. -nbsp;^ .

MaJiichiSi i, xV ^ . -
Sang.'Dracon. an.tS).,^ /•'nYs/'l
Syr. T^apav. alb.-q,'/.,
Avs:» . E. Condimm. \ xX

Conducit etiam talis Mixtura cochleatim utenda.

'nbsp;^ cnf \ -■W-nbsp;./'Oio-i cfi :f;;il r;l

^nbsp;, t.l s^d

Diafcord. Frac.nbsp;. • kV-

Loral, rub. ppt. 3j-nbsp;,,

Sa0g. Dracon. Gr. x^.
Syr. Myrf ini .3vj.nbsp;v

lM. F. Mixtura.

Vel prsefcribat'ur hic pulvis.

-ocr page 10-

ÏO DI s p UT A T ro M Iß m c AI

m. Rad. tormentiU. Sv). , _

Spec.nbsp;yri^ij. • ^ ' • ^

Coral. rubr.pfU g}. ■ ' '

F, Tulv'îs fubtilis, amp; fumât seger fsepius in die
t jpKi:nbsp;culèi cà^ré- ^teft cuiil

-iî'îsq iJufôÈlô.^^ « nrnibnoiy- L:
.aiüflDioïüeir^uiinbsp;rt; u

Conducit quoque taie apozema, de quo patiens fubin-

de bibat Cyathum.nbsp;v^.- ■

■ j^. Rad. àonfoM^mti}.

Herb. t_AkhymiU^ ',plan tag.^ ■
Sum. Hyperici an. mj.
Rafur. C.'Ci 5«)...nbsp;-

Tajfular.ariUu-'^. ^ .
Coq. in. f. q. aq. ßerr^a^ -ad^-col.
detur îifui. . .nbsp;, .r t , -

In fummo dolore conveniunt 0^iata,pru(lenter exhi-
bita. In viftu , abfenre''feIlfe^;''cotty^it lâ'è dulce
coftum , amp; ex eo confeda-Jj^lrira^c^ oryzâ ; cibi
condiendi cum cydoneis ,, gtän^^^,;''mor^^^^ amp;c.
aftringentibus ; Potus fit pàuçus ifque^ amygdala-
tum, five talis Emulfio. ' ■ ^ . ' quot; '

ij^. Hord. M. ad moUÏP.

xylmygdal. d. excoi^'. - '^^^nbsp;•• quot;

Sem. melon, cuçumsr'i Mvnbsp;•

-ynbsp;' On.

-ocr page 11-

Contund. ^ emulg. cum. aq. Horà. fxvj.
exp. add..nbsp;\

Syr. papav. err at.l^. ' '

Somnus fit longus , amp; corporis animique quies.

CORO.L LARI A.

pehris eß perturbata fanguinis^ mixtu-
ra , cum fulfu fr Mer naturam'fr e-
qucntiore,

i i.

Fœtus m utero nutritur ^ fer os , Çf
per vafa Vmhîltcalia.