Q^ V A M,
ANNUENTE SUMMO NUMINE,
AuBoritate Magnifici T).Re£ioris,
Philofophïœnbsp;^-amp;gur fana^;;in lôuftri-^r
Academy mtraj^inâiProfeflb-ns C^afcarii*
Amflijjlmi SenatHS Academici confenfu, amp; Suhtiliffimit
Facultatis PHILOSOPHIC^ Decretb,
Pro Doctoratus in Philosophia Gradu amp; Artium
Li^alium IjJAGiSTERipy. omnlbwfqu^ prxrogativis
rite aè legitimè,.-tMnfeqiiendisynbsp;ij
T gt;r ■ -quot;-K^o^^mmt judteiK,i£ cenfurklMicit fi
NICOLAUS TILBORGH, Rhetarajea.^
tA. D. 24. Octobkis , horâ locoque folitis.
£1
ti
J
M,
Ex Officina Francisci H a l m a , Academk
Typographi, cbbcxcui.
AOIITTOIf O Jîlîl O IT A
■r c r I fT
r-gt; f.
rr (-gt;nbsp;r-
1 A
o
'i
t A M J
z :: K .J-i IT Dnbsp;i
■ ^ quot; î D I ~ H A 'I i i
-ocr page 3-T H E s I S I.
Tiamfi libertatis fuse amantiffimus homo
foret , ejufdem tamen Se confervândae , Se
per,aliorum fubjugationem augendas Au-
dio abreptus , ex parte faltem dilpendium
pati coädus fuit. Solus enim multorum
viribus refiftere ineptus i focios fibi ad-
ungere confultum duxit, quorum auxi-
io vim inferendam melius avertcret , aut
illatam profperiori eventu propulfaret amp;
vindicaret facilius , atque ita ejufdem foederis fodalibus fefe aliqua-
tenus fubjiciendo libertatem diminuere amp; fceleratorum nequitia,
amp; dominandi infatiabilis libido coëgit. Sed non fubftitit illic in-
dependentis arbitrii perniciofiflîmalues,ferpfit ulterius. Dum enim
ne quidem ab ejufdem pa£tl fœderatis fe omni modo tutum crede-
ret, fatius efle duxit unius paucorumve (quos tum forte dudos,
tum ob virtutis ftudia eleótos , ad id idoneos efle putavjit) impe-
rio régi , eifque foederis initi tutclam committere , qiiam amifll
libertategt; fimul amp; bonis, amp; denique vitâprivari. Attamen uthuîc
malo, quantum pote, fubveniret, Leges, quibus imperio limites
poneret, imperantibus prasfcnbere non dubitavit, libertatis, a.miC-
fe damnum pro viribus reparare adnixus, continuo metu. córrèp--
tus , ne nunc quoque ipfi, quibus .commifl*a pacti tutela fqeràt,! ex
innato omnibus independentiae ardore , prxfcriptprum' termino-
rum limites tranfilirent, amp; pro fuo'lubitu fubditis mandata dârent.
Verum enim vero fingulos cafus determinare.cum..h,umanae men-
ti, futuri haud prsfagae, impoflîbile fuerit, .amp; viciflîm -quâvis in
re fubditorum, voluntatem inquirere urgens neceflîtas vetaret,
Principesfibi idllcuiflTecrediderunt, Leges anteimperiicollationem
praefcriptas -aut aniovere gt; aut faltem immytare. Atqui jt3 fub-
A anbsp;ditis
-ocr page 4-ditîs fibl vim fieri, amp; pattum vic^Uri ^araantibus, Qoxftioni huic
anfam prsebtieruht quô jure, quâ injuria caufam fuam hic agant
Superiores, dum pro fuâ independentiâ Reges , pro fuâ hbertatc
ftant conrinuó Regibus fubjeâri Cives,nbsp;.....
§. II, Illud igitur in quœftionem venit, a^PrincipiliceatLeges
illas lïati)îgradi ,Tam aAte ïöllaru^nbsp;.nbsp;ftäbili-
tum;'Sc'jur§iirando firmacum irnperli paftum, ei prsefcnpferunt
aut Populus, autProceres, tanquam légitima: gubernationisfun-
damenta amp; conditiones , fi nimirum Refp. in extremo penculo
Verfetur , atquè ita haaenus iUud.fœdas, quod inter imperantem
Se eos, qui fe'fiïb Cóndiriorie qus imperio'fubmiferunt, quodque
facro ritu fancitum fuit, violate, nullofubditorum intelkaocon-
fenfu „idque tantum, ne'quid Refp. detrimenti capiat ., cutii. m-
gruens' heceffitas' civiute confenfum impetrare non permutât. Non
enim-in controvcrfiam cadit, an ftatutos dominii limites, confen-
tientibus illis, quorum curac hi commifli funt, transgredi quibuf-
damca'fibuS permittatur P Id enim certum elfe docet ultro citro-
qùe obligatoria contra^ûs natuta , partis utriufque confenfum m
re'i fupfr qUâ contrahitur , tum quoad obligarionem , tum obli-
gationîS'Vémiiîionem exigens. Nec de eolis infliituitur, an quo-
cumque loco, tempore Sc Cafu id à Principe fieri poflit? Procul
enim omni dubio efl:, Imperantes promiflTionis faft« Sc jurejuran-
do fancitsè'viribus ad perfe^am omnium obfervantiam adfliringi.
Nec quif(^uam aflTenfum hic negaverit unquam; nifi vel nullum;
Deumdari', urisjurandi'vioîari fevcrum vindicem,_fibiperfuadere
éonetür , Vel proprii lucri cupidine, prprfus fervili modo adular-
do, libertaris umbram quoque vendere non erubefcat, Sed illud in
ambiguo pofitum efl:, 'anlnfciis ,adeoqUeconfenliim fuum non con-
fereritibUS'iis , quibus haec provincia demandata eft , ut prasvifa
Rèîp!fâta.a\^ertantur, ejufdehiJura, qnse'^Fliiidata'ehtalia appellari;
füéyeïiiiïf, Siipériori tollere ^ermißum fuerit , id eft , Dominii^
Jifre Wv diiîii iiliä- in,rel)u^feutpöminüm, pró'fuo arbitrio agen-'
tém , gerit , in quibiis obedientiäm ex prómiflb prasftare teneba-
tür, 'Noi',^d'u!tn plurimi, five Reip, difcrimenmiferri, fivePrin-
cipibus addifti, aut äbjifdcm fubprnari, affirmativam fententiam;
ampleàûntûf,nbsp;, 'clüm Regesquot;
ScSubd-i'ti utnfnque fua juraquot; quot;armis propugnant, poft principia fe-
cüVib pbtïriiérratióïïüni pondéré adurî.nbsp;§. HL
. §. III. Harum itaque prima fie illa, quam nobis ipfa naturà pa.*
fti fuppeditat; pafti, quod ante delatum Principi imperium ipfi
cum Populo, tunc aequali , interceffit, quodque fanétè confir-
mare tenebatur , antequam obedientiam à fubdjtis exigere jure
poffet. Cum enim illud juxta communem omnium mortalium ex
natura jequalitatem ipfum quoque Principem obligate debeat, 6c
nullius neceflxtatis difficultas id , quia jurejurando confirmaturn
eft , irritum facere poflit, dummodo ex natura fuâ, five quia eft
fuper rc illicita,five aliâ de caulaejufmodi non fuerit, manifeftum
eft, ejus annihilationem etiam in extremo Reip. difcrimine lo-
cum habere non pofte ; cum nulla res obligationem Deo debitam
unquam auferre poflit. Neque banc diflicultatem tollit ea, qua
hic moveri poteft, exceptio, qua banc non eflepaAi violationem
defendunt adverfarii , quia femper m ejufmodi foederibus caçitatn
quandam conditionem involvi ftatuunr, qua non ulterius iis fe ad-
flridum putare tenetur Imperans , quam id è re Reip. eflfeduxe-
rit, cum ipfe tantum confervandae amp; protegendse ejufdem caufâ
fuent civium caput conftitutus , Sc fingulos cafus determinate
humano ingénia plane impofllibile fuerit, tantum generalia expri-
menti, ut Reip. clavum dirigentes à tyrannide arceat, illis rebus
Regum prudentiae commiflis, quas, etfifoederi contrarias, com-
muni commodo infervientes viderint. Nam praîterquam quod
hasc omnia toti Reip. corpori perniciofifllma eflfe debeant, etiam
in tantum , ut optimum quoque Principem tyrannum evadere,
amp; impjerium Herile erigere fuadeant, cum , quo quis generoGor
Imperans, eô gloriac, quam Refp. fibi fervans ipfi detrahit, ma,
gis xmulus, quicquid vel minima jufti amp; sequi fpecie potefb, fibi
fumpturus fit , ôcfi poteft, ex innato imperandi ardore conferva-
turus. Prius quod attinet, quodfc. Imperans tantum Civium cau-
ß exiftat, adeoque in eorum incommodis praecavendis pa£to cum
iifdem inito non adftringatur,id faltem Tiullonexucohipret.Quan-
doquidem eodem argumento demonftrabituriquovis in cafu, enialnfi
non fummè perniciofo , faltem aliquantum noxio , eundem initi
paai conditionibus abfolvi j quin imo in indifferentibus , id eft,
unde nullum vel commodum vel incommodum.Reip. refultat»
fi quae dentur, ab omni foederis fanciti jure immunem effe. Quaa
quam fint abfona , nemo non videt. Praèterea ha2e' coniequen«
tia inanis exinde apparet , quod tantunti hinc fequatur , Im-
peranti nihil agendum efle , quod Civibus inutile fore crediderit,
dummodo eildem contrarium non placuerit in Conftitutionibus,
quas ut Fundamenta regiminis ei prsefcripferunr. Nam femper id
ei hoc in cafu cogitandum efl:, ipfos fimul unites melius rei uti-
litatem perfpicere potuifle , quam folus ipfe poteft ; praefertim
fi fe libere imperandi zelo facillime ad iniqua duci pofle cogitet,
id pro neceflitatis cafu reputando , quod fpeciem ejus aliquam
primo intuentibus poteft offerre. Semper enim id fibi in memo-
riam revocandum efle exiftimet, eos ideo determinafle, non ut
Principi has res pro arbitrio dirigendas permitterent , fed fibi re-
fervarent ; fi mala juflTerint, ipfos fua culpa imprudentite pœnas
laturos. Rex igitur eft quidem propter Remp. Sc Civium falu-
tem , fed amp; propter eafdem eft initum foedus ; hoc ergo cum ipfo
Rege ßc naturx, 6c temporis ordine prius fit, ab ipfo tolli aut
imminui non poteft , nifi communis alterius partis confenfus ad-
fuerit. Imo eo ipfo , quod propter Subditos creetur Imperans,
evincitur, eidem non licere limitum ab illis pofitorum transgref-
fionem,cum hsceorundem libertati, quacumque de caufâ fuerit,
exitium minitetur. Pofteriorem hujus exceptionis bafin , qua hu-
manse mentis imbecillitatem in praecavendis 6c prsefagiendis quo-
rumvis periculorum incommodis arguentes, Magifl:ratui hanc po-
teftatem concedendam putant , non meliorem effe, probat rur-
fum unius paucorumve ad Reip. regimen admiflbrum moraliter
probabihor impotentia, quam univerfi Populi aut Senatus, leges
praefcribendas ferio perpendentis, imo, etiamfi noxias prasftripfe-
rit , plerumque damnum, ex earundem obfervantiâ ftudiofâ na-
tum prœferentis illi commodo , quod earundem neglcÊlus ipfis
)eperiflet : dura ex tranfgreffione imminens libertati fuae pericu-
um prasvidens, facinusSuperioris xgre fert, amp; , fi audeat,iram
fuam ob violatum foedus indignabundus poftea oftendit.
§.1V. Sed Sc aliud eft, quod nos hujus rei abfurditatem doccre
aptum eft , quo hic paàum reverâ violari facillime oftenditur.
Nimirum,cum Imperans fit, 8c conftituatur tantum fubditorum
fuorum caufâ, 6cideo tantum, ut communi omnium faluti, bonis,
amp; libertati bene fit, cum ipfo fcedus pangant Cives , atque hoc
antedidumDominiiJus non adeo in bonum publicum fubditorum,
quam
-ocr page 7-qüam privatum amp; peculiare Imperantis cedere foleat, certum efi:
hujus fcedens diminutionem etiam extremo neceflîtatis gradu non
efle permittendam , cum nemo publica jura tanio difpendio totius
Reip. m unius alicujus privatum commodum vim pati voluerit.
Hxc autem Principi potius , quam ipfi morem gerentibus infer-
vire, hinc liquet ; quod extremi hi neceflitatis cafus tum plerum-
que obtineant , quando Purpurati potentiam Regis propria ele-
vatâ deprimere conantur , dum ipfi hi imperio inhiant, qui Ré-
gi m imperio proximi funt, ab iifdem , fi publicum jus rigide fe-
quatur Imperans, certo certius opprimendo. Qiio in cafu non
tam Populo, quam Principi vim mferri apparet ; cum non ipfa
Refp. , fed tantum eandem gubernandi forma fic plerumque in-
vertatur, ut non tam diminuta, nedum fublata, quam potius au-
öa videatur libertas, quoniam hac occafionc plurimum inArifto-
cratiam mutata Monarchia , ampliora liberi imperii vel potius li-
berorum civium veftigia rehnquat. Si vero regerat aliquis, tum
quoque quando ab externo hofl;e Regno metuendum vcnit,
cafum hunc locum habere pofle , amp; tunc non adeo Principem ,
quam fubditos in difcrimen adduci, fi res in nervum eruperit.
Id fibi reprsfentet ille, hofl;ium in expugnandis 6c fubjugandis
aliorum imperiis finem amp; fcopum non tam efl'e totalem omnmnj
bello deviftorum ruinam Sc internecionem , quam propriam in
explendâ , qua flagrant, ambitione gloriam , aut iniquâ opum
corrafione avaritiam. Harum neutram cum ullo modo bonum
Principem pati deceat , ipfe fc opponendo majus femper fibi ex-
fpeftandum habebit malum, quam ipfi fubditi: dum in ejus falu-
te femper fpem fubditorum de refl:ituendo impetio fundari 8c fciunt
amp; metuuntinyafores, eum ideo hofl;iam publics fecuritati maélan-
tes, vel fempiternâcaptivitate premcntes , ne capite fublato re-
bellionem corpus Reip. meditetur , cum tantum circa deviélos
yel ml ulterius inflituant eorum oppreflbres, propria gloria per
illorum dedecus acquifitâ contenti , vel opes eorundem oneribus
exhaunant, rehais fere caeteris , dum mifer imperans eö durio-
rem mterea fortunam experiri cogitur , quo feliciori antea frue-
batur. Libertatem amiflam quod attinet, certe in Regno aut
Monarchico regimmis flatu exigua plerumque confpicitur , id
quod reliquum manet j fi non fuftuliifet hoftis , feciflet hâc oç.
r^rione legithnus Imperans dum etiam hic abfoïuti , amp; hallis ^®
SSus ISati doLü dulcedine raptus, Pj-e delp^^^^^ Im-
perium ftabilire eonabitur, ne CiviUra mdignationern fibi polt
Srtous metuendam habeat, aut fi jam ohm experws fuei .t,
dfnto ïpSatuv, idque in rebus, ubi aftiones f«
qîovfeafo eo fLrius invafurus , quo meliorem Reip. ex inftafttr
?eTnicie fervatx exiftimationem ^-^er fixos fuent eon
S V Praeterea fi ïmperanti licuent ad falutem bubditorum cc
nr vd So modo. Pofterius affirmare irrituth eft , mmquem-
fdm'odl Ïfe tSam eonditionem legibus ^^ce fubmtelleaamere.
t oùâ tantum funt obligatorix , quando ftnftam «dem ob-
ë^antiam ê ré fubditorum eïTe exiftimaver.t Imperans , ita Se hanc
hSTf^^bbteUigcndam effe limitationem ftatues neceflario , qui
eSm id facere non poflb . ut legibus quibufdam obfervan.
^s fS Xliari divinx vindiftx pxnâ fefe adftnngat ^ nifi tab
fùbinSleK^^ qmndoidprscavendUat.roccaßo, adeoque non
ftrâl'ipferunt. Priorem vero partem non minor urget dithcultas.
?T ' f Tî^n univerfx Reip. prxjudicium creabit ? fola unms eu«-
S Regl aut Imperatoria Majeftas fit . homO tamen mane^
te urandi Deo fadi debitor perpetuus, At quxnam à parte Sub-
dkorum in confervandâ libertate remanebit fecuritas fi non viole-
tur fSl , ubi leges ejufdem tranfilire liceat Reip. Tervandx cau
ß I nirfum , quando exitium Princpis perfonae imminet ? Certe
^Jnfnœ con enferunt Subditi, cum paai leges, ut imperii ^e-
piendi, 8c obfequii à Civibus legitimè exigendi fundamenta Sc con-
ditiones prafcribere piacuit. Quis enim vel unum in toto Regno dc
hac conditione, ß faluti Regis noK adverfentur, cogitaflb, nedum ean-
dem expreffifl'e credat ? Cum tamen ad ejufmodi licentiam Plebis
aut Ephororum confenfus praefertim neceflarius fit ; quoniam hi, pu-
bhcse libertati 6c fecuritati invigilantes, Leges cum'Principe, dum
privatus erat, erigere non dubitarunt, fi eidem malum aliquod in-
de oriatur , fuâ fponte ipfum id fibi contraxifle reputantes , cum
libere eifdem fe fubjecerit, amp; tantum boni inde prx aliis in fe col-
latum viderit, ut eafdem recipere , etfi annexum fuerit onus ali-
quod, nullus dubitaverit.
VI. Denique, non minus huic opinioni répugnât illa , quam
nunc movebimus, difficultas, in eo fita, quod omnes iftiufmodi ca-
fus, qui faspe finguntur, etfi vel rariffimi vel nulliünt, ipfiusIm-
perantis culpa plerumque exoriantur , fi non perpetuo. Sic, v. e.
Regi metuenda Purpuratorum potentia, fi fagax fuerit amp; prudens,
impediri,aut ad rninimum, ne noceat, averti poterit. Belli calami-
tates evitare debuit, 6comnes iftiufmodi anguftiasaverruncare,qui-
bus ad hanc extremitatem adigei-etur. Si objicias, multa moraliter
Tie prudentiflimum quidem profpicere poflè, fateor, non tamen in-
de neceflario nexufluit, cafum neceflitatisinrumpendofœderefun-
damentaU plane non efle imputandum , cum mox talia media
vi pafti adhibere teneatur , quibus fi non ipfum malum avertatur,
extremitatis tamen evitetur neceflitas. Adeo ut hscc moraliter pro-
babilis impotentia Principem quidem ex parte , fed non in totum
purgare valeat, cum jurisjurandi efticacia fe extendat ulterius, quam
ut tam facile in totum evitari poflit. Neque diflicultatem tollit il-
le, qui movetur, fcrupulus, quo omnia hsec in Imperantis rationes
referri pofl'e impoflîbile credunt, dum jam ante iótum fxdusamp;prse-
ftitum jusjurandum multa a Populo Sc Anteceflbribus fieri potue-
rint , quorum eflcétus poftea ie manifeftantes fatalem hunc caliiin
producere apti funt , quofque ipfe hic , qui nunc Reip, clavum te-
net , nunquam extitifle ferio optaret Nam haétenus infelix efl:
Princeps, cujus dolenda: vices, non tamen plane infons, cumpru-
dentiam requifitam non adhibuerit in omnibus inquirendis , quïe
paftum initum prœcefl'erunt, ut ita media fibi pararet, quibus padi
tranfgreflTiones impediret.
§. VII, Hifce igitur fententiam noftram confirm are contends ean-
dcm ab objedionibus vindicate eft animus. Primum igitur, quod-
que prscipuum inter omnia, hoc eft ; hic in extremo neceflitatis
gradu, ubi nulla amplius, fine manifefto Reip. exitio, Legum Fuii-
damentalium obfervatio eflè poteft, ubi omnis amp; occafio, ôc cum
eâ fpes fine extremo malo elabendi intercidit, nullam eflè in Prin-
cipe Fœderis, quod cum Subditis fuis pepigit , aut annihilationem ,
aut cum violatione diminutionem ; quandoquidem omne padum,
ôcproinile etiam omne ejus acceflbrium, quale hic eft jusjurandum,
conrimuni partium contrahentium confenfu tolli poteft , dummodo
res in integro manfèrit. At cum hic iftiufmodi confenfus invenia-
tur, Princeps, fi Leges in elefticne prgcfcriptas tranfiliat, fidem fe-
fellifle dicendus non erit. Confenfum autem Populi idem cum Ira-
perante hac occafione obtinere exinde confirmant, quod qualifcum-
que fubditorum fuerit, fi periculum , in quo verlätur, agnofcat, 6c
fans mentis horao fit, non poterit non idem velle , quod Impe-
rans; fc. eum, quantum in fe eft, folvendo vinculis Legis, cujus ob-
ièrvantiam ab eo, ut Reip. pars, in coronatione exegit, amp; defide-
rando taie efleflum, quale prudens Princeps efficerec certo cercius,
fi Legi huic nunquam adftndus fuiflèt. Sed obfervandum eft , ta-
citurn iftiufmodi Subditorum confenfum Principis obligationem ju-
rejurando ftabilitam diflblvcre non pofte , cum talis eandem produ-
cere nullo modo valeat , qui tamen folus ejufdem caufa amp; funda-
mentum amp; fuit, amp; efle potuit. Quis enim concédât, tacitu'm Ci-
viuni inter fe defiderium , nullo externo figno prolatum , uni ali-
cui imperium deferre potuifle ? aut aliquem ifto , tanquam jufto
titulo, fi poftea innotuerit, alium folio amovere poflè, quem fere-
no vultu Fortuna prsfentem invenit , cum hic forian aut abfens,
aut alio cafu infelix , fafcesfibi deftinatos amifilfet ? Et codera mo..
do , ficuti fœdus producere, jusjurandum exigere, Scex illis aliorum
©bedientiam debitam, alicui çoncedere voluntas occulta non poteft,
•fie neque eandem , pr^ftito jurejurando, amp; inito per exprefla figna
fœdere, obligationem tollere pofl% apparet ; cum fola interna men-
tis adio Se immanens externas Se imperatas operationes tollere
nequeat. Docent id aperte Romanorum Duçum memorix tradita
exempla, quorum cura omnis cum in eo verfaretur, ne Refp. per
militaris difdplins contemptum aut negledum^ aliquid detriment!
caperet
-ocr page 11-caperet , filios fuos ipfi ab Urbe reduces neci tradiderunt, etiam
re priEckre gefta ; idque tantum , quod mandatum de non confe-
rcndis cum hofte manibus vilipendilTent, cum abfeutiam Parentum.
majora negotia exigerent. Conlenfum fuum ad iftiufmodi con-
fliétum non negaturum fuifle Patrem docuit eventus, qui tanto ze-
lo ardens pro patrii dominii propagatione, ut ipfum animum pater-
num hac de caufa exuere non erubuerit, ipfe rei bene gerenda: oc-
cafionem manibus elabi non pcrmififlet. Hic tamen folam manda-
torum tranfgrefTionem in Filio tam fevere puniri voluit, cum ta-
men inter Cives amp; Principem amp; paftum, amp; jusjurandup intercefl:erit,
quorum obligationem longe ardiorem elfe nemo diffiteri poterit.
Nec fufficit, fiquis objeccrit, allatam neceflitatem ,quâ voluntatem
exprimereprohibentur Cives , fupplere defcftum externi figni, quod
ad conftitutionem foederis requirebatur , ejufque diminutionem in
alterius partis difpenfatione requiritur ordinario. Nam (prseterquam
quod hsec eadem neceflitas nec fœdus producere poflit, nec jureju-
rando fancire , nifi externa voluntatis fignificatio adfuerit, multo
minus paftum , folenni modo confirmatum , 8c duplicis obligatio-
nis in jurante caufam confringere) illud etiam notandum venit, nul-
lo modo neceflitatem , ab homine aut humanis rebus oriundam ,
obligationi fummo Numini prxftandae impedimentum efl'epoiTe,
cum non fint patranda mala, ut inde exoriantur bona, juxtaReli-
gionem Chriftianam , naturali innatâ fufiùltam , quâ prior 8c anti-
quior obligatio Deo débita, recentiori quoad homines, ü pugnent,
prceponenda.
§.VI1I. Sed 8c alia eft non minor difRcultas, quâ hujus opinio-
nis falfitatem demonftrare conantur adverfx fententia; patroni. Sci-
licet omnium eorum, quae in Rep. fiunt, hunc unicum dicunt et
fe fcopum amp; finem , ut communis omnium incolumis fit vita , bo-
na, libertas 8c quicquid Cives ad mutuam concordiam excitare po-
teft, fecundum illud: Retp. falus fumma lex eßo. Atque inde tantum
omnia pafta inftitui, jurejurando confirmari , aliaque plurima fieri
confueviflTe, ut univerfœ mukitudini, quantum fieri poteft, benefit,
adeoque, cum per Legum, etiam Fundamentalium, conftitutionem 8c
confirmationem, illud tantum intenderiiit, aut faltem intenderede-
buerint, tum qui Principem créant, tum Princeps ipfe, cui impe-
rii bene gubernandi provineia demandatur , omnes hi talem necefll-
B anbsp;tatis
-ocr page 12-tatis cafum , quo Refp. periclitaretur , exclufiiTe putandi funt, 8c
hoe obtinente , obligatio pafti 6c jurisjurandi ceflare credenda eft.
Sed quam fint infirma hsec omnia videbimus, fi attendamus, ul-
timum quidem 8c unicum tum paäi, five Legum Principi prsefcrip-
tarum, tum jurisjurandi ab eo pra;ftiti finem cfle.cunéloruminRep.
falutem, fed ita, ut hxc ipfa illarum fedulâ 8c diligenti Principis
obfervantiâ promoveri credatur : ut non tantum intcnderint Reip.
commodum in fœdere ineundo 8c firmando , fed etiam fideliter fer-
vando. Hinc in finem jusjurandum praeftari voluerunt, ut ita ma-
jus effet obligationis vinculum , fic ut non de his neceflitatis cafibus
excipiendis, quam Principe, quoad fieri poteft , arótiffime ligando
fuerint folliciti , ne quse elabendi daretur occafio ; adeo ut hxc in
Legibus prsefcribendis intentio circa curam publici commodi non
tam Principi in neccffitate veniam facere , quam arâ:ius ligamen-
tum injicere credenda fit , amp; ipfum hoe verbum , 'Kjtp. ßtmma lex
efto, Principis obligationem augere, cum Reip. falus in ftridtifllmâ
promiflbrum obfervantiâ maxime confiftat. Evidentius hujus re-
fponfi Veritas patefeit exeo, quod fi connngat, inter Leges Funda-
mentales aliquam reperiri , cujus ftriâra obedientia non tam utiUs,
quam potius aliquantum noxia fit Reip., 8c fi non ipfum interitum,
faltem notabile damnum eidem inferens ( qualem facile vel error
humanus , vel quotidie mutatce rerum circumftantise , vel rarius
contingentes cafus fècum ferre folent) ipfe tarnen illius Legis negle-
öus, à Principe commiftus, illicitus habeatur, quod nimia cenfea-
tur jurisjurandi prasftiti obligatio, quam ut damno , etiam infigni,
quamvis in pofterum reparabili, diflblvi poflit. Manifefto indicio,
ne quidem ipfatn , qus exafte fervata ipfum interitum minatur, ul-
lo modo juftitisepraejudicium creare pofTe , cum quantum vis auftum
periculum obedientiam erga Deum non tollat ; Sc certo argumen-
to, Legum Fundamentalium obfervatione non liberari Principem, G
ingruens neceflitas cogere videatur, cum noxias quidem, minus ta-
men difcriminis 8c detrimenti adferentes publico commodo 8c utili-
tati, eo fine non fuifle latas doceat eventus, quo ferri debuiflènt, fi
fine ullâ limitatione intelligenda forent haec : Reip. ftilus (umma lex
èfto. Quia fi quando ftatutum aliquod Reip. bono adverfum foret,
non tantum non teneretur Princeps in eo obfcrvando fidem datam
folvere, fed ex adverfo Reip. commoda , illud contemnendo , pro
virili promovere.nbsp;§. IX.
§• IX. Objiciuntur quidem imminemia Reip. fata , èc extremas
neceifitatis tremendi cafus , quibus totus Reip. flatus invertitur, êC
quorum caufa erit folum hoe Imperanti praefcriptarum conditionum
rigidum jus, nulli tranfgreffioni, quacumque occafione obtigerit,
veniam faciens , fed ubique exadam in obfervando pado diligen-
tiam exigens. Verum minor apparebit hujus objedionis difficultas,
fi cafus hos rariflSme contingere perpendamus , imo nunquam for-
fan, nifi à Principibus ad ampliandum imperii fui ambitum excogi-
tatos. Et fi è contra concipiat mens, hinc oriundam Reip. 8c omnium
hbertatis tuendaecupidorum tranquillitatem, longe, quam ccetero-
quin fieret, majorem, curamque animos ipforum continuo follicitan-
tem 8c inquietantem millecüplo minorem , quam fi adverfariorum
opinio obtineat (quandoquidem Imperantibus , ardiori limite cir-
cumfeptis, rarior futura fit occafio libertatis fundamenta fubruendi,
8c fub £eque 8c jufl:e imperandi fpecie, iniquum 8ctyrannicum im-
perium exercendi) nullum hujus diflScultatis pondus apparebit, ut
ita, quicquid incommodi reftiterit, audâ hac in fervandâ libertate
fecuritate , abunde compenfetur. Aut fi plane 8c omni módo com-
penfari non poffit, reliquum dandum fit juflitis Divins , primas
ante omnia graviffima incommoda humana proctil omni dubio fer-
vantis , juxta illud : fiat juflitia amp; pereat Mundus.
§. X. Quicquid autem de Principum abfoluta eminentiâ fubdito-
rumque ad eoldem.fubjedione prorfus fervili clamitant alü , dum
illis tam illimitatum quoad Gives dominium ! attribuunt , ut his
omnem Imperantibus refiftendi poteftatem, etiam in feviffimse ty-
rannidis exercitio, denegent, utpote qui ipfis tales funt , ut omnium
male fadorum foli Deo , nulli vero fubditorum rationem reddere
teneantur. Hi omnia libertatis fundamenta fine fundamento fub-
ruentes, fuam opinionem, five potius infanientem errorem non pro-
pugnabunt , nifi prius Principes humans forti exemerint , 8c in
Deorum throno collocatos omni vi padorum , etiam jurejurando
confirmatorum, fuperiores fecerint. ld certe ex hac à nobis antea
demonftratâ veritate fluit, Tyranni omnia Jura Fundamentalia con-
temnentis imperium fine crimine à Subditis refpui ; cum ipfe Legibus,
qus obedientis à Civibus exigends unicum funt fundamentum,
ne quidem in fumma neceflitate repudium mittere poflit , nedum
tune, quando nulla neceflitatis ratio, praeter ambitionem inexple-
bilem, eundem eo impellere poteft.nbsp;A N-
r
I,nbsp;jp hilûfipèia Theologii ancillamr,
а.nbsp;Efi amem omnium humanarum difcipünarum praßantißma :
3. Si pro primo principio habeat impoßibile efi idem fimnl eßi non eß :
4,. Si vero, Cogito, ergofum, eft mera ignor antia Scepticifmpu, finon pejor.
f.nbsp;Ejufque Du^itatio univerfalis eft impoßbihs, tllictta Ö erronea :
б.nbsp;Praferttm ^fi verum fuerit, non paradoxum , fed heterodoxum s DeusfaL
lere poteft ß vein.
7.nbsp;Aut fi admittas Deum eßcere pojfe , ut contradtüoria fimul vera fint ;
8.nbsp;Eundemijue, qmad eßentiam, cum altü fpirittbm nullibi eß.
g.nbsp;Demonftratio ab if fus ideâ nobis innatâ defumpta futtlts efl, cum fit ob~
fcurißma dr confufißma idea, eße debeat.
.10. Eirmum autem efl à fubordinatione caufarum defumtum argumentum.,
cum hac femper finita ejjè debeat.
II.nbsp;Hoc autem fimul cum notitiâ Dei innatâ Atheos non admittit.
12. Clara amp; difiinBa perceptio veritatis norma eße in nobis non potefl :
1Prutfertimfi accedat Snthufiafiica idearum innatarum imaginatio :
14. ZJt amp; imaginarii habitus acquirendi de pracavendo omm err ore prlt;t-
frmptio.
15*. De infinito difputare licitum, utile , injunamp;um judicamus.
16. nAttributa Dei tn communicabilia amp; tncomm. reße dtftinguuntur.
If. Ejufque Potentia Aquea Voluntate diftinguenda, ac htnc ab Intelleïlu.
18. Deum circa fe agere, ut caufa circa eßeäum, abfurdißmum eft.
ig. Spiritum corpore notiorem eß rationi répugnât.
zo. Mentem nec in cogitatione confifiere, nec femper cogitare credimus.
21.nbsp;Corpus, ejufque modus nec efi, nec eße potefl , uti nec ex traduce efl.
22.nbsp;Vnionem in aElionum convenientia confifiere riju dignum eft.
25« Facultates mentis realiter dtftmguere fupervacuum eß.
24. Qualitates occultas innumeras admittimm.
3, jr. Imo omnes rerum eßentia fere nos latent.
26.nbsp;Corpus autem exifiere demonftrare fruftra conaberis.
27.nbsp;Non eß arrogantis Hominem mundi finem credere.
28.nbsp;Plures Mundos dari poß certum, an dentur, filet ratio.
29.nbsp;Vti quoque an fucceßve , C3 tmmedtate fuerit creatus.
go. Eftque finita!, non mdefinitpts, nifi quoad conceptum,
gi. Spatia imaginarid vulgo diSla funt neceßarta.
32. cJHundui Aterntts nec eft, nec eße potuit.
33. Mun.
-ocr page 15-Mundi figura qualis fit non demonfirabitur.
34. Toti motus nullus competere videtur,
l^orttces Mundi defiruunt eum plane.
g6. Elementa efientialiter non tranfimutantur,
37.nbsp;Numerus eorum nobis efi indefinit us,
38.nbsp;iJM^otus quantitas m Vniverfio mutatur continuel
39.nbsp;Eum de fiibjecio in fubleElum tranfire pofe negamtts,
SjHsque cau[am formam fiubfiantialem admittimus.
Motus vacuifugitoriia fic dtSius nobis eß certiffimtiS,
Motus abfisrdijjime in abfolutum refpeäivum dividitur.
Quies efi mera privatio.
Locus falfo fiatuitur if fum corpus.
Idem judica de ßtu corporis, ^ ambientis fiuperficie.
46.nbsp;Vacuum non tantum poßbtle, fed etiàm vacuula dantur,
47.nbsp;Ignis femper calet amp; lucet.
48.nbsp;Falfo in celerrimo motu minimarum particularum ponitur.
49.nbsp;Lucidum nunquam fit ex opaci condenfatione.
50.nbsp;Frtgus mera privatio eft.
Lumen abfurdtßme ponitur in conatu globuloram recedendi à central
5-1. gravitas a globulis cdeßtbus procedere non poteft. ■
^3. Fluidum non. àonfifltt in continuo particularum motu.
5'4- Natura non efl ex fola confietudine aut traditione,nbsp;' '
Leges natura non funt omnes abfolute immutahiles.
Prima Lex non eft confervatio fui ; fed D.ei gloria.
AUiones indifferentes htc (3 nunc nulk dantur.
58. Fœderum origo non eft metus communis S3 mutuas. ' ^
5g. Dominium plane abfolutum non dat^tr , ita ut in omni imperia okL
neatTyrannis. .1 'nbsp;^nbsp;' -,
-^o. Tjrannm legitime imperio excutitur.nbsp;,nbsp;• V ,
63.nbsp;Duella tamen injufta.nbsp;, 't.nbsp;' , ■
64.nbsp;Aliud efl in moderamine incHlp,at4, tutellt;t.
65'. Homicidii veniam nemo légitime fibi arrogat.
66. Imo Homicidam in fuga juvare peccatum efl.
6j. JHendaciïïyunquam permiß- »
68. z/£quivo(Mims me^aciis fejfifelfunt.
4°
41
4i
44,
45-
I •-1
lyithei e Rep. tollendL
70. Tortura iniqua ftpiffme efl.
yi. Ftrginitas ücite def enduur vum morte invaforh.
7z. Jusjurandum vi tllata pußttum ^que obligat, ac aliud.
73.nbsp;Beneficia fola non fiunt adorationis fundamentum.
74.nbsp;Ludifortuiti Legt adver f.
yf. Sceleratorum bona male adjudicantur fifco.
y6. Tejm efi, quod Itberi eorundem dtgnitatths privantur.
yy. Idem de Spuriis judicium eflo.
78.nbsp;Peculatus male punitur morte.
79.nbsp;Terra interior ignea ejfe non videtur.nbsp;■ ' •
80.nbsp;rotUf3d(tm,dr Antipodes dari certum efi, •
81nbsp;Mari falfedo efl concreata,
82.' Luna ^tti marini per preßonem aëris caufa ejfe neqmt.
82nbsp;Klumerus tantum habet efie in mente.
84. Non mox efl quadrangulum quod à 4, reÜis compomtur.
8«-. zAnmlus contaäu4 efl quantus.
Angulus a diametro .amp; circumferentiâ reÜo reÜthneo non efl äqua^
lis.
87.nbsp;Circulus flmpUcior efiTriangulo.
88.nbsp;Proportio diametri in circulis innqualibus efl aqualts.
89.nbsp;Aflrologia'efl fiBitia.
90.nbsp;Orbes foltdos non adwittimus.
01quot; Tychonis fyfiema reliquis prrferendum.
oi' Ctrcuà majores (3 minores tantum m intelleÜu funt.
02! Cϕum 0 flelU diflinguuntur fpecie.
04 Omnium flellarum corpora non funt rotunda
qc.' Quafdam fleäas athmofphara tegi non eft probabtle,
Ie fublato Terr^ Umifpherio reltqmm um homtm tantum ern habita.
ctf Vterque Folus eidem potent ejfe confptcuus.
os! Sol male oculus Macrocofnii afpeUmr:,^-- ' - , ' ' ^
og. Aer non movetur fimul cum Sole.nbsp;quot; ^nbsp;^
100. O^lt*quot;^ Smpyreum non videtur incorporeumlnbsp;lt; gt; ^ :