D I S'P.U X A T I O %M E^ D 1 C A
r-N'A^V-G Vnbsp;-LXI IS
DE
Q^v A Mnbsp;^
AUSPICE DEO OPT. MAX.
Ex K^u5toritate Magnifici Re^orh'
Philofophis Doaoris, amp; Linguse Sandse in Illuftri
Academia Ultrajedina Profeflbris Ordinarii,
NEC NON
Amflijfimï Senatm Academici Confenfu, amp; Nohilijfma
Facultatis MEDICI Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS,
- Summifque 111 MEDICINA Honoribus Prjerogativis Sc
Privilegiis, rité aclegitiinè confequendis,
Eruditorum examini fiibjicit
ISAACUS GALENUS, Amstel^e-Bat.
Ad diem 4. Aprilis, fiora locoque folitis.
Ex OiEcina Francisci Halma, Academia:
Typographi, cbbcxciii.
n
Ó
^ FIKOl R^verèMö,'
a
Medicina^ Dolt;5tori , apud
Amftelxdamenfès Pradico
feliciflimo, Veterrimo, amp; in
c^tu Chriftianorum , quos
. Mennonitas vocant , Verbi
Divini Miniftro facundiffi-
mo. Parend fuo plurimum
honorando, amp; ad bufta co-
lendofiliali obfequio,
Ha^ce Thefeis Inaugurales
eMiJmiIyi ^ öffert;' vovet^^ d^dedicac
' \ S'K h!C G'^a L E N U S.
.:: - quot; ' ) : -
■ A
rr''
gt;
Udax Japethi genus, ut cum Horatio loquar,
ä multis ac crudelibus aflligitur morbis, inter
quos Ileos, feu Iliaca paflio fane minimum
fibi non vindicat locum , dummodo, quos
afHigit, non raro brevi temporis fpatio ulti-
mum efflare facit halitum. Nos noftrae, fi quae
I in nobis eft, eruditionis fpecimfen exhibituri,
hanc nobis horrendam ac omnium ferè judi-
cio funeftam elegimus affeétionem, quia no-
bis cam videre licuit: illam tamen breviter folummodo pertraftare
fert animus: quam ob rem, miflls omnibus ambagibus, jamjam cum
eS in arenam dcfcendimus, ab ejus Etymologemate noftracapien-
tes primordia.
II.
In inquirenda ac inveftiganda Ilei Etymologia, multum fe tor-
fere auftores , funt, qui derivare conantur ^ « «^«c verten-
do» vel volvendo, quia in eo inteftina manifeftè convolvi amp; quafi
in nodum complicari crcdidere: Unde 6c volvulus amp; convolvulus
nuncupatur. Aliisfuas natales debere videtur tiJ «^ßf coarftare;
permultis etiam perfuafum eft ortum efle quot;^ntXi^v mifereri, quia
cum acutiflimo conjundus dolore, aegros haud raro , miferere
exclamare facit: unde Barbaram fedantes Medicinam, vel
^^^gus miferere mei dicere amat. Gden. 2.1. Meth. Med. cap. z. ut 6c
de u Boé Sylvias Prax. Med. lib. i, cap. 14. §. 7. Ileum feu Iliacam
paffioneni fic didam efle putant ä parte fua primariè afl^eda,
jc. ex inteftino Ileo , quorum fententiae noftrumSc addimuscalcu-
lum. Synonymiam quod fpedat, varia etiam apud audores hie
: A %nbsp;afl'edus
-ocr page 4-4 ; DUS P u r ACT J O AM ET D I C A ^
affeftus fortitus eft nomina appellant enim -^.-^ «Ve^S-Ä/
(^uod chordarutn expanfionem dénotât) eô, quod ma-
nibus parti dolenti admotis chords tenfae fenfus imprimatur. Infi-
gnitur amp; hoc malum nomine (p^f/uH tcfte Hollerio. Aliis vomitus
fèercoris, acutum torraentum , vel colieœ augmentum audit: amp;
fi qux âlia nômina, quorum recénfione nos non diutius detinèbi-
mus, ad majora properantcs. Sed antequam ab ejus Etymologiâ di-
fcedamus, notarelubet antiques Ilei nomine duplici fub fenlu ufos
fuifle, nim : vel generaliter, pro quovis infimi ventris dolore in-
figni. utamp; ventnculi, uteri, renum, mefenteriiamp; inteftinorum,
referente MercurmU Vartar. Leü. lib. f. cap. 11, Vel fpecialiter, pro
eo dolore, cujus primaria fedes in ipfo inteftino Ileo rollocatur :
cujus tradatus nobis jam omnem implebit paginam. Quapropter
miffis Etymologiisad definitionem, divifienem, caufas, figna,cH-
rationemque ejus totos nos conferimus.
Ad definitfonem itaque ejus properamus , ut hifce prEcmiffis fa-
cilior nobis ad ejus notitiam patcat aditus. Varié dum variis hune
definireafFeftumplacuit, illorum recenfio opus efiernimii tœdii,
ac futile. Quamobrem, mifiîs his omnibus, lliaca pafllo fie commo-
diflime circumfcribitur; nim. ex quod fit: Motus inteftinorum amp;
per confequens etiam ventriculi periftalticus prsepofterus , atque
inverfus, à variis caufis oriundus unà cum totali a vi conftipatione,
fcecumque per os exclufione. Sic nobis audit pernitiofus hic huma*
noque generi infeftiffimus hoftis. Melioris autem conceptus gratiâ
hancce paffionem duas in partes dividemus ; in Ileum fc.verum, amp;
fpurium. Ileos verus eft,cum ànimis tumultuante fanguine humo-
res acres aliique maligni in ventriculum amp; inteftina deponuntur,
quorum culpâ periftalticus inteftinorum motus omnino evertitur,
ira ut omnia in iis contenta vomitu per os ejiciantur. Nothuseft
cum lliaca paffio oboritur ab obftruaione fiftularis inteftinorum
duftus, Ita ut ob obftrudum inteftinum nihil ad inferiora defcen-.
dere valeat , ficque non totius inteftinorum duftus motus excre-
torius invertatur , fed tantum ejus pars, quse fupra fedem iftius
obftruftionis fitaeft. Htecque commodiffima nobis vifa eft divifio,
quapropter innoftrathefi omnino ei infiftemus. Sed exigit ordo, ut
etiam quid de fubjeäo, feu parte affeda hujus afFeftus ftatuen.
dumfit, videamus. Eft autem Ilei veri, fubjedum totus inteftino-
ru ta
-ocr page 5-rumfiftularis du£tus unàcura ventriculo, horurn quippe omnium
motus naturalis convertitur in convullîvum. lleos autem Nothus
primarium fuum fubjc£tum agnofcit inteftinum Ileum didum, te-
nuium inteftinorum tertium , omnium longiflimum , viginti 8c
unum palmos adaequans , fitum fub umbilico ad Ilia amp;coxasutrin-
que. Reliqua vero omnia inteftina, tam tenuia, quam crafla, ipfi pro
fubjefto fecundariofunt; quatenus amp; in iis obftruétio oriri poflit,
craflaque intellina facilius inflammatione corripiantur : qualem in-
flammationem in colo fe bis obfervafle teftatur TioUm fua in En~
cjchp£diâ cap. prop, ut 8c medicorum illud lumen Millif. Pharmac.
rat. p. m. iz. Ita ut nullus dubitem crafla etiam inteftina Iliac£E paf-
fionis Nothse fubjedtum fecundarium aflerere. Multo magis, cum tot
Harum affeftarum partium exemplain celeberrimorum Medicorum
obfervationibus proftent , qux inde haunre licet gt; dulcius enim
ex ipfo fonte bibentur aquae; nec ea hic afferre» propofiti ratio
ferret , ut qui toto animo brevitatem affeóto, quapropter cau-
farum caftra luftrari nunc fert animus.
Ut autem noftrum hoftem cominus afpicere liceat, videamus,
primo qualibusarmis, ac quomodo nos affigere foleat. Sed veri
Hei primaerit habendaratio, quapropter, ut ordineprocedamus,
hujus caufas prius enucleare tentabiraus. Sed antequam iilud ag-
grediamur , dum motus periftaltici tradatus alterutram nobis im-
piet paginam , in eo explanando parumper immorabimur. Totam
autem chylificationem , quidque chylo in inteftinis porro accidit,
enarrare non eft hujus loei: Hceat folummodo, quid partibus ejus
craflionbus ac excremenciciis contingat, inquirere. Quo melius
itaque reliqui.^ chylificationis amandentur adeoque chyli veteris
exuviae penu ejus novo locum cédant, natura, (fit venia voci) mo-
tum inteftinis excretorium ferè conilantem Sî quafi folennem in-
didit : cujus motus media , ac ftimuli varii funt. Perficitur
quippe hic motus à fibris inteftinorum carneis tunicam eorum me-
d'am contexentibus, quarum duplex ordo: prima feries, vel exte-
rior fcfe reââin longitudinem eorum vifcerum extendit, interior
autem conftituitur ex fibris circularibus , quafi totidem annuüs.
Hx fibrx ope fpirituum animalium inflatse, actumentes decur-
tantur , ac breviores evadunt, inteftinaque in omnera dimcnfio-
nem conftringunt, eorumque cavitatem coardant : hoc motu
A 5quot;nbsp;fuc-
-ocr page 6-fucceflîvo faeces verfus anura propellunîur. Quod autem talis con-
tinuus aut fucceffivus fpirituum animalium in illas fibras fiat influ-
xus, in caufâ funt. i. Vel faeces fuo onere,ac acredine inteftina lacefl
fentes, vel alii humores bilis fc. ac fuccus Pancreaticus, vel etiam
fuccus exglandulis intellinalibus excretus, qui fua acredine amp; mo-i
leftâirritationetunicamintefl:inorum nerveam afHigunt, quâ fpiri-
tuum continua fit determinatio. Hoc in diverticulo , redeamus
nunc unde digreflî fumus, ad caufas fc. Ilei veri. Proxima autem cau-
fa, ut antea monuimus , eft totius fiftularis duélus inteftinorum
ut amp; ventriculi motus, jamjam traditi, inverfio. quâ, quaecunque in
inteftinis continentur, verfus fuperiora protruduntur , ac per os
excluduntur, ita ut etiam clyfteres injeétos Scfuppofitoria in anura
intrufa per vomitum rejiciant. Hujus exenipla ab obfervatoribus
varia traduntur , quaî omnia allata in immenfum banc thefin ex-
crefcere facerent. Unum faltem rei illuftrandaegratiâ, ex JRiv. Prax.
Med. lib. X. cap. z. his adjungam. Sic refert pracdiftus auéVor ex Mat.
thao de Gradi : Puellam quandam, annos natam duodecim Ileo la-
borantem, poftquam per triduum non folum fasces , fed etiam
clyfteres injeétos vomitu rejecifict, tandem fuppofitorium oblon-
gum in anum immifi'um, poft breve tempus vomitu excludifie.
Cum vero deinde fuppofitorium aliud filo ad coxam alligaretur,
illud ftatim, difruptofilo, furium afcendit ad ventriculum, idque
segra cum parte fili appenfi evomuit. Et cum tertio fuppofitorium
aliud filis fortibus alligaretur, illud etiam paulo poft ruptis filis per
os cum parte filorum rejeétum eft. Tandem cum Medicus juberet,
ut mater aliud fuppofitorium immitteret, tantâ violentiâ furfum at-
traótumfuit, ut mater,nè rurfusraperetur, illud extraherecoaâra
fuerit. Horrenda fané ac miferatione digna hiftoria ! Sed videamus
porro quaenam fint caufje, qu^etantas turbas excitare valent : Li-
quores à Pancreate , duftibus bilariis glandulifque inteftinalibus
expui foliti in inteftinorum cavitatem hic potiflîmum culpandi vi-
dentur; nim. dum acrimoniâ nimiâ peccantes , ita vellicant, amp;
fcindunt illorum tunicam nerveam, ut fpiritus inde efirteni redditi
in motus inordinatos cieantur. Motum etiam hune inverfum exci-
tare pofie videntur particulae multa: acres ac maligns;, quse ex tu-
mukuante fanguine infebribus in ventriculum 8c proxima inteftina
deponuntur, quarum culpa ventriculus primo motUm fuum inver-
tere, ac violento motu materiam moleftam in eo contentam per
os
-ocr page 7-I N A ü G u , R A 'L ï amp;nbsp;7
os rejicere cogitur i cui motui inteftina continuata mox obediunt,
ac in confenfum trahuntur, ventriculo votnituriente quafi Choream
ducentc. üt hocce re£tè ftatuit \\\\iÇtns Sydenham, feü!cap. w.
Ux autem, ut brevis fim, mihi vifas funt caufie Ileum verum produ-
centes. Quamobrem aliam nunc obambulabimus chordam, preflb
fc. pede ad Nothi Hei caufas nos conferimus.
§. V.
Caufa ficuti in vero, ficamp;inNotho Ileo proximaeft motus peri-
ftaltici invcrfio , attamen fub hoe difcrimine , quod in verototus
motus periftalticusinvertatur, in Notho faltera ejus partis inteftino-
rum duftus qua: fupra obftrudionem eft. Caufae autem continen-
tes amp; procatharticœ funt omnia ea , quje cavum inteftinorum oc-
cluderequeunt ; funtque hte communiter, feces induratae ac mi-
nis diuretentae; flatus craflï magna copiâ in inteftinis colledi, ea-
que valde diftendentes : inflammatio aliique tumores magni, ca-
vitatem inteftinorum peniius occludentes: conftriftio inteftinorum
inherniis, deniqueSc ingreflus partis inteftini inferiorisin fuperio-
ïem vel fuperioris in inferiorem. Inter hafce caufas, quïEobftruen-
do cavitatem inteftinorum lleoanfamdant, primas tenet, ut noftra
exrecenfionepatet, faecum alvinarum retentio, acinduratio. Ha-
rum retentio autem accidere folet, quando huraorcs pontici ac au-
fteriin ipfas inteftinorum tunicas per earum glandulas numero ne-
■fcias dcponuntur, quorum ope inteftina contrahuntur, eorumque
cavitas coardatur, quibus coarftatis fxces defcendere non poflunt,
iêd in iis morari coguntur. Retinentur quoque fiEces, quando ita
indurantur ut loco moveri non polfinti quod fit, quando nullus,
aut faltera acido-ftypticus in duodenum expuitur fuccus pancrea-
ticus, qui fcEces loco diluendi coagulât: idem etiam praertare po-
teft glandularum inteftinaliura humor, aut beterogeneus, aut non
pro more folito fecretus. Occlufo ita inteftinorum cavo excrementa
•quotidicaccumulantiafuâ acredineamp; moleftià ita irritant inteftina,
'Ut in talem motum prsepofterum trahantur ; aut inteftinum Ileon,
(in eo enim ut plurimum accidit, quia verfus coli initium arftius
evadit) earum preflïone valde diftenditur , ejufque tubuli per
quos fpiritus animales iter facere folent, coardantur, ac compri-
muntur, ita ut illi ob dencgatum liberum tranfitum inordinaiè mo-
ti, acob fjtrcum mora acredinem conceptarum irritationem majori
copiâ eô verfus deftinati inteftina convellereoccipianc, ac in con-
fenfum
fcnfum trafto ventriculo feces motu periftakico inverfo per os
ejiciantur.
Secundum nunc fibi locum vindicant flatus craffi magnâ copiâ
in inteftinis coHeai , eaque valde diflendentes. Modus autem,
quo taies flatus generantur talis nobis efle videtur, baud plané di-
verfusilh, quopueriex fapone in aqua foluto bullas perftraminis
tubulum excitare folent j materia enim fermentefcibilis pituitœ vi-
fcids feufero vifcidiori inclufa inadum deduâa, acrarefiens cor-
pus illud , quo veftitur, tnagis magifque extendit, ac in fiatus
élevât, qui tandem ulterion rarefaâione fpontè rumpuntur:
cum materia iüavifcida prius ita diftrafta 8c rarefafta concidit, re-
ditque in priftinum ftatum , ceflante fermenti aftione propter
defeftum materia , in quam fie agat, nifi alias materia: fimili fe
mfinuet, eamque fimiliter in flatus diftrahat, ac rarefaciat. Per-
fpedla fie flatuum narurà , reftat, ut videamus quomodo nunc hi
flatus noftrumafi^eaum caufare poflînt. Hi igitur flatus craffi ma-
gnâ copia in inteftinis geniti, acdiffipari, 8c avolare nefcii defcen-
fum fiEcum alvinarum impediunt: diftendentes quippe inteftino-
rum tunicas, tubulofque eorum comprimentes, fpirituum anima-
lium, qui per eos fluere debebant, impediunt influxum fufficientera
in fibrillas motorias, quo influxu impedito motus periftalticus re-
öè peragi non poteft, ita ut faecibus ob mfufficientem motum ex-
cretoriumSc flatuum renitcntiam defcendere non liceat, ac proin-
deingefta , fpirituum animalium inordinato influxu, prsepoftero
ac perverfo motu vermiformi inftituto , per eandem viam, qua
intrarunt, redire cogantur. Hascque de flatibus fufficiant ; eos
enim latius pertraftare propofiti ratio non ferret, quapropter hos
miflx)sfacimus,
Tertiam caufam explanaturi ; hascque erat inflammatio, unà cum
aliis tumoribus magnis viam fascibus prascludere valentibus. Fit
autem inflammatio cum fanguis extravafatus, inque interftitiis mi-
nimorum tubulorum ftagnare coaftus heterogeneam quandam na-
turam induit. Sanguis enim evafatus particulis fuis fpirituofis, fub-
tilionbus, acvolanlibus mox orbatur; quibus evanidis particule
acids, ac falinae ab iifdem temperate folitae in fe invicem infur-
gere incipiunt , acriorefque redduntur, quo motu inteftino par-
ticule fulphureas exaltantur , indequetantus calor ac rubor i dolor
autem ille pungcns à particulis falmis, ac acribus fibrillas nerveas
fein-
-ocr page 9-So^n^^ r P^i'g^^es excîtatur; fed ea moxclarius patebunt;
ÂJduâï'M'foleat, ma^is in con!
-art^i., quarum ope fangu.s nutritSiJX^JruTan
ea defertur, particul^que nutrition, idone^ per carL ^nTmquot;
ra eSainn^quot;quot;quot;quot;'quot;*quot;--nbsp;' quoLim.â fangut^a
l?ora rfddL^,?'''^^ quot;'Tnbsp;, onficiaque corL j.Z
ge^as aS nn-.P'' quot;^^'^'^^P^rt'cul^ faling amp; aad^vifcof4 id
feforLÎ^^^^^^^^^^nbsp;expdluntur , qu., dum à venis
fl.Lor;nbsp;rnbsp;Particule ha: falina-, acacidîe
te. obSTafefÄ ^^ju—^^^^^^^^
lumeremcipit. ac expanditur: fibrilL h^ ita'expanfeSit^i
aculeatis reiteracis vieibps in eas impingentibus,
Sfisï dïrur'WK Trquot;'nbsp;fcnfatiönem excitant. Sicque
SmnVin !quot; 'quot;fi^™mat.oaccrefcit, qu^ taildem putrffafto
Änbsp;fep-s etiam
nul conrl..rnbsp;fi inflammatio circa coli ini.
TvTrr rnbsp;' ^ non omn 'no
SI tnnbsp;f^ces attamen praeterlabi non finit: ill^ quippe
ùtSeftina r rtantum dolorem exdtant,
chyli exS n r'°nbsp;aliique tumores carnofi viam
' jamfacliuseft condpere, quam
Pofitis 'nbsp;Qyap'-opter hifce, ut fatis daris, fe-
fimus. 'l^artam noftrx afFeétionis caufam preffo pede tran-
§ VI
Quarto itaqae loco, utcaufam Nothi Ilei recenfuiraus conftri-
Bnbsp;dionem
-ocr page 10-aioiiemiitteftänöTQm in Hernü. : - Hcmiam aucem Ili^csc paffionis
matrem quandbqüe exifterc atoendenci facHè patcbit i perpcndac
folummodo mecum quod, fi inteftinorum vel inteftini alicujus pro-
lapfiis in inguen , fcrotum, aut umbilicum fiat, farces ob compret
fam fiftulam inteftinalem ibi morari acbaerrere debcMit, prariertim
fi Hernia fittalts, ut foramen per quod inteftina exciderunt, fitni-
mis parvum, quam quod feper id reponere patiantur. Fasces enim
alvinîE priores, quae jam circa Herniam morantur, à fsecibus denuo
allabentibus in inteftinum compreflum intruduntur, ita ut poftea
Herniâ jam fublatâ induratse ac folvere nefeiae noftrum producant
morbum. Cujus exemplumextatino^/Txvii./j^.xxi. Fonfii. Votdk
amp; inde produci inflammatio, ac plura alia mala, Dequibus vidc§.v.
Sed agmen nunc claudat, quinta ac ultima Nothi ilei caufä,
flim. interceptio, mfinuatio inteftinorum, hoc eft partis vel
fuperioris ininferioreoi, velinferiorisin fuperióremingrefius: qui
plerumque fefe hoc modo habet : Inteftina per longum tempus à
flatibus maximè diftenta, aegro ob tormina corpus fuum mirum ia
inodum agitante ac fleörente, à flatibus fubito liberata conddunt,
^ ob debilitatas per longam «diftenfionem fibras fefe coatraherc
nefdunt, quapropter à flatibus in ip{a .abdominis cavitate contcn*
tis pars ejus quse à mefenterio libera cft in eorum cavitatem vei vei-
fus faperiora vel inferiora intruditur , ac infinaatur , itódexnque
quafi in nodum complicacur ; poft^modum flatus, (fc. fi infinuatio
ctt verfus inferiora ) à fuperioribus régurgitantes ii^nuatum inte-
ftinum rurfufi-expandere nefciunt, fedpotius magis ac magis impel-
lunt, ficque inteftifti cavutn obturant, fjecibufque.defceafus.d©.
negatur ; flatus continuo partem ita intrufam afiervantcs: hancquc
fententïam variorum CV. Fir.nbsp;affirnaant : inter quos ClS^,
lib. I. cap, ly. §. i8. ita refert de PucHâ qu^am ; à im dicit, de-
prehenfum fuit inteftini tenuis parte quavis coarâati ingrdîùs in
partem proximam, fed flatu {blito magis expanfam. Binas tales in-
finuationes in uno fubjeâro ipfemet vidi in Nofocomio Amftcloda-
menfi Anatomen inftituente Cl.Fred.'JR^jfchto, müïi ad rogumuf-
que colendo.
Qiiam plurimi etiam ftatuunt inteftina fibi invicem mutuo infc-
ri, ita ut pars inteftini fuperior illabatur in inferiorem vel è con.
tra, feparato fc. à mefenterio inteftioo tenüi: hocque fieri pofie
non eo inficias, attamen rariflimè accidere credo^ xknimodo ijïte-
ftina
lO
I N'TÄi M a ü îl A h IInbsp;Ïï
flina, tam arftè ac firmker mefenterio Gnt alligata, ut non nifî
maxima vi ab eo feparari poffint. Sed crederem muitos mox enar-
ratam infinuationem non fatis attcntos pro verâ infertione acce»
pifTe. Talis tamen infertionis mentio fit in obfervationibus, cl
^etbomtt, Prof.Hclmfladunfts. Antequam nünc hifce omnibus co-
lophonem addimus, reflat ut videamus, quid de inteftinorum vol-
vulo ita famigero fit ftatuendum. Volvuli hujus frequentifiTi-
ma apud plures pradicos , amp; obfervatorcs fit mentio , eftque
lis inteftini contorfio ac convolutio , atque in nodum compli-
catio. Hancce pluries contingere multis prjeclaris viris' perfua-
fum eft. Laz.. Riv. in Cent. 3. Ohf. xxvu. In cadavere Iliaci
exenterato tres, tales convolutiones fe invenifTe-rtradit. Paulm
Barbette feptuplam convolutionem in inteftino Ileo fe obfervaffe
teftatur. Prax. p. w. log, Sed fides fit penes audorem. Multi
etiam, praeter eos, veteres ac moderni Medici eandem ample-
duntur fententiam. In quos rurfus infurgunt alii praeclari vi-
ri, deque arte Medicâ optime meriti. Cl. ac nunquam fatis lauda-
tus Helmontms volvulum in inteftinis non dari pofle pleno ore af-
fent, varias rationes ac validas exhibens, Lugdunenfis ille Hippo-
crates y CeUb. Sylvias fuo antefignano ex -afl'e aflTentitur, cujus à
parte etiam ftant plurimi moderni Medici. Sed tantorum virorum
tantafque componere lites meum non judicavi, dummodo omni
experientia adhucorbatus exiftam. Ne autem prorfus Azymbolos
videar, breviter, quid mihi videatur, dicam: fateor itaque meum
exwderecaptum, quomodo inteftina, ita contorqueri, ac convolvi
po®»quot; » adeo dum ftridè mefenterio fint alligata , ac autumor
)rofedo multis tales infinuationes pro volvuhs habitas fuiflTe: per-
)ellè enim quandoque nodum mentiuntur. Sed hifce potius fu-
perfedcre placet quam multa inexperta proferre. Sicque pertra-
«atis Ilei caufis proximis ac continentibus ftationem mutabimus,
^ vexilla noftra in aliud agmen transferemus, de fignis fc, quibus
hoftis nofci poteft ut agamus, ordo exigit.
Inbsp;VII.
prim'^^'^ %na autem , quas prEcfentem hoftem indicant, illa enim
ouinbsp;hEECce fequentia primaria eflfe videntur ; omnia,
^ P^^'S^^deiis tradunt Pradici, afferre nonlubet, faltem fcitu
eiiaria palam facere ftudebo. Signum itaque certum ac Patho-
g omicuna eft aiyyg prorfus conftipata, ita ut per infenora nihil
B anbsp;delcen-
-ocr page 12-'defcrendat ; cüi fi fterco^is«,- aut'èhyli;Vo'tri«us àdfit , înfairibile ÏFeî
TficfAtieiov habebis, Dolor etiam plerumquç àdefl. intolerabilis, a^gri-
que dolorem peracutum fixum ac permänefitem in uno vel pluribus
locis percipiunt. Ruftus ac rugirus adfiànt immànes , ut .amp;flai
tus, qui abdomen diftendentes, «gros valdé ângunt. lt; Vexantur
quoque cardialgiâ, cibi faftidio ac naufeâ irt principio tnorbi. Sed
cum diverfis à caufis Ileos oriatur , pro earum varietate amp; fîgna
funt diverfa. Si verus fit Ileos, fc. ab inteftinorum irritatione
nimiâ , etiam clyfteres ac fuppofitoria per anum immifla evomun-
tur. Si vero Notha fit Paflio, ac quidem producatur à fazcibus in-
duratis , dolor nec adeo vehemens, fed magis gravativus «xiftet,
alvus antea p6r aliquod dies erit adftriéta, nec vomitus adeo fre-
quens occurret, «febrifque ferè nulla adeft.
Si veroà flatibus ortum ducitj dolor éft tenfivus, murmura ac ru-
gitus audiuntur, dolor non ita fixus eft , fed vagus, excretio etiam
nulla fit, colicique doloris figna ferè omnia praeceflere. Si autem
Weos natales fuas debeat inflammationi , febris aderrt intenfa, ac
continua, dolor erit acutiflîmus, morbufque mox ad ftatum propc-
rabit. Hernia inteftinalisifi fuerit in caufa, tumor in parte lœfa mox
animadvei-titurjfc, velininguine velinfcroto aliaque Ilei figna ad-
funt. Si vero oriatur ab inteftini infertione, vomitus erit conti-
nuus faecum Sc affumptorum, urina fuppnmitur , podex intror-
fum retrahitur, extremaque frigent, quibus fignis fi reftè uteris-
facilè prxfentem hoftem dignofces. Sed non fufficit Medico ex fignis
collatismorbum quempiam cognofcere,oportet, ut etiam prognofim
ejus inftituat, ac quse futura iint 8c sgrö 8c adftantibus praedicat.
Nihil magis etiam ad famam medici facit, quam futurorum praedr-
öio, hancobrem quid de eâ ftatuendum fit, videbimus.
Videamus igitur quid in Prognofi humeri noftri valent, quid
ferre reculant, Ileos .itaque eft morbus periculofus , fed alius alia
eft periculofior. Lethaiterplerumqueterminatur, fi febris, aut
alvi folutiofupervenerit,utait Hipp. l.:^. de mark tum enim fiepiflime
aliquod intefttnum eft fphacelatum. Ileus qui oritur ab inflamma-
tione eft periculofiflimus, quoniam quandoque inabfcefium abit,
quo rupto , faeces in ipfam abdominis cavitatem cadunt, unde cru-
delifljma fymptomata. Verus quoque Ileos femperlethalis eft. Chy-
l«m,biliofe, raali odoris-variajitgra emov ere pelfiraum,juxta /ifh.zä^.
SeS. 4.,
-ocr page 13-Alvüs i fi ità conllringatûr» ùt nihil immittere liceati exi-j
^ofiim efl:. Si Ileos orcum ducit à fola fecum amp; flatuum obfl:ru-
ctione, bonuin adhuc licet fperare eventum, ac folvitur plerum-
que urinas profluvio. Tefte H^ppocr. weAph.^. Seli.6. funt etiam
hujus loci dida Aph. lo. Sea. 7. ubi inquit : ab Ileo vomitus aut fin-
gu tus, aut convulfio aut defipientia, malum. Si factor, aut ver-
mes ex ore egrediantur , exitiofum eft. Si frigidus fiidor Iliacis
erumpat ;mors eft pr^ foribus. Sed ut brevis fim, Ileos valde femper
eft penculoius, ac mali ominis, Se à taminfaufto hofpite, parum-
boni fperare licet. Plura adhuc alia prognoftica fignain ipfisaufto-
ribus mveniuntur, quae inde excerpere amp; hic apponere opus eflet
mutile , idcirco B. L. ad illos ipfos remittimus. Quapropter
ut res voto refpondeat, hoc eft, ut brevitatem colamus, caufaa-
K (igna. Se qu^cunque pr^ccflere miffa facimus , vifun , quid
ipfa cura m hoc affeftu valear.nbsp;^
Uixtetics, (huic enim meritoprimus concedendus locus, fru-
ftra enim laborabit medicus prsfcribendo remedia, fisegerreâiara
diactam fervare nefciat) de moderamine fexrerurri nonnaturalium
tractantis prima erit habenda ratio.
Inter fex res non naturales agmen dudt, aer, qui fifieripoflît,.
compareturtemperatus, fi autem ab inflammatione ortus eft Ileus-
trigidum eligerem , fi me voti compotem fieri daretur : aliter fi-
natura haben non poteft, arte parandus erit. Sin malum hoc fa:-
tendusnbsp;iuas debeat natales , humidus magis eft appe-
Aërem à tergo fequuntur, cibus, amp; potus, illi tamen vix merea-
tur , ut hic loci confiderentür, quianullo modoretineri poflint^
ac licet xger appetat, quod tamen rare accidit, prseftaret, ut fe.
abus abftineat. In inflammatione autem, fi eibus eft exhibendus,,
vittus condudt refrigerans, in faecibus induratis emolliens. Vitan-
infla^m^ omniacruda , frigida, flatulenta, falfa, pinguia, ut qu«.
feulanbsp;poflunt ; pullorum ac carnis ovillae ju-
mis, pr conyeniunt. Si inflammatio fit à ftercoribus indu-
Quorum ordinario utatur œger ftercoris equini decoäum.,
C^nes.nbsp;delicaculis poIFunt exhiberi varia julapia, ac emul-
Soroiiu
ac vigiliaî nunc fefe etiam ofFerunt:. quae pro varietate;
B 5nbsp;cau^àiquot;
-ocr page 14-câufàrOm varié funt adhibenda. In inflammatione quippe intefti-
norum fomnus potius eft fuadendus j in obftrudione autem magis
funt imperandEB vigiliae.
Motus 8c quietis quoque efedem eft habenda ratio. In inflam-
matiorte etenim conducibilior eft quies ; in obftrudione autem è
contra motus.
Multam quoque intereft , ut excreta ac retenta voto refpondcant,
quapropter omni opera innitendum eft, ut faeces alvi educantur ,
alvufque laxa fervetur : Menfium, hjemorrhoidumque fluxus or-
dinarium fervent motum oportet gt; urinseque excretio fefe more
folito habeat.
Rerumnonnaturalium tandem agmen claudunt, animi pathe-
mata, quae, quantum poffibile modum non excedant oportet ; exu-
lentira, Sctriftitia, hilaritati magis ftudendum. Specialiorem dias-
teticam praefcribere non licet, in immenfum tunc enim noftra
thefis excrefceret, quod abfit, librum enim confcribere non anni-
tor. Quamobrem Diaeteticae colophonem addentes, ad ipfam cu-
ram Methodicam properamus.
§. X.
Ad curam Methodicam tandem pervenimus, quae confiftet,
I. in reftituendo ventriculiSc inteftinorum motu inverfo. a. In cor-
roborandis inteftinis ab humoribus acribus debilitatis. In eliminan-
dis humoribus peccantibus. Qviibus tribus fi fatisfieri poterit, ve-
rus Ileus curabitur. His indicationibus fufficere pofl'e videtur hasc
Methodus adeo à Cl. Sydenham, laudata, 8c probata ; nempe fu-
mât asger falis abfinth. ex cochleari uno fucci limon, hocquebis
de die manè fc. ac fero utatur. Dum his utitur, propinetur aegro
quaque hora aq. menth. ftill. cochlearia aliquot, ut vomitus illi
enormes , dolorefque inde nati iedentur. Interim catulus vivens
indefinenter accumbat ventri aegri. Sicque ventriculo ac inteftinis
corroboratis, vomituque ac doloribus per diem unum amp; alteruin
cefTantibus , ut materia ilia acris in inteftinis hxrens eliminetur,
propinetur aegro aq. menth. ^j. in qua folutaeft maffpillul. cochiae
3j. aft ne vomitus redeat, tempore purgationis aflumat a:ger,
quandoque aq. menthae. Sedcavendum eft, ne purgatio inftituatur
antequam inteftina jam fint corroborata, motufque periftalticus
qui erat inverfus in priftinum ftatum fit redu£tu«. Purgantia enim
alias femper fcopum Medici fruftrantur, ac loco purgationis, vo-
mitio-
14;
JTiition^oi mfeiuiunt. iltatur intérim jegervidu tenuiori. Vclcatitr
folummodo bis tervededie jufculi Gallinacei aliquot cochlearia.
Ac ut recidivx praeveniatur , œger l'efe per longum tempus Icdo
applicet, donccprorfus convaluerit, ventremque laneis duplicata
tegat ad aroendum frigus externum. Quâ mcthodo Clmff. Syden-
ham. fefeliciter ufum fuilTe teftatur.nbsp;j
Si autem ïliaca paflîo oborta fit à f«citgt;us induratis alia via cm
in curaticneiofleâbenda. A lenientibus amp; emoliientibus cura erit
Ibllidtanda clyfteribus. In quem finem paretur clyfter ex la6t, vacc.
îamp;j. ac^edis fachar. amp; albumine ovi, cui indatur tinârur. Caftor,
q.f. vel çi.. Jur. pull, fviij. Sach. rubr.ol, oliv.an.|ifi. F.-Clyfma^
^juorepetim fi fxces emoliitiB fuerint, ut materia ftercorea edu-
catur , iisacidipoDeft aliquis ftimulus ex purgantibus mitioribus.
Hauriat aliquando etiam ^er decoaum ftercoris caballini. Strqt
qui hoc in cafu inteftina follibus infiant, ut feces inde mots: de-
icenderent, fed fateor ingenue me huic retnedio meutn cakulum
addere,noiî poffe, fienina fasœs indu ratœ fint, lïon video qui con-
tra raërem inflatum defceodcre poflent ? ac mciuEreua tnagis pe^
riculutB , ne û iitiSammatio adeflet, aër fuofrigore poros co«^
ftringendo aflfedura porius augeret quam diminueret j^juainolM^oi
hancce methodum plané rejiciendam elîe cenfeo. Htlmonms glo-
bulos plumbeos incafu defperato deglutiendosfuadet, qui folo fuo
pondéré ftercus induratum defcendere faciunt, Sed cautius hifce
mercandum cenfeo , ne iis in inteftinis remorantibus majus pe—
riculum aegro accidat.
Quod fi à flatibus in inteftinis magnâ copia genitisfuas natales
traxit Iliaca paffio, ad clyfteres carminantes mox erit confugien-
dum. Taie erit fequens. çi. Herb. pukg. rutèt calam. an. Mj, .
fummit. cent. min. M^. Sem. carminat. an. gj. Coq. cumhydrom.
colat. fviij. addeEl.Diacath.Mell. mere. an. fj. Propinetur azgro
Mixtura ex carminat. conftans. E.g. ex aq. melifl! menth, fœnic.
fp.fal.armon. fal. volât, oleof fyr, qumque rad. Sic,
Videamus nunc porro quid fit agendum in Ileo ab inflam-
matione genito. In eo , ut xftus fanguinis imminuatur, pori-
^^aforum collabantur, ftatim inftituenda erit V. S. caque,,
prima incaflum exhibita , amp; alia , fi asgri vires ferant , erit
mftituenda. Dein injiciatur clyfter ex emoliientibus conftans.
Q^^od fi ex ulceratio fequatur iis fruftra adhibitis, raaturantibus, ac
pofteaî
iç
tC DISPUTATIO MEDICA INAUGURALIS.
poftea'abftergentibus infiftendum. Sedfitotum exulceretur intc-
,ftinum,itautfeces inipfum abdomen décidant, autgangraena, vel
fphacelus fuperveniat incaffum medicaraenta adhibebis, mors quip-
pe jam fores pulfat.
- Si vero ex herniainteftinaliprocedat, facilioris erit curationis,
manu enim chirurgica, repofitis inteftmis, fponte fepius finitur. Aft,
fi fasces jam funt indurata^, clyfter emolliens erit injiciendum, deco-
ûumque ftercorinum bibat œger. Fovetque tumorem feq. cata-
plafm. çi. Fol. malv. linar. fl. chamaemel. verbafc. aneth. fem. lini
an. Mj. Cumin. 5ij. cum lafte bubulo fiat cataplafma. Quo fe-
pius applicato fe quempiam feliciter reftituifle teftatur Dolaw.
Si vero ab infertione inteftini produéta fit lliaca paffio, mors eft
in ollâ, nempe fi pars fuperior intrufa fit in partem inferiorem, aft fi
fpesafFulferit, cam aliter fefe habere, Mercurius crudus ad aliquot
uncias eft deglutiendus, globuli aurei allumendi, quibus adhibitis
aeger fe movere debet. Sed hoe non temerè eft faciendum ob
convulfiones amp; fymptomata, aliaque mala inde oriunda , fi res
non procedat. Sed fatis jam haec prata bibêre , calamoque meo
concedenda quies j plura quippe ex ahis auftoribus afferre non
lubet, fed L. B. ad ipfos audores remittoj quapropter
fam fatü efl, ne me Cnfpint (crinia lippi
Compilajfe putei, verbum non amplim addam.
FINIS.