Q_V A M
AUSPICE SUMMO NUMINE
Ex x^uEioritate CMagnifici Ti. Reports
Phüofophix Doaoris, amp; Linguae Sandae in Illuftri
Academia Ultrajedina Profeflbris Ordinarii,
UT ET
, AmpUftmi Semtm Academici Confenfu, amp; Nobilißm^
Facnltatis MBBIC^AE. Decreto,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summifque in MEDICINA Honoribus Praerogativis 8c
Privilegiis, légitimé confequendis,
Ttiblicit difejmfitioni exponit
BERNHARDUS ARNOLDUS NÖTTELMANN, Lubec.
Ad diem 25. Aprilis, horis locoque folitü.
Ex Officina Francisci H a l m a , Academi«
Typographi, cb loc xc111.
A O Î a Î/Î O I T T .q 3 8 8 I a
à \ A K A 'ù «J t Y.
n 'nbsp;r'nbsp;~ Inbsp;r- ^nbsp;—— t-.
' snbsp;quot;nbsp;■ ' ■nbsp;V -
■nbsp;r-r \ ... ;
-—JJLnbsp;» -i. OS. Xnbsp;A. V k.
OMMU2 aomvK
■ 7■• T T 'ü 'ilquot;nbsp;is • •. • ■ - r
.. ^ Vnbsp;olki ï^inbsp;:
i!I r:inbsp;3Ô , ehoiioa 3;if'qo1oiixi-'i
, li'ifiaibiO âiolïa^oi'î i;ni£3fn:IU simsLxoA
. ..nbsp;^'vi .À.
quot;quot; . T ' o r J O t ; CI ; ; o o ü q
.ii..^nbsp;K-chonCÎI AViTyia:îM ni
.ilLrioijpoinoo -jrr.j yJ .«ngt-lr^l
' .. _ '..j _ ..I u , lt;. 1. ^ J. . ... ,. s. vr.^.û
' .nbsp;Vnbsp;-nbsp;'nbsp;■■ lt;
■ - V
tl^ u 'yi K H Jl hr. I T D 3[ J^A ü T
« A M j A H i o a i o PÎ A qnbsp;x3
t
A r^ 1 -
; iL'-ii:'-; ibirn ■•■ i-üp lyqu : .n-.:
D I S S E RT A T Ï O MEDICA
INAVGVRALIS
-I'V: r ' 'I C:
O E
/^P A R A G R. l-l
I Una negotium jam nobis fit, non cum ver-
bis fed rebus , nolumus pluribus Etymolo-
' giam vocis hujus perfequi, proecipuè cum
omnibus ferè notum fit grjecara banc efl.e
vocem , a jMsAass niger, amp;; x^^quot;« bilis gt; com-
pofitam. Quoniam veteres hujus affedus
caufam' taili atrx imputaverunt. -vU. galen,
lik'V. de loc. afeEl. cap. v. Leonhard. Fuchs,
lib. i. de medend. morb. cap.xxxiv. «fc non fe-
Uc. Plater, üb. de fitif. fmä. hfionibus. caf. in. p. m. 84. Sed nec
de Homonymia multis erimus folliciti , quod ad inftitutum noftrum
aequè parum faciat. quot; m o
'i i.
Accedimus itaque ad fcoputn ftatim noixis propofitum amp; ut
innotefcat quid per Melancholiam hic intelledum velimus, adip-
fam rei vel morbi potius definitionem realem nos accingiraus, ex-
plicaturi per delirium feu fyoîptotiw ratiocinationis noftrse depra-
, continuum vel interiuptuiri', fine febre amp; furore cum .tri-
^ * ^^^^^ imaginatione, abfurdis amp; interdum defpektis
n ''.^'lilius, infomniis terrificis , vmiliis , aliquando etiam cum in-
atxone hypochondriorum amp; dimcili refpiratione conjunftum ,
line caufa tamen evidente obortum.
'nbsp;. . - f §. I. I('I.( n; , .'J '
^^^^^ P^tet ex^ipfa^ot^ntium i^nfo^ioae, fiquidem Uli tri-
'nbsp;..........a'a ..........JJJ^J^
Cf
4 D I S R T'A T Ir© M WV I C A
• ^ «t. • - ♦
ftitia amp; metu capti, infuper quoque meditabundi nobis apparent,
homiiTefque pdioferèoqinef faabenr, necfrrggeïflloî,jjuaijrobrem
mcereant, caufam reddêre queant , res omnes fenlibiles'aut mfen-
fus incurrentes titubante modo,animo animad^erte-ntes. Quod G
attendant; eas taYrten'i|)fas''meditatioînbus'prafcéptisTuis~facile ac-
commodant: ficuti ejufmodi exempla non folum apud varios pro-
ftant autores fed etiam quotidife n6Va amp; admiranda occurrunt.
Qlianfä enim illorum bifce ädhuc quot;temporibus reperftur multF-
tudo, qui timoré mortis vexantur vel torquentur , putantes fe
crimen äliquod feciflè, quod tamen nunquam animo defignarunt
Ahl fe tanquam monbundos fpeaant, Alii fe corpus vitreum ge-
ftare imaginati, vereniur y ne-afperius cofepreffi , in partes defi-
liant. Quidam fe. br^ta elfe, credunt, Se,voces jSc gçftus illorum
miitantur. Gakn. Ub. m. de loc. ajfeü'. cap. 6. mentionér^î cujuf-
dam facit hominis, qui fe Galium effe putayerit, ideoque Gallos
cantare audiens ut hi alarum , fie ille brachiorum plaufu latera
quatiens, gallorum fonum imitatus eft. Nonnulli femper rident
Dcmocritumque agunt ; AHÎ Heraclitum . nunquam non Jacry-
in antes refer unt. Tralhanm lib.i. çap.y^^ni. fe mulierem vidifle
Tefert , qugc ea imaginatione vexabatur , ut medium manus fua;
digitum conftringeret j tanquam in ipfo totam geftaret orbem
Qliee plorabat quoque Sc verebatur, ne quando digitum inflede-
ret, totus orbss corrueret, omnefque interirent. Quidam fe Nu-
ttiine afflatos efle exiftimant,lt; Sc futura vatici'nari cupiunt Immen
fum ferè eflet, opufque penfi, ferè infiniti, Melancholicorum de-
hna omma hic recenl.ere. Qui ubenorçn exemplorum defiderat
hiltonam , legat Schenk^ Ö La^ari Rwern objervat. medic, fumantur
Ephemer, nat. cmtofor. ann. m. obfer. 148. nec non Galen, lib 2 ^de toc
afeß. cap. vil.nbsp;D' •
§. V.
Unde non errare nos putamus, fi Clarifl: Willifio afi-entiamur'
Itatuentr morbum hunc Cerebri Sc Cordis aft'eftionem efl'e comquot;
■phcatam. Delirium enim à vitio Cerebri, fpirituumque anima-
hum perturbatione proveniens, fatis clare teftatur, cerebrum par
tem affedam efle pnmanam. Qiiamdiu enim animales illi fpiritus
jufto ordine amp; curfu. m ipfo cerebro per glandulofam ejus fub.
aftantim, exhquore è fangume cerebro inftillatofeparantur, atque
organa rite funt difpofita, tam diu quoque anima operationes fuas
perficere poteil. Ob Ipiritus autem animales intra cerebri medi-
tullium feu corpus caliofura (ubi Phantafiam amp; Memoriam fedem
habere creditur) nunis irritates Sc in confufionem a£l:os , Phan-
tafmata abfurda amp; incongrua, 8c nœmata confufa animse rationa-
li objiciantur , non aliter ac cum à diuturna corporis circum-
gyratione vifibilium fpecies inferuntur fenfui communi, unde
omnia circumagi ; raodo in altum elevari modo inimum deprimi
videntur.
§. V I.nbsp;^
Illud vero quod ejufmodi fpirituum animalium à reólo tramite
aberrationem caufaturj ipfe prascipue fanguis cftnimis calidus, 8c
per bilis acrioris commiftionem effervefcens , cerebrum 8c illius
meninges afficiens i dum ex illo nimium eflervefcente fanguine ejuf-
modi acres vapores per infenfibilem tranfpirationem quandam fca-
turiunt, qui fpiritus animales, cerebri incolas fatis premere atque
inordme ac motu fuo perturbare poflunt.
§. V I I.
- Atque facilius in hifce morbis delirium excitatur, fi vapores ma-
lignitatem (ubi fieri folet in febribus malignis) contraxerint, ob
quam cerebrum 8c fpirituum animalium motusgenuinusuna cum
mente facilius perturbatur. Omnibus namque ferè notum eft ,
quod ipfa mens fi fpiritus paru m modo in tranquillo per cerebrum
fuo dil'curfu irritentur, ficque non amplius legirimam curfus fer-
vent formam , quafi obruatur , nec in fe ipfam defcendere , auc
fuper cogitationes 6c ideas inter fe confufas fledere pofllt-
§. V I II.
Idem accidit fi quid in cibo vel potu alFumatur , quod vi hanc
delirii fpeciem quafi inducendi gaudet. Tale inter cœtera, Sc
quodfrequentius hocpraeftat, vinum eft, cujusvaporibus fpiritus
mcalefcunt nimis atque agitantur, 8c aftiones animales praecipue
principales turbantur. Solent vero deliria haec differre, prodiver-
quot;tate humorum 8c conftitutionis corporis ejus quod vini potu lar-
gius utitur. Si enim vini vapor cum fanguinis vapore blando mi-
Iceatur, homoad jocos propenfior redditur : fi cum bile, rixas ex-
citât: f'vafafeminariaturgentia repenat, amorem concitat: fi ca-
put ùt humidum fomnum conciliât.
A 3
Eadem
-ocr page 6-Eadetn vis delirium excitandi latitat in cph, ex quo Turc«
Maßach (unm, quod vocant, conficiunt, ex cujus ufu non fomi
nuienti hunt fed audaciores, furibundi, idque fi copiofius fumant,
^bl in prxlium defcendendum eft , infam ferè redduntur, ut in
vis pencula audacius ruant. Tali vi herba noßra Ntcotiana
di6ta etiam gaudere videtur, cujus fu mus fi naribus vel hauriatur,
Cleu ut vulgus plerumque loquiturj bibatur, homines ebrios Sc
quail dehrantes reddit. Sic ex caufis remotis plures poflunt peti
plants, earundemque fucci, quod quidem fi edantur, autfuccus
i^anim expreflbs vel decoftione elicitus detur , eundem facile
Wum obfervabis. Tales funt Lnpulus, à quocerevifia vim in-
Çbriandi fumit. Sc mufcae fi hauriant, ftupore correptœ moriun^
S««quot;^«.cujus pulvis fi cum vino detur, citius inebriar.
Herba Datura in India orientali vulgaris, ex qua vel potius ex il-
ljus iemine tinfturam quandam ad 24 horarum fpatium homines
delirantes reddentem , Indi parant. Mali vçrô hujus omnes cau-
las non naturales amp; prasternaturales nec non occafionales in nu-
merum «rtum redigere ferè humanum ingeniura excedir. Pro-
bant paflim apud Autores [ex. gr. apud Sebiz. traä. de ßmpL
^TäT'prime' 'nbsp;IX. c^x. appeL.
§. X.
Confiderandum adhuc nobis eft, quid in caufa fit, cur Cor tan-
quam partem affedam hujus morbi accufaverimus ? Id vero fatis
ex ilhus anxietate, triftitia, animi mœrore patere, quibus dolori-
bus Melancholici femperfunt obnoxii, neminem inficiaturum cfle
arburamur. vtd. Htpp. Seïl. vi. aph. 25. Willif. Path. cap. xi. n'M-
fchmtd. Itb.i.inßk. cap. 10. haec habet. In trißttia, inquit, iS mccrore
ßngms parcior è corde effiuk , cujus or^ficia cjuafi confirtäa tenentur, tuL
fits tardm efi ^ debt'ior ^ diaphragma uno fid lemo tenore frequenter de-
pr,m,tur ^ndeßfiiri.i ^emttus auMmfur. Refpiratione quoqvie
non libera fed difiiciU Sc debili laborant hommes hoc morbo op-
prefli, propter tardiorem ftnguinis in Cor infiuxum Sc effluxum,
in quo etiam negotio thoracis retardatur motus, amp; per confe.
quens pulmonum quoque parumper fiftitur commotio, ut hbere
dilatan nequeant.
'nbsp;Morbi
-ocr page 7-Morbl hujus fymptoma. moeftitiam puta, non raro cordi attri-
öui, multi etiam ex Medicorum ordine teftantur. Sennert Itb 4.
V^n X. cap. 2. ,nflit. docet, m mceftitia Sc metu omnem caloretn
amp; fpintum cum fangume exteriora deferere . amp; ad corfubim
vocan, unde vires refolvuntur, pulfufquefit pVvus cuf °t el
morum refngeratione. vd, Waldfihmd. amp; mikf. loc. fupinuTcZ
H.ftonj quoque vanae hoe teftatum faciunt, qüascoilcgit M
tam fubito ad Cor revocetur; tune fane fpiritus animales diflblvunfur
luln. ?quot;quot;'quot;'nbsp;lingua, fthguisihcrdffefcit, fpir£
eünYnbsp;^ Snbsp;- acorèm^abquot;
eunt , ex quo fpmtUum defeftu , noft folutö MelaticholiEE fprf
plur.bus morbis Melancholicis, obftrudiomblVfcS umoH
bus cancrofis, mflammatoriis vel etiam febribus interSe^^^^^^^^^^^
immo ipfi gangrenx amp; fphacelo fores aperiuntur. Qui morbi era'
viflima rurfus adferunt mala » amp; male curabilii , ünde
Z'ji.'^;nbsp;MelmcMcos deHmcMe vel corpcYu fydé.
Barbett, Prax. cap. lt;Plater Tom. i. cap.z. p.nbsp;o? caP Tri
^. los. Spv. lib. z prax. r.ed. cap. m!
^it ortem bonorum, ex incendio vel furto êtc. illê MblanchóSs
neut^uam appelknduseft, caufa enim ^eft .lliUs m^ftS mS
fefta Oma vero Tnftu^a , Mcérór amp; Melancholia fib/fnvï^rï
quafi fuccenturiantur Melancholia facile timorem inbsp;eS^
hl iterum Melancholiam pariunt.nbsp;moerorem ,
tionpquot;quot;/^'^'®quot;quot; '^,® MelancholiG^, quarüttiin defihitiónë Iflefl.
ïebrümnbsp;'r'^ dafit dubi't^ndi, ^n G^.
«iSmnbsp;Tolummödb affeft^ fint difcend^ ? Quód
n^am noftrnbsp;è contfario confitemur, i'pfam ani.
modi Meï quot;Inbsp;^öc in morbo affici, amp; 'iftiuf^
dicium ac uunbsp;' Perturbationibus obnoxiam efib , adéó ut ju*
dem Sanbsp;pÉrdiderit-, ut ne prbprias öüi*
e^fdemlfrKS,^^^
_ _ __ iquot;» avertere. Obfervatu enitiï maxime digfiufn eft
in
-ocr page 8-« D I SS E R. T A T I O ME D t G A
in Melancholia, poftquam ftiorbi naturam induerit, quod imagi-
nacionetn aliquara abfurdam menti imprimat tam firmitcr ut
nulla rationis eyidentta in contrarium , iftam femel praiconceptaih
ideam delete aut evellere valeant, qijanquara certis temponbus,
homines hoc morbo aflpefti aliis in rebus perinde fapiunt mentit
que compotes funt, ut caeteri mortales. Unicum exemplum hic
ex Clariffimi Medici Plateri fcriptis recenfere , jam fufïîcere ar-
bitramur. Qui civis çujufdam fui meminit , quifortè cum inpu-
teum incidiflet, ubi ranae ranarumque ova erant , paululumque
aquae deglutiviffet, tam plane poftea perfuafus erat fe ranunculos
in ventre fuo habere, ut per multos annos hune errorem corrige-
re nequiret. Quamobrem medicinse ftudio per integrum fepten-
nium operam dédit, quo remedium inveftigaret, cujus ope fe ab
hoc ma o liberate polfet. Profedus igitur effc in Italiam Galliam
ÔC Germaniam, ut Medicos ea dere conveniret, poftea cum ad Pla-
terum veniret, ipfum quoque ea de re confuluit, falfo perfuafus,
inteftinorum crocitum efle ranarum coaxationem. Huic Platerus
imponere ftudens, vivas imponebat excrementis ran as, ut fie eas
per alvum ejecifle exiftimare poflet 6c fanatum eflTe. Pen'tia tanaen
ejus in medicina fecit, ut ifta techna nullum, fortiretur effedum.
Excepta enim unica hac inepta imaginatione homo erat uti autor
refert, prudens perinde atque do£tus.
§ X 1 I I.
Hac de re etiam maximè teftantur infomnia , quibus aegrotanr
tes noftri vexantur, dum in iis profundioribus , doloribus Sc an-
guftiis excitatis ipfa inde angitur aninia , quia infomnia fequuntur
utplurimum mentis aótiones, hx vero fequuntur temperiem cor-
poris Se humorum, horum autemfplendorem 8cobfcuritatemfen-
tit anima per fpiritus. Nam anima uti in aliis facultatibus fie etiam
in perceptione fpiritibus inftrumenti inftarutitur, fi itaque hi fpi-
ritus tam vitales quam animales ab humoribus Melancholicis vifci-
ditate Se acrimonia fubtili interdum quoque narcotica vi leviore
prxditis turbati Sc alterati atque obfcuri Sc tenebricofi fint redditi,
odio habet illos anima eofque abhorret 8c pavet, quia iila conftat
ex. Sthere fplendido. vid. Joh. Heurn.Not.maphor. Hipp.^i.feB.vi.
Sjlv. Ith.z. prax. med, cap, XXXI.
PÔfterior hic etiam hac de re nobis cpm confentire^vjd^tur, in
haec
-ocr page 9-haecerumpens verba: algt; anima vitio orimtur ejufmodi infomma] auan-
doconJiatabtifdem^grusvigtlamibM ofiitanttmac conMs obfervari, exa.
Sed 6c hujus rei teftis eft
Cafp. Caldera ^edtcHsHtfpalenfamTnbmt. Medic. amp; quidem in Anti-
thefeo p.m. 575. ubi dcmonftrat. animam naturaliter pofle in Ec
ftafrn rapi, CSp. 37a. quo vario modo ilia affici poffit, edocens • tota
anima ait mdtque jaucta ftimulo concitatur (5 angitm, (3 mvitate vexatur
anx^a furit at^ue infamt ^c. vid. pkra apnd ^nfi. lib. de anim. cap
x^ text. 104,. Ö hb. 3. cap. 4. y. Ejufmodi anima; afFeaiones etiam
obiervamus eo tempore, quo vitx portenditur periculum, quia
^nc utplunmum, quieta exiftit, amp; mtelleâus amp; omnes intdle-
ttualespotentiœ m c^ca confuGone fluftuantconGliiinopes atque
egenae: ProUxius multo in hujus rei tradatione eft , Caldera inhi,
bunahmedtca magicoiArtic.\i\.p.m%Q,
....§• XV.
Ex his fatis liquet animam noftram ita comparatam effe, ut etiam
citra omnem voluntatis fuae confenfum in Delirium, EcftaGn Sc
Phantafmataadduci poffit; quoniam non in ejus poteftate eft, auc
laitem admodum segrc fuas facultates atque operationes riteacleai-
timc exercere, niG illi fubjeftum aptum amp; organon rite difpofi.
tum, m quodoperarivaleat, fuppeditetur : feu quia impedire ne-
quit, neorganahaec varus modis afficiantur: Quomodo vero hxc
« • ^nbsp;quot;^garaus manife-
itumeile, quodamp;quazdam operationes Gnt anims , qusefineor-
ganocorporahexercentur ut intelligereSc velle; h^cenimin ani-
ma tanquam m fubjeao funt. Sic etiam ratiocinatio non eft orsa-
nica, nec aftiones fuas per organa exercet corporea , unde per fe
quoque Ixdinon poteft, fed larditur interdum peraccidens, ob la:-
fam imaginationem. Etenim , cum imaginatricis fit facultatis,
Phantajmatafive imaginationes parere, fi ilia phantafmata fefe rede
non habeant ratio interdum lasdi poteft. Hxc verô animi pathemata
lernper m Melancholicis neceffario non debent uno eodemque modo
fimH m'nbsp;1- decaff. amp;/ign. morb. c. loquitur. Sed
in aUirm°™quot;nbsp;producunt sequales, fed in aliis magis,
Korinn« animum pervertunt : fic habenr fuas per vices exacer-
foll;nbsp;^^^ f'^bribus continuis alioquin accidere
temok teTel?^^nbsp;temponbus, vel aliqua anni
tempeitate vei Lunas mutatione,2{ praefertim mulieres dum uterum
Bnbsp;geftant
-ocr page 10-10 DïSSERTATïO MEDICA
geftant vel pepererunt, vel per menfes purgantur fie vexariexpe-
rientia docet quotidiana.
Unde non magis mirandum eft, quod mens in reliquis fit fana ,
quanquam in una aliqua re adeo deliret, quia iftiufmodi pertina-
cium delufionum origo, quibus gens humanaobnoxiaeftfolaima-
gmationis enormis vis eft atque vigor, Q;j£e quidem facultas, quam-
vis ahquatenus in noftra poteftate fit, (utiamp;reipiratio, quam re-
tardate amp; accelerare poft ubitum poflumus) injuflu tamen noftro
ÔC fine previa deliberatione acpropofito operatur
Quod Mv.Iancholici vero amp; prscipue fomniantes, illud quod
iis repncfcntatur , neceflario accipiant pro vero; exinde proficifci
nobis videtur ; quia nihil fortius adeft, quod enervat perceptio-
nera, amp; ip(i liberati funt ab omni motu externo, unde minus ex-
citantur : poteft itaque ipforum anima eo temporein utioobjefto
perpendendo continué occupari atque adeo efle attenta, ut ad aliud
inter dormiendum nihil attendat. Cenfemus itaque cum Sylvio,
e}ufmodi pertmacia infomnia commode quoque ortum fuum du-
cere ppfleab anima ipfa, quandpnon fatis eft attenta objettorum
eorum, quxipfius exammiofferuntur; fedobfcureomniaarripiens
fingula inde non fatis diftinde perpendit; unde mirum non eft, fi
Sc judicium de iifdem objedis feratur confufum Sc obfcurum , fi
animi affedus inde oriantur inordinati, Sc quidem in fomno prsfer-
tim, quo tempore folent omnes illae fündiones obiri imperfedius
quam in vigilia. Sßv. hb. z. Prax. cap. 21
X V 11' I.
Quoniam itaque res fatis eft perfpicua, animam noftram naturali-
hter Sc quidem variis modis in Ecftafin atque Phantafmata pofle ad-
duci, non ftatim iis adhibemus fidem, quifevulgo vanâ quadam
jerluafione à Deo immediate infpiratosexiftimant, Sc de divinis re-
bus multa verba fspè confufè fatis faciunt: Hoe enim contingit,
prout Melancholia vel delirium inipfis magis vel minus prsdomina-
t\ir. Hujus enim temperamenti proprium eft fe rebus divinis im-
milcere, inftar fimiorum hominum adiones Sc mores imitantium.
Etcerte, quandoinore hominum fpiritus mentio tam frequens eft
fiaccuratius hancrem perpendamus, obfervare licet nihil aliud eflb
quam cerebri motus Sc impetus veheraentior, fpirituumque ani-
malium
inalium èxagitatio fortior , in flatuofitate confiftcns, qnx reperïtur
in temperamento Melancholico 6c quse ex humoribus hypochon-
anacis motu calefadis, onginem fuam trahit.
^ . ^nbsp;X I X.
Qm humores m caput afcendentes, amp; cogitationum noftrarum
diverlonura prementes, raentem imaginationibus variis implent
amp; in ventionem ita accunt, amp; amplificant, ut Melancholicum in Eni
thufiaften 6c Pfeudo-Phrophetam pervcrtant, £cad admirationem
ulque tacundum rcddant Sc eloquentem. Nam nullum tempera-
mentum tam calidum eft (quemadmodum annotavit Ariftoteles)
quam Melancholia, poftquam fervefaélafit, quippe qua: ad effer-
velcentis aqua: imaginem accedit. adeo ut ignis fiammam excedat.
cl- ' Melancholiam, dum
ÎÂ îr^a rP^^ere animique dejeaionem, fed femel fer-
vetactam Ecftafes raptufve animi. Melancholiam namque ( ficuc
vinumj paffiones adaugere, 8c maxime fi fub certaquadam hïcreft
firSur*^^quot;quot;quot; Fffiftant, indicat eventus Sc variis exemplis con-
rr.rk'Tnbsp;dominum poteftatefit, fe ipfum in ejufmodi
morbos 8c prscipue m Ecftafm Enthufiafticam, pro lubitu conji-
cere, quicftio non inutilis nobis videtur. Ubi primo expediendura
elt quid per Ecftafin hicintelligamus. Apud Hippocratem Ecfta-
tis de vehement! mentis aberrationeufurpatur. Nos vero illos nun-
cupamusEcftaticos, qu. quafi mente à corpore abftradi diu jacent.
amp; poftquam expergefaai funt, mira fe vidiffe amp;audiviffe narrant!
öunt autem tresnbsp;fpecies: aln divinum quid, alii Diaboli-
cum, alu naturale quid patiunturj fed non tam de iis è^cç-aWjfpe-
naVuTs âd poffit^^'' naturali, noftrum eft defquirere, an id vi
•tradîdim ^^^^ quxftionem redduntea, qu£B paragraphe 19:
defiiplde/i'^^^^nbsp;^'^^danus traSi. de r er um varietnte
coniicere nnbsp;' quo^'^s voluerit in Ecftafin
AuoHß J 'nbsp;dolorem in eo ftatu fenferit.
quadam quot;'tfnbsp;fimile quid narrat, dePresbytero
quaaara, cui quam pnmum placebat. ita fe auferebat à fenfibus,
-ocr page 12-ut jaceret mortuo fimillimus. Sententiam hanc multi fovent na-
turaliter hominibus Ecftafin hanc contingere pofle, in qua tamen
non omninô ceflet Phantafia: operatio, led pofl;quam fibi ideam
quandam falfara finxerunt, iis quoque accidere pofle, ut Deum
6c angelorura choras fe videre exiftiment , atque ad hanc Me-
lancholicos ut alias cogitabundos 5c meditabundos aptiores efle,
docet F'ac i^orim lib. 2. de intelleCl. Ht amp; C.ijpar Bravo in rejolut. me-
dic. dtfpHt. 5. p. m. 42. Nos quoque hoc commode evenire pofle,
arbitramur, quia anima ad res alias interdum adeo intenta eft , ut
fpecietn vifibilem etiam oculo praefenrem, 8c voces aurem circum
fonantes oculo 8c aure fana non percipiat, id etiam confequi poC.
fegt; ut inteliedus ita fe ad rerum fublimiorum confiderationem ap-
plicare poffit, ut fenfuum funftiones déférât. Hue etiam perti-
nent Hydrophobia laborantes. Eleganter hac de re fcripferunt.
Henric Motus, dijjèrt, de 8nthnJta(mo. O laas Magn. hiflor. de Genttb.
feptentr. cap. 18. Cafpar Caldera in Feraltb. adTumulam ^ quidem tn
Antithefii fiation, 3. Jamhlichns Itb. t. ficmentor. cap.'^.
Nec in dubium hanc rem vocarunt, Plato , Tullius amp; recepit
Duretus tefte eodem Caldera loco antea citato. Hoc enim fieri,
ait, à fpiritibus antecedentibus in puriflîma8c diaphana cerebri fub-
ftantia ab omni humana perturbatione abftracta, 8c dum efl^eâus
adhuc in caufa continetur. Unde propè mortem 8c jn fomno
ut minus diftraéla anima fortius operatur 8c diviniora cognofcit :
amp; licet famblichas omne vaticinium 8c divinationem fuper omnem
-naturae ordinem efll; fateatur. Comment, ad Itb. Coac.text. 4. nihilo-
jninus tamen in fomno , ab dormientibus. nec plene vigilantibus
futura praecognofci animadvertit; hoc vero, inquit, accidere aut à
cognitionibus quce ab aninîo proficifcuntur, vel à noftris confiliis
aut rationibus promoventur. Hoc etiam teftimonio fuo confir-
mât. Plmms lib. 7. htflor. cap. quod anima noftra moveatur per
ideas antea refervatas 8c a corporis affèârionibus impreflas. Qui
plura de hac dodrina cupit, légat fupra citatos autores, noftram
enim non eft-, totam de anima 8c Enthufiafmo doftrinam pertra-
ftare, fed folummodo ea qua? ad fcopum noftrum pertinent.
Tradita fie de hujus morbi parte affecta , opinione noftra, hoc
etiam loco non filentio praetereunda nobis videtur antiquorum
dogmaticorum hac dcre fententia , quam annotavit Galen. lih. de
V. p, itb, X de loc. affeü. cap. i. eô tendens, ut excrementum
Melancholicuro in hepate elaboratum, ab eo per ramum fplenicum
ad lienem advehatur tanquam vifcus deftmatum à natura pro-
:)urgand!S Hmofis atque Melancholicis Tuccisin hepate genitis, qui-
tus ell nutriri, 8c in ventricuh fundum per vas breve eruftare ad
famem excitandam fuper addunt. Sunt Sc alii, qui huic fubfcrip-
ferunt opinioni. videatur Fnchfim fart. i. inßit. p. m. zo2. Cafp.
Bravo part. quot;E^efilut. medic, diffut. iv. Sc alii plures infuper ad-
■nbsp;fit vis generandi humores»
Meiancholicüs , pro nutritione prascipuarum partium corporis ;
non tamen fimilem vim Lieni denegandam efle , qua Melan-
choliam generet amp; faltem aptam pro fui ipfius nutritione Sc par-
tium qu^ ill. connexione in naturali regione adha:rent , quia
Lien niodum fubftantiae habet Sc conftitutionem jccoris fimilem^
variifque praedttus efl: vafis, in quibus contenta pars chyli craflior
poflit mutari in Melancholiam, tum etiam quia Fernehtisltb.z.Phy.
pol.cap.j..:chenkjlib.'^,ohferv. 19. VefaL lib. v. cap.g. obfervarunt,
lienem iaipiusdefeftu hepatis, illius vices per vitamfupplere: con-
cludunt Itaque, lienem partem aflèftam efle primariam. No$
omnia lecundum ordinem confiderabimus.
_ ^ .nbsp;§. X X I V.
^uod Itaque pnmam fpeaat veterum opinionem, quod excre-
mentum Melancholicum ab hepate rejeftum , à Liene rurfus per-
ramum Iplenicum attrahatur, hoc, venas Sc meatus, quibus lien
donatuscfl:, meaiuum illorum exortum Sc progreflu m accuratius
perpendenti , non ita probabile efle videtur. ^Nam, quod exor-
tum eorum attinet; demonftrat nobis anatomia, meatus in lienem
exporreäos non ab hepate aut ex vena cava oriri, 8c nullum ramum
ex vena fplenica in epatis fubfl:antiam, ficut folliculi felleicanales,
pertingere, led à vena portac egredi, Sc quidem antequam hepar
Cum Igitur ramus fplenicus longe infra hepar fitusfit, Sc
ansyerfim adhenem mittatur, facilecorruitillaopinio, quâaliquid
p ri lumduaum à liene ab hepate recipicreditur. Progreflus dein-
ac iniercio horum meatuum in fubfl:antiam lienis, (ummocum
artiticio conftuuta , varieque per totum vifcus difl:ributa, perfua-
det ctiam , haec vafa in longe nobiliorem Sc prafl:antiorera ufum,
quam excrementi folum receptionem, condita efle. Etenim fi
excreménti faltem gratia creatus eflet lien, necefl'ario quoque ca-
pacitate idonea ad excipicndum humorem gaudere deberet. Nulla
autem in liene apparet cavitas fatis ampla excipiens, quemadmo-
dum in veficula fellis, amp; in renum finibus membranofis velinve-
fica. (2-) Nullum quoque foeculenti illius amp; limofi humoris in lie-
ne obfervari poteft veftigium , ficut in foliiculo fellis manifefte
bilis flava apparet. Et cum pauciflimum fit excrementum Me-
, Jancholicum éc biliofo longe paucius, ut docet Galen, lib, 5-. de V.
P. cap. 6. quorfum opus eflet tam amplum , Sc fellis veficula Ion-
ge majus receptaculum? Tandem ratio etiam firmilTima eft quam
tradit Thom. Bartholinus Medicus infignis, lienem excrementi re-
ceptaculum non efle, quia alterum fanguificationisorganonexiftit.
vid. Magnum Malphigium in traä, de ufu hén. nec non Barthol. anat. re-
form, lib.i.p.\o%. Gerh,Blafi anatom. Itb.i. cap.Q.
Quod alteram attinet fententiam , Melancholiam in liene pari
modo , ut in hepate, generàri, primo ftatim intuitu videre licet,
opinionem hanc veritati non confimilem efle. Nam in quacun-
que parte humor generetur, materia ex qua, nec non cavitas in
qua ut-fuppeditentur, opus eft. Lien vero ejufmodi materia chy-
lofcilicet craflTo caret , unde merito judicamus, in illo humorem
nullum generari. Major fua radiat luce. Minorem exinde pro-
babilem reddimus, quoniam nullas dantur viae manifeftae, per quas
chyli portio crafla ad lienem vehitur. Et utut nonnulli fint, qui
caufam chyli partim per arterias mefaraicas ad lienem deducere
volunt, ut ibi in fanguinem coquatur, ex ligaturis tamen oppi-
do manifeftum eft , arterias mefaraicas fangumi ad Mefenterium
devehendo deftinatas efl'e ; fic etiam à natura longe alienum eft,
fanguinem 8c chylum eadem via vehi Sc revehi, ne confundantur.
Prœterea nemo Anatomicorum ibi in feétionibus vivis unquam
chylum obfervare potuit j crafla enim 8c lutofa chyli portio, qua
nulla pars ad fui nutritionem indigec optimè per inteftina ex-
purgatur.
. . §. X X V I.
Quae de Melanchol ICI fucci limofi vel excrementi, quod in lie-
ne tranfmutari non poterat, eruftatione è liene ad ventriculum
per vas breve, referunt» ea veritati quoque non refpondent. Nam
quia lien nullum ex hepate recipit excrementum, nonvidemus,
14
quomodo tale in vcmriculum efFundere valet. Pi^rro (Î cjut
modi fœulentum amp; Mdancholicum excrementum è liene ad ven-
triculum mitteretur; fieri nequiret, quin fubdantia:, quae in ven-
triculo generatur chylo fc. admifceretur, eamqueinquinaret atque
corrumperet. Sed quod ad ventriculum per vas breve vehitur,
fuccum quendam acidumefle, nemo Reccntiorum inficiatur. Qua
de re infignis ille Anatomicus ^SHarcell, MalpWtgim cap. de Ltems
ufu eleganter firrpfit. Huic aflentiuntur Semiert. bb. i. influ. cap. û»
fiAndr^is refaltus hsc habet. Hb. y, cap. g. Ego fane, inquit, de hoc
henis excrementi m ventriculum eruBatione^ Ö ejus ufu nthtl ajferre audeo:
neque etiam feBio hec , qus, tamen citra ullam controverßam anatomet
Profejfores audactlfime ajferunt. luculenter dsmanßrat, iSc
Perfpeaa fic parte aflfefta amp; iis , quae circa earn nobis confi-
deranda fuerunt, jam caufis illis, qua: hujus morbi parentes non
raró exikunt, enucleandis operam navantes progredimur , fcru.-
tando primo caufam ratione delirii ; talem effe, exiftimamus, fpi-
rituum animalium cerebri incolarum diathefin prster naturalem ac
motuni inordinatum. Quae diathefis hunc in modum vulgo dé-
fi Kinbsp;quot;empe quod illi, cum alias lucidi, tranfparentes amp;
lubtiles creduntur ( quandoquidem fubtililTimaeos conftituit fan-
guinis pars) m Melanchoha obfcuri , opaci atque tenebricofi red-
oantur , adeoque rerum vel objeftorum Ideas velut larva aut
umbra abdudas reprœfentent. vtd. fob. Heurn. Comment, in aph,
p'pp. 25. feSi. vT. milifpM. c. 10. II. Caufa vero illius diathe-
lis pr^t^naturahs fpintus ipfi cxiftant, fiquidem arbitramur,
eos potiflimum hoc in cafu propriè indolis vitio acetofam amp; a-
crem banc indolem concipere, 6c praedida in definitione fympto-
mata aegrotis accerfere, 6c non ob cerebri poros 6c meatus obftru-
«0S, (ut vulgo creditur) quia neque apoplexia nec Paralyfis 6c
vertigo aut convulfio huic afFeftioni adjunguntur, quae cerebri
obftruaiones arguunt.
Id V . §• X X V I I I.
comnbsp;irregulärem motum fpirir. animalium producit,
muniter ipfe fanguis eft atrabilarius feu ejus varia conftitu-
tio:(per fanguinem autem atrabilarium talem intelligimus, quate-
nus e particulis falinis, una cum fulphureis conftat) inde fpiritus
«nimales mdole acetofa prseditos progignit. Sicut enim mutatur
fanguis
-ocr page 16-fanguis ita etiam fpiritus. Ejufmodi fanguinis dyfcrafiaro quoque
augeri faciunt fpiritus funftionis vitalis officia perperam obeuntes.
Quando itaque à fanguine crafin modo hanc, modo illam, aliam-
que nado aut fubtiles aut clari, vel crafli amp; quafi fuliginofi exftil-
lantur, fit, ut funftionum animalium organa quoque varié irra-
dient amp; trajiciant, earumque a£fcus proinde diverfimode perver-
tant. Praecipue autem fanguis Melancholias parens exiftit, cum vel
nimia fua efFervefcentiatumidus, vel materia venenata prsegnans,
vel quatenus particulas indomitas vel malignas Sc regimini animali
infeftas continens, fefe cerebri poris Sc meatibus infinuat.
§. X X I X.
Methodus vero infinuationis hïec eftj particulas fanguinis hete-
rogenese, poftquam in eo effervefcentiam excitarunt, languis inter-
dum ebullitionis fuas impetu delirium concitat :dum exi es arteria-
rum propagines, qu£e per cerebri ambitumexteriorem ubique dif-
fufae funtgt; turgefcens pertranfeat, eafquevaldè inflet Scextendat.
Deinde quoque malum hoc producit, cerebri fubftantiam premen-
do, fpiritufque varie impellendo , quafi eos in turbas valde confu-
fas cogit. Simile quid efficit, dura non tantum particulis febrili-
bus turgefcens aut fpirituofis vinofis amp; indomitis, fed interdum
ctiam malignis amp; venenofis prasgnans, fpirituum animalium copias
plus difljpet, quam eos in tumultus adigat; undeideïe corrupt«,
cogitationes non cohserentes oriuntur, uti hoe in febribus mali-
gnis , pefl;e Sc variolis evidentiïis obfervare licet.
§. X X X.
Perfpeâris itaque caufis pro catarfticis, quas duplices efle ex pa-
graphis antecedentibus animadvertere licet, tertiam adhuc fuper-
addimus, qusecruditasefl ventriculiacida, feu humoris mucofiSc
acidi inventriculo Sc primis viis collcétio ab alimentis nimis acribus,
falfibus Sc facile acefcèntibus aflumptis ortum trahens, qu£E à Ga-
lenicis fub nomineintemperici frigidse ventriculi traditur. Ex qua
mediante vitiofa fermentatione chylus progignitur falfus Sc acidi-
tate infarcitus , qui fanguini deinde communicatus ipfum quoque
falfum Sc acidum reddit, unde fa:pe numero Melancholia natales
fuasdeducit, ficuti hoe in paragraphisantecedentibns pluribusper-
traâravimus. Hoc quoque manifefl:um eft, quia hoe vitiocorrepti
Galeno lih.v.deloc. afe£ï. cap.y, teftante, poft cruditatem acidara
Melancholicis fymptomatibus magis femper moleftantur.
Ï6
I N A o: Ö u R A L. I :S: C {f
§. X X X I
ahtdrT^^' remotiores referi^mus omnia, quœ fpiritus animales
S' fanal^fh^rquot;; ^^^'quot;quot;quot;quot;^-'•ebro aceidi?, Melancho-^
iiae, Iangumislabemtemporistraftuquodam fpiritibusdemiimim
pertin, propter hanc rationem nonnulli hsreditarirjureffi™ oT
vidusinordinatus. evacuitiones fS'.
dnn7 ^^^'quot;Suinem facile inquinant ac atrabilarium red-
res Qu'nnTr'!!^'^''^''?'^^^nbsp;communicatur. Humo-
é oZTJ^'^^^^^^^ ftagnantes. Melancholianv
ducunt frequenter pro.
Sr^ffSostfe • Alios quoque Melan-
cS JSl retentione.\bfervavit
Melanchohaminterdum è locodiverfo, Diaphragmatenempe ori-
n annota vit Hipp Ub. 2. demorb. text. 1^9. Hxc funt prudentis fenis
S ïi^TdiVnbsp;SctenebrasamatSc
ûumdoletnbsp;tranfverfum fons tumet. Se ad contra-
que mortuosnbsp;iquot;fo«^niahorrenda vidit, Scquando-
^ ®oquot;uos, amp; morbus hic fere plurimos vere corripit.
cor^orTZnquot;'?quot;'nbsp;pofl-unt, qua:
inTqu^nbsp;immutare vaknt,
^mi J res nonnaturales infimum non merentur locum • eos
ZTnuZT^T^tTquot;quot;nbsp;dum
T ^^^^quot;'^hoh^ quoque caufsexiftunt efficientes. Et
4erien'ri. nnnbsp;^reviffimo tempore vivere poffumus. uti
quot;o^afficinbsp;verô Aër
ftrum abevrrl T i^^P'^ando attrahimus. Se dum corpus no-
tatem in nmSnbsp;quot;quot;'^^q»« attingit. Se ob fubftantis tenui-
pénétrât per poros; arteriarum quo-
ftnguini per nnnbsp;fiquidem certa qusdam Aëris particulx
ventriculLm coraTcnbsp;communicantur, Se cura eo ad
VIS anatomTs peri^^^^^^nbsp;deferuntur. Hoc facile largietur qui-
»'«-us , canales tenuiffimos pertmgere ex afperaar-
Cnbsp;teriâ
tcriâ in artéri« 8c venae pulmonalis ramos, per quos Aër ad fangut-
nem ufque ei pénétrât, modo forfan non planediffimili ei ; quô per
ureteres urina in veficam pénétrât. Hoc enim ritu interne 8c exter-
ne intemperiem, quagaudet, corpori noftro communicat. Sicuti
enim Aër purus, in motu Scmixtione ritedifpofitus vi fua elaftica
fanguinis circulationem per pulmones promovet, Se nimiam fan-
guinis 5c humorumrarefaóbionemtemperat, fic etiam aër impurus,
amp;àvaporibusexaquis Se exhalationibus terrae contaminatus reddi-
tus, impuritate fua fanguinis progreflivum motum per pulmones
iiifflaminat} 8c humores incrafTat, iifquecontagium fuumcommu-
nicat, Se putrefcere lymphamque reftagnare facit, Sc acidum Me-
lancholicum auget 5c foras educit, prascipue vernali Scautumnali
tempore, uti omnium Medicorura princeps Hippocrates ï^ÇeAph.
xo.Secl.-^, teftimonio fuo confirmât, aëris vernalisDiathefin ad
Melancholiam proclivibus hominibus valde eflTe noxiam : cum in-
quit: vereinfanije, MelancholiaeScEpilepfiae exiftunt: ideftverc
novo 8c maximè cum fabseflorent, uti annotavit Clarifl*. Heuf-^
nius quia non raro tunctemporis Aërpravam Diathefin ex vapori-
busSchalitibus terrae 8c aquarum jufl:ô copiofius induit 5c fecun-
dum conftitutionem, qua ille afFcäus eft, corpora quoque noftra
afficit.
§. X X X I I I.
CibumScpötüm quod fpeOiat, quanquam creatus fit à futnmo
fiuminead corporis noftri confervationem Sc nutritionem , nequa-
quam tamen negandum eft , eundem Sc quantitate peccantem,
(çtiam fi in eo aflumendo error committatur) morbos ferè pluri-
njos producere pofle : fi praefertim corpora inveniat, quae jam diamp;
pofitionem quandam ad morbum induerunt. Unde haud minus ve-
ritati confentaneum eft , errorem inviftu caufam mórbi fubinde
exiftere pnncipalem » ob quam plurimi ante feneftutem juftatn
morte rapiuntur. Qualis verocibus Scpotus hunc efFedum pne-
ftat, in §. hujusdifert. 8. amp; 9. jam indicavimus. Qui hac de re ube-
riorem defiderat catalogum. Fid. Sennert. iafiit. cap. z. fart. x.
nec non /-quot;/.«w»«» Sc alios illic citatos autores,
Somnus quoque 5c vigilifenimix morbi hujus funt hoftes infen-
fiflîmi. Nam ficuti alias fomnusScvigilia^moderatas corpus noftrum
lanura confervant, itaenira niraius Sc iramoderatus fomnus n?eta-
ftaÛA
1«
ftafin materiae morbificas ad caput fignificat amp; fanitatetn deftruit»
f^^d.Hipp.ayiphor.-^.SeB.z. Somnus amp; vigilia, utraque fi im mode-
rata 6nt, malum. Etenim quia confl:at, fijmnum nihil aliud efle,
quam vaporena benignum fanguinis feu fpiritum humidiorum arte-
riarum, qui per arterias carotidas fertur ad cerebrum, facile anim-
advertere licet, qua ratione Melancholia correptisinimicusefl:, ob
delirium nimirum , quod äuget; vel quia fpiritus animales obfcu-
rat amp; quafi torpides reddit, prsterea etiam humores ÔC pituitam
cumulât 6c ad coagulationem difponit. Poflunt hac de re videri
Bennert, ltb.%, inßit. part. i. cap. 2. Sßv. Itb. 2. Prax. cap. 15. Waldfchmià
mmßhjih.z. cap.j. Henrn. Comment, in Aphor. Htpp.i.SeB.i,
- . ^nbsp;§. XXX V.
Pari ferè niodo Sc quidem dupliciter hujus morbi caufae fieri pot
funt nimiac vigiliîe per fe Sc per accidens,per fe dum humores Melan-
cholicos magis magifque elevant Sc propter abolitam quietem ad vi-
tiofam induendam effervefcentiam praeparant: per accidens verà
quatenus fpiritus ex foroni dcfedu aut perperam moveri aut plane
diflblvi faciunt ; Sc ita corporis vires labefaftant, Sc delirium majus
» dum cerebrum (quod in vigiliis maxime laborat» quia
lenG^s ac motui nec non fpiritibus inllrumenta fuppeditat) ex
nauriunt Sc hoc modo mentis alienationem excitant. Ftd, Sjlv. Hb. 2.
i^rax. Med. cap. 15. ^ Waldfchmtd. in inßit. hb. 2. cap. 7. dicens. In nimiU
vtgtltis fpnitm immmumtur (S in mixtione tmbantfir, amp; in (juaUtatihtu
ratwnevolatUtfationüdepravantur (unde virium labefaftatio atquedc-
lirmm) prx.fertimß fpiritus ßndiü feverioribus iwpendantur, unde fanguis
particulis ƒ»« aßivis extiitur, CS? i^ttitt falia propter partieulai terreßres vola—
tiltfari neejuennt, fimguis crajfior, acidus acfoeculentus redditur. Eruditijß-
mmWilkfipis traü. de anim.brutor. part. z. cap. âf. latiflîme demonfl:rat,
quot variis modis vigiliae morbos varios praecipue autem delirium
non folum pro ducere, fed jam produftum augere valeant. Sic Hippi
•^phor.-^,Se6i.x. Heurn. in Commentario ajunt. Figtlis. immoderate Ce-
ç «x^aurinm ßgt;irtttbHs, parentes funt cruditatum omnium. Et inde
cerquot;eb?uf° adfertur fqualidioris cerebri Sc iniquae metaftafeos ia
M r R. • . §. X X X V Ï.
.nbsp;« quietis eadem ferè efl: ratio: Multa praeprimis mala o-^
nuntur eœ mmio motu, fi humoribus vitiofis corpus fitrefertum.
Wumores emm pravi Sc qui antea fopiti quafi quiefcebant, motu
Canbsp;nimis
-ocr page 20-D I S S E R T A T I O MEDICA
njmis agitati per univerfum corpus feruntur, amp; prœcipuè adcere-.
brum delati , quod pars eft imbecillior eofque repeÙere nequtr.,-
ejus fubflantiam nimis premunt ; ibique reftagnantes acefcere fi.,,
b/illafque nerveas corrodere incipiunt, propter indudam acrimo-
niam , unde delirium. Prieterea quoque motus, fi modum exce-
dat , particulas Maflas fanguineas volatiles ( è quibus fpiritus ani-
males conftant) diffipat, undc reliquus incrafl'atur. Quies vero
nimia fanguinis volati ifationem impedit, pituitam auget ; partes-
quoque fanguinis ab eo non exfolvuntur, Se ita fpiritus ad infervien-
d.um menti minus apti fiunt. Animi Pathemata quomodo morbo-
rum occafiones 8c caufae fiunt , annotaverunt ex veterum ordine
Galen. Hb. de fanitat, tuend, cap. 8. Hippocr. lib. 6. Epidem.feEi, 5-. tt
Ex recentioribus omnium elegantiflime defcripfit Vt'aldfchm.
inßit. cap. 10. Ö de excrementù ßquot; retentis cap. 9.
§. XXXVn.
^ De Melancholia ejufque parte afFefta 6c caufis jam egimus; qua-
tenus praefenti inftituto noftro convenire cenfuimus. Animus nunc
nobis eft brevibus morbi noftri difFerentias oftendere, quae ex prx-
diftis facile colligi pofiTunt. ( i. ) Enim refpeftu morbi fubjedi,
(z.) a;grotantis temperamenti. (g.) ratione caufx proximEe magis
yel minus alte dcfixic , (4.) imaginationis l^ef«, Piimum. quod
fpedat . Melancholia à Neotericis in animalem Sc.humoraletn dij
ftinguitur, quatenus mox animam mox corpus vel potius fangui.,
nem occupât; animam : dum varias ac falfas fuas imprefliones cum
variis anima: potentiis v. gr. ratiocinatione , voluntate 6c intelle-
âu communciat: fanguinem: dum inquinamentis fuis multiplici*
bus totam fanguinis mafi'am Sc humores cum eo corrumpit. Se-
cundo Melancholia ex xgrorum judicatur temperamento , prout
fpilicet in ipforum fanguine atrabilario particulae fulphureae aut la,
linse aut pituitofâe acidae aut terreftres, fpirituofis tamen depreflis
magis aut minus praedominantur aut exaltantur; fymptomata quo-
que delirium vel triftitia , furor vel ingenii ftupiditas magis aut mi-
ÇUS,adjunguntur. Tertio. Continua vel intermittens dicitur Me-
lancholia, prout ejus caufa proximain fpirituum hypoftafi fortior
aut levior defixa eft, adeo ut hoc morbo correpti, interdum per
plures menfes Sc annos non fatis rede valeant : aut fanguineam Maf-
fam magis aut minus inquinat. Tandem (4.) quod Melancholico-
ïum Typi tam varii exiftant, oritur ex imaginatione lîefa: nam fi
text. 9.
hb. 2.
imaginatio ita perturbatur , ut fpecies 6c notiones à fenfu vel
phantafia oblatas aut perperatn concipiat, aut male componatvel
dividat, ftatim nœmata tantum deformiaSc valde confufacontem-
..platur 8c effingit , 8c judicia 8c ratiocinationes à fe invicem ab-
ftraftas producit, quia ratiocinatio 8c imaginatio non rarô fimul
Ixduncur. Quorum a;grotantium tamen prxcipua differentia in
,hoc confiftit, quod nonnulli in omnibus alii verô in una tan^
.tum re delirent.
,,nbsp;§■ XXXVIII.nbsp;:
Signa diagnoftica ex definitione poITunt repeti. Sunt verô de-
mum, triftitia, metus, fermones abfurdinec cohaerentesi diffici-
refpiratio, obfcura fades, odiumSc hominum averfiojuxtahanc
Hippocratis fententiam. timor amp; trtflitU longo tempore perfeverenu
ex eo Melancholia ßg„ificMHr. SeEl. vi. aph. 2,. Qui ex totius Cor!
fons confenfu Melancholia laborant,'üs cipo^Stus e^
cilis, niger atque hirfutus. Qui ex hypochondriis Sc primis viis
Vitium contraxerunt, eos fané praeter metum Sc triftitiam, cru-
.ditates, (quas plurimi flatus confequuntur) acidirudus, œftus
amp; gravitas hypochondriorum arguunt. Hypochondria ctiam
lurlum nonnunquam convelluntur Sc inflammatione conflidan-
tur , idque potiffimum circa morbi exordium. Somnus quoque
«xiguus fit, fomnia turbulenta Sc enormia, vertigines capitis Sc ia
aunbus flatuum fonitus.
§. XXXIX.
Prognofin quod attinet : Melancholia affeftus eft curatu dif-
iicilis Sc chronicus, quia tota Mafia fanguinea debet corrigi ; ut
.autem hoc fieri poflit, non minimum requiriturtemporisfpatium,
ideo per plures feptimanas immo menfes medicamentorum ufus
eft continuandus : Sc licet quoad falutem aut mortem utpluri-
toum tutahabeatur , eventus tamen ratione maximè incerta eft:
Gquidem nonnulli brevi ad priftinam rediguntur fanitatem , alü
non nifi longo temporis intervallo convalefcunt, alii nunquam
urantur. Si à caufa evidenti quadam v. gr. vehementi paflio-
ne excitatafiti tutior eftilU , quae fenfim mvadit : Sc , fi caufa
iiia maniFefta ftatim amoveatur , fœpe fponte ceflat Sc facili ne-
Melancholi;E vero, in qua fpiritus animales jam à
débita aiathefi declinarunt, Se tota Mafia fanguinea inquinata eft,
^^Ttium difficulter admodum 8c non nifi longo tempore fuc-
C 3nbsp;cedit.
-ocr page 22-%% DÏSSERTATIO MEDICA
cedit. Melancholia diutius protrafta non raro Maniam; parère
folet. Haec enim ifti in tantum affinis eft, ut hi afFeftus faepe
Vices commutent, Sc alteruter in alterum tranfeat: namque tam
in Mania quam in Melancholia peccat fanguinis intemperies crafla
vilcida acida atque fceculenta ; nifi quod in Melancholia partes fan-
guinis craflae fegnius moveantur , verùm conftanter 8c continua
■ftrie : in Mania vero velociflime agitantur (prsecipuè fi aegroti
ejufmodi utantur alimentis quas fanguinis particulis jam in mo-
tura a£tis ftimulum adhuc adjiciunt ) 8c fpiritus animales fimtiL
in talcm vehementem motum demur , ut cerebri partes varié
pulfare novofque poros procudere poflint. Unde etiamMarviaci
Melancholicis robuftiores evadunt. Etenim fpiritus illi crafli fe».
mel in motum adi magnam vim in partibus habent. Interdunj
morbus hic contumax fadus; facile in Morofin , quandoque item
ip. affedus convulfivos tranfit, aut Paralyfin aut Apoplexiam jm-
nxo aliquando mortem violentam accerfit.nbsp;traß., de at/fm^
lgt;rut, pan. z. cap. HI. Hippocrates/fS. vi.-s/W. 56. inquit, Melm»,
eh^Ucorum morbomm adhac pericftlofi decubitHs , vel corporis^derationcm
VfL convalßonem , vel maniant vel ceecitatem denmciant. Poftquam ni-
roirura huinores Melancholici accidi Salino fulphurei uredine ße
putredipçipaligna praegnantes per totam cerebri fubftantiam funt
eflufi ; Sein neryos repti. Haemorrhoides fupervenientes Melan«
choliœ optimum judicantur remedium ob fanguinis vifcidi Sc craß;
fi evacuationem , .hinc reliqua portio magis exaltari atque volati-
lifari poflet. vid. Hipp.aph.zi. fiel.ó.nec non Waldfchmid Prax.caf.xv^
Spes quoque nulla nobis de curatione relida eft, quando hoe malo
correpti nimis. funt pertinaces, 8c omnia medicamina Sctradatio-
nis methodum reprehendunt atque refpuunt.
Cpgnitis nunc caufis tam proxima quam remotis 8c morbi hu-
jus fymptomatibus, nos tandem ad fcopum primarium accingimus,
amp; Melancholie curationis rationem habemus. Qui aflcdus ficut
maximas in curatione parit difiicultates, multumque temporis re-
quirit, ita quoque non minus intricatus efle folet. Curatio enim
fecundum caufarum tam evidentium quam proximarum 8c fymp-
tpmatum indies de novo evenientium varietatem , vario quoque
modo inftitui atque mutari debet. Medicum autem oportet prae-
cipuè non tantum renaedia fed 8c medendi methodum fiibinde mu.
tare Notandum verô praeprimis eft, quod caufa manifcfta, finöi
tabUis quœdam praecefferit, citiflitncremoveatur, vel remotio faU
tctn ejus fimuletur.
X LT.nbsp;. i^i ..U . »
Inftituatur autem curatio fecundum has indicationes. Spirituum
ante omnia animalium diathefis praeternaturalis corrigenda amp; na-
turalis reftauranda eft. Animi quoque motus vehementes conci-
tati aut fedeantur aut per alios oppofitos fubjugentur. ( 2 ) San,
guis craffus ac fœculentus attenuetur amp; volatilifetur. (7) Aci-
lt;ium vitiofum in fanguine latens mitigetur , ut fpintus animales
uerum generentur fubtihoresamp;ad débitas operationes apti. (4) Hu-
mores Melancholia atrabilarii expurgentur. (c) vires amp; totum
corpus roboretur.
, ,. . .nbsp;§. X L I I.
indicatio prima quae fpirituum animalium indolem refpicît, mo-
flitis amp; artificiofis inventis haud minus quam medicina pcrfida-
tur. Pro fpirituum autem medela procuretur, ut anima à pathe-
jnate molefto, Triftitia, Metu, Odio, Amore infano amp; fimilibtis-
noeretur amp; ad alacritatem amp; la:titiam difponatur , idque rationi.'
r^rVquot;quot;.nbsp;' mentem affliftam excitantibus 8c
»nbsp;ob rtra V. gr. vefano amori fubftituantur
eawta amp; mdignatio : Triftitiae poffunt opponi voluptatis blan-
Qmx, confabulationes hilares aut jocof^, cantus, mufica aliaqlie
cxercitiajucunda: aut etiam terror panicus adhibeatur, ut ita qui
tmtes ac cogitabundHemper apparent à concepta amp; menti firmi-
ter iropreffaideaatiflimedeftituantur : pari modo etiam ad cœ-
teres pofTiones cömpefcendas procedi poteft. Medicamina qui-
bus ipintus ammales fixiores amp; dejefti, torpidi ôc ad motum in-
eptiores excitari, amp; à vi narcotica ipfis admiftâ liberari debent,
um baha volattha, amp; omnia medicamenta mordacitate aromaticâ
îiW ' quot;r ÏTnbsp;vel Ammoniac, cum tantillo
monS.nbsp;Liquor C.C. fuccinatus. Spirit. Salis Am-
vepp^ rT'nbsp;oleofum Sylvii amp;c. E regno
volatil, plantarum Eryfimi .Cochlearis, Taraxâci
Rnnhannenbsp;* Caryophyllij Allium»
Raphanus ruibcanus, Sinapi, Caftoreau quoque amp; fimilia farpiuâ
TinwWCaftoreia. Olei Caryophyll^r.gt.ij. vel.,). firup^i
Cochleari«
-ocr page 24-D.I s s KR.T A T I O M E DJ C A
CocWearis Mifceatur. S. Mixtur da von öfters ein ISfel vM.
Ope enim horum medicamentorum Spiritus animales non tan-
tum fluidiores iterum redduntur amp; à fuo torpore hberantur, fed
8c ipfa quoque vis narcotica corrigitur, ut fpiritus nunc iterum
crefti ac volatilifati Uberiufque expanfi debito etiam ritu rurfus
moveri, ipfumque cerebrum irradiare queant. Si autcm fpirituum
animalium motus nimius adfit, mitigandus 8c fiftendus ille eft, per
anodyna 8c opiata prudenter 8c in parva quantitate adhibita. Ab
autoribus hoc in afftólu valde commendatur Laudanum opiatum
6c pilulse ex eo paratse , quia vehementem mentis commotio-
permanentem fiftunt 2c fpiritus fopiunt, fimulque fomnum indu-
cunt. Pilul« hunc in modum praeparantur. ^l. Maflquot;. Pilul. de
Cynogloli: Bj. Laudan. opiat. gr. iij. M. Fiant Pilulae No. x-.
Accipiat seger alternis horis harum pilularum unam , donec ali-
quis fomnus ei obrepat, qui tamen diligenter obfervandus eft.
Caute tamen ejufmodi medicamentis utimur , 8c maxime fi dolor
anodynis antea jam ufurpatis noncedat, ficque prsefens periculuna
immineat. Ab extra- linimenta 8c unguenta poflunt applicari ,
quia non rarô reliqua Melancholicorum fymptomata, à vehemen-
tibus etiam capitis doloribus folent concomitari. Formula talis li-
nimenti fequens eflê poteft. Çi. olei Ghamom. Unguent. Dial-
theae an. 5j. Olei Major. Abfynth. Lumbricor. an. gt. iij. Camphorae
Et ü. Mifce, fiat linimentum pro fronte 8c temporibus.
§. X L 1 I I.
In fecunda indicatione fanguinis attenuatio amp; volatilifatio requi-
ritur quae optime fit per venae feótionem. Prasprimis ubi totum
corpus humoribus Melancholicis abundat, optimo jure medendi
initium phlebotomiâ facimus, nifi extrema virium proftratio illam
impediat. Et quanquam veteres Galenus ejufque Seftatores fem-
per dubii fuerint ; an Phlebotomiâ tutè in hoe morbo inftituenda
fit vel non ? Attamen recentiores temporis traftu 8c experien-
tia meliora edofti longe aliter fentmnt.w^. Clarif.M'ältf tr. deamm.
part. 1, cap, II. qui inquit. Sanguis mifßo in omni fere Melancholia
locum habet , nonnunquam fepius reiteranda efl , namque Janguine
Adußo (3 effœto per vices fubtrailo in locum ejus novus fptntuofor repul-
lulat. Huic ajfenttt Waldfchmid. hb. v. inßit. cap. 6. in praxi cafuS-V.
Calculum quoque his adjicit. Erudttiß'. Sylvius nec non Plaierusamp; Sen-
mrm» Haec funt illius verba : venamp; feäwnem pradpuum lt;id cw
quot;nbsp;rationem
..I N A :ü GxU Ri A' L-^I 5.CT ^
^.rrnbsp;'Jfquot; Pl^term, fcribit^
Cwlfe^^^nbsp;rZone ßnatos ß,jfc k
dZ7 S^orbnßnaLs ope J de.
nnt Vaam, ^u^nam itaque vena u^dat/r Lhf
ßquidem ven^um deleftum non maeni ïftLi
tu^en n? fea^o'^^nLquot;quot;quot;nbsp;^quot;^jacente
Cephaliea Sde vena i^hr 'v
tutiffimetunditur. part
P^rti^ etiam'qufa in capitts aKl, ^
f quot;s feftio, in hanc Krif.nbsp;jquot;vat
cedens. De^uantitate Tofo ^.^quot;Sularî externa ac
unicas VI „ Pvïrnbsp;quant,tatem ejus modicam
rem detrahere! Nonnulli
nemfuadent, quia a3eô infi^'nbsp;ven® falvatell^ apertio-
eft. fi MclanrhoL!l;nbsp;levamen conférât. Hoc certum
aluscurt^unm^enbsp;perfuafum fit, ven^ feftionem pr^
•ac fruaumTaunam^nbsp;ex phlebotomia infignem ufum
commendamus falia lixivaquot;^ tam vola£ qua^rrfixa Vnl^^^
-im ac fpirituofa aciditatem alterant atquf egregie tempera^'
?en quot;nt'tT Tu^'fquot;quot;quot;^nbsp;^ ejus^cfmSm^co
^ft . non incnn? .nbsp;^'^nguinea acida
tu ordinärnbsp;ex vino vel alio po-
^^ d xx^quot;quot; ^quot;quot;^Sal. volatile ur^n^à
Tartan cum , • ' Ammoniac, à gr. vu. ad Bj. Sal
benign,o^'utao/'-nbsp;^ alia
.corpus blande dif -nbsp;fudorem quoque
abuU fpSus feXt^ Sal. v^lac. oleof. SylJii q^^
^ ^ • ' aromaticus: conduc,t\uoque quilibet fpiri-
tus
-ocr page 26-tus vini aromaticus, utpote Sale quoque volatili amp; oleofo praei
ditus, omnia quoque olea aromatica fi cum vini fpiritu artificio-
k uniantur , haec enim in corpore fimul fijdorem excitant. Sic
etiam adhiberi poflunt Salia lixiva fixa, quas seque ac volatilia
aciditatem infringunt Sc ejus acrimoniam tempérant, v. gr. Sal
Eryfimi, Cocbleariae, Taraxaci Sc Abfynthii amp;c. item Goralliaj
Margaritae , Lapis Hematites Sc omnium Cöncharum genera
inprimis calcinata ; ex regno mmerali Tm£t. M'artis. cum fiicc;
pomor. Borsdorf. parata, datur ad gt. 40. in liquore appropriate
vel fyrupo aperitivo. Conducunt etiam aqus acidum diluentes
amp; temperantes, quales fiinc infufa herba; Thee Sc fabarum Cof-
fee, vid. Waldfchmid. in Frax, Caf xv., acidulas etiam hoe in af«
feftu magnum praïbere ufiim fcribit » quando in hazc erumpit
verba. ReBe in Melancholia fnademm ufum acidulamm qm partici-
pant de Marte , Vitriolo amp; Salihs, beneficie quorum corrigunt gluii-
ttofam fanguinis intemperJem -, ilU enim partes- metalltca omnes corporis w.
4tndros 0 tubulos angufiijfimos pojfunt perreptare , atque humores vifcidos
«bflruentes refolvere fluxiles reddere. lila enim Martialia defl:ru-
unt ac corrigunt vitiofiim in fanguine acidum; quod peccat in
Melancholico fanguine, fi enim in corpus aflümuntur , acidum
vitiofum agit in illa. Cui calculum adjecit Wdifius Aflerens.
tyiqu^ acidula ferrata pro fhnandis Melancholtcis maximum fipe commo:
dum praftare folent-., quatenus nimirum Janguinh mala fermenta deflruun
vifcerum for des abftergent , obftruÜiones référant., amp; quod-infignis emoi
lumenti efi adfirtBtone fua. turn vifcera debilia aut laxa nimis corrobo..
rant y tam vaforum in-cerebrum dehi[centium ora occludunt quo mi.
KUS in ipfum una cum fucco nerveo. materi£ extranes, aditus pateat Hanc
ob rationem vitriolica ferri parata in Melancholia utiliter exhi*-
beri folent. Formula: poflunt eiïë tales, çi. Vitrioli M'artis. Cre--
mor. Tartar. Ocul. Cancr, ana. fj. Mifce. Fiat pulvis in novem
partes dividendus. Sumatur pars. una omni mane in haufta aqux
deftillatïE Mehfl: Borrag, Buglofl'.Scc. vel decofti vel jufculi ap-
propnat. vel ^.Syrup. de Ghalybe fjv. Sumatur Cochlear unum
bis in- die, vehiculo. idoneo. çi. Mart. Sulphurat- gr. iij. Oeul.
69. gr. xij. Antimon. diaph. gr, vj. Olei Carvi. gt. Mifce fiat
pulvis pro una dofi. vel çi. Limat. Chalyb. fubt. trits Sc cribr. ?j.
Sacchar.f^. Macisgij. M Fiat pulvis tenuis, cujus dofis quanturn
«ufgide cultpi co.nïiner-i queatbis- de die^, v-el à fcrup.i. ad ^(5.
Quarto. Humores Melancholici vel atrabilarii evacuentur. Et
quoniani m paragrapho 55- hujus diflert. duabus aliis Melancho-
vSnbsp;adhuc tertiam adjecimus aciditatcm nempe
ventncuh Cper aciditatem illam autem nihil aliid
»ntelhgimus q^am humons mucofi ôc acidi in ventriculo amp; pri-
mis vm colleaionem) merito mucofum illum hximorem ^acu
ar. jubemus per vomitotia magis quam per catharftica : nam
V f ° 'nbsp;inteftinorum parietibus
educendo.nonfufiiciantpur.
fua en; £nbsp;pra^ftant vom.toriai in tali enitn concuflionc
i?
^jufmodi vomitonorum longa eft feries : cceteris omnibus ftrè
jahnam prsnpit Tartarus emetic. MynGcht. pr^cipue ille , qui
ftWnbsp;preparation. defcripGt Wald.
«s ïfaîf-An£nbsp;Vquot;quot;oli vomitivum. Flores amp; Radi-
SmloS' , Summitatesfambuci recentesin Aq.hordeivel
Bugloff^ vel Borragmis decofta:. Non ultimum âeretur lol
,uin pulvis emetius correftus Zwelferi, cujus prsparandi ml
?busquot;aJiburr 'Pr' Wfnbsp;fupri cita^to.^ TLZ-
r bus quibufdam uGtata eft Aq. vomitoria, qus paratur ex Nu-
cum jugandium vindium 8c Radicis RapUi anTartibus^'^:
part. 3. Qu« fimul per dies qu nque leni calore dwerun
tur 8c poftea deftillantur.Aquam haSc ex\ibent ^^ZtSKot
dere. Nonnulh eam fortiorem reddunt addendo tertiam vel quar
tam partem aqua: vomitoria Rulandi : Quam defcripfit fimert.
riiuÄ ^v ■ '-^fr I^obuftioribus Sc quadrads exhibe-
quot;utnbsp;Croci Metallor. aut Mercur. vit®.
tquot;ora furquot;quot;' Antimom. aut vitr. Antimonii. H^c enim for-
affedu I'TI-P*quot;quot; P^quot;quot;quot;'nbsp;annotamus, in hoe tamen
tïarum tSift «quot;edicamenta requiruntur : lenia enim nihil vel
cedunt^unn''^nbsp;^ lento gradu ac-
tóarinbsp;fpasmodicam contrlftioncm
D X
fS Igt;I S S E R T A TI-O M E D I C Ar
Non tamen penitus purgantia funt excludenda nec nimis fre-
quenter ufurpanda : fufficiat enim intra 6. aut 7. Dies exhibere»
atque ahis temporibus alvus , fiadftriaa fuerit, per enemata.fub-
ducatur. Quia vero humores Melancholici duplicis funt generis
iutianteadidum eft) glutinofi fcilicet amp; aufteriacidi; duo etiam
genera medicamentorum proponemusiftos purgantium. Humöres
glutmofos évacuant Melanagoga fic dida , inter aux redè recen-
kntur foha fennïE i quia blandum eft medicamentum quodredius
mintulo adrachmaj. ad ij. vel üj. cum tantillo falis Tartari exhi,
Detur. Poteft etiam dan in fubftantia, fed tunc naufeam Sc'tormi,
na pant, uti etiam fi decoquatur. Egregia inde paratur Tindur^
cum aqua rofarumamp;fale Tartari, quse ad unicas tres vel quatuor
exhibita alvum abfque ulla moleftia ftimulat. Helleborus niger
famofum quidem eft purgans, fed quiaiegrotis f^pe majus affert
malum , nos alieni fumusab illius ufu. Jam enim longe prîeftatle-
nionbusSc mitioribus humorum receptacula blandè emulgere, at-
que vifcera tantum amp; primas vias fine magnis fanguinis amp; fpiri-
tuum commotionibus abftergere , quod faciunt Radix Polypod,
li-pithym. EJeduanumde Tamarindisquod datur à fx. adjiv. cutn
aqua Cichorii diflblutum, addito tantillo Cremor. Tartari amp; Syrup
de Cichor. Jfi. vel gvj. quod egregiè in hoe convenit affedu. In
magnitudine Nuc. Mofchat. alternis diebus antea prandium fupi po.
teft: nam videtur hoe medicamentum dicatum Mdanchohcis,Hypo-
chondnacis, ScorbuticisSc Hyftericis. Extrad.Melanagog. Myn,
üchti inter haec purgantia non poftremumeft, detur in forma pilu-
unbsp;Scmajorem medicamentorum ca^
thardicorumhocinaffedu condudbilium defiderat feriem, leaat-
Celebenimtim Wedelium-. de medteamfamlut. item WtlhfdefACHlt.T^dk
ttemtraQJeamm brm.jgt;art.i.. cap. xi, Sylv. Itb.z. MM. medtnd.
6^7.h.^nma,aGHldenkleeTranjemarhU venenatü caf Mumorcs au,
iteri acidi magis propne Melancholici didi evacuentur per Hvdra-
goga, poftquam jato ab alterantibus fic corrediSc temperati funt
ut fen formam habeant Sc confiftentiam.. Ex Hydragogis dici-
Hius Eleduarium Hydragohum Sylvii. Pulverem folutivum Tar-
tanfatum Zwelfen , Radicem G.alapp^ decantatiflimam datur à
di.adgjj. addito Cremor. Tartari vel Sale Tartari vel Taftar. Vi-
al:nbsp;(ÄTLTI.nbsp;45
triolatoi gr. v^ kd 3)^ Refina ScMagiftferium ad gr; viiL adhibeanL
tur. Paratur,inde potiunoula parvie quiderocraoljs. feid masnx vir*
tucis^hunc m modum. çîî!Refin.,Gial3pp. gr. x. folve ^m tan*
J.II0 y,telh ovi. adde.Aqu^Melcff..
Conducuntr quoquc. fudor^fou fcorbmica quia fimuJpeci»
wtempcri« falfa fangumis. ju rrirr.v. ^ .
actotum corpus roboretun per-Córyfórtantia'qti
SbTô auaeS'nbsp;■nbsp;fanguinis- fermem.tio2e«t
iubuo augent quaha funt omma fpirituofa. volatilia aromatica
- momcnto quoTd
Auri amp; t un-v^rwl' nnbsp;Ammoniac. Tinft.
a œ ■ i S^'-nbsp;quot;t8c Effènt. Anodyn. in noftris
proftansoffiams. Effent.Flor. Anthof. Efl-ent. Ambr. Item Pi^v
Anodyn. Confort, omnes PulveresBezoart.amp;c.amp;c.
fcr?no^n.? génère atque Diaeta notetur, utxgerverfetnr in Aère
vSk quot;'quot;quot;r ' quot;iniis frigido fed bene temperato.
Vieius rat.0 ejufmoà fit, qu« Melancholicos humores tam aufte-
S^q^^^Pl^^V^®^'«® ^^nbsp;poffit procreare. Ci-
AlJJ ^'^rnbsp;Caponibus , Gallis indicis\ Ferdicibus,
ex horum carne paratis qux falubrem pra:bent
fuccum amp; bene nutrmnt. Vitat è Gontrario.^arnem v. gr. fuillam
vervecmamScagnmamôb glutinofitatem quagaudent. item omnia,
tumo exbccata ahmenta quia faL muriaticum, quo praeditafunt,
langmm eft mfenfum ; abftineat quoq.ue à faccharatis quantum,
poiiibileeft, fiquidem-acidum vitiofum angeant ut inde vari« exi-
In Saccharo emm latitat multum acidi
cum rl. SaccharataSc dentes amp; ofla exedunt, amp; fanguinenv
habet r ™nbsp;acnorem reddunt , ficque venenum in cauda
tenuealkquot;nbsp;ore fel in corde. Vinum ^ger bibat
tentât Ce^î'-rnbsp;^^bile. Forte enim caput
Lnbsp;debet efle: Primum
autem mter omma alia potulenta Melancholicis dicacafibi vendicat
ü ^nbsp;locum
-ocr page 30-§3 DÏSSERTATIO WEDICA INAUGURALIS.
Jocum 'aqua pura fontana lyrapida, tenuis 8c Cryftallina turn jure
antiquitatis turn falubritatis , 8c quod caput rei lt;eft', quia nullibi
acefcat, ut ipfis etiatn sgrotantibus, nifi frigus ejus obftet, tute
amp; fine ullo periculo propinari pofllt. Exercitiura fic modicum,
cquitatio aut ambulatio perloca amoena, aut navigatie. Somnus
hoe maló affeólis magnara afleert utilitatem, quapropter fi fponte
non obrepat, concihandus eft reraediis paragr, 4,7, diélis. Gaudio
achilaritate, jucundis fermonibus, cantu aut Mufica 8c fimilibus
Kgrorum animus fit erigendus. Et hic diflertationis noftr« fit finis
Cc laus 8c Gloria.
J
quot;nbsp;' --^ïSi-,, -
\ : ■
• ^^
V-C i v^i^A rv'5 .
Tl'yrVyy^
I ti
-»A
bt^rasair isreàisnbsp;affmnbsp;'if'îâF^M^aïa-
«c l^ÂTttîU:? , yirs '.ttdlù'nbsp;S'« . -ipr::? M^lfaa Sc FTMl-Vr
■■'V--nbsp;il
■y
s
-
■ V- ... H.- a
■ . ■
k- amp;
' û-